Tsaka Hi Leswi U Tivaka Yehovha

“Va tsaka lava twaka rito ra Xikwembu va tlhela va ri hlayisa!”—LUKA 11:28.

1. Yehovha u sungule rini ku vulavula ni vanhu?

YEHOVHA u rhandza vanhu naswona wa khathala swinene hi vuhlayiseki bya vona. Hikwalaho, a swi hlamarisi leswi a hundziselaka rungula ra yena eka vona. U vulavule na vona ro sungula entangeni wa Edeni. Hi ku ya hi Genesa 3:8, siku rin’wana “hi nkarhi wa rimoyana ra siku,” Adamu na Evha “va [twe] rito ra Yehovha Xikwembu.” Van’wana va ringanyeta leswaku a ku ri ntolovelo wa Yehovha ku vulavula na Adamu hi nkarhi lowu, kumbexana siku rin’wana ni rin’wana. Ku nga khathariseki leswaku swona hi swihi, Bibele yi swi veka erivaleni leswaku Xikwembu xi tinyike nkarhi wa ku nyika munhu wo sungula swiletelo swin’we ni ku n’wi dyondzisa leswi a a fanele a swi tiva leswaku a ta endla ntirho wakwe.—Genesa 1:28-30.

2. Mpatswa wo sungula wu tihambanise njhani ni nkongomiso wa Yehovha, naswona vuyelo byi ve byihi?

² Yehovha u nyike Adamu na Evha vutomi, matimba yo lawula swiharhi ni misava hinkwayo. A ku ri ni nchumu wun’we ntsena lowu a va siveriwe wona—a va nga fanelanga va dya mihandzu ya murhi wa ku tiva leswinene ni leswo biha. Hi ku kuceteriwa hi Sathana, Adamu na Evha a va xi yingisanga xileriso xa Xikwembu. (Genesa 2:16, 17; 3:1-6) Va hlawule ku tilawula, va tiendlela swiboho malunghana ni leswi swi nga leswinene ni leswi hoxeke. Hi ku endla tano, hi vuphukuphuku va tihambanise ni nkongomiso wa Muvumbi wa vona wa rirhandzu. Vuyelo bya kona byi ve ni khombo eka vona ni le ka vana va vona lava a va nga si tswariwa. Adamu na Evha va dyuharile naswona eku heteleleni va fa va nga ri na ntshembo wa ku pfuxiwa. Vana va vona va kume xidyoho tanihi ndzhaka swin’we ni vuyelo bya xona, ku nga rifu.—Varhoma 5:12.

3. Ha yini Yehovha a hundzisele rungula eka Kayini, naswona Kayini u angurise ku yini?

³ Ku nga khathariseki ku xandzuka ka le Edeni, Yehovha u ye emahlweni a hundzisela rungula ra yena evanhwini. Kayini, mativula ya Adamu na Evha, a a ri kusuhi ni ku hluriwa hi xidyoho. Yehovha u n’wi tsundzuxile leswaku a a ri kusuhi ni ku nghena ekhombyeni naswona u n’wi tsundzuxile leswaku a “hundzuka a endla leswinene.” Kayini a nga xi yingisanga xitsundzuxo lexi xa rirhandzu kutani u dlaye makwavo. (Genesa 4:3-8) Hikwalaho, vanhu vo sungula vanharhu hinkwavo va ale nkongomiso lowu nga erivaleni lowu humaka eka loyi a va nyikeke vutomi, Xikwembu lexi nyikaka ndzetelo eka vanhu va xona leswaku va ta vuyeriwa. (Esaya 48:17) Leswi swi fanele swi hete Yehovha matimba!

Yehovha A Tipaluxa Eka Vavanuna Va Khale

4. Malunghana ni vatukulu va Adamu, i yini lexi Yehovha a a tiyiseka ha xona, naswona i rungula rihi ra ntshembo leri a ri vuleke loko a ri karhi a anakanya hi sweswo?

⁴ Hambileswi a a ri na yona mfanelo ya ku tshika ku hundzisela rungula evanhwini, Yehovha a nga endlanga tano. A a tiyiseka leswaku van’wana va vatukulu va Adamu va ta landzela nkongomiso wa Yena hi vutlhari. Hi xikombiso, loko a gweva Adamu na Evha, Yehovha u vulavule hi “mbewu” leyi nga ta ta, leyi a yi ta lwisana ni Nyoka, Sathana Diyavulosi. Eku heteleleni, Sathana a a ta pfotlosiwa nhloko. (Genesa 3:15) Vuprofeta lebyi a byi ri rungula leri tsakisaka leri nyikaka ntshembo eka “lava twaka rito ra Xikwembu va tlhela va ri hlayisa.”—Luka 11:28.

5, 6. Hi tihi tindlela leti Yehovha a a ti tirhisa ku hundzisela rungula ra yena eka vanhu va yena emahlweni ka lembe-xidzana ro sungula C.E., naswona leswi swi va vuyerise njhani?

⁵ Yehovha u hundzisele rungula ra ku rhandza ka yena eka vanhu va khale lava tshembekaka, vo kota Nowa, Abrahama, Isaka, Yakobe na Yobo. (Genesa 6:13; Eksoda 33:1; Yobo 38:1-3) Endzhakunyana,  hi ku tirhisa Muxe u vekele tiko ra Israyele milawu. Nawu wa Muxe wu va pfune hi tindlela to tala. Hi ku wu yingisa, Vaisrayele va hlawuriwile eka matiko laman’wana hinkwawo va va vanhu va Xikwembu lava hlawuriweke. Xikwembu xi tiyisekise Vaisrayele leswaku loko va yingisa Nawu, xi ta va katekisa ku nga ri hi swilo leswi vonakaka ntsena kambe ni hi swa moya, xi va endla va va mfumo wa vaprista, tiko ro hlawuleka. Nawu wu tlhele wu nyikela swileriso malunghana ni swakudya ni mbhasiso leswi endleke leswaku ku va ni rihanyo lerinene. Hambiswiritano, Yehovha u tlhele a va tsundzuxa hi vuyelo byo biha lebyi a byi ta va kona loko va nga yingisi.—Eksoda 19:5, 6; Deteronoma 28:1-68.

⁶ Hi ku famba ka nkarhi, tibuku tin’wana leti huhuteriweke ti engeteriwile eBibeleni. Timhaka ta matimu ti vulavule hi ndlela leyi Yehovha a tirhisaneke ha yona ni matiko ni vanhu. Tibuku leti tlhokovetselaka ti ti hlamusela hi ndlela yo saseka timfanelo ta yena. Tibuku ta vuprofeta ti profetile malunghana ni ku hetiseka ka ku rhandza ka Yehovha enkarhini lowu taka. Vavanuna vo tshembeka va le nkarhini wa khale va dyondze tibuku leti hi vukheta va tlhela va tirhisa leswi va swi dyondzeke ematsalweni lama huhuteriweke. Wanuna un’wana u tsarile: “Rito ra wena i rivoni enengeni wa mina, ni ku vonakala endleleni ya mina.” (Pisalema 119:105) Lava a va swi rhandza ku n’wi yingisa, Yehovha u va nyike dyondzo a tlhela a va voningela.

Ku Vonakala Ku Ya Ku Vangama Swinene

7. Hambileswi Yesu a endleke masingita, xana a a dume ha yini, naswona hikwalaho ka yini?

⁷ Hi lembe-xidzana ro sungula, mintlawa ya vukhongeri ya Vayuda a yi engetele mindhavuko ya vanhu eNawini. Nawu wu tirhisiwe hi ndlela yo biha, naswona ematshan’weni ya leswaku wu va xihlovo xa ku vonakala, wu hundzuke lowu tikaka hikwalaho ka mindhavuko yoleyo. (Matewu 23:2-4) Kambe, hi 29 C.E., Yesu u fikile, a ri Mesiya. Xiavelo xa yena a ku nga ri ku ta nyikela hi vutomi bya yena hikwalaho ka vanhu ntsena kambe ni ku ta “nyikela vumbhoni malunghana ni ntiyiso.” Hambileswi a endleke masingita, a a tiviwa swinene a ri “Mudyondzisi.” Dyondzo ya yena a yi fana ni ku vonakala loku voningaka emunyameni wa moya lowu a wu ri emianakanyweni ya vanhu. Hilaha ku faneleke Yesu u te: “Hi mina ku vonakala ka misava.”—Yohane 8:12; 11:28; 18:37.

8. I tibuku tihi leti huhuteriweke leti tsariweke hi lembe-xidzana ro sungula C.E., naswona ti va vuyerise njhani Vakreste vo sungula?

⁸ Endzhakunyana ku engeteriwe Tievhangeli,  ku nga marungula ya mune lama vulavulaka hi vutomi bya Yesu, ni buku ya Mintirho, leyi tameleke matimu ya ku hangalaka ka Vukreste endzhaku ka rifu ra Yesu. Nakambe a ku ri na mapapila lama huhuteriweke lama tsariweke hi vadyondzisiwa va Yesu, swin’we ni buku ya vuprofeta ya Nhlavutelo. Matsalwa lawa, swin’we ni Matsalwa ya Xiheveru, ma endle Bibele yi helela. Hi ku pfuniwa hi layiburari leyi yi huhuteriweke, Vakreste a va ta “kota ku twisisa hi mianakanyo swin’we ni vakwetsimi hinkwavo leswi nga ku anama ni ku leha ni ku tlakuka ni ku enta” ka ntiyiso. (Vaefesa 3:14-18) A va ta va ni “mianakanyo ya Kreste.” (1 Vakorinto 2:16) Nilokoswiritano, Vakreste volavo vo sungula a va nga si swi twisisa hinkwaswo swikongomelo swa Yehovha. Muapostola Pawulo u tsalele vapfumeri-kulobye a ku: “Sweswi a hi voni kahle hi xivoni xa ntsopfu.” (1 Vakorinto 13:12) Xivoni xo tano a xi kombisa xivumbeko ntsena ku nga ri vuxokoxoko hinkwabyo. Ku twisisa Rito ra Xikwembu hilaha ku teleke a ka ha ta.

9. I ku voningeriwa kwihi loku veke kona “emasikwini yo hetelela”?

⁹ Namuntlha, hi hanya enguveni leyi vitaniwaka ‘masiku yo hetelela,’ ku nga nguva leyi nga ni “minkarhi ya mangava leyi swi nonon’hwaka ku langutana na yona.” (2 Timotiya 3:1) Muprofeta Daniyele u profete leswaku enkarhini lowu “vutivi bya ntiyiso byi ta andza.” (Daniyele 12:4) Hikwalaho, Yehovha, Muhundzisi Lonkulu wa rungula, u pfune vanhu va timbilu letinene leswaku va twisisa nhlamuselo ya Rito ra yena. Sweswi vunyingi bya vanhu bya swi tiva leswaku Kreste Yesu u vekiwe exiluvelweni ematilweni lama nga vonakiki hi 1914. Nakambe va swi tiva leswaku ku nga ri khale u ta herisa vuhomboloki hinkwabyo kutani a hundzula misava hinkwayo yi va paradeyisi. Mhaka leyi ya nkoka ya mahungu lamanene ya Mfumo sweswi ya chumayeriwa emisaveni hinkwayo.—Matewu 24:14.

10. Eka malembe-xidzana lama hundzeke, vanhu va angurise ku yini eka xitsundzuxo xa Yehovha?

¹⁰ Ina, ematin’wini hinkwawo Yehovha u hundzisele rungula ra ku rhandza ka yena ni xikongomelo xa yena eka vanhu laha misaveni. Bibele yi vulavula hi vo tala lava yingiseleke va tlhela va tirhisa vutlhari bya Xikwembu, naswona va katekisiwile hikwalaho ka sweswo. Yi hi byela hi van’wana lava nga yingisangiki ndzayo ya rirhandzu ya Xikwembu, va landzela ntila lowu dlayaka wa Adamu na Evha. Yesu u kombise xiyimo lexi loko a vulavula hi tindlela timbirhi to fanekisela. Leyin’wana yi yisa eku lovisiweni. Leswi yi anameke yi tlhela yi pfuleka, yi ni vanhu vo tala lava alaka Rito ra Xikwembu. Ndlela leyin’wana yi yisa evuton’wini lebyi nga heriki. Hambileswi yi khumeke, i ndlela ya vanhu va nga ri vangani lava amukelaka Bibele yi ri Rito ra Xikwembu, naswona va hanya hi ku pfumelelana na yona.—Matewu 7:13, 14.

Ku Tlangela Leswi Hi Nga Na Swona

11. Ku tiva ni ku pfumela ka hina Bibele i vumbhoni bya yini?

¹¹ Xana u wun’wana wa lava va hlawuleke ndlela leyi yisaka evuton’wini? Loko swi ri tano, a swi kanakanisi leswaku wa swi navela ku tshama eka yona. U nga swi endlisa ku yini leswi? Tshama u ri karhi u anakanyisisa u tlhela u tlangela mikateko leyi u yi kumeke hi ku tiva ntiyiso wa Bibele. Ku amukela ka wena mahungu lamanene i vumbhoni bya leswaku u katekisiwe hi Xikwembu. Yesu u swi kombisile leswi loko a khongela eka Tata wa yena hi marito lawa: “Tatana, ndza ku dzunisa erivaleni, Hosi ya tilo ni misava, hikuva swilo leswi u swi fihlele lavo tlhariha ni lava nga ni ku twisisa kutani u swi hlavutele swihlangi.” (Matewu 11:25) Vaphasi va tihlampfi ni vahakerisi va swibalo va twisise dyondzo ya Yesu, kasi varhangeri va vukhongeri lava dyondzekeke ngopfu a va yi twisisanga. Yesu u ye emahlweni a ku: “Ku  hava munhu loyi a nga taka eka mina handle ka loko Tatana, loyi a ndzi rhumeke, a n’wi koka.” (Yohane 6:44) Loko se u tiva Bibele naswona u pfumela u tlhela u landzela tidyondzo ta yona, lebyi i vumbhoni bya leswaku Yehovha u ku kokile. Lexi i xivangelo xo tsaka.

12. Bibele yi hi nyika ku twisisa hi tindlela tihi?

¹² Rito ra Xikwembu ri ni ntiyiso lowu ntshunxaka naswona ri nyikela ku twisisa. Lava va hanyaka hi ku pfumelelana ni vutivi bya Bibele va ntshunxiwa eka vukholwa-hava, tidyondzo ta mavunwa ni mihoni leyi lawulaka vutomi bya vanhu va timiliyoni. Hi xikombiso, ku tiva ntiyiso mayelana ni xiyimo xa vafi swa hi ntshunxa leswaku hi nga chavi leswaku vafi va nga hi vavisa kumbe leswaku varhandziwa va hina lava feke va le ku xanisekeni. (Ezekiyele 18:4) Ku tiva ntiyiso malunghana ni tintsumi to homboloka swi hi pfuna ku papalata makhombo ya vungoma. Dyondzo ya ku pfuxiwa ka vafi ya va chavelela lava va feriweke hi varhandziwa va vona. (Yohane 11:25) Vuprofeta bya Bibele byi hi byela hi nkarhi lowu hi hanyaka eka wona, byi tlhela byi hi endla hi tiyiseka hi switshembiso swa Xikwembu swa nkarhi lowu taka. Byi tlhela byi tiyisa ntshembo wa hina wo hanya hi masiku.

13. Ku yingisa Rito ra Xikwembu swi hi vuyerisa njhani enyameni?

¹³ Misinya ya milawu ya Xikwembu leyi nga eBibeleni yi hi dyondzisa leswaku hi hanya hi ndlela leyi nga ta hi vuyerisa enyameni. Hi xikombiso, hi dyondza ku papalata mikhuva leyi thyakisaka mimiri ya hina, yo tanihi ku dzaha fole ni ku tirhisa swidzidzirisi swin’wana hi ndlela yo biha. Hi papalata ku tirhisa xihoko hi ndlela yo biha. (2 Vakorinto 7:1) Ku yingisa milawu ya Xikwembu ya mahanyelo swa hi sirhelela eka mavabyi lama tluletiwaka hi vuxaka bya rimbewu. (1 Vakorinto 6:18) Loko hi yingisa ndzayo ya Xikwembu yo papalata ku rhandza mali, a hi ku herisi ku rhula ka hina ka mianakanyo hilaha van’wana va endleke hakona, loko va ri karhi va hlongorisa rifuwo. (1 Timotiya 6:10) U vuyeriwe hi ndlela yihi enyameni hi ku tirhisa Rito ra Xikwembu evuton’wini bya wena?

14. Moya lowo kwetsima wu ni nkucetelo wihi evuton’wini bya hina?

 ¹⁴ Loko hi hanya hi ku pfumelelana ni Rito ra Xikwembu, hi kuma moya lowo kwetsima wa Yehovha. Hi hlakulela vumunhu lebyi fanaka ni bya Kreste, lebyi nga ni timfanelo leti kokaka to tanihi tintswalo ni ntwela-vusiwana. (Vaefesa 4:24, 32) Moya wa Xikwembu wu tlhela wu tswala mihandzu ya wona eka hina—rirhandzu, ntsako, ku rhula, ku va ni mbilu yo leha, musa, vunene, ripfumelo, ku olova ni ku tikhoma. (Vagalatiya 5:22, 23) Timfanelo leti ti kondletela vuxaka lebyi tsakisaka ni lebyinene exikarhi ka hina ni van’wana, ku katsa ni swirho swa ndyangu. Hi kuma matimba ya mianakanyo lama hi pfunaka ku langutana ni maxangu hi xivindzi. Xana wa yi vona ndlela leyi moya lowo kwetsima wu endleke vutomi bya wena byi va byo antswa ha yona?

15. Loko hi twananisa vutomi bya hina ni ku rhandza ka Xikwembu, hi vuyeriwa hi ndlela yihi?

¹⁵ Loko hi ri karhi hi twananisa vutomi bya hina ni ku rhandza ka Xikwembu, hi tiyisa vuxaka bya hina na Yehovha. Ku khorwiseka ka hina ka leswaku wa hi twisisa naswona wa hi rhandza, ka kula. Ha dyondza loko hi tokota leswaku wa hi seketela eminkarhini yo nonon’hwa. (Pisalema 18:18) Ha swi twisisa leswaku wa swi yingisa hakunene swikhongelo swa hina. (Pisalema 65:2) Hi sungula ku titshega hi nkongomiso wa yena, hi tiyiseka leswaku wu ta hi vuyerisa. Naswona hi ni ntshembo lowu hlamarisaka wa leswaku hi nkarhi lowu faneleke Xikwembu xi ta endla leswaku vanhu va xona lava tshembekaka va hetiseka, xi tlhela xi va nyika nyiko ya vutomi lebyi nga heriki. (Varhoma 6:23) Mudyondzisiwa Yakobo u tsarile: “Tshinelani eka Xikwembu, kutani xi ta tshinela eka n’wina.” (Yakobo 4:8) Xana u twe vuxaka bya wena na Yehovha byi tiyisiwa loko u tshinela eka yena?

Ndzalama Leyi Nga Ringanisiwiki Na Nchumu

16. I ku hundzuka kwihi loku Vakreste van’wana va lembe-xidzana ro sungula va ku endleke?

¹⁶ Pawulo u tsundzuxe Vakreste lava totiweke hi moya, va lembe-xidzana ro sungula, leswaku van’wana va vona va tshame va va timbhisa, vaoswi, vasodoma, makhamba, vanhu va makwanga, swidakwa, vanhu lava rhuketelaka ni vadyeleri. (1 Vakorinto 6:9-11) Ntiyiso wa Bibele wu endle leswaku va hundzuka swinene; va ‘hlantswiwile va basa.’ Ringeta ku anakanya leswaku vutomi bya wena a byi ta va byi ri njhani loko a wu nga wu dyondzanga ntiyiso lowu ntshunxaka lowu nga eBibeleni. Hakunene ntiyiso i ndzalama leyi nga ringanisiwiki na nchumu. Ha tsaka swinene leswi Yehovha a hundziselaka rungula ra yena eka hina!

17. Timbhoni ta Yehovha ti wundliwe hi ndlela yihi hi tlhelo ra moya eminhlanganweni ya Vukreste?

¹⁷ Ku tlula kwalaho, anakanya hi nkateko lowu hi nga na wona eka vumakwerhu bya hina bya vanhu va tinxaka hinkwato! “Hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha” ri hi phakela swakudya swa moya hi nkarhi lowu faneleke, leswi katsaka Tibibele, timagazini ni tibuku tin’wana hi tindzimi to tala. (Matewu 24:45-47) Eminhlanganweni ya vandlha eka lembe ra 2000, Timbhoni ta Yehovha ematikweni yo tala ti pfuxete tinhla-nkulu ta tibuku ta nhungu letikulu ta Matsalwa ya Xiheveru. Ti tlhuvutse buku leyi nge Ku Hlamulana Hi Matsalwa. Ti kambisise kwalomu ka kotara ya buku leyi nge Nghwazi Leyi Tshameke Yi Hanya ni kwalomu ka buku hinkwayo leyi nge Nyikela Nyingiso Eka Vuprofeta Bya Daniyele! Ku kambisisiwe ni swihloko swin’wana swa 36 swa nkoka eka magazini wa Xihondzo xo Rindza ku engetela eka tinhloko-mhaka leti dyondziwaka ta 52. Ku engetela kwalaho, vanhu va Yehovha va phameriwe minkandziyiso ya 12 ya Vutirheli Bya Hina Bya Mfumo ni tinkulumo ta le rivaleni ta vhiki na vhiki leti a ti vulavula  hi timhaka to hambana-hambana ta le Bibeleni. Mawaku rifuwo lerikulu ra vutivi bya moya leri hi nyikiweke rona!

18. Hi pfuniwa hi tindlela tihi evandlheni ra Vukreste?

¹⁸ Emisaveni hinkwayo, mavandlha lama tlulaka 91 000 ma nyikela nseketelo ni xikhutazo hi minhlangano ni hi vunakulobye. Nakambe hi tiphina hi nseketelo wa Vakreste-kulorhi lava wupfeke lava tiyimiseleke ku hi pfuna hi tlhelo ra moya. (Vaefesa 4:11-13) Ina, hi vuyeriwile swinene hi ku amukela vutivi bya ntiyiso. Swa tsakisa ku tiva ni ku tirhela Yehovha. Ma tiyisile marito ya mupisalema la tsaleke a ku: “Va tsaka vanhu lava Xikwembu xa vona ku nga Yehovha!”—Pisalema 144:15.

Wa Tsundzuka Xana?

• Yehovha u hundzisele rungula ra yena eka vamani eminkarhini ya le mahlweni ka Vukreste?

• Ku vonakala ka moya ku ve loku vonakaka swinene eka lembe-xidzana ro sungula hi ndlela yihi? ni le nkarhini wa hina?

• I mikateko yihi leyi kumiwaka hi ku hanya hi ku pfumelelana ni vutivi bya Yehovha?

• Ha yini hi tsaka hi ku tiva Xikwembu?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Swifaniso eka tluka 8, 9]

Yehovha u byele Muxe, Nowa na Abrahama hi ku rhandza ka yena

[Xifaniso eka tluka 9]

Esikwini ra hina, Yehovha u hi voningele hi Rito ra yena

[Swifaniso eka tluka 10]

Anakanya hi nkateko lowu hi nga na wona hi ku va ni vumakwerhu bya vanhu va tinxaka hinkwato!