Misinya Leyi Kotaka Ku Hanya Nkarhi Wo Leha

Rigiyagiya ri nga vonaka ri nga ri ndhawu leyinene yo aka eka yona ngopfu-ngopfu loko ri ri ehenhla ka tintshava. Hambiswiritano, ku nga khathariseki swiyimo leswi nga riki swinene leswi nga erivaleni, misinya yin’wana ya le tintshaveni yi fika yi ku tintlhoo, endhawini yo tano ya maribye, yi langutana ni gwitsi ra xixika ni ku langutana ni dyandza ra ximumu.

HI XITALO, misinya leyi yo tiya a yi kuli ku fana ni vanghana va yona lava mileke endhawini ya le hansi. Miri wa yona wu nga ha sohasohana naswona makulele ya yona ma kavanyeteka swinene. Yi va ni xivumbeko xa yona yi tlhela yi tsheniwa hi maxelo layo biha ni ku pfumaleka ka misava laha yi mileke kona.

Leswi yi hanyaka hi ku tiyisela ehansi ka maxelo lawa ma nga riki manene emisaveni, u nga ehleketa leswaku misinya yoleyo yi ta hanya nkarhi wo koma. Kambe ntiyiso hi leswaku a swi tano. Van’wana va vula leswaku nsinya lowu vuriwaka Methuselah, muphayini lowu nga ni voya lowu leheke timitara ta 3 000 eTintshaveni to Basa ta California, wu ni malembe ya 4 700 hi vukhale. The Guinness Book of Records 1997 yi ri ximila lexi i nsinya wa khale swinene eka hinkwayo leyi nga ehenhla ka pulanete. Edmund Schulman, loyi a kambisiseke misinya leyi ya khale wa hlamusela: “Muphayini lowu wa voya . . . wu vonaka wu humelela hikwalaho ka maxangu. [Misinya ya miphayini] hinkwayo leyi nga eTintshaveni to Basa yi lehe 3 000 wa timitara emananga yo oma lama nga ni maribye.” Schulman u tlhele a tshubula leswaku swimila swin’wana leswi nga swa khale ngopfu swa muphayini naswona swi kula ehansi ka maxelo layo biha.

Hambileswi swi faneleke swi hlula maxangu, misinya leyi yo tiyisela yi vuyeriwa swinene eka swilo swimbirhi leswi yi nga na swona. I ndhawu ya swona leyi nga riki na misinya yo tala laha swimilana swi kalaka, leyi swi sirhelelaka eka ndzilo lowu hisaka nhova ku nga nxungeto lowukulu eka misinya leyikulu. Ni timitsu ta yona ti dzima ti tiya endhawini yoleyo ya maribye lerova ti nga tsekatsekisiwa hi ku ninginika ka misava ntsena.

EBibeleni malandza ya Xikwembu lama tshembekaka ma fanisiwa ni misinya. (Pisalema 1:1-3; Yeremiya  17:7, 8) Na wona ma nga langutana ni maxangu hikwalaho ka swiyimo leswi ma tikumaka ma ri eka swona. Nxaniso, vutomi byo lomba kumbe vusweti byi nga ringa ripfumelo ra vona swinene ngopfu-ngopfu loko miringo ya kona yi hambeta lembe ni lembe. Nilokoswiritano, Muvumbi wa wona loyi a endleke misinya leyi kotaka ku langutana ni maxangu handle ka xiphiqo u tiyisekisa vagandzeri va yena leswaku u ta va seketela. Bibele yi tshembisa lava tshamaka va tiyile yi ku: “Xi ta mi tiyisa, xi mi nyika ntamu.”—1 Petro 5:9, 10.

‘Vurhena, ku tiya kumbe ku tiyisela’ hi leswi riendli ra Xigriki ri talaka ku hundzuluxeriwa va ku “tiyisela” eBibeleni. Ku fana ni murhi lowu milaka etintshaveni, timitsu letinene hi tona xisekelo xo tiyisela. Loko ku tiwa eka Vakreste, va fanele va dzikisa timitsu eka Yesu Kreste leswaku va ta yima va tiyile. Pawulo u tsarile: “Leswi mi amukeleke Kreste Yesu, Hosi, hambetani mi famba evun’weni na yena, mi dzima timitsu ni ku akiwa eka yena ni ku tiyisiwa eripfumelweni, hilaha mi dyondzisiweke hakona, mi khapakhapa ripfumelo hi ku nkhensa.”—Vakolosa 2:6, 7.

Pawulo u xi twisisile xilaveko xa timitsu leti tiyeke ta moya. Yena hi yexe u kayakaye ni “mutwa enyameni,” naswona u langutane ni ku xanisiwa ka tihanyi evutirhelini bya yena hinkwabyo. (2 Vakorinto 11:23-27; 12:7) Kambe u kume leswaku hi matimba ya Xikwembu a nga hambeta a tiyisela. U te: “Eka swilo hinkwaswo ndzi ni ntamu hikwalaho ka loyi a ndzi nyikaka matimba.”—Vafilipiya 4:13.

Hilaha xikombiso xa Pawulo xi kombisaka hakona, ku tiyisela ka Mukreste loku humelelaka a ku titsheganga hi swiyimo leswinene. Ku fana ni misinya leyi milaka etintshaveni leyi langutaneke ni maxelo ya swidzedze hi malembe-xidzana, hi nga tshama hi tiyile loko hi dzima timitsu eka Kreste naswona hi titshega hi matimba lawa Xikwembu xi ma nyikelaka. Ku tlula kwalaho loko hi tiyisela ku fikela emakumu hi ni ntshembo wo vona ku hetiseka ka xitshembiso xin’wana xa Xikwembu: “Masiku ya vanhu va mina ma ta fana ni masiku ya murhi.”—Esaya 65:22; Matewu 24:13.