U Nga Pfumeleli Ku Kanakana Ku Dlaya Ripfumelo Ra Wena

Siku rin’wana u titwa onge u ni rihanyo lerinene. Siku leri tlhandlamaka u titwa u vabya. Hi xitshuketa u titwa u nga ri na matimba. U pandza hi nhloko naswona miri wa wena wu tele hi switlhavi. Se ku humelele yini? Switsongwatsongwana leswi nga ni khombo swi nghene eka nsawutiso wa wena wa miri kutani swi hlasela swirho swa nkoka. Loko swi nga tshunguriwanga, switsongwantsongwana leswi swi nga ri onhela makumu rihanyo ra wena—hambi ku ri ku ku dlaya.

INA, loko u nga ri na rihanyo lerinene mavabyi a ma ku voni. Hi xikombiso, loko miri wa wena wu tsanise hi nsiko, matimba ya wena ya miri “ma tsana swinene lerova vuvabyi lebyi nga nyawuriki byi nga ku dlaya,” ku vula mutsari wa swa vutshunguri Peter Wingate.

Loko swi ri tano, i mani loyi a nga hlawulaka ku tshama xivambalana xi ri karhi xi buba? Hi ntolovelo u endla matshalatshala hinkwawo leswaku u dya kahle leswaku u ta tshama u hanyile. Nakambe a swi kanakanisi leswaku u endla leswi nga le matimbeni ya wena leswaku u nga ngheniwi hi switsongwatsongwana kumbe mavabyi. Hambiswiritano xana u endla leswi fanaka loko swi ta emhakeni yo va la “hanyeke eripfumelweni”? (Tito 2:2) Hi xikombiso, xana wa ma xalamukela makhombo lama tisiwaka hi mano lama ku endlaka u kanakana? Leswi swi nga hlasela mianakanyo ni mbilu ya wena hi ku olova swi dlaya ripfumelo ni vuxaka bya wena na Yehovha. Vanhu van’wana va vonaka va nga ri xiyi khombo leri. Va tiendla va hlaseleka hi ku kanakana hi ku titsona swakudya swa moya. Xana swi nga ha endlaka leswaku swi tano ha wena?

Ku Kanakana—Xana Minkarhi Hinkwayo Ku Ni Khombo?

Ina, a hi ku kanakana hinkwako ku nga ni khombo. Minkarhi yin’wana u fanele u kambisisa nchumu wo karhi ku fikela laha u tiyisekaka hi mintiyiso. Swikhutazo swa vukhongeri swa leswaku u fanele u pfumela xin’wana ni xin’wana naswona u nga kanakani nchumu swi ni khombo naswona swi ni vuxisi. I ntiyiso Bibele yi ri rirhandzu “ri kholwa swilo hinkwaswo.” (1 Vakorinto 13:7) Mukreste la nga ni rirhandzu u tiyimiserile ku tshemba lava tshameke va tikombisa va ri lava tshembekaka enkarhini lowu hundzeke. Kambe, Rito ra Xikwembu ri tlhela ri lemuxa malunghana ni ‘ku pfumela rito rin’wana ni rin’wana.’ (Swivuriso 14:15) Minkarhi yin’wana mahanyelo ya munhu ya nkarhi lowu hundzeke ma nyika swivangelo leswi twalaka swo kanakana. Bibele ya tsundzuxa: “Hambileswi [muxisi] a endlaka rito rakwe ri va ni nsovo, u nga n’wi kholwi.”—Swivuriso 26:24, 25.

Muapostola Yohane na yena u lemuxe Vakreste malunghana ni ku nga tivutisi nchumu hi leswi u swi pfumelaka. U tsarile: “Mi nga kholwi marito hinkwawo lama huhuteriweke.” Ematshan’wini ya sweswo “kambisisani  marito lama huhuteriweke mi vona loko swi ri leswaku ma huma eka Xikwembu.” (1 Yohane 4:1) “Marito” ya dyondzo kumbe mavonelo ma nga ha vonaka ma huma eka Xikwembu. Kambe xana hakunene ma huma eka xona? Ku kanakana kumbe ku kambisisa vonelo ro karhi swi nga va xisirhelelo hikuva hilaha muapostola Yohane a vuleke hakona, “ku humelele vaxisi vo tala emisaveni.”—2 Yohane 7.

Ku Kanakana Loku Nga Riki Na Xisekelo

Ina nkambisiso wa xiviri wa timhaka ta nkoka lowu ku nga sekeriwaka ntiyiso eka wona hakanyingi wa laveka. Hambiswiritano, a swi fani ni ku pfumelela ku kanakana loku nga riki na xisekelo, ku kanakana loku onhaka ku aka emianakanyweni ni le timbilwini ta hina—ku kanakana loku nga dlayaka ripfumelo ra hina leri dzimeke timitsu ni vuxaka bya hina. Ku kanakana ka muxaka lowu ku hlamuseriwa tanihi “ntshembo lowu nga tiyangiki kumbe mavonelo lawa hakanyingi ma lwisanaka ni ku endla xiboho.” Xana wa yi tsundzuka ndlela leyi Sathana a onheke mianakanyo ya Evha ha yona hi ku nghenisa ku kanakana malunghana na Yehovha? U vutisile: “Xana hakunene i ntiyiso leswaku Xikwembu xi vule leswaku mi nga tshuki mi dya eka murhi wun’wana ni wun’wana wa ntanga?” (Genesa 3:1) Ku nga tiyiseki loku vangiweke hi xivutiso lexi a xi tikomba xi nga ri na khombo ku lwisane ni xiboho lexi a fanele a xi endla. Wolawo i maendlelo ya Sathana. Ku fana ni munhu loyi a tsalaka mapapila ya vuxisi, u ni vuswikoti byo tirhisa marito yo gega ni mavunwa. Sathana u onhe vuxaka byo tala lebyinene ni ku tshembana, hi ku tirhisa mano yo kanakana lama byariweke hi ndlela yoleyo.—Vagalatiya 5:7-9.

Swi le rivaleni leswaku mudyondzisiwa Yakobo u byi vonile vuyelo lebyi dlayaka bya ku kanakana ka muxaka lowu. U tsale hi ta lunghelo leri hi nga na rona ro tshinelela Xikwembu hi ku ntshunxeka loko hi lava mpfuno hi nkarhi wa ndzingo. Yakobo u lemuxile, kambe loko u khongela eka Xikwembu, ‘hambeta u kombela hi ripfumelo, u nga kanakani nikatsongo.’ Ku kanakana evuxakeni bya hina ni Xikwembu ku hi endla hi “fana ni gandlati ra lwandle leri fambisiwaka hi mheho ri hungeriwa hala ni hala.” Hi hetelela hi fana ni “munhu la nga tiyisekiki, loyi a nga yimangiki a tiya etindleleni ta yena hinkwato.” (Yakobo 1:6, 8) Hi sungula ku kanakana timhaka tin’wana kutani sweswi swi hi siya hi nga ha tiyiseki. Kutani hilaha swi endlekeke hakona eka Evha, hi va lava hlaselekaka hi ku olova hi mixaka hinkwayo ya tidyondzo ta madimona ni tifilosofi.

Ku Tihlayisa U Hanye Kahle Hi Tlhelo Ra Moya

Kutani hi nga tisirhelerisa ku yini eka ku kanakana loku dlayaka? Nhlamulo ya olova swinene: hi ku ala vuxisi bya Sathana kutani hi havaxela hi malunghiselelo hinkwawo ya Xikwembu lama endleriweke ku hi ‘tiyisa eripfumelweni.’—1 Petro 5:8-10.

Lexi nga xa nkoka swinene i ku swi dya hi ndlela leyinene swakudya swa moya. Mutsari Wingate, loyi ku vulavuriweke ha yena eku sunguleni u ri: “Hambiloko miri wu ri eku wiseni wu tshama wu ri karhi wu lava matimba leswaku wu ta kota ku tirha ni swirho swa wona swa nkoka swi kota ku tirha; naswona swiaki swa tinyama to tala ta miri nkarhi na nkarhi swi lava ku siviwa hi swin’wana.” Swi tano ni hi rihanyo ra hina ra moya. Loko hi nga tshameli ku tiwundla hi swakudya swa moya, ripfumelo ra hina, ku fana ni miri lowu tsoniweke swakudya, hakatsongo-tsongo wu ta hohloka naswona hi ku famba ka nkarhi wu ta fa. Yesu Kreste u kandziyise leswi loko a ku: “Munhu a nga fanelanga a hanya hi xinkwa ntsena, kambe u fanele ku hanya ni hi rito rin’wana ni rin’wana leri humaka enon’wini wa Yehovha.”—Matewu 4:4.

Ehleketa hi sweswo. Xana ripfumelo leri tiyeke hi ri ake njhani eku sunguleni? Muapostola Pawulo u tsarile: “Ripfumelo ri landzela leswi twiweke.” (Varhoma 10:17) A vula leswaku eku sunguleni hi ake ripfumelo ra hina ni ntshembo wa hina eka Yehovha, eka switshembiso swa yena ni le nhlengeletanweni ya yena hi ku tiwundla hi Rito ra Xikwembu. Ina, a hi lo pfumelela xin’wana ni xin’wana lexi hi xi tweke. Hi endle leswi endliweke hi vanhu va le mutini wa Beriya. Hi ‘kambisise Matsalwa hi vukheta siku ni siku ku vona loko swilo leswi swi ri tano.’ (Mintirho 17:11) Hi ‘tiyiseke hi ku rhandza ka Xikwembu loku nga kunene ni loku amukelekaka ni loku hetisekeke,’ hi tlhela hi tiyiseka leswaku leswi hi swi tweke a swi ri ntiyiso. (Varhoma 12:2; 1 Vatesalonika 5:21) Kutani ku sukela kwalaho hi tiyise ripfumelo ra hina hi leswi hi swi voneke kahle leswaku  Rito ra Xikwembu ni switshembiso swa xona i ntiyiso.—Yoxuwa 23:14; Esaya 55:10, 11.

Papalata Ndlala Ya Moya

Sweswi ntlhontlho lowu nga kona i ku hlayisa ripfumelo ra hina ni ku papalata ku kanakana timhaka to karhi, leti nga tsanisaka ntshembo wa hina eka Yehovha ni le nhlengeletanweni ya yena. Leswaku hi endla leswi, hi fanele hi hambeta hi kambisisa Matsalwa siku ni siku. Muapostola Pawulo u tsundzuxile leswaku “eminkarhini yo hetelela van’wana [lava eku sunguleni a va vonaka va ri ni ripfumelo leri tiyeke] va ta wa eripfumelweni, va nyikela nyingiso eka marito yo hambukisa lama huhuteriweke ni le tidyondzweni ta madimona.” (1 Timotiya 4:1) Marito lawa ya vuxisi ni tidyondzo ta kona swi pfuxa ku kanakana emianakanyweni ya van’wana ni ku va hambukisa eka Xikwembu. Xana nsirhelelo wa hina i yini? I ku hambeta hi “[wundliwa] hi marito ya ripfumelo ni ya dyondzo leyinene leyi [hi] yi landzelerisiseke.”—1 Timotiya 4:6.

Kambe khombo ra kona, van’wana namuntlha va hlawula ku nga ‘wundliwi hi marito ya ripfumelo’—hambiloko swakudya sweswo swi kumeka mahala. Hilaha mutsari wa buku ya Swivuriso a kombisaka hakona, swa koteka ku rhendzela hi swakudya leswinene swa moya, nkhuvo wa swa moya, wo fanekisela kambe munhu a nga dyi ni ku gayela swakudya.—Swivuriso 19:24; 26:15.

Leswi swi ni khombo. Mutsari Wingate u ri: “Loko miri wu kala wu sungula ku dya tiproteyini ta wona n’wini, rihanyo ra wona ra hohloka.” Loko u nga kumi swakudya, miri wa wena wu sungula ku tirhisa matimba lama vekiweke emirini hinkwawo. Loko matimba lawa ma hela, miri wu sungula ku dya tipiroteyini leti nga ta nkoka leti endlaka leswaku munhu a hambeta a kula ni ku pfuxelela tinyama. Swirho leswi nga swa nkoka swi sungula ku nga ha tirhi. Kutani rihanyo ra wena ri sungula ku hohloka hi ku hatlisa.

Sweswo hi leswi humeleleke hi tlhelo ra moya eka van’wana evandleni ro sungula ra Vukreste. Va ringete ku tiwundla hi matimba ya moya lama tirhaka loko ku ri ni khombo. Swi le rivaleni leswaku va honise dyondzo ya munhu hi xiyexe kutani va sungula ku tsana emoyeni. (Vaheveru 5:12) Muapostola Pawulo u hlamusele khombo leri nga kona loko u endla leswi loko a tsalela Vakreste va Vaheveru: “[Hi fanele] hi nyikela nyingiso lowukulu ku tlula lowu tolovelekeke eka swilo leswi hi swi tweke, leswaku hi nga tshuki hi khukhuleka.” A a swi tiva leswaku swa olova ku kokeriwa emikhuveni leyo biha loko hi “honise ku ponisiwa lokukulu swonghasi.”—Vaheveru 2:1, 3.

Kahle-kahle munhu loyi a khomiweke hi nsiko a nga languteki tanihi loyi a vabyaka kumbe a ondza hi ku hatlisa. Hilaha ku fanaka swi nga ka swi nga vonaki hi ku hatlisa leswaku munhu wa sika emoyeni. U nga va ni xikandza xa munhu la hanyeke kahle hi tlhelo ra moya hambiloko u nga dyi kahle—kambe swa xinkarhana! Handle ko kanakana u ta tsana emoyeni, u hlaseriwa hi ku kanakana loku nga riki na xisekelo kutani u tsandzeka ku lwela ripfumelo hi matimba. (Yudha 3) Wa yi tiva—hambiloko van’wana va nga yi tivi—ndlela leyi u faneleke u dya swakudya swa moya ha yona.

Hikwalaho hambeta ni dyondzo ya wena n’wini. Lwisana swinene ni ku kanakana. Ku honisa vuvabyi lebyi langutekaka byi nga nyawuli, u nga endli nchumu hi ku kanakana loku hambetaka ku ku karhata, swi nga va ni vuyelo byo biha. (2 Vakorinto 11:3) ‘Xana hi hanya emasikwini ya makumu hakunene? Xana u fanele u pfumela xin’wana ni xin’wana lexi Bibele yi xi vulaka? Xana leyi i nhlengeletano ya Yehovha hakunene?’ Sathana a nga rhandza ku byala ku kanakana ko fana ni loku emianakanyweni ya wena. U nga pfumeleli langutelo ro honisa swilo malunghana ni ku dya swakudya swa moya, ri ku endla u wongiwa hi ku olova hi tidyondzo ta vuxisi. (Vakolosa 2:4-7) Landzela ndzayo leyi nyikiweke Timotiya. Vana mudyondzi lonene wa “matsalwa yo kwetsima” leswaku u ta “tshama eka swilo leswi u swi dyondzeke, leswi u  susumetelekeke ku swi pfumela.”—2 Timotiya 3:13-15.

U nga ha lava mpfuno leswaku u endla leswi. Mutsari loyi a tshahiweke eku sunguleni u ya emahlweni a ku: “Nsiko lowukulu wu nga vavisa swirho leswi tirhaka ku gayela hikwalaho ka ku pfumala tivhithamini ni swin’wana lerova swi tsandzeka ku amukela swakudya leswi tolovelekeke siku swi swi kumaka. Vanhu lava nga eka xiyimo lexi va nga ha boheka ku dya swakudya leswi nga laviki ku gayeriwa ngopfu ku ringana nkarhi wo karhi.” Ku laveka nkhathalelo wo hlawuleka leswaku ku tshunguriwa nsiko emirini. Hilaha ku fanaka, munhu la honiseke dyondzo ya munhu hi xiyexe ya Bibele swinene a nga lava mpfuno lowukulu ni xikhutazo leswaku a tlhela a va ni ku navela swakudya swa moya. Loko na wena u ri exiyin’weni xexo, lava mpfuno naswona u wu amukela hi mandla mambirhi mpfuno wun’wana ni wun’wana lowu u nyikiwaka wona leswaku u pfuxelela rihanyo ra wena ni matimba ya wena ya moya.—Yakobo 5:14, 15.

U Nga ‘Tsekatseki Hi Ku Pfumala Ripfumelo’

Loko hi teka xiyimo xa mupatriyarka Abrahama, van’wana va nga ha ehleketa leswaku a a ri ni swivangelo leswi twalaka swo kanakana. Swi nga ha vonaka swi twala ku gimeta hi leswaku ‘a nga ri na ntshembo wa leswaku a nga va tata wa tinxaka to tala’—ku nga khathariseki xitshembiso xa Xikwembu. Hikwalaho ka yini? Phela, hi ku ya hi vonelo ra munhu, swilo a swi tikomba swi nga tshembisi. Rhekhodo ya Bibele yi ri, ‘u ehlekete hi miri wa yena n’wini, lowu ana se a swi fana ni loko wu file, ni hi ku fa ka mbeleko wa Sara.’ Kambe, a nga kalanga a pfumelela ku kanakana hi Xikwembu ni switshembiso swa xona ku dzima timitsu emianakanyweni ni le mbilwini ya yena. Muapostola Pawulo u tsarile: ‘A nga tsananga eripfumelweni’, kumbe ‘a tsekatseka hi ku pfumala ripfumelo.’ Abrahama u hambete a “kholwa hi ku helela leswaku leswi [Xikwembu] xi swi tshembiseke a xi kota ni ku swi endla.” (Varhoma 4:18-21) U ake vuxaka lebyi tiyeke lebyi tshembekaka na Yehovha malembe yo tala. U alele ku kanakana kwihi na kwihi loku a ku ta va ku tsanise vuxaka byebyo.

U nga endla leswi fanaka loko u “tshama u namarhele ntila wa marito lama nga ni rihanyo”—loko u tiwundla kahle emoyeni. (2 Timotiya 1:13) Ri tekele enhlokweni khombo ra ku kanakana. Sathana u nghenele nyimpi leyi nga vitaniwaka ku lwa hi xitsongwatsongwana xa swa moya. Loko u honisa ku dya swakudya leswinene swa moya hi ku va ni dyondzo ya munhu hi xiyexe ya Bibele ni ku hlanganyela minhlangano ya Vukreste, u titshineta eka minhlaselo yoleyo. Swi dye kahle swakudya swa moya leswi hi phameriwaka swona nkarhi na nkarhi hi “hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha.” (Matewu 24:45) Hambeta u ‘amukela marito lama nga ni rihanyo’ naswona u tshama u ri la “hanyeke eripfumelweni.” (1 Timotiya 6:3; Tito 2:2) U nga pfumeleli ku kanakana ku dlaya ripfumelo ra wena.

[Swifaniso eka tluka 21]

Xana u swi dya kahle swakudya swa moya?