Ku Aka Ndyangu Lowu Tiyeke Hi Tlhelo Ra Moya
Ku Aka Ndyangu Lowu Tiyeke Hi Tlhelo Ra Moya
“Hambetani mi va kurisa hi ku tshinya ni nkongomiso wa mianakanyo wa Yehovha.”—VAEFESA 6:4.
1. A xi ri xihi xikongomelo xa Xikwembu hi ndyangu, kambe ku humelele yini ematshan’weni ya sweswo?
“TSWALANANI mi andza, mi tata misava.” (Genesa 1:28) Yehovha Xikwembu a a simeka lunghiselelo ra ndyangu hi marito lawa a a ma byela Adamu na Evha. (Vaefesa 3:14, 15) Loko wu languta emahlweni, mpatswa lowu wo sungula a wu ta kota ku vona hi mahlo ya mianakanyo misava leyi teleke hi vana va wona—ndyangu lowukulu wa vanhu lava hetisekeke lava hanyaka hi ntsako emisaveni leyi nga paradeyisi naswona wu gandzela Muvumbi wa wona Lonkulu hi vun’we. Kambe Adamu na Evha va wele exidyohweni, naswona misava a yi talanga hi vanhu lavanene lava chavaka Xikwembu. (Varhoma 5:12) Ku ri na sweswo, vutomi bya ndyangu byi hatle byi onhaka, naswona rivengo, madzolonga ni ku pfumala “xinakulobye xa ntumbuluko” swi lo vuya, ngopfu-ngopfu ‘emasikwini lawa yo hetelela.’—2 Timotiya 3:1-5; Genesa 4:8, 23; 6:5, 11, 12.
2. Vana va Adamu a va ri ni vuswikoti byihi, kambe i yini lexi a xi ta laveka leswaku va aka ndyangu lowu tiyeke hi tlhelo ra moya?
2 Adamu na Evha va vumbiwe hi xifaniso xa Xikwembu. Hambileswi Adamu se a a ri mudyohi, Yehovha u n’wi pfumelerile leswaku a va ni vana. (Genesa 1:27; 5:1-4) Vana va Adamu na vona a va ta tihlawulela mahanyelo naswona a va ta dyondza ku hambanisa leswinene eka leswo biha ku fana ni tata wa vona. A va ta dyondzisiwa ndlela yo gandzela Muvumbi wa vona ni nkoka wa ku n’wi rhandza hi timbilu ta vona hinkwato, mimoya-xiviri ya vona hinkwayo, mianakanyo ya vona hinkwayo ni matimba ya vona hinkwawo. (Marka 12:30; Yohane 4:24; Yakobo 1:27) Ku tlula kwalaho, a va ta leteriwa ku “kombisa vululami ni ku rhandza musa ni ku titsongahata loko [va] famba ni Xikwembu.” (Mikiya 6:8) Hambiswiritano, leswi a va ri vadyohi a va ta fanela ku tiyimisela swinene loko va lava ku aka ndyangu lowu tiyeke hi tlhelo ra moya.
Tixavele Nkarhi
3. Vatswari va nga wu ‘xava njhani nkarhi’ wa ku kurisa vana leswaku va va Vakreste?
3 Eminkarhini leyi yo nonon’hwa, ku fanele ku endliwa matshalatshala lamakulu leswaku vana va ta va “lava rhandzaka Yehovha” va tlhela va ‘venga leswo biha’ hakunene. (Pisalema 97:10) Vatswari vo tlhariha va ta ‘xava nkarhi’ wo hlangavetana ni ntlhontlho lowu. (Vaefesa 5:15-17) Loko u ri mutswari, u nga swi endlisa ku yini leswi? Xo sungula, veka swilo leswi u nga ta swi rhangisa emahlweni, u nyikela nyingiso eka “swilo swa nkoka swinene,” ku katsa ni ku dyondzisa ni ku letela vana va wena. (Vafilipiya 1:10, 11) Xa vumbirhi, olovisa ndlela leyi u hanyaka ha yona. U nga ha boheka ku tshika mintirho leyi nga riki ya nkoka. Kumbe u nga ha boheka ku tshika swilo swin’wana leswi nga riki swa nkoka leswi tekaka nkarhi leswaku swi lulamisiwa. Tanihi mutswari la nga Mukreste, u nge pfuki u tisorile leswi u endleke matshalatshala lama lavekaka leswaku u kurisa vana lava chavaka Xikwembu.—Swivuriso 29:15, 17.
4. Ndyangu wu nga hlayisiwa wu ri ni vun’we hi ndlela yihi?
4 Ku tinyika nkarhi wo va ni vana va wena, ngopfu-ngopfu loko nkarhi wa kona wu tirhiseriwa swilo swa moya, wu ta vuyerisa swinene naswona i yin’wana ya tindlela letinene ngopfu to hlayisa ndyangu wu ri ni vun’we. Kambe leswi u nga swi endli hi xiwelo. Endla xiyimiso xa minkarhi leyi mi nga ta yi heta mi ri swin’we. Leswi a swo vula ku va endlwini yin’we ntsena, laha un’wana ni un’wana a tiendlelaka swa yena. Vana va kula kahle loko va nyikiwa nyingiso ha un’we-un’we siku ni siku. Rirhandzu ni nkhathalelo swi fanele swi kombisiwa hi ku tirhandzela. Hambiloko yi nga si boha leswaku yi lava vana, mimpatswa leyi tekaneke yi fanele yi anakanyisisa swinene hi vutihlamuleri lebyi bya nkoka. (Luka 14:28) Kutani a yi nge teki ku kurisa vana ku ri ntirho wo nonon’hwa. Ku ri na sweswo, yi ta ku teka ku ri lunghelo leri katekisiweke.—Genesa 33:5; Pisalema 127:3.
Dyondzisa Hi Rito Na Hi Xikombiso
5. (a) Ku dyondzisa vana ku rhandza Yehovha ku sungula hi yini? (b) I ndzayo yihi leyi nyikiwaka vatswari eka Deteronoma 6:5-7?
5 Ku dyondzisa vana ku rhandza Yehovha ku sungula hi ku va wena u n’wi rhandza. Ku rhandza Xikwembu swinene swi ta ku susumetela ku landzela swiletelo swa xona hinkwaswo hi ku tshembeka. Leswi swi katsa ku kurisa vana “hi ku tshinya ni nkongomiso wa mianakanyo wa Yehovha.” (Vaefesa 6:4) Xikwembu xi lerisa vatswari ku vekela vana va vona xikombiso lexinene, ku vulavurisana na vona ni ku va dyondzisa. Deteronoma 6:5-7 yi ri: “U fanele u rhandza Yehovha Xikwembu xa wena hi mbilu ya wena hinkwayo ni hi moya-xiviri wa wena hinkwawo ni hi matimba ya wena lamakulu hinkwawo. Marito lawa ndzi ku lerisaka wona namuntlha ma fanele ma va embilwini ya wena; u fanele u ma dyondzisa n’wana wa wena hi ku phindha-phindha naswona u vulavula ha wona loko u tshama endlwini ya wena, loko u famba egondzweni, loko u etlela niloko u pfuka.” Hi ku va tshinya nkarhi na nkarhi ni hi ku phindha-phindha, u nga dzikisa swileriso swa Xikwembu eka vana va wena. Xisweswo, vana va wena va ta vona rirhandzu leri u nga na rona eka Yehovha, kutani na vona va ta susumeteleka ku va ni vuxaka lebyikulu na yena.—Swivuriso 20:7.
6. Vatswari va nga yi tirhisa njhani mhaka ya leswaku vana va dyondza hi ku vona xikombiso?
6 Vana va hisekela ku dyondza. Va rhiya ndleve va tlhela va xiyisisa swinene ni ku tekelela xikombiso xa wena hi ku hatlisa. Loko va lemuka leswaku a wu rhandzi swilo leswi vonakaka, sweswo swa va pfuna ku vona ndlela yo landzela ndzayo ya Yesu. U va dyondzisa leswaku va nga vileli hi swilo leswi vonakaka kambe va ‘lava mfumo wa Xikwembu ku sungula.’ (Matewu 6:25-33) Hi ku hlanganyela eka bulo lerinene, leri akaka ra ntiyiso wa Bibele, hi vandlha ra Xikwembu ni hi vakulu lava vekiweke, u dyondzisa vana va wena ku xixima Yehovha ni ku tlangela malunghiselelo ya yena ya moya. Leswi vana va hatlaka va swi lemuka loko u nga hanyi hi leswi u swi vulaka, xisweswo leswi u va letelaka swona hi nomu ku fanele ku va swona leswi u hanyaka ha swona, naswona u va ni langutelo leri kombisaka leswaku u swi tlangela hi vuenti swilo swa moya. Mawaku nkateko wa ku va vatswari va vona leswaku xikombiso xa vona lexinene xi endle leswaku vana va vona va rhandza Yehovha hi mbilu hinkwayo!—Swivuriso 23:24, 25.
7, 8. I xikombiso xihi lexi kombisaka nkoka wa ku letela vana va ha ri vatsongo swinene, naswona loko u va letele tano ku va ku pfune mani?
7 Nkoka wa ku letela vana ku sukela evutsongwaneni wu nga voniwa eka xikombiso xa le Venezuela. (2 Timotiya 3:15) Xikombiso xa kona i xa mpatswa lowuntshwa lowu tekaneke, ku nga Félix na Mayerlín. I maphayona. Loko n’wana wa vona wa mufana, ku nga Felito a velekiwa, a va tiyimisele hi ku helela ku endla leswi va nga swi kotaka leswaku va n’wi kurisa a ri mugandzeri wa ntiyiso wa Yehovha. Mayerlín u sungule ku hlayela Felito hi rito ra le henhla buku leyi nge Buku Yanga Ya Timhaka Ta Bibele, leyi kandziyisiweke hi Timbhoni ta Yehovha. Loko a ha ri xihlangi, Felito a a vonaka a kota ku vona Muxe ni vanhu van’wana lava kombisiweke ebukwini leyi.
8 Felito u sungule ku chumayela a ri yexe a ha ri ntsongo ngopfu. U enerise ku navela kakwe ka ku va muhuweleri wa Mfumo naswona endzhaku u khuvuriwile. Hi ku famba ka nkarhi Felito u ve phayona ra nkarhi hinkwawo. Vatswari va yena va ri: “Loko hi vona n’wana wa hina a endla nhluvuko, ha swi xiya leswaku ku pfune Yehovha ni ndzetelo wa yena.”
Pfuna Vana Va Kula Hi Tlhelo Ra Moya
9. Ha yini hi fanele hi wu tlangela swinene ndzetelo wa moya lowu hi wu kumaka eka ntlawa wa hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha?
9 Ku ni timagazini to tala, madzana ya tibuku ni magidi ya ti-Web site ta Internet leswi nyikelaka xitsundzuxo malunghana ni ndlela yo kurisa vana. Hakanyingi “rungula ra kona ra kanetana,” ku vula nkandziyiso wo hlawuleka wa vana wa Newsweek. “Lexi pfilunganyaka ku tlula mpimo i ku kuma leswaku rungula leri a wu anakanya leswaku u nga ri tshemba ri hoxile swinene.” Ha tlangela swinene leswi Yehovha a hi lunghiseleleke tibuku to tala swinene leswaku mindyangu yi leteriwa yi tlhela yi kula hi tlhelo ra moya! Xana u ma tirhisa hilaha ku teleke malunghiselelo hinkwawo lawa hi ma kumaka eka ntlawa wa hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha?—Matewu 24:45-47.
10. Dyondzo ya ndyangu ya Bibele leyi pfunaka yi nga vuyerisa vatswari ni vana hi ndlela yihi?
10 Xilaveko xa nkoka swinene i dyondzo ya Bibele ya ndyangu ya nkarhi ni nkarhi leyi mi vaka na yona mi ntshunxekile. Leswaku yi dyondzisa, yi tsakisa naswona yi khutaza, yi fanele yi lunghiseleriwa kahle. Vatswari va nga tiva leswi nga etimbilwini ni le mianakanyweni ya vana va vona hi ku va vutisa swivutiso. Ndlela yin’wana yo vona ndlela leyi dyondzo ya ndyangu yi pfunaka ha yona hi loko wo xiya leswaku swirho hinkwaswo swa ndyangu swi yi langutela hi mahlo-ngati.
11. (a) Vatswari va nga pfuna vana va vona ku tivekela tipakani tihi? (b) Ku humelele yini loko xinhwanyetana xin’wana xa Mujapani xi hetisise pakani ya xona?
11 Tipakani ta moya na tona ti hoxa xandla eka ku tiyisa ndyangu hi tlhelo ra moya naswona vatswari va fanele va pfuna vana va vona ku tivekela tona. Tipakani leti faneleke ti katsa ku hlaya Bibele siku ni siku, ku va muhuweleri wa nkarhi hinkwawo wa mahungu lamanene ni ku endla nhluvuko wa ku tinyiketela ni ku khuvuriwa. Tipakani tin’wana ti nga ha katsa ntirho wa nkarhi hinkwawo tanihi ku va phayona, ku tirha eBethele kumbe ku va murhumiwa. Loko xa ha ri exikolweni xa le hansi, xinhwanyetana xa Mujapani lexi vitaniwaka Ayumi xi tivekele pakani ya ku chumayela un’wana ni un’wana la nga etlilasini ya xona. Leswaku xi pfuxa ku tsakela ka mudyondzisi wa xona ni ka vadyondzi-kulobye, xi kombele mpfumelelo wa ku veka tibuku to hlayanyana leti sekeriweke eBibeleni elayiburari. Hikwalaho ka sweswo, xi fambise tidyondzo ta Bibele ta 13 eka malembe ya tsevu lawa xi ma heteke xi ri exikolweni xa le hansi. Un’wana wa swichudeni swoleswo swa Bibele ni van’wana va le ndyangwini wa xichudeni lexi va ve Vakreste lava khuvuriweke.
12. Vana va nga vuyeriwa swinene eminhlanganweni ya Vukreste hi ndlela yihi?
12 Xin’wana xa nkoka eka rihanyo ra moya i ku va kona eminhlanganweni nkarhi ni nkarhi. Muapostola Pawulo u tsundzuxe vapfumeri-kulobye leswaku va ‘nga fularheli ku hlengeletana ka vona hilaha a ku ri ntolovelo wa van’wana.’ Sweswo swi nga hundzuki mukhuva wa hina, hikuva lavatsongo ni lavakulu va vuyeriwa swinene eka ku va kona nkarhi ni nkarhi eminhlanganweni ya Vukreste. (Vaheveru 10:24, 25; Deteronoma 31:12) Vana va fanele va dyondzisiwa ku rhiya ndleve. Ku lunghiselela minhlangano na kona i ka nkoka, hikuva va vuyeriwa swinene loko va hlamula. Hambileswi n’wana a nga ha sungulaka hi ku vula marito ma nga ri mangani kumbe a hlaya xiyenge lexitsongo eka ndzimana yo karhi, swi ta vuyerisa swinene loko vana va leteriwa ku tilavela tinhlamulo ni ku ti vula hi marito ya vona vini. Xana n’wina vatswari mi veka xikombiso hi ku nyikela tinhlamulo leti twalaka nkarhi ni nkarhi? Nakambe i swinene leswaku xirho xin’wana ni xin’wana xa ndyangu xi va ni Bibele ya xona, risimu ni kopi ya buku leyi tirhisiwaka loko ku buriwa hi Matsalwa.
13, 14. (a) Ha yini vatswari va fanele va tirha ni vana va vona ensin’wini? (b) I yini lexi nga ta pfuna ku endla leswaku vutirheli bya nsimu byi vuyerisa naswona byi tsakisa vana?
13 Vatswari lava tlhariheke va ta khutaza vana va vona lava ha riki na matimba leswaku va ma tirhisela ku tirhela Yehovha, va va pfuna ku languta ku chumayela ku ri xiyenge xa nkoka evuton’wini bya vona. (Vaheveru 13:15) Loko vatswari va tirha ni vana va vona ensin’wini hi kona va nga ta tiyiseka leswaku vana va vona va kuma ndzetelo lowu lavekaka leswaku va va vatirheli “[lava] nga riki na nchumu wo khomiwa hi tingana ha wona, [va] ri tamela khwatsi rito ra ntiyiso.” (2 Timotiya 2:15) Kutani, ku vuriwa yini ha wena? Loko u ri mutswari, xana wa va pfuna vana va wena leswaku va lunghiselela ntirho wa nsimu? Loko u endla sweswo swi ta va pfuna leswaku va tsakela vutirheli, va byi teka byi ri ni xikongomelo naswona byi va vekela mihandzu.
14 Ha yini swi vuyerisa eka vatswari ni vana va vona ku tirha swin’we evutirhelini? Hi ndlela leyi, vana va nga xiya va tlhela va tekelela xikombiso lexinene xa vatswari va vona. Hi nkarhi lowu fanaka, vatswari va ta swi kota ku vona langutelo, mahanyelo ni vuswikoti bya vana va vona. Tiyiseka leswaku u famba ni vana va wena eka swiyenge swo hambana-hambana swa vutirheli. Loko swi koteka, n’wana un’wana ni un’wana a a ve ni nkwama wo ya hi wona ensin’wini, kutani u n’wi dyondzisa ku wu hlayisa wu basile naswona wu languteka. Hi ku tshama u ri karhi u va letela u tlhela u va khutaza, u ta aka ku tlangela ka xiviri ka vutirheli, naswona vana va ta teka ntirho wo chumayela wu ri ndlela yo kombisa rirhandzu eka Xikwembu ni vaakelani.—Matewu 22:37-39; 28:19, 20.
Hlayisa Vumoya
15. Leswi ku hlayisa vumoya bya ndyangu swi nga swa nkoka swinene, hi tihi tindlela tin’wana leti u nga ti tirhisaka?
15 I swa nkoka ku khathalela vumoya bya ndyangu. (Pisalema 119:93) Ndlela yin’wana yo endla leswi i ku bula hi swilo swa moya ni ndyangu wa wena nkarhi wun’wana ni wun’wana. Xana u kambisisa ndzimana ya siku ya Bibele na vona? Xana u tolovele ku va rungulela mintokoto ya le nsin’wini kumbe tinhla leti u ti kumeke eka timagazini ta sweswinyana ta Xihondzo xo Rindza ni Xalamuka! “loko u famba egondzweni”? Xana wa tsundzuka ku nkhensa Yehovha hi xikhongelo hikwalaho ka ku ku hlayisa u hanya siku ni siku na hikwalaho ka malunghiselelo ya yena yo tala, “loko u etlela niloko u pfuka”? (Deteronoma 6:6-9) Loko vana va wena va vona leswaku wa xi rhandza Xikwembu eka hinkwaswo leswi u swi endlaka, swi ta va pfuna ku endla ntiyiso wu va wa vona.
16. Xana i swa nkoka ku fikela kwihi ku khutaza vana ku tiendlela ndzavisiso hi voxe?
16 Minkarhi yin’wana vana va ta lava nkongomiso wa ku langutana hi ndlela leyi humelelaka ni swiphiqo kumbe swiyimo leswi nga ha vaka kona. Ematshan’weni ya leswaku minkarhi hinkwayo u va byela leswi va faneleke va swi endla, ha yini u nga va kombi ndlela yo kuma langutelo ra Xikwembu etimhakeni to karhi hi ku va khutaza ku tiendlela ndzavisiso? Ku dyondzisa vana ku swi tirhisa kahle switirho hinkwaswo ni tibuku leti lunghiseleriweke hi ‘hlonga ro tshembeka’ swi ta va pfuna leswaku va va ni vuxaka lebyikulu na Yehovha. (1 Samuwele 2:21b) Naswona loko va rungulela swirho leswin’wana swa ndyangu leswi va swi kumeke loko va endla ndzavisiso wa Bibele, vumoya bya ndyangu byi ta kula.
Titshege Hi Yehovha Hi Ku Helela
17. Ha yini vatswari lava nga voxe va nga fanelanga va hela matimba loko swi ta eku kuriseni ka vana va vona leswaku va va Vakreste?
17 Ku vuriwa yini hi mindyangu ya mutswari un’we? Va langutana ni mintlhontlho leyikulu loko swi ta eku kuriseni ka vana. Kambe vatswari lava nga voxe, mi nga heli matimba! Mi nga humelela hilaha swi kombisiweke hakona hi vatswari vo tala lava nga voxe lava tshembeke Xikwembu, lava tirhiseke ndzayo ya xona hi mbilu hinkwayo naswona va kuriseke vana lavanene lava tiyeke hi tlhelo ra moya. (Swivuriso 22:6) Ina, Vakreste lava nga vatswari lava nga voxe va fanele va titshega swinene hi Yehovha. Va fanele va tshemba leswaku u ta va pfuna.—Pisalema 121:1-3.
18. Vatswari va fanele va nyikela nyingiso eka swilaveko swihi swa mianakanyo ni swa miri swa vana va vona, kambe i yini lexi faneleke xi kandziyisiwa ngopfu?
18 Vatswari lava tlhariheke va swi xiya leswaku ‘ku ni nkarhi wa ku hleka ni nkarhi wa ku tlula-tlula.’ (Eklesiasta 3:1, 4) Vuhungasi lebyi faneleke ni lebyinene swin’we ni ku wisa, swa pfuna eku akeni ka mianakanyo ni miri wa n’wana. Vuyimbeleri lebyi akaka, ngopfu-ngopfu ku yimbelela tinsimu to dzunisa Xikwembu swi ta pfuna n’wana ku va ni langutelo lerinene, leri nga ha tiyisaka vuxaka bya yena na Yehovha. (Vakolosa 3:16) Nakambe vuntshwa i nkarhi wa ku tilunghiselela ku va ntswatsi la chavaka Xikwembu, leswaku u ta hambeta u tiphina hi vutomi hilaha ku nga heriki ni le misaveni leyi nga paradeyisi.—Vagalatiya 6:8.
19. Ha yini vatswari va nga tiyisekaka leswaku Yehovha u ta katekisa matshalatshala ya vona yo kurisa vana va vona?
19 Yehovha u lava leswaku mindyangu hinkwayo ya Vakreste yi humelela naswona yi tiya emoyeni yi tlhela yi va ni vun’we. Loko hi xi rhandza hakunene Xikwembu naswona hi endla leswi hi nga swi kotaka leswaku hi yingisa Rito ra xona, xi ta katekisa matshalatshala ya hina naswona xi ta hi nyika matimba lama lavekaka leswaku hi landzela nkongomiso wa xona lowu huhuteriweke. (Esaya 48:17; Vafilipiya 4:13) Tsundzuka leswaku nkarhi lowu u nga na wona sweswi wo dyondzisa ni ku letela n’wana wa wena wu pimiwile naswona a wu nge phindhiwi. Endla leswi nga ematimbeni ya wena ku tirhisa ndzayo ya Rito ra Xikwembu, naswona Yehovha u ta katekisa matshalatshala ya wena yo aka ndyangu lowu tiyeke hi tlhelo ra moya.
Hi Dyondze Yini?
• Ha yini ku xava nkarhi swi ri swa nkoka swinene loko u letela vana?
• Ha yini xikombiso lexinene xa mutswari xi laveka?
• Hi tihi tindlela tin’wana ta nkoka to pfuna vana leswaku va kula hi tlhelo ra moya?
• Vumoya bya ndyangu byi nga khathaleriwa njhani?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Swifaniso eka tluka 24, 25]
Mindyangu leyi tiyeke hi tlhelo ra moya yi dyondza Rito ra Xikwembu nkarhi ni nkarhi, yi ya eminhlanganweni ya Vukreste naswona yi hlanganyela swin’we ensin’wini