Ku Kongomisiwa Hi Xikwembu Loko U Hlawula Munghana Wa Vukati
Ku Kongomisiwa Hi Xikwembu Loko U Hlawula Munghana Wa Vukati
“Ndzi ta endla leswaku u va ni ku twisisa naswona ndzi ku letela hi ndlela leyi u faneleke u famba ha yona. Ndzi ta ku tsundzuxa ndzi veke tihlo ra mina ri ri ehenhla ka wena.”—PISALEMA 32:8.
1. Hi swihi swilo leswi lavekaka leswaku vukati byi famba kahle?
VACHAYI va swigubu va sungula ku chaya swigubu swa vona. Xilombe xi yimbelela hi rito ra xona ro saseka. Kutani ku twala vuyimbeleri lebyi tsakisaka mbilu. Vavanuna vambirhi va chicha mabokisi yo tika elorini. Un’wana u hoxela lowun’wana bokisi, ivi yena a ri qhavulela kunene a ri veka ehansi, a rindzela rin’wana. Leswi va swi endlaka swi vonaka swi olova swinene. Kambe, a nga kona loyi a nga ringetaka ku endla leswi loko a nga rhanganga a praktisa, a nga ri na munghana la nga ni vuswikoti naswona ngopfu-ngopfu ni nkongomiso kumbe ndzetelo lowunene. Hilaha ku fanaka, vukati lebyinene a byo tiendlekela. Na byona byi titshege hi nakulobye lonene, ntirhisano naswona ngopfu-ngopfu ndzetelo wa vutlhari wa laveka. Hakunene nkongomiso lowu faneleke i wa nkoka.
2. (a) I mani la sunguleke lunghiselelo ra vukati, naswona hi xikongomelo xihi? (b) Malunghiselelo man’wana ya vukati ma endliwe hi ndlela yihi?
2 I swa ntumbuluko leswaku jaha kumbe wanhwana la nga siki nghenelaka vukati a anakanya hi munghana wa vukati—nakulobye wa vutomi hinkwabyo. Ku sukela loko byi sunguriwe hi Yehovha Xikwembu, vukati bya wanuna ni wansati byi ve ndlela leyi tolovelekeke ya vutomi. Kambe wanuna wo sungula, Adamu, a nga lo tihlawulela nsati. Yehovha hi rirhandzu u n’wi vumbele yena. (Genesa 2:18-24) Mpatswa wo sungula a wu ta va ni vana, naswona misava a yi ta hetelela yi tele hi vanhu. Endzhaku ka ku hlanganisiwa koloko ko sungula, malunghiselelo ya vukati hakanyingi a ma endliwa hi vatswari va mutekiwa ni va muteki, minkarhi yin’wana endzhaku ka ku pfumelelana ka lava va lavaka ku tekana. (Genesa 21:21; 24:2-4, 58; 38:6; Yoxuwa 15:16, 17) Hambileswi swa ha tolovelekeke ku hlawuleriwa munghana wa vukati ematikweni man’wana ni le ka mindhavuko yin’wana, namuntlha vanhu vo tala vo tihlawulela munghana wa vukati.
3. Munghana wa vukati u fanele a hlawuriwa hi ndlela yihi?
3 Munghana wa vukati u fanele a hlawuriwa hi ndlela yihi? Van’wana va kokiwa hi xivumbeko—leswi va swi vonaka swi tsakisa mahlo ya vona swi tlhela swi ma naveta. Van’wana va languta swilo leswi vonakaka, va lava munhu loyi a nga ta va khathalela kahle a tlhela a va xavela leswi va swi pfumalaka ni leswi va swi lavaka. Kambe, xana swilo leswi swi ta endla leswaku u va ni vuxaka lebyi tsakisaka ni lebyi enerisaka? Swivuriso 31:30 yi ri: “Vuxongi byi nga ha va vunwa, ku saseka ku nga ha va vuhava; kambe wansati la chavaka Yehovha hi yena loyi a tikumelaka ku dzunisiwa.” Hi yoleyo yinhla ya nkoka: Ehleketa ha Yehovha loko u hlawula munghana wa vukati.
Nkongomiso Wa Rirhandzu Lowu Humaka Eka Xikwembu
4. Hi wihi mpfuno lowu Xikwembu xi wu nyikelaka malunghana ni ku hlawula munghana wa vukati?
4 Tata wa hina wa rirhandzu wa le tilweni, Yehovha, u hi nyike Rito ra yena leri tsariweke leswaku ri hi kongomisa etimhakeni hinkwato. U ri: “Mina Yehovha, ndzi Xikwembu xa wena, Loyi a ku dyondziselaka ku ku pfuna, Loyi a ku fambisaka endleleni leyi u faneleke u famba hi yona.” (Esaya 48:17) Kutani a swi hlamarisi leswi eBibeleni ku nga ni minkongomiso leyi nga ni nkarhi wo leha yi tirha, leyi a yi landzeriwa loko ku hlawuriwa munghana wa vukati. Yehovha u lava leswaku vukati bya hina byi tshama nkarhi wo leha naswona hi tshama hi tsakile. Hikwalaho u hi lunghiselele mpfuno wa leswaku hi twisisa hi tlhela hi tirhisa minkongomiso leyi. Xana a hi swona leswi a hi ta swi langutela eka Muvumbi wa hina la nga ni rirhandzu?—Pisalema 19:8.
5. I yini lexi nga xa nkoka leswaku ku va ni ntsako wa vutomi hinkwabyo evukatini?
5 Loko Yehovha a sungula lunghiselelo ra vukati, a a lava leswaku byi va xiboho xa vutomi hinkwabyo. (Marka 10:6-12; 1 Vakorinto 7:10, 11) Hi yona mhaka leyi ‘a vengaka ku dlaya vukati,’ a ku pfumelela ntsena loko ku endliwe “vumbhisa.” (Malakiya 2:13-16; Matewu 19:9) Hikwalaho ku hlawula munghana wa vukati i rin’wana ra magoza ya nkoka lawa hi nga ma tekaka naswona a ku fanelanga ku tekeriwa ehansi. A swi talanga swiboho leswi nga endlaka leswaku ku va ni ntsako kumbe gome. Loko munhu a hlawula hi ndlela leyinene, a nga hanya vutomi lebyinene naswona a tsakile, kambe loko a hlawula hi ndlela leyi nga riki yinene, a nga tshama a ri ni gome. (Swivuriso 21:19; 26:21) Leswaku ntsako wu tshama wu ri kona, i swa nkoka ku hlawula hi vutlhari naswona u swi rhandza ku endla xiboho xa vutomi hinkwabyo, hikuva Xikwembu xi sungule vukati tanihi vunakulobye lebyi nga ta tisa ntwanano ni ntirhisano.—Matewu 19:6.
6. Ha yini majaha ni vanhwana va fanele va va ni vukheta swinene loko va hlawula munghana wa vukati, naswona va nga xi endlisa ku yini xiboho xa vutlhari swinene?
6 Majaha ni vanhwana ngopfu-ngopfu hi vona lava faneleke va va ni vukheta leswaku ku saseka ka miri ni nyanyuko swi nga va endlisi swihoxo loko va hlawula munghana wa vukati. Phela, vuxaka lebyi sekeriweke eka swilo swo tano byi nga hahluka hi ku hatlisa, byi vangela ku hlekuriwa kumbe rivengo. (2 Samuwele 13:15) Hi hala tlhelo, rirhandzu leri tiyiselaka ri nga hlakuleriwa loko hi sungula ku n’wi tiva kahle munghana wa hina wa vukati na loko se hi sungula ku titwisisa kahle. Nakambe hi fanele hi swi xiya leswaku leswi nga swinene ngopfu eka hina swi nga ha va leswi mbilu ya hina a yi nga swi naveli eku sunguleni. (Yeremiya 17:9) Hi yona mhaka leyi nkongomiso wa Xikwembu lowu kumekaka eBibeleni wu nga wa nkoka swinene. Wu hi pfuna ku vona ndlela yo endla swiboho swa vutlhari swinene evuton’wini. Mupisalema u yimele Yehovha tanihi loyi a nge: “Ndzi ta endla leswaku u va ni ku twisisa naswona ndzi ku letela hi ndlela leyi u faneleke u famba ha yona. Ndzi ta ku tsundzuxa ndzi veke tihlo ra mina ri ri ehenhla ka wena.” (Pisalema 32:8; Vaheveru 4:12) Hambileswi vukati byi nga enerisaka xilaveko xa hina lexi hi tswariweke na xona xa rirhandzu ni vunakulobye, nakambe byi tisa mintlhontlho leyi lavaka ku wupfa ni ku twisisa.
7. Ha yini van’wana va nga yi amukeli ndzayo leyi sekeriweke eBibeleni malunghana ni ku hlawula munghana wa vukati, kambe sweswo swi nga vangela yini?
7 I vutlhari ku yingisa leswi Musunguri wa vukati a swi vulaka malunghana ni ku hlawula munghana wa vukati. Kambe, hi nga ha hlundzuka loko vatswari kumbe vakulu lava nga Vakreste va hi nyika ndzayo leyi sekeriweke eBibeleni. Hi nga ha ehleketa leswaku a va hi twisisi kahle, naswona ku navela lokukulu ka mintlhaveko ku nga ha hi susumetela ku landzela mboyamelo wa mbilu. Hambiswiritano, loko se hi langutana ni swiyimo swa xiviri, hi nga ha tisola hileswi hi nga yi yingisangiki ndzayo ya vutlhari leyi a hi nyikiwa yona leswaku hi pfuneka. (Swivuriso 23:19; 28:26) Hi nga ha tikuma hi nga rhandziwi evukatini, hi ri ni vana lava swi hi tikelaka ku va khathalela naswona kumbexana hi ri ni munghana wa vukati loyi a nga riki mupfumeri. Swi ta khomisa gome swinene loko lunghiselelo leri a ri fanele ri hi tisele ntsako lowukulu ri hi vangela ntshikilelo lowukulu!
Ku Tinyiketela Loku Nga Ni Vukwembu—I Nchumu Wa Nkoka
8. Xana ku tinyiketela eka Xikwembu ku pfuna njhani leswaku vukati byi tshama nkarhi wo leha ni leswaku byi tsakisa?
8 Hakunene ku saseka ka n’wina ku pfuna ku tiyisa vukati. Kambe timfanelo leti mi nga na tona i ta nkoka swinene leswaku vun’we bya vukati byi tshama byi ri kona ni leswaku ku va ni ntsako. Ku tinyiketela ka n’wina eka Yehovha Xikwembu ku vumba xiboho xa vutomi hinkwabyo naswona ku kondletela vun’we ku tlula nchumu wun’wana ni wun’wana. (Eklesiasta 4:12) Loko mpatswa lowu nga Vakreste wu dzikisa swinene vutomi bya wona eka vugandzeri bya Yehovha bya ntiyiso, wu va ni vun’we hi tlhelo ra moya, emianakanyweni ni le mahanyelweni. Wu dyondza Rito ra Xikwembu swin’we. Wu khongela swin’we naswona sweswo swi endla leswaku timbilu ta wona ti va ni vun’we. Wu famba swin’we loko wu ya eminhlanganweni ya Vukreste naswona wu tirha swin’we evutirhelini bya nsimu. Leswi hinkwaswo swi wu pfuna ku tiyisa xiboho xa moya naswona swi endla leswaku wu tshinelelana swinene. Xa nkoka swinene, swi endla leswaku wu kuma nkateko wa Yehovha.
9. Abrahama u endle yini malunghana ni ku kumela Isaka nsati, naswona vuyelo byi ve byihi?
9 Hikwalaho ka ku tinyiketela kakwe ka vukwembu, mupatriyarka wo tshembeka Abrahama a a lava ku tsakisa Xikwembu loko ku fika nkarhi wa leswaku a hlawulela n’wana wa yena Isaka nsati. Abrahama u byele nandza wakwe la tshembekaka, a ku: “Ndzi fanele ndzi ku hlambanyisa hi Yehovha, Xikwembu xa matilo ni Xikwembu xa misava, leswaku a wu nge n’wi tekeli n’wananga nsati eka vana va Vakanana lava ndzi tshamaka exikarhi ka vona, kambe u ta ya etikweni ra rikwerhu ni le maxakeni ya mina, kunene u ta tekela n’wananga Isaka nsati. . . . [Yehovha] u ta rhuma ntsumi leyi nga ta ku rhangela emahlweni, kunene u ta tekela n’wananga nsati kona.” Raveka u ve nsati lonene ngopfu, loyi Isaka a a n’wi rhandza swinene.—Genesa 24:3, 4, 7, 14-21, 67.
10. Hi byihi vutihlamuleri bya Matsalwa bya wanuna ni wansati?
10 Loko hi ri Vakreste lava nga byi nghenelangiki vukati, ku tinyiketela ka vukwembu ku ta hi pfuna leswaku hi va ni timfanelo leti nga ta endla leswaku hi kota ku langutana ni swilaveko swa Matsalwa swa vukati. Vutihlamuleri byin’wana bya wanuna ni wansati hi lebyi byi tsariweke hi muapostola Pawulo: “Vavasati a va tiveke ehansi ka vanuna va vona hilaha va endlaka hakona eHosini . . . Vavanuna, hambetani mi rhandza vasati va n’wina, hilaha Kreste na yena a rhandzeke vandlha hakona kutani a tinyiketa hikwalaho ka rona . . . Vavanuna va fanele ku rhandza vasati va vona ku fana ni mimiri ya vona. . . . Un’wana ni un’wana wa n’wina a a rhandze nsati wakwe hilaha a tirhandzaka hakona; hi hala tlhelo, wansati u fanele ku va ni xichavo xo enta eka nuna wakwe.” (Vaefesa 5:22-33) Hilaha hi nga swi vonaka hakona, marito ya Pawulo lama huhuteriweke ma kandziyisa xilaveko xa rirhandzu ni xichavo. Ku fambisana ni ndzayo leyi swi katsa ku chava Yehovha. Swi lava ku tiboha hi mbilu hinkwayo loko swilo swi famba kahle ni loko swi nga fambi kahle. Vakreste lava anakanyaka hi ku nghenela vukati va fanele va kota ku byarha vutihlamuleri lebyi.
Ku Endla Xiboho Xa Nkarhi Lowu U Nga Nghenelaka Vukati Ha Wona
11. (a) Hi yihi ndzayo leyi fambisanaka ni nkarhi wa ku nghenela vukati leyi nyikeriwaka eMatsalweni? (b) I xikombiso xihi lexi kombisaka vutlhari bya ku landzela ndzayo ya Bibele leyi tsariweke eka 1 Vakorinto 7:36?
11 Ku tiva nkarhi lowu hi nga nghenelaka vukati ha wona i swa nkoka. Tanihi leswi vanhu va nga faniki, Matsalwa a ma vuli leswaku munhu u fanele a nghenela vukati a ri ni malembe mangani. Hambiswiritano, ma kombisa leswaku swa antswa ku rindza kukondza hi ‘hundza vurhumbuki bya vuntshwa,’ loko ku navela ka rimbewu ku ri ni matimba swinene ku nga onhaka vonelo lerinene. (1 Vakorinto 7:36) Michelle u ri: “Loko ndzi vona vanghana va mina, lava vo tala va vona a va ha ri emalembeni ya kondlo-a-ndzi-dyi, va gangisana va tlhela va tekana, minkarhi yin’wana a swi ndzi tikela ku tirhisa ndzayo leyi. Kambe ndzi swi xiyile leswaku ndzayo leyi a yi huma eka Yehovha naswona u hi byela leswi nga ta hi pfuna. Loko ndza ha rindzele ku tekiwa ndzi swi kotile ku anakanyisisa swinene hi vuxaka bya mina na Yehovha ni ku kuma ntokoto wo karhi evuton’wini, lowu u nga taka u nga wu kumi loko wa ha ri emalembeni ya kondlo-a-ndzi-dyi. Endzhaku ka malembenyana, se a ndzi swi lunghekele hi ndlela yo antswa ku byarha vutihlamuleri swin’we ni ku langutana ni swiphiqo leswi vaka kona evukatini.”
12. Ha yini ku nga ri vutlhari ku tsutsumela ku nghenela vukati wa ha ri ntsongo?
12 Lava va tsutsumelaka ku nghenela vukati va ha ri vatsongo hakanyingi va kuma leswaku swilaveko swa vona ni ku navela ka vona swa cinca loko va ri karhi va wupfa. Va xiya leswaku swilo leswi eku sunguleni a va swi navela a swa ha ri swa nkoka. Mukreste un’wana la ha riki muntshwa a a tiyimisele ku tekiwa a ri ni malembe ya 16. Kokwa wa yena wa xisati u tekiwe a ri ni malembe wolawo, hilaha ku fanaka ni mana wa yena. Loko jaha rin’wana leri a a ri rhandza ri arile ku n’wi teka hi nkarhi wolowo, u lave un’wana loyi a pfumeleke ku n’wi teka. Kambe hi ku famba ka nkarhi u tisorile hikwalaho ka xiboho xa yena xa magugu.
13. Lava va tsutsumelaka ku nghenela vukati hakanyingi va nga ha va va pfumala yini?
13 Loko u ri karhi u anakanya ku nghenela vukati, i swa nkoka ku swi twisisa kahle hinkwaswo leswi katsekaka. Ku tsutsumela ku nghenela vukati ku nga vanga swiphiqo swo tala leswi mpatswa lowa ha riki wuntshwa wu nga ta va wu nga si lunghekela ku langutana na swona. Va nga ha va va pfumala ntokoto naswona va nga wupfanga hi ndlela leyi ringaneke leswaku va langutana ni mintshikilelo ya vukati ni ku kurisa vana. Vukati byi fanele byi ngheneriwa ntsena loko hi kule ku ringana emirini, emianakanyweni ni hi tlhelo ra moya leswaku hi hlayisa vunghana bya vutomi hinkwabyo.
14. I yini lexi nga ku pfunaka ku lulamisa swiphiqo evukatini?
14 Pawulo u tsale leswaku lava va nghenelaka vukati “va ta va ni nhlomulo enyameni ya vona.” (1 Vakorinto 7:28) Swiphiqo swona swi ta va kona hikuva mi vanhu vambirhi lava nga ni vumunhu lebyi nga faniki, naswona a mi nge voni swilo hi tihlo rin’we. Leswi hi nga hetisekangiki, swi nga ha nonon’hwa ku hetisisa xiphemu xa hina xa Matsalwa elunghiselelweni ra vukati. (1 Vakorinto 11:3; Vakolosa 3:18, 19; Tito 2:4, 5; 1 Petro 3:1, 2, 7) Munhu u fanele a va a wupfile naswona a ri ni matimba ya moya leswaku a ta lava nkongomiso wa Xikwembu ni ku wu landzela loko a lava ku lulamisa swiphiqo hi ndlela ya rirhandzu.
15. I yini leswi vatswari va nga swi endlaka loko va lunghiselela vana va vona ku nghenela vukati? Kombisa.
15 Vatswari va nga endla leswaku vana va vona va lunghekela vukati hi ku va pfuna ku twisisa nkoka wa ku landzela nkongomiso wa Xikwembu. Hi ku tirhisa Matsalwa swin’we ni tibuku ta Vukreste hi vutshila, vatswari va nga pfuna vana va vona, ku lemuka loko vona kumbe lava va lavaka ku tekana na vona va lunghekele ku endla xiboho xa vukati. * Blossom wa malembe ya 18 hi vukhale a a tekekile a rhandzana ni jaha ra le vandlheni ra ka vona. Jaha ra kona a ri ri phayona ra nkarhi hinkwawo, naswona a va lava ku tekana. Kambe vatswari va yena va n’wi kombele leswaku a rindza lembe, hi ku vona leswaku a a ha ri ntsongo ngopfu. Endzhakunyana Blossom u tsarile: “Ndza tsaka swinene hikuva ndzi yingise xitsundzuxo xolexo xa vutlhari. Ku nga si hela lembe se a ndzi wupfile naswona ndzi sungule ku vona leswaku jaha leri a ri nga ri na timfanelo leti a ti ta ri endla wanuna lonene. Ri hetelele ri tshike nhlengeletano, kutani ndzi phuriwe eka leswi a swi ta va khombo evuton’wini bya mina. Swa tsakisa ku va ni vatswari lava tlhariheke lava swiboho swa vona swi nga tshembiwaka!”
‘Teka eHosini Ntsena’
16. (a) Vakreste va nga ha ringiwa njhani malunghana ni ku ‘teka eHosini’? (b) Loko va ringiwa leswaku va tekana ni munhu la nga riki mupfumeri, Vakreste va fanele va anakanyisisa hi yini?
16 Nkongomiso wa Yehovha eka Vakreste wu le rivaleni emhakeni leyi: ‘Teka eHosini ntsena.’ (1 Vakorinto 7:39) Vatswari lava nga Vakreste swin’we ni vana va vona va nga ha ringiwa emhakeni leyi. Njhani? Vantshwa va nga ha navela ku nghenela vukati kambe swi nga ha endleka va nga ri kona evandlheni lava va nga tekanaka na vona. Swi nga tikomba swi ri tano. Ku nga ha va ni vavanuna vatsongo kambe ku ri ni vavasati vo tala endhawini yo karhi, kumbe swi nga ha endleka loyi a langutiwaka a ri la faneleke a nga ri kona endhawini yoleyo. Jaha leri nga riki xirho lexi tinyiketeleke xa vandlha ri nga ha rhandza nhwanyana loyi wa Mukreste (kumbe nhwanyana a rhandza jaha), naswona ku nga ha va ni ntshikilelo wa ku honisa mimpimanyeto leyi Yehovha a yi vekeke. Ehansi ka swiyimo swo tano, swi ta va swinene ku anakanya hi xikombiso xa Abrahama. Ndlela leyi a hlayiseke vuxaka bya yena lebyinene na Xikwembu a ku ri ku tiyiseka leswaku n’wana wa yena Isaka u tekana ni mugandzeri wa ntiyiso wa Yehovha. Isaka na yena u endle hi ndlela leyi fanaka eka n’wana wa yena Yakobe. A swi lava leswaku hinkwavo lava a va katseka va endla matshalatshala yo karhi, kambe swi tsakise Xikwembu naswona swi endle leswaku xi va katekisa.—Genesa 28:1-4.
17. Ha yini ku tekana ni munhu la nga riki mupfumeri swi tala ku va ni khombo, naswona hi xihi xivangelo xa nkoka swinene xo ‘teka eHosini ntsena’?
17 A va talanga vanhu lava nga riki vapfumeri lava va heteleleke va ve Vakreste. Kambe, ku tekana ni munhu la nga riki mupfumeri hakanyingi swi ve ni khombo. Lava paniweke ni lava nga riki vapfumeri a va pfumeli eka tidyondzo, misinya ya milawu, kumbe tipakani leti fanaka. (2 Vakorinto 6:14) Leswi swi nga vanga vuyelo lebyi nga ni khombo eka mbulavurisano ni le ka ntsako wa vukati. Hi xikombiso, wansati un’wana la nga Mukreste u titshandzile swinene a vula leswaku endzhaku ka nhlangano lowu akaka, a nge swi koti ku fika ekaya a bula hi swilo swa moya ni nuna wa yena la nga riki mupfumeri. Ina, swa nkoka swinene hi leswi, ‘ku teka eHosini’ i mhaka ya ku tshembeka eka Yehovha. Loko hi fambisana ni Rito ra Xikwembu, timbilu ta hina a ti hi voni nandzu, hikuva hi endla “leswi tsakisaka ematihlweni ya xona.”—1 Yohane 3:21, 22.
18. Loko u anakanya hi ku nghenela vukati, hi tihi timhaka ta nkoka leti faneleke ti xiyiwa, naswona ha yini?
18 Loko u anakanya ku nghenela vukati, leswi u faneleke u swi languta swinene eka loyi u lavaka ku tekana na yena ku fanele ku va vunene ni vumoya bya yena. Vumunhu bya Mukreste swin’we ni ku rhandza ka yena Xikwembu ni ku tinyiketela eka xona hi moya-xiviri hinkwawo, i swa nkoka swinene ku tlula ndlela leyi a nga ha vaka a koka mahlo ha yona. Ku tsakeriwa hi Xikwembu ku kumiwa hi lava va tlangelaka va tlhela va hetisisa vutihlamuleri bya vona bya ku va vanghana va vukati lava tiyeke hi tlhelo ra moya. Naswona mpatswa lowu tekaneke wu nga va ni matimba lamakulu loko havambirhi va tinyiketele eka Muvumbi ni ku amukela nkongomiso wa yena hilaha ku teleke. Yehovha wa fundzhiwa hi ndlela naswona vukati byi sunguriwa eka masungulo lama tiyeke ya moya lama nga ta hoxa xandla eka vun’we lebyi tshamaka hi masiku.
[Nhlamuselo ya le hansi]
^ par. 15 Vona Xihondzo xo Rindza xa February 15, 1999, matluka 4-8.
A Wu Ta Hlamurisa Ku Yini?
• Ha yini ku laveka nkongomiso wa Xikwembu loko u lava ku hlawula munghana lonene wa vukati?
• Xana ku tinyiketela ka vukwembu ku nga xi tiyisa njhani xiboho xa vukati?
• Vatswari va nga va pfuna njhani vana va vona leswaku va lunghekela vukati?
• Ha yini swi ri swa nkoka ku ‘teka eHosini ntsena’?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Swifaniso eka tluka 17]
Ku tirhisa ndzayo ya Xikwembu loko u hlawula munghana wa vukati swi nga tisa ntsako lowukulu
[Swifaniso eka tluka 18]
Lava va ‘tekaka eHosini ntsena’ va kuma mikateko leyi fuweke