Swivutiso Swa Vahlayi

Hikwalaho ka yini Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa byi vulavula hi “matilo lamantshwa [eka vunyingi] ni misava leyintshwa,” eka 2 Petro 3:13, kasi eka Nhlavutelo 21:1 yi profeta hi “tilo lerintshwa [eka vun’we] ni misava leyintshwa”?

Kahle-kahle lebyi i vuxokoxoko bya ririmi lebyi khumbaka tindzimi to sungula. A yi vonaki yi ri na nkoka wo hlawuleka naswona a yi hundzuli nhlamuselo nikatsongo.

Languta Matsalwa ya Xiheveru ku sungula. Endzimaneni ya ririmi ro sungula, rito ra Xiheveru leri nge sha·maʹyim, leri hundzuluxeriwaka va ku “(ma)tilo,” minkarhi hinkwayo ri le vunyingini. Swi vonaka onge ku va ka rona evunyingini a hi vunyingi lebyi vulaka ku tlakuka kambe i vunyingi bya “ndhawu,” kumbe “nchumu wun’we lowu vumbiwaka hi swilo swo hambana-hambana leswi hlanganisiweke.” Sweswo swa twisiseka hikuva laha matilo ya xiviri ma sungulaka kona, ku le kule swinene ni misava naswona ku le matlhelo hinkwawo, naswona ma katsa tinyeleti ta magidi ya timiliyoni. Loko rito sha·maʹyim ri rhangeriwa hi xihlawulekisa-riviti, minkarhi hinkwayo Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa byi ri hundzuluxele ri va “matilo,” hilaha swi nga hakona eka Esaya 66:22. Kambe, loko rito sha·maʹyim ri nga rhangeriwi hi xihlawulekisa-riviti, ri nga ha tsariwa ri ri evun’weni (“tilo,” hilaha swi nga hakona eka Genesa 1:8; 14:19, 22; Pisalema 69:34), kumbe ri va evunyingini, (“matilo,” hilaha swi nga hakona eka Genesa 49:25; Vaavanyisi 5:4; Yobo 9:8; Esaya 65:17).

Eka Esaya 65:17 na 66:22, rito ra Xiheveru leri vulaka matilo ri le vunyingini, naswona mahundzuluxelo lama fanaka lawa ku hlawuriweke leswaku ku tirhisiwa wona i “matilo lamantshwa ni [kumbe] misava leyintshwa.”

Rito ra Xigriki leri nge ou·ra·nosʹ ri vula “tilo,” naswona vunyingi bya rona ku nga ou·ra·noiʹ ri vula “matilo.” Lexi xiyekaka, vahundzuluxeri va Septuagint ya Xigriki va tirhise rito leri nga evun’weni eka Esaya 65:17 na 66:22.

Kutani ku vuriwa yini hi ku humelela kambirhi ka rito “tilo lerintshwa [kumbe matilo] ni misava leyintshwa” eMatsalweni ya Vukreste ya Xigriki?

Eka 2 Petro 3:13, muapostola u tirhise rito rero ri ri evunyingini hi Xigriki. Eka tindzimana leti rhangelaka ndzimana yoleyo (eka tindzimana 7, 10, 12), u vulavule hi “matilo” ya sweswi yo homboloka, ma ri evunyingini. Hikwalaho u tirhise mahundzuluxelo lama fanaka loko a tirhisa vunyingi eka ndzimana 13. Tlhandlakambirhi, swi vonaka onge a a tshaha Esaya 65:17 eka ririmi ro sungula, laha Xiheveru xi tirhiseke rito rero evunyingini, ku fana ni le ka 2 Petro 2:22, u tshahe tsalwa ra Xiheveru ra Swivuriso 26:11. Xisweswo Petro u vulavule hi “matilo lamantshwa [evunyingini] ni misava leyintshwa leswi hi swi rindzeleke hi ku ya hi xitshembiso xa yena.”

Ku hambananyana ni sweswo, swi le rivaleni leswaku eka Nhlavutelo 21:1, muapostola Yohane u tirhise vuhundzuluxeri bya Esaya 65:17 bya Septuagint, lebyi hilaha swi xiyiweke, byi tameleke rito ra Xigriki ra “tilo” ri ri evun’weni. Hikwalaho, Yohane u tsale a ku: “Ndzi vona tilo lerintshwa [evun’weni] ni misava leyintshwa; hikuva tilo ro sungula ni misava yo sungula a swi hundzile, ni lwandle ri nga ha ri kona.”

Leti i timhaka ta ririmi leti khumbanaka ni vuhundzuluxeri. Ti swi veka erivaleni hi ku phindha-phindha leswaku a ku vonaki ku ri ni ku hambana eka nhlamuselo, ku nga khathariseki leswaku munhu u hlaya kumbe u vulavula hi “matilo lamantshwa” kumbe “tilo lerintshwa.” Nhlamuselo ya fana.

[Mfungho wa Vini va Xifaniso eka tluka 31]

Stars: Frank Zullo