Ku Ya eMahlweni Eku Hluleni Ko Hetelela!

“Waswivo, ku humelela hanci yo basa; ehenhla ka yona a ku tshame un’wana a ri ni vurha; hiloko a nyikiwa harhi, a huma a ri karhi a hlula, ni ku hetisa ku hlula ka yena.”—NHLAVUTELO 6:2.

1. I swiendlakalo swihi swa le nkarhini lowu taka leswi Yohane a swi voneke exivonweni?

MUAPOSTOLA Yohane, hikwalaho ka ku huhuteriwa hi Xikwembu, u kote ku vona malembe ya 1 800 lama ha taka a tlhela a hlamusela ku vekiwa ka Kreste exiluvelweni tanihi Hosi. Yohane a a fanela a va ni ripfumelo ra leswaku leswi a swi voneke exivonweni swi ta hetiseka. Hina namuntlha hi ni vumbhoni lebyi nga erivaleni bya leswaku ku vekiwa exiluvelweni loku profetiweke ku humelele hi 1914. Hi mahlo ya ripfumelo hi vona Yesu Kreste “a huma a ri karhi a hlula, ni ku hetisa ku hlula ka yena.”

2. Diyavulosi u endle yini loko ku velekiwa Mfumo, naswona leswi i vumbhoni bya yini?

 ² Endzhaku ka ku velekiwa ka Mfumo, Sathana u hlongoriwile etilweni, leswi n’wi vangeleke leswaku a lwa hi matimba naswona a karihile swinene kambe a tsandzeka ku hlula. (Nhlavutelo 12:7-12) Vukarhi bya yena byi vangele leswaku swiyimo swa misava swi ya swi nyanya ku biha. Vanhu va avana. Eka Timbhoni ta Yehovha leswi i vumbhoni lebyi nga erivaleni bya leswaku Hosi ya tona yi ya emahlweni leswaku yi ‘hetisa ku hlula ka yona.’

Ku Vumbiwa Ka Vanhu Va Misava Leyintshwa

3, 4. (a) I ku cinca kwihi eka nhlengeletano loku endliweke evandlheni ra Vukreste ku sukela loko ku velekiwe Mfumo, naswona ha yini a ku fanerile? (b) Ku cinca loku ku vuyerise hi ndlela yihi, hilaha ku profetiweke hakona hi Esaya?

³ Loko Mfumo se wu velekiwile, a ku ri nkarhi wa ku tisa vandlha leri vuyeteriweke ra Vukreste—leri sweswi se a ri ri ni vutihlamuleri lebyi engetelekeke bya Mfumo—leswaku ri pfumelelana ni leswi a swi endliwa eka vandlha ra Vukreste ra lembe-xidzana ro sungula. Xisweswo, eminkandziyisweni ya xona ya June 1 na 15, 1938, Xihondzo xo Rindza (xa Xinghezi) xi andlale ndlela leyi nhlengeletano ya Vukreste yi faneleke yi fambisa xiswona. Endzhakunyana, nkandziyiso wa December 15, 1971, wu nyikele nhlamuselo leyi engetelekeke ya Huvo leyi Fumaka ya manguva lawa eka xihloko lexi nge “Huvo Leyi Fumaka Yi Hambanile Ni Vandla Ra Swa Nawu.” Hi 1972 ku vekiwe tihuvo ta vakulu leswaku ti pfuna ti tlhela ti kongomisa mavandlha ya le kusuhi.

⁴ Ku vuyeteriwa ka vulanguteri lebyi faneleke ku ri tiyise swinene vandlha ra Vukreste. Xin’wana lexi hoxeke xandla eka leswi a ku ri malunghiselelo lama endliweke hi Huvo leyi Fumaka ya ku letela vakulu emintirhweni ya vona, ku katsa ni  ku va letela etimhakeni ta vuavanyisi. Nhluvuko lowu a wu va kona enhlengeletanweni ya Xikwembu ya laha misaveni, lowu a wu endleka hakatsongo-tsongo swin’we ni vuyelo bya kona wu profetiwe eka Esaya 60:17: “Ematshan’weni ya koporo ndzi ta tisa nsuku, ematshan’weni ya nsimbi ndzi ta tisa silivhere, kasi ematshan’weni ya ntsandza, koporo, ematshan’weni ya maribye, nsimbi; naswona ndzi ta veka ku rhula ku va valanguteri va wena ni ku lulama ku va vaaveri va ntirho wa wena.” Minhluvuko leyi leyinene yi kombise leswaku a yi katekisiwa hi Xikwembu naswona a ku ri vumbhoni bya leswaku Xikwembu xi amukela lava wu seketelaka hi ku hiseka Mfumo wa xona.

5. (a) Sathana u endle yini loko a vona Yehovha a katekisa vanhu va Yena? (b) Hi ku pfumelelana na Vafilipiya 1:7, vanhu va Yehovha va byi teke njhani vukarhi bya Sathana?

⁵ Sathana u wu vonile nyingiso ni nkongomiso wa rirhandzu lowu Xikwembu xi wu nyikeke vanhu va xona endzhaku ka ku velekiwa ka Mfumo. Hi xikombiso, hi 1931 ntlawa lowu lowutsongo wa Vakreste wu swi vule erivaleni leswaku a wu nga ri Swichudeni swa Bibele ntsena. Hi ku pfumelelana na Esaya 43:10, ntlawa lowu a wu ri Timbhoni ta Yehovha! Ku nga khathariseki leswaku a swi lo kotlana kumbe e-e, Diyavulosi u vange nxaniso lowukulu emisaveni hinkwayo. Ni le matikweni lama tiviwaka ma ri ni ntshunxeko wa vukhongeri, yo tanihi United States, Canada na Jarimani, Timbhoni a ti boheka ku tshamela ku lwa hi tlhelo ra nawu leswaku ti ta tshama ti ri ni ntshunxeko wa vukhongeri. Hi 1988, Huvo leyi Tlakukeke ya le United States yi kambisise milandzu ya 71 leyi katsaka Timbhoni ta Yehovha, leyi mbirhi-xa-nharhu xa yona yi nga yima na tona. Namuntlha, emisaveni hinkwayo, tinyimpi ta swa nawu ti karhi ti ya emahlweni leswaku ku ta va ni ‘ku lweriwa ni ku simekiwa ka mahungu lamanene hi nawu,’ ku fana ni hi lembe-xidzana ro sungula.—Vafilipiya 1:7.

6. Xana ku yirisiwa ni minsivelo swi kavanyete vanhu va Yehovha leswaku va ya emahlweni? Kombisa.

⁶ Hi va-1930, emasikwini lama yiseke eka Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava, tihulumendhe leti tshikilelaka ti yirise kumbe ku sivela ntirho wa Timbhoni ta Yehovha eJarimani, eSpaniya ni le Japani, loko hi boxa matiko manharhu ntsena. Kambe hi lembe ra 2000, matiko lawa manharhu ntsena a ma ri ni vahuweleri va Mfumo wa Xikwembu lava hisekaka va kwalomu ka 500 000. Yoleyo a ku ri nhlayo ya Timbhoni yi phindhiwe ka khume emisaveni hinkwayo hi 1936! Entiyisweni, ku yirisiwa ni ku siveriwa a swi nge va siveli vanhu va Yehovha leswaku va ya emahlweni ehansi ka Murhangeri la hlulaka, Yesu Kreste.

7. I xiendlakalo xihi xa nkoka lexi endlekeke hi 1958, naswona i ku cinca kwihi loku hlamarisaka loku endlekeke ku sukela enkarhini wolowo?

⁷ Ku ve ni ku humelela lokukulu ka nhlengeletano leyi yi yaka emahlweni, loko hi 1958 Timbhoni ta Yehovha ti khome ntsombano lowukulu swinene le Dorobeni ra New York, lowu a wu ri Ntsombano wa Matiko Hinkwawo wa Ku Rhandza ka Xikwembu, laha a ku ri ni vanhu va 253 922. Hi 1970 wolowo ntirho wa tona a wu pfumeleriwile ematikweni manharhu lama boxiweke laha henhla, handle ka leri a ri tiviwa tanihi Jarimani Vuxa hi nkarhi wolowo. Kambe Timbhoni a ta ha yirisiwile eSoviet Union ni le matikweni lama nga ni xinghana na rona ehansi ka Ntwanano wa Warsaw. Namuntlha, ematikweni lawa a ma ri ya Vukhomunisi ku ni Timbhoni leti hisekaka to tlula hafu ya miliyoni.

8. Byi ve byihi vuyelo bya nkateko wa Yehovha eka vanhu va yena, naswona Xihondzo xo Rindza xa 1950 xi vule yini mayelana ni leswi?

⁸ Timbhoni ta Yehovha ti katekisiwe hi ku andza hikuva ti hambete ti “lava mfumo ni ku lulama ka [Xikwembu] ku sungula.” (Matewu 6:33) Vuprofeta bya Esaya se byi hetisekile hi ndlela ya xiviri: “Lontsongo u ta va gidi, kasi lontsongo ngopfu u ta va tiko ra matimba. Mina Yehovha, ndzi ta swi hatlisisa hi nkarhi wa swona.” (Esaya 60:22) Naswona ku andza ka ha ya emahlweni. Eka khume ra malembe lama hundzeke, nhlayo ya vaseketeri lava hisekaka va Mfumo yi engeteleke hi vanhu lava tlulaka 1 750 000. Vanhu lava hi ku tirhandzela va ve xiphemu xa ntlawa lowu Xihondzo xo Rindza (xa Xinghezi) xa 1950 xi vuleke leswi ha vona: “Sweswi Xikwembu xi lunghiselela vanhu va misava leyintshwa. . . .  Ntlawa lowu wu ta pona eArmagedoni, . . . wu ta va wo sungula ‘emisaveni leyintshwa’ . . . , wu hleriwe hi ndlela ya le tilweni, wu tolovelane ni mafambiselo ya nhlengeletano.” Xihloko lexi xi gimete hi ku vula xi ku: “Kutani, hakatsongo-tsongo, hinkwerhu hi ta va vanhu va misava leyintshwa!”

9. Swilo leswi Timbhoni ta Yehovha ti swi dyondzeke emalembeni lama hundzeke swi tikombe swi vuyerisa hi ndlela yihi?

⁹ Hi nkarhi lowu fanaka, vanhu lava va misava leyintshwa lava tshamaka va ri eku andzeni va dyondze ku endla swilo hi ndlela leyinene leyi pfuneke swinene namuntlha naswona kumbexana yi ta pfuna swinene eka ntirho wo vuyetela lowu nga ta endliwa endzhaku ka Armagedoni. Hi xikombiso, Timbhoni ti dyondze ku hlela mintsombano leyikulu, ku endla mphalalo wa xihatla ni ku aka miako hi xihatla. Ntirho lowu wu endle leswaku vo tala va rhandza Timbhoni ta Yehovha va tlhela va ti xixima.

Ku Lulamisa Mavonelo Lama Hoxeke

10, 11. Kombisa ndlela leyi mavonelo lama hoxeke mayelana ni Timbhoni ta Yehovha ma lulamisiweke ha yona.

¹⁰ Nilokoswiritano, ku ni vanhu lava hehlaka Timbhoni ta Yehovha hi leswaku a ti fambisani ni vanhu van’wana. Leswi swi vangeriwa ngopfu hi xiyimo xa Timbhoni lexi sekeriweke eBibeleni etimhakeni to tanihi mpompelo wa ngati, vukala-tlhelo, ku dzaha ni mahanyelo lamanene. Kambe vanhu vo tala va sungule ku swi vona leswaku mavonelo ya Timbhoni ma fanele ma kambisisiwa. Hi xikombiso, dokodela wa le Poland u bele riqingho eka hofisi ya vukongomisi ya Timbhoni ta Yehovha a vula leswaku yena ni vatirhi-kulobye exibedlhele va kanetane hi mhaka ya ku pomperiwa  ngati hi tiawara to hlayanyana. Bulo rero ri pfuxiwe hi nhloko-mhaka leyi a yi ri kona hi siku rero eka Dziennik Zachodni ya Xipolish ya siku na siku. Dokodela loyi u te: “Ndza karhateka hileswi ngati yi tirhisiwaka swinene eka vutshunguri. Leswi swi fanele swi cinciwa naswona ndza tsaka leswi un’wana a pfuxeke mhaka leyi. Ndzi ta tsakela ku kuma rungula leri engetelekeke.”

¹¹ Enhlengeletanweni leyi a yi khomiwe n’wexemu, valawuri va swa vutshunguri lava humaka eCanada, eYuropa, eIsrayele, na le United States va kanele hi rungula leri endleriweke ku pfuna madokodela ku tshungula vavabyi handle ko tirhisa ngati. Eka nhlangano lowu a wu khomeriwe le Switzerland, ku vuriwe leswaku ku hambana ni langutelo leri tolovelekeke, vavabyi lava pomperiweke ngati ivi va fa va tele ku tlula vavabyi lava nga pomperiwangiki. Vavabyi lava nga Timbhoni a va hatla va ntshunxiwa exibedlhele xisweswo va hunguta mali ya vutshunguri, kasi lava pomperiweke ngati a va tshama nkarhi wo leha.

12. Nyika xikombiso xa ndlela leyi vanhu lava dumeke va dzuniseke xiyimo lexi tekiweke hi Timbhoni ta Yehovha malunghana ni vukala-tlhelo bya politiki.

¹² Ku tlhele ku vulavuriwa kahle ngopfu hi vukala-tlhelo bya Timbhoni ta Yehovha emahlweni ni le ndzhaku ka Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava loko ti ta hlaseriwa hi Manazi. Vhidiyo leyi nge Jehovah’s Witnesses Stand Firm Against Nazi Assault, leyi humesiweke hi Timbhoni ta Yehovha naswona yi nyikiweke xiyimo xo sungula ekampeni ya nxaniso ya Ravensbrück eJarimani hi November 6, 1996, yi endle leswaku ku va ni tinhlamuselo to tala letinene. Loko ku sunguriwa nkombiso lowu fanaka ekampeni ya nxaniso leyi dumeke eBergen-Belsen hi April 18, 1998, mukongomisi wa Center for Political Education in Lower Saxony, Dok. Wolfgang Scheel, u pfumerile: “Ntiyiso wun’wana wa matimu lowu khomisaka tingana swinene hi leswaku Timbhoni ta Yehovha ti yime ti tiyile ti ala Vusoxalisi bya Tiko ku tlula tikereke tin’wana ta Vukreste. . . . Ku nga khathariseki leswaku hi titwa njhani hi tidyondzo ni ku hisekela vukhongeri ka Timbhoni ta Yehovha, ku tserhama ka tona hi nkarhi wa mfumo wa Manazi ku faneriwa hi ku xiximiwa.”

13, 14. (a) I marito wahi lama twalaka lama vuriweke malunghana ni Vakreste vo sungula hi munhu loyi a swi nga languteriwanga leswaku a nga ma vula? (b) Nyika swikombiso swa tinhlamuselo letinene leti vuriweke malunghana ni vanhu va Xikwembu namuntlha.

¹³ Loko vanhu lava nga ni ndhuma kumbe swiboho swa huvo swi yima ni Timbhoni ta Yehovha etimhakeni leti ku kanetaniwaka ha tona, swi nga hunguta rivengo swi tlhela swi endla leswaku Timbhoni ti langutiwa hi ndlela leyinene. Leswi hakanyingi swi ti pfulela ndlela yo vulavurisana ni vanhu lava a va nga swi lavi ku yingisa. Hikwalaho, swiendlo swo tano swa amukeleka naswona Timbhoni ta Yehovha ta swi tlangela hakunene. Leswi swi hi tsundzuxa leswi nga tshama swi humelela hi lembe-xidzana ro sungula eYerusalema. Loko Sanedri, ku nga huvo leyi tlakukeke ya Vayuda, yi lava ku dlaya Vakreste hikwalaho ka ku chumayela ka vona hi ku hiseka, Gamaliyele, “mudyondzisi wa Nawu loyi a a xiximiwa hi vanhu hinkwavo,” u va tsundzuxile: “Vavanuna va Israyele, xiyisisani leswi mi kunguhataka ku swi endla malunghana ni vavanuna lava. . . . Mi nga tikarhati hi vanhu lava, kambe va tshikeni; (hikuva, loko kungu leri kumbe ntirho lowu wu huma evanhwini, wu ta hluleka; kambe loko wu huma eka Xikwembu, a mi nge swi koti ku va hlula;) loko swi nga ri tano, kahle-kahle mi nga ha kumeka mi lwa ni Xikwembu.”—Mintirho 5:33-39.

¹⁴ Ku fana na Gamaliyele, vanhu lava nga ni ndhuma va ha ku vulavula hi xivindzi hi ndlela leyinene malunghana ni ntshunxeko wa vukhongeri wa Timbhoni ta Yehovha. Hi xikombiso, khale ka mutshama-xitulu wa Xikolo xa Matiko Hinkwawo xa Ntshunxeko wa Vukhongeri ni Tidyondzo ta byona u te: “Timfanelo ta vukhongeri a ti fanelanga ti ariwa hikwalaho ka leswi vanhu va tekaka tidyondzo ta byona ti ri leti nga amukelekiki kumbe ti nga tolovelekanga.” Naswona profesa wa dyondzo ya sayense ya vukhongeri eyunivhesiti ya Leipzig u vutise xivutiso lexi fanelaka malunghana ni vayimeri va hulumendhe ya le Jarimani lava hlawuriweke leswaku va kambisisa leswi vuriwaka mimpambukwa ya vukhongeri, a ku: “Ha yini ku fanele ku kambisisiwa ntsena vukhongeri lebyi nga byitsongo kambe ku nga kambisisiwi tikereke timbirhi letikulu [Kereke ya Rhoma Khatoliki na Kereke ya Lutheran]?” Hi nga  kuma nhlamulo eka marito ya khale ka mutirhela-mfumo wa le Jarimani, loyi a tsaleke a ku: “A swi kanakanisi leswaku exihundleni, vanhu lava hisekelaka etlhelo ekerekeni hi vona va leriseke ndlela ya politiki leyi hulumendhe yi yi tekeke.”

Xana Hi Wu Lava Eka Mani Ntshunxeko?

15, 16. (a) Ha yini xiendlo xa Gamaliyele xi nga humelelanga hi ku hetiseka? (b) Xana vanhu van’wana vanharhu lava nga ni vulawuri va tsandzekise ku yini ku pfuna Yesu?

¹⁵ Leswi vuriweke hi Gamaliyele swi kandziyisa ntsena mhaka ya leswaku ntirho lowu seketeriwaka hi Xikwembu a wu nge tsandzeki. A swi kanakanisi leswaku Vakreste vo sungula va vuyeriwile eka marito ya yena lawa a ma byeleke Sanedri, kambe a va rivalanga leswaku marito lama vuriweke hi Yesu ya leswaku valandzeri va yena va ta xanisiwa na wona a ma ri ntiyiso. Xiendlo xa Gamaliyele xi herise makungu ya varhangeri va vukhongeri yo va herisa, kambe sweswo a swi wu herisanga hi ku helela nxaniso, hikuva ha hlaya: “Hiloko va n’wi yingisa, kutani va vitana vaapostola, va va ba, va va lerisa leswaku va tshika ku vulavula hi ku landza vito ra Yesu, kutani va va tshika va famba.”—Mintirho 5:40.

¹⁶ Loko Yesu a ri karhi a tengisiwa, Pontiyo Pilato u ringete ku ntshunxa Yesu hikwalaho ka leswi a a nga kumanga xihoxo eka yena. Kambe u tsandzekile. (Yohane 18:38, 39; 19:4, 6, 12-16) Hambi ku ri swirho swimbirhi swa Sanedri, ku nga Nikodema na Yosefa wa le Arimatiya, lava a va rhandza Yesu a va nga ta swi kota ku sivela huvo leswaku yi nga lwisani na Yesu. (Luka 23:50-52; Yohane 7:45-52; 19:38-40) Ntshunxeko lowu vanhu va nga wu fikelelaka loko va yimelela vanhu va Yehovha—ku nga khathariseki xivangelo xa kona—i wutsongo swinene. Misava yi ta hambeta yi venga valandzeri va ntiyiso va Kreste, hilaha yi n’wi vengeke hakona na yena. Ntshunxeko lowu heleleke wu huma eka Yehovha ntsena.—Mintirho 2:24.

17. I langutelo rihi ra xiviri leri Timbhoni ta Yehovha ti nga na rona, kambe ha yini ti nga tsani eka ku tiyimisela ka tona ku ya emahlweni ti chumayela mahungu lamanene?

¹⁷ Entiyisweni, Timbhoni ta Yehovha ta swi tiva leswaku nxaniso wu ta ya emahlweni. Nkaneto wu ta hela ntsena loko mafambiselo ya Sathana ma heriseriwele makumu. Kambe, nxaniso lowu, hambiloko wu nga tsakisi, a wu endli leswaku Timbhoni ti tshika ku hetisisa xileriso xa tona xo chumayela hi Mfumo. Wu nga ka wu nga va tshikisi, hikuva va seketeriwa hi Xikwembu. Va tshembe Murhangeri wa vona la nga ni xivindzi, Yesu Kreste, tanihi xikombiso lexinene.—Mintirho 5:17-21, 27-32.

18. I khombo rihi leri ra ha yimeleke vanhu va Yehovha, kambe i vuyelo byihi lebyi va tiyisekaka ha byona?

¹⁸ Vukhongeri bya ntiyiso byi langutane ni nkaneto lowukulu ku sukela eku sunguleni. Ku nga ri khale byi ta hlaseriwa ro hetelela hi Gogo, Sathana la hombolokeke ngopfu ku sukela loko a hlongoriwile etilweni. Kambe vukhongeri bya ntiyiso byi ta pona. (Ezekiyele 38:14-16) “[Tihosi] ta misava hinkwayo leyi akiweke” leti kongomisiwaka hi Sathana, “ti ta lwa ni Xinyimpfana, kambe, leswi xi nga Hosi ya tihosi ni Mufumi wa vafumi, Xinyimpfana xi ta ti hlula.” (Nhlavutelo 16:14; 17:14) Ina, Hosi ya hina yi ya emahlweni eku hluleni ko hetelela naswona ku nga ri khale yi ta ‘hetisa ku hlula ka yona.’ Mawaku lunghelo ra ku fambisana na yona, hi ri karhi hi swi tiva leswaku ku nga ri khale a nga kona loyi a nga ta tlhela a lwisana ni vagandzeri va Yehovha loko va ku: ‘Xikwembu xi na hina!’—Varhoma 8:31; Vafilipiya 1:27, 28.

Xana U Nga Hlamusela?

• I yini leswi Yehovha a swi endleke leswaku a tiyisa vandlha ra Vukreste ku sukela loko ku velekiwe Mfumo?

• Sathana u endle yini leswaku a ringeta ku sivela Kreste ku hetisa ku hlula ka yena, naswona vuyelo byi ve byihi?

• I langutelo rihi lerinene leri hi faneleke hi va na rona malunghana ni swiendlo leswinene swa lava nga riki Timbhoni?

• I yini lexi Sathana a nga ta xi endla ku nga ri khale, naswona vuyelo byi ta va byihi?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Xifaniso eka tluka 18]

Mintsombano i xikombiso xa nhlengeletano leyi yaka emahlweni ya vanhu va Yehovha

[Swifaniso eka tluka 20]

Vukala-tlhelo bya Timbhoni hi nkarhi wa Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava bya ha tisa ku dzuneka eka Yehovha ni sweswi