Vonani Muendli Wa Swilo Swo Hlamarisa!
Vonani Muendli Wa Swilo Swo Hlamarisa!
“Yima u tiyile, u rhiya ndleve u yingisa mintirho leyi hlamarisaka ya Xikwembu.”—YOBO 37:14.
1, 2. Hi 1922, i nchumu wihi lowu hlamarisaka lowu tshuburiweke, naswona va titwe njhani?
MUYIMBURI swin’we ni murhangeri wa Manghezi va khomisanile eku lavisiseni ka xuma hi malembe yo tala. Eku heteleleni, hi November 26, 1922, emasirheni ya vafumi va le Egipta eNkoveni wa Tihosi lowu tivekaka, muyimburi Howard Carter na Hosi Carnarvon va kume leswi a va ri ku swi laveni—ku nga sirha ra Faro Tutankhamen. Loko va fikelela nyangwa lowu gogiweke, va boxe mbhovo. Carter u nghenise khandlhele kutani a hlometela endzeni.
2 Endzhaku ka sweswo Carter u te: “Loko Hosi Carnarvon, a hluleke ku lehisa mbilu, u ndzi vutisile, ‘Xana ku ni leswi u swi vonaka?’ a ndzi fanele ndzi lwa hi matimba ntsena leswaku ndzi kota ku vula marito lawa, ‘Ina, ku ni swilo swo hlamarisa.’” Eka magidi ya xuma lexi nga esirheni a ku ri ni bokisi ra ntsumbu ra nsuku. U nga ha va u swi vonile swin’wana swa “swilo [sweswo] swo hlamarisa” eswifanisweni kumbe emuziyamu. Hambileswi swilo sweswo swa le muziyamu swi sasekeke swinene, kambe a swi hlangani helo ni vutomi bya wena. Kutani a hi vulavuleni hi swilo leswi hlamarisaka leswi fambisanaka na wena naswona swi nga swa nkoka eka wena.
3. Hi kwihi laha hi kumaka rungula leri vulavulaka hi swilo leswi hlamarisaka leswi nga hi pfunaka?
3 Hi xikombiso, ehleketa hi wanuna la hanyeke malembe-xidzana yo tala lama hundzeke, wanuna la tivekaka swinene ku tlula mutlangi-nkulu wihi na wihi wa tifilimi, nghwazi ya mintlango, kumbe xirho xa le vuhosini. A a vuriwa munhu lonkulu ngopfu eka vanhu va le Vuxeni. Wa ri tiva vito ra yena—i Yobo. EBibeleni ku ni buku leyi yi vulavulaka hi yena. Kambe, un’wana wa vanhu lava hanyeke enkarhini wa Yobo, jaha leri vuriwaka Elihu, ri titwe ri boheka ku n’wi lulamisa. Entiyisweni, Elihu u vule leswaku Yobo a a khathala ku tlula mpimo hi yena n’wini ni hi lava a a hanya na vona. Eka Yobo ndzima 37, hi kuma swin’wana swa switsundzuxo leswi kongomeke ni swa vutlhari leswi swi nga pfunaka un’wana ni un’wana wa hina.—Yobo 1:1-3; 32:1–33:12.
4. I yini lexi vangeke leswaku Elihu a vula xikhutazo lexi nga eka Yobo 37:14?
4 Vanhu vanharhu lava a va tivula vanghana va Yobo va bule ngopfu hi timhaka leti a va tshemba leswaku Yobo a nga ha va a dyohe ha tona hi leswi a a swi ehleketa kumbe leswi a a swi endla. (Yobo 15:1-6, 16; 22:5-10) Elihu u lehise mbilu, a va tshika va tlhuvutsa bulo va kondza va ya gimeta. Hiloko a sungula ku vulavula hi ndlela leyi kombisaka ku twisisa ni vutlhari. U boxe swilo swo tala swa ntikelo, kambe xiya yinhla leyi ya nkoka: “Wena Yobo, yingisa swilo leswi; yima u tiyile, u rhiya ndleve u yingisa mintirho leyi hlamarisaka ya Xikwembu.”—Yobo 37:14.
Loyi A Endleke Mintirho Yoleyo
5. Xana “mintirho leyi hlamarisaka ya Xikwembu” leyi Elihu a vulavuleke ha yona yi katsa yini?
5 Xiya leswaku Elihu a nga vulanga leswaku Yobo a yisa nyingiso eka Yobo, eka Elihu kumbe eka vanhu van’wana. Hi vutlhari Elihu u khutaze Yobo—swin’we na hina—leswaku hi anakanyisisa hi mintirho leyi hlamarisaka ya Yehovha Xikwembu. Xana u ehleketa leswaku xiga lexi nge “mintirho leyi hlamarisaka ya Xikwembu” yi katsa yini? Ku tlula kwalaho, leswi u khathalaka hi ta rihanyo, timhaka ta timali, vumundzuku, ndyangu wa wena, vatirhi-kuloni ni vaakelani, ha yini u fanele u anakanyisisa hi mintirho ya Xikwembu? Handle ko kanakana, mintirho leyi hlamarisaka ya Yehovha Xikwembu yi katsa ndlela leyi a tirhiseke vutlhari bya yena ni matimba yakwe eka ntumbuluko hinkwawo lowu hi wu vonaka. (Nehemiya 9:6; Pisalema 24:1; 104:24; 136:5, 6) Leswaku leswi swi twisiseka kahle, xiya yinhla leyi nga ebukwini ya Yoxuwa.
6, 7. (a) Yehovha u endle mintirho yihi leyi hlamarisaka emasikwini ya Muxe na Yoxuwa? (b) Loko a wu vone yin’wana ya mintirho yoleyo enkarhini wa Muxe ni wa Yoxuwa, xana a wu ta va u angurise ku yini?
6 Yehovha u tise makhombo aEgipta wa khale ivi a pfula Lwandle ro Tshwuka leswaku Muxe a rhangela Vaisrayele va khale a va yisa entshunxekweni. (Eksoda 7:1–14:31; Pisalema 106:7, 21, 22) Ku ni xiendlakalo lexi yelanaka na xexo lexi hlamuseriweke eka Yoxuwa ndzima 3. Yoxuwa, mutlhandlami wa Muxe, a a fanele a rhangela vanhu va Xikwembu va pela ndhawu yin’wana ya mati va ya eTikweni leri Tshembisiweke. Yoxuwa u te: “Tihlawulekiseni, hikuva mundzuku Yehovha u ta endla swilo swo hlamarisa exikarhi ka n’wina.” (Yoxuwa 3:5) Hi swihi swilo swa kona leswi hlamarisaka?
7 Rungula leri ri kombisa leswaku Yehovha u pfule ndlela exikarhi ka mati ya Nambu wa Yordani, leswaku magidi yo tala ya vavanuna, vavasati ni vana va ta tsemakanya emisaveni leyi omeke va ya entsungeni. (Yoxuwa 3:7-17) Loko a hi lo swi vona hi mahlo loko ku pfuleka ndlela exikarhi ka nambu, kutani vanhu hinkwavo va tsemakanya va hlayisekile, a hi ta va hi tsakisiwe hi ku hlamarisa ka xiendlo lexi! Xona xi kombise matimba lawa Xikwembu xi nga na wona ehenhla ka ntumbuluko. Kambe ni sweswi—enkarhini wa hina—swi kona swilo leswi hlamarisaka ku fana ni leswiya. Leswaku hi vona swin’wana swa swona ni leswaku ha yini hi fanele hi nyikela nyingiso eka swona, xiya Yobo 37:5-7.
8, 9. Xana Yobo 37:5-7 yi kombetela eka mintirho yihi leyi hlamarisaka, kambe ha yini hi fanele hi anakanya ha yona?
8 Elihu u te: “Xikwembu xi dzindza hi rito ra xona hi ndlela leyi hlamarisaka, xi endla swilo leswikulu leswi hi nga ta ka hi nga swi tivi.” Xana Elihu a a anakanya ha yini loko a vula leswaku Xikwembu xi endla swilo “hi ndlela leyi hlamarisaka”? Phela, u boxa gamboko ni maboboma ya mpfula. Leswi a swi ta yimisa ntirho wa murimi ensin’wini ya yena, swi n’wi nyika nkarhi ni xivangelo xa ku anakanyisisa hi mintirho ya Xikwembu. Hi nga ha va hi nga ri varimi, kambe mpfula ni gamboko swi nga hi khumba. Hi ku ya hi ndhawu leyi hi tshamaka eka yona, gamboko ni mpfula swi nga kavanyeta mintirho ya hina. Xana hi tinyika nkarhi wa ku anakanyisisa hi muendli wa swihlamariso sweswo ni leswi swi vulaka swona? Xana u tshame u anakanyisisa ha swona?
9 Lexi tsakisaka, loko hi hlaya eka Yobo ndzima 38, Yehovha Xikwembu hi byakwe u kandziyisa mhaka leyi fanaka, loko a vutisa Yobo swivutiso swa nkoka. Hambileswi Muvumbi wa hina a kongomiseke swivutiso leswi eka Yobo, kahle-kahle swi khumba langutelo ra hina, vukona ni vumundzuku bya hina. Kutani a hi voneni leswi Xikwembu xi swi vutiseke, ivi hi anakanyisisa hi ndlela leyi swi hi khumbaka ha yona, ina, a hi endleleni leswi Yobo 37:14 yi hi khutazaka leswaku hi swi endla.
10. Yobo ndzima 38 yi fanele yi hi khumba njhani, naswona yi tlakusa swivutiso swihi?
10 Ndzima 38 yi sungula hi marito lama nge: “Yehovha a hlamula Yobo a ri exidzedzeni, a ku: ‘I mani loyi, la pfilunganyaka xitsundzuxo hi marito lama nga riki na vutivi? Ndzi kombela u tikhama xisuti, ku fana ni munhu la tiyeke emirini, ndzi ku vutisa, wena u ndzi byela.’” (Yobo 38:1-3) Leswi i xisekelo xa leswi landzelaka. Swi pfune Yobo ku lulamisa mianakanyo ya yena, a swi vona leswaku u yime emahlweni ka Muvumbi wa vuako ni leswaku a a ri ni vutihlamuleri eka yena. Na hina hi fanele hi va exiyin’weni lexi fanaka swin’we ni vanhu va le nkarhini wa hina. Kutani Xikwembu xi kokele nyingiso eka muxaka wa swilo leswi Elihu a swi boxeke. “A wu ri kwihi loko ndzi simeka misava? Ndzi byele, loko u ri ni ku twisisa. I mani la vekeke mimpimo ya yona, loko u swi tiva, kumbe, i mani la tshambuluteke ngoti ya ku pima ehenhla ka yona? Xana tiphuphu ta yona ti dzimiwe eka yini, kumbe, i mani la vekeke ribye ra yona ra le yinhleni?”—Yobo 38:4-6.
11. Xana Yobo 38:4-6 yi hi dyondzisa yini?
11 Yobo a a ri kwihi—ina hina a hi ri kwihi—loko ku tumbuluxiwa misava? Xana a hi ri vampfampfarhuti va pulani ya misava ya hina ivi hi pulani yoleyo hi simeka mimpimo onge hi loko hi tirhisa xo pima hi xona? A swi tano nikatsongo! Vanhu ni ku va kona a va nga si va kona. Loko xi teka misava xi yi fanisa ni muako lowukulu, Xikwembu xi vutisile: “I mani la vekeke ribye ra yona ra le yinhleni?” Ha swi tiva leswaku misava yi vekiwe empfhukeni lowu faneleke ku suka edyambyini leswaku hi hanya kahle eka yona. Naswona yi ni mpimo lowu faneleke. Loko misava a yi ri yikulu ku tlula leswi yi nga xiswona, laha xibakabakeni a ku ta tshama ku ri ni gasi ya hayidirojeni, kutani a ku nga ta va ni vutomi eka pulanete ya hina. Swi le rivaleni leswaku un’wana “[u veke] ribye ra yona ra le yinhleni” endhawini leyi faneleke. Xana Yobo a a fanela hi ku dzunisiwa? Xana hina hi faneriwa hi ku dzunisiwa? Kumbe, xana i Yehovha Xikwembu la faneriwaka hi ku dzunisiwa?—Swivuriso 3:19; Yeremiya 10:12.
Munhu U Ni Tinhlamulo Tihi?
12. Xivutiso lexi nga eka Yobo 38:6 xi endla leswaku hi anakanya hi yini?
12 Xikwembu xi tlhele xi vutisa: “Xana tiphuphu ta yona ti dzimiwe eka yini?” Xana xexo a hi xivutiso lexinene? Kumbexana ha ri tiva rito leri Yobo a a nga ri tivi—nkoka-misava. Vo tala va hina ha swi twisisa leswaku nkoka-misava lowu humaka edyambyini wu khoma misava ya hina yi yima ndhawu yin’we, tiphuphu ta yona ti dzimiwa ehansi hi ndlela yo fanekisela. Kambe, i mani loyi a wu twisisaka kahle nkoka-misava?
13, 14. (a) I yini leswi hi faneleke hi swi pfumela malunghana ni nkoka-misava? (b) Hi fanele hi angurisa ku yini eka xiyimo lexi Yobo 38:6 yi xi kandziyisaka?
13 Buku leyi ya ha ku humesiwaka leyi nge The Universe Explained ya pfumela leswaku ‘matimba ya nkoka-misava ma tolovelekile swinene, kambe a ma twisisiwi ngopfu.’ Ya engetela: “Nkoka-misava wu tikomba wu nyokovela exibakabakeni hi rivilo, kambe a swi tiveki leswaku wu fambisa ku yini. Hambiswiritano, emalembeni ya sweswinyana vativi va sayense ya ntumbuluko va sungule ku mbambela hi ku vula leswaku swi nga ha endleka nkoka-misava wu famba hi magandlati ya le moyeni ya swilo leswi vuriwaka ti-graviton . . . Kambe a nga kona loyi a tiyisekaka loko swi ri kona swilo swo tano.” Anakanya leswaku sweswo swi vula yini.
14 Sayense se yi ni malembe ya 3 000 ku sukela loko Yehovha a vutise Yobo swivutiso sweswo. Kambe hina kumbe vativi-nkulu va sayense ya ntumbuluko, a hi swi koti ku wu hlamusela hi vuenti nkoka-misava lowu endlaka misava ya hina yi tshama yi ri empfhukeni lowu faneleke lowu yi rhendzelekaka yi ri eka wona, ku nga ndhawu leyi yi faneleke leswaku hina hi tiphina hi vutomi eka yona. (Yobo 26:7; Esaya 45:18) Leswi a swi vuli swona leswaku hi fanele hi ya ringeta ku kumisisa timhaka hinkwato leti nga si tiviwaka malunghana ni nkoka-misava. Ku ri na sweswo, ku anakanyisisa hi mhaka leyi ya mintirho ya Xikwembu leyi hlamarisaka swi fanele swi khumba langutelo ra hina ha xona. Xana bya ku hlamarisa vutlhari ni vutivi bya xona, naswona, xana wa swi lemuka leswaku ha yini hi fanele hi dyondza swo tala malunghana ni ku rhandza ka xona?
15-17. (a) Xana Yobo 38:8-11 yi vulavula hi yini, leswi pfuxaka swivutiso swihi? (b) I yini leswi faneleke swi pfumeriwa malunghana ni vutivi hi malwandle ni ku avana ka wona emisaveni?
15 Muvumbi u ye emahlweni a vutisa: “I mani la pfaleleke lwandle hi tinyangwa, leri humeke onge hiloko ri huma embelekweni; loko ndzi veka papa ri va nguvu ya rona ni ku dzwihala lokukulu ku va xitsondzelo xa rona, ndzi sungula ku veka xileriso xa mina ehenhla ka rona ndzi veka swigogo ni tinyangwa, kutani ndzi ya emahlweni ndzi ku, ‘U fika laha, u nga hundzi; naswona magandlati ya wena lamakulu ma helela laha’?”—Yobo 38:8-11.
16 Ku pfaleriwa ka lwandle swi katsa matiko-nkulu, malwandle ni minhloto ya lwandle. Xana munhu u ni nkarhi wo tanihi kwihi a ri karhi a xiya ni ku dyondza swilo leswi? U ni magidi ya malembe—naswona eka lembe-xidzana leri ro hetelela u swi endle hi vuenti. U nga ha anakanya leswaku swo tala swa swilo leswi faneleke swi tiviwa malunghana ni ntumbuluko swi fanele se swi twisisiwa sweswi. Kambe, hi lembe leri ra 2001, loko u yi kambisisile mhaka yoleyo etilayiburari letikulu kumbe u endle ndzavisiso lowukulu eka Internet leswaku u ta kuma tinhla leta ha ku kumiwaka, xana a wu ta kuma yini?
17 Ebukwini yin’wana ya tinhlamuselo leyi tirhisiwaka hi vanhu vo tala, a wu ta kuma marito lama nge: “Ku avana ka matiko-nkulu ni malwandle ni ka misava hi yoxe hi xin’wana xa swiphiqo leswikulu leswi vativi va sayense va swi kambisiseke ngopfu ni ku dyondza ha swona.” Endzhaku ko vula leswi, nsonga-vutivi lowu wa ha ku tshahiwaka wu nyikele tinhlamuselo ta mune leti ti ngo va ku mbambela, kambe wu vula leswaku tinhlamuselo ta kona “ti fambisana ni tin’wana to tala leti ti nga lo mbamberiwa kunene.” Hilaha u nga ha vaka u swi tiva, ku mbambela “swi vula ku pfumala vumbhoni lebyi eneleke bya ku tiyisekisa mhaka yo karhi.”
18. Xana Yobo 38:8-11 yi endla leswaku u fikelela makumu wahi?
18 Xana sweswo a swi kombisi leswaku swivutiso leswi hi swi hlayeke eka Yobo 38:8-11 swa ha ri enkarhini? Ina, a hi fanelanga hi dzunisiwa hi ku hlela swilo hinkwaswo swa pulanete ya hina. A hi hina hi nga veka n’weti leswaku ku voninga ka wona ku vanga minhloto ya lwandle loku hakanyingi ku nga riki na khombo endhawini ya ka hina kumbe eka hina hi ku kongoma. Wa n’wi tiva loyi a swi endleke, i Muendli wa swilo leswi hlamarisaka.—Pisalema 33:7; 89:9; Swivuriso 8:29; Mintirho 4:24; Nhlavutelo 14:7.
Dzunisa Yehovha Hi Ndlela Leyi Faneleke
19. Marito yo phata lama nga eka Yobo 38:12-14 ma kongomisa nyingiso wa hina eka swilo swihi swa xiviri leswi vonakaka?
19 Vanhu a va nge dzunisiwi hikwalaho ka ku rhendzeleka ka misava, loku ku vulavuriwaka hakona eka Yobo 38:12-14. Ku rhendzeleka loku ku tsuvukisa siku lerintshwa nimixo, leri hakanyingi ri xongeke ngopfu. Loko dyambu ri tlhandluka, swilo swi sungula ku vonaka kahle, ku fana ni nkondzo lowu salaka evumbeni. Loko ho anakanyisisanyana hi ndzhendzeleko wa misava, ha tsaka hileswi misava yi nga rhendzelekiki hi rivilo lerikulu, tanihi leswi hi swi tivaka leswaku a swi ta va ni khombo. Naswona a yi rhendzeleki hi ku nonoka ngopfu, leswi a swi ta vanga leswaku siku ri hlwela ku pela ni ku xa, naswona a ku ta hisa ku tlhela ku titimela ku tlula mpimo lerova vanhu va nga koti ku hanya. Entiyisweni, hi fanele hi tsaka leswi Xikwembu, ku nga ri ntlawa wun’wana wa vanhu, xi vekeke rivilo ra ku rhendzeleka ka misava.—Pisalema 148:1-5.
20. U nga swi hlamurisa ku yini swivutiso leswi vutisiwaka eka Yobo 38:16, 18?
20 Kutani, ehleketa Xikwembu xi ri karhi xi ku vutisa swivutiso leswi, leswi engetelekeke: “Xana u tshame u fika eswihlobyeni swa lwandle, kumbe u tshame u famba-famba u lavisisa xidziva?” Hambi ku ri mutivi wa malwandle a a nga ta swi kota ku hlamula swivutiso sweswo hi vuenti! “Xana u tshame u xiyisisa hi vutlharhi tindhawu to anama ta misava? Vula, loko u tshame u ti tiva hinkwato.” (Yobo 38:16, 18) Xana u ti fambe hinkwato tindhawu ta misava, kumbe to tala ta tona? Xana swi nga hi teka malembe mangani ku xiyisisa swivandla swo xonga ni swihlamariso swa misava ya hina? Nkarhi lowu hi nga wu hetaka hi endla sweswo wu nga hi tsakisa swinene!
21. (a) Hi rihi vonelo leri sayense yi veke na rona hikwalaho ka swivutiso leswi nga eka Yobo 38:19? (b) Xana mintirho leyi endliwaka hi ku vonakala yi fanele yi hi susumetela ku endla yini?
21 Nakambe vona swivutiso swa risima leswi nga eka Yobo 38:19: “Sweswi yi kwihi ndlela leyi yaka laha ku nga ni ku vonakala? Loko ku ri munyama, sweswi yi kwihi ndhawu ya wona?” Swi nga ha endleka wa swi tiva leswaku ku hundze nkarhi wo leha, ku ri ni langutelo ra leswaku ku vonakala ku famba hi rivilo ra gandlati, ku fana ni magandlatinyana lama hi nga ma vonaka exidan’wanini. Kutani hi 1905, Albert Einstein u hlamusele leswaku ku vonakala ku fana ni swiaki swa ntamu. Xana sweswo swi tlhantlhe xiphiqo? Nsonga-vutivi wa sweswinyana wu ni xivutiso lexi: “Xana ku vonakala i gandlati kumbe i xiaki?” Wu te: “A swi tshembisi leswaku [ku vonakala] ku nga va [magandlati kumbe swiaki], hikuva swilo leswi swimbirhi swi hambane ngopfu. Nhlamulo leyi twalaka hileswaku ku vonakala a ku hlangani helo ni swilo leswi swimbirhi.” Hambiswiritano, minkarhi hinkwayo hi hambeta hi kufumetiwa (hi ku kongoma ni hi ndlela yin’wana) hi miseve ya dyambu, hambileswi ku nga riki na munhu la kotaka ku yi hlamusela kahle mintirho ya Xikwembu emhakeni leyi. Hi tlangela swakudya ni moya wo tenga leswi vangiwaka hi ku va swimilana swi amukela ku vonakala. Hi kota ku hlaya, ku vona tinghohe ta varhandziwa va hina, ku hlalela dyambu loko ri pela, ni swin’wana. Leswi hi kotaka ku endla sweswo, xana a hi fanelanga hi tlangela mintirho yo hlamarisa ya Xikwembu?—Pisalema 104:1, 2; 145:5; Esaya 45:7; Yeremiya 31:35.
22. Xana Davhida wa khale u angurise ku yini eka mintirho leyi hlamarisaka ya Xikwembu?
22 Xana ku anakanyisisa ka hina hi mintirho leyi hlamarisaka ya Yehovha, hi ku endlela ntsena ku titsakisa kumbe ku sala hi hlamarile? Nikatsongo. Mupisalema wa khale u pfumerile leswaku a swi koteki ku twisisa ni ku hlamusela mintirho hinkwayo ya Xikwembu. Davhida u tsarile: “U endle swilo swo tala, Oho Yehovha Xikwembu xanga, ni mintirho ya wena yo hlamarisa . . . Loko a ndzi lava ku vulavula ha yona, yi tele swinene lerova a ndzi nge yi runguli.” (Pisalema 40:5) Kambe, entiyisweni a a nga vuli swona leswaku a nge vulavuli hi mintirho leyi leyikulu. Leswi Davhida u swi kombise hi ku tiyimisela ka yena loku hlamuseriweke eka Pisalema 9:1: “Oho Yehovha, ndzi ta ku dzunisa hi mbilu ya mina hinkwayo; ndzi ta vula mintirho ya wena hinkwayo yo hlamarisa.”
23. Xana u angurisa ku yini eka mintirho leyi hlamarisaka ya Xikwembu, naswona u nga va pfunisa ku yini van’wana?
23 Xana na hina a yi fanelanga yi hi khumba hi ndlela leyi fanaka? Xana ku hlamarisiwa ka hina hi mintirho ya Xikwembu leyikulu a ku fanelanga ku hi susumetela ku vulavula hi xona, hi leswi xi swi endleke ni leswi xa ha ta swi endlaka? Nhlamulo yi le rivaleni—hi fanele hi “[vula] ku vangama ka yena exikarhi ka matiko, mintirho yakwe yo hlamarisa exikarhi ka vanhu hinkwavo.” (Pisalema 96:3-5) Ina, hi nga kombisa ku tlangela ka hina ko titsongahata eka mintirho leyi hlamarisaka ya Xikwembu hi ku byela van’wana leswi hi swi dyondzeke malunghana na xona. Hambiloko va kulele etindhawini leti vanhu va kona a va nga ri na mhaka ni Muvumbi, langutelo ra hina lerinene ni marito ya hina lama dyondzisaka ma nga va xalamukisa leswaku va xiya Xikwembu. Ku tlula kwalaho, swi nga ha va susumetela ku lava ku dyondza hi xona ni ku lava ku tirhela loyi a ‘tumbuluxeke swilo hinkwaswo,’ Muendli wa mintirho leyi hlamarisaka, ku nga Yehovha.—Nhlavutelo 4:11.
A Wu Ta Hlamurisa Ku Yini?
• Xikhongotelo lexi nga eka Yobo 37:14 xi ku endla u anakanya hi mintirho yihi ya Xikwembu?
• Hi swihi swilo swin’wana leswi kandziyisiwaka eka Yobo ndzima 37 na 38 leswi sayense yi nga swi kotiki ku swi hlamusela kahle?
• U titwisa ku yini hi mintirho leyi hlamarisaka ya Xikwembu, naswona swi ku susumetela ku endla yini?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Xifaniso eka tluka 7]
I mani la pfaleleke lwandle, ri tshama ri ri endhawini yin’we?
[Xifaniso eka tluka 7]
I mani la endzeleke tindhawu hinkwato to saseka emisaveni, leti vumbiweke hi Xikwembu?