Vanani Vatshoveri Lava Tsakeke!

“Ntshovelo i wukulu, kambe vatirhi a hi vangani. Hikokwalaho, kombelani N’wini wa ntshovelo leswaku a rhumela vatirhi entshovelweni wakwe.”—MATEWU 9:37, 38.

1. I yini lexi hi pfunaka leswaku hi ya emahlweni hi endla ku rhandza ka Xikwembu?

LOKO hi tsundzuka siku leri hi khuvuriweke ha rona leswaku hi va malandza ya Yehovha, hambi hi na malembe ma nga ri mangani kumbe yo tala, swi nga ha vonaka onge i tolo kunene. Ku sukela loko hi tinyiketerile hi sungule ku hanyela ku dzunisa Yehovha. Loko hi xava nkarhi lowu hi pfulekelaka leswaku hi pfuna van’wana va twa ni ku amukela rungula ra Mfumo loko swi koteka, swi vula leswaku hi sungule ku tikarhatela ku tirhela Yehovha hi tsakile. (Vaefesa 5:15, 16) Ku ta fikela namuntlha, loko hi tshama hi khomekile, nkarhi wo tsutsuma kunene, hi leswi hi nga “ni swo tala swo swi endla entirhweni wa Hosi.” (1 Vakorinto 15:58) Hambiloko hi langutana ni swiphiqo, ntsako lowu hi wu kumaka hi ku endla ku rhandza ka Yehovha wu hi nyika matimba.—Nehemiya 8:10.

2. I yini lexi hoxaka xandla eka ntsako lowu hi nga na wona entirhweni wo tshovela hi ndlela yo fanekisela?

² Tanihi Vakreste, hi endla ntirho wo tshovela hi ndlela yo fanekisela. Yesu Kreste u fanise ntshovelo ni ku hlengeletiwa ka vanhu leswaku va kuma vutomi lebyi nga heriki. (Yohane 4:35-38) Leswi hi hoxaka xandla entirhweni lowu wo tshovela, swi ta hi khutaza loko ho kambisisa ntsako lowu vatshoveri va Vakreste vo sungula va veke na wona. Hi ta kambisisa swilo swinharhu leswi hoxaka xandla eka ntsako lowu hi vaka na wona entirhweni wo tshovela wa namuntlha. Swona i (1) rungula ra hina leri nyikaka vanhu ntshembo, (2) ku humelela loku hi vaka na kona loko hi lavisisa vanhu, ni (3) ku tiyimisela ka hina ku hanyisana ni vanhu hi ku rhula tanihi vatshoveri.

Va Rhumiwa Leswaku Va Va Vatshoveri

3. Valandzeri va Yesu vo sungula va kume ntsako hi ndlela yihi?

³ Vona ndlela leyi vutomi bya vatshoveri vo sungula—ngopfu-ngopfu bya vaapostola va Yesu vo tshembeka lava 11—byi cinceke ha yona hi siku ra 33 C.E. loko va ye entshaveni ya le Galeliya leswaku va ya vona Kreste la pfuxiweke eku feni! (Matewu 28:16) Swi nga ha endleka a ku ri ni “vamakwerhu vo tlula 500” eka xiendlakalo xexo. (1 Vakorinto 15:6) Yesu u hambete a va tsundzuxa hi xiavelo lexi a va nyikeke xona. U vulavule na vona a ku: “Fambani mi ya endla vanhu va matiko hinkwawo va va vadyondzisiwa, mi va khuvula hi vito ra Tatana ni ra N’wana ni ra moya lowo kwetsima, mi va dyondzisa ku hlayisa swilo hinkwaswo leswi ndzi mi leriseke swona.” (Matewu 28:19, 20) Hambileswi a va xanisiwa swinene, a va tsaka swinene entirhweni wa ku tshovela loko va vona ku simekiwa mavandlha ya valandzeri va Kreste etindhawini to tala. Hi ku famba ka nkarhi, ‘mahungu lamanene se a ma chumayeriwa eka swivumbiwa hinkwaswo leswi nga ehansi ka tilo.’—Vakolosa 1:23; Mintirho 1:8; 16:5.

4. Xana a xi ri njhani xiyimo loko vadyondzisiwa va Kreste va rhumiwa?

⁴ Eku sunguleni ka vutirheli byakwe le Galeliya,  Yesu u rhume vaapostola va 12 leswaku va ya twarisa hi ku hlawuleka va ku: “Mfumo wa matilo wu tshinele.” (Matewu 10:1-7) Yena hi yexe u “tek[e] pfhumba ra ku famba hi miti ni swimitana [swa Galeliya] hinkwaswo, a dyondzisa emasinagogeni ya vona ni ku chumayela mahungu lamanene ya mfumo ni ku horisa swifo swa mixaka hinkwayo ni vulema bya mixaka hinkwayo.” Yesu u twele mintshungu leyi vusiwana “hikuva a yi vavisiwile ni ku tsalangana ku fana ni tinyimpfu leti nga riki na murisi.” (Matewu 9:35, 36) Leswi a va twela vusiwana, u byele vadyondzisiwa vakwe a ku: “Ina, ntshovelo i wukulu, kambe vatirhi a hi vangani. Hikokwalaho, kombelani N’wini wa ntshovelo [Yehovha Xikwembu] leswaku a rhumela vatirhi entshovelweni wakwe.” (Matewu 9:37, 38) Ni le Yudiya Yesu u vone xilaveko lexi fanaka xa vatshoveri loko a ha saleriwe hi tin’hweti ta tsevu ntsena eka vutirheli bya yena bya laha misaveni. (Luka 10:2) Eka swiendlakalo haswimbirhi, u rhume valandzeri vakwe leswaku va tirha tanihi vatshoveri.—Matewu 10:5; Luka 10:3.

Rungula Ra Hina Leri Nyikaka Ntshembo

5. Hi twarisa rungula ra muxaka muni?

⁵ Hina malandza ya Yehovha ya manguva lawa, hi xi amukela hi mandla mambirhi xirhambo xa ku va vatshoveri. Nchumu wun’wana lowu wu hi engetelaka ntsako hi leswi hi yisaka rungula ra ntshembo eka vanhu lava karhatekeke ni lava nga ni gome. Ku fana ni vadyondzisiwa va Yesu va lembe-xidzana ro sungula, hi ni lunghelo lerikulu ro twarisa mahungu lamanene—rungula leri nyikaka ntshembo hakunene—eka lava ‘vavisiweke ni ku tsalangana ku fana ni tinyimpfu leti nga riki na murisi’!

6. Xana vaapostola a va endla ntirho wihi hi lembe-xidzana ro sungula?

⁶ Exikarhi ka lembe-xidzana ro sungula, muapostola Pawulo a a khomekile hi ku chumayela mahungu lamanene. Handle ko kanakana, ntirho wakwe wa ku tshovela a wu humelela, hikuva loko a tsalela Vakreste va le Korinto kwalomu ka lembe ra 55 C.E., u te: “Vamakwerhu, ndzi mi tivisa mahungu lamanene lawa ndzi ma vuleke eka n’wina, lawa na n’wina mi ma amukeleke, lawa nakambe mi yimaka eka wona.” (1 Vakorinto 15:1) Vaapostola ni Vakreste van’wana vo sungula a va wu hisekela ntirho wo tshovela. Hambileswi Bibele yi nga hi byeliki leswaku i vangani vaapostola lava poneke eka swiendlakalo swo tika leswi heleke loko Yerusalema ri lovisiwa hi 70 C.E., ha swi tiva leswaku muapostola Yohane a a ha chumayela endzhaku ka malembe ya 25.—Nhlavutelo 1:9.

7, 8. Hi rihi rungula leri nyikaka ntshembo leri malandza ya Yehovha ma ri twarisaka hi xihatla sweswi ku tlula rini na rini?

⁷ Endzhaku ka leswi, ku sungule malembe-xidzana lawa a ma taleriwe hi vafundhisi va Vujagana, “munhu wo kala nawu” la gwineheke. (2 Vatesalonika 2:3) Hambiswiritano, eku heleni ka lembe-xidzana ra vu-19, lava a va navela ku hanya hi ku pfumelelana ni Vukreste byo sungula va amukele rungula leri nyikaka ntshembo, va twarisa Mfumo. Kahle-kahle, ku sukela enkandziyisweni wa wona wo sungula (wa July 1879), vito ra magazini lowu a ri ri ni marito lama nge “Xi Twarisa Vukona Bya Kreste,” “Xi Twarisa Mfumo Wa Kreste,” kumbe “Xi Huwelela Mfumo Wa Yehovha.”

⁸ Mfumo wa Xikwembu wa le tilweni wu simekiwile wu vekiwa emavokweni ya Yesu Kreste hi 1914, naswona sweswi hi twarisa rungula leri ri nyikaka ntshembo hi xihatla ku tlula rini na rini. Hikwalaho ka yini? Hikuva xin’wana xa swilo leswinene leswi nga ta endliwa hi Mfumo wa Xikwembu, i ku herisa mafambiselo ya sweswi yo biha ya swilo loku tshineleke. (Daniyele 2:44) A ri kona rungula ro antswa ku tlula leri. Naswona ntsako lowukulu ku tlula hinkwaswo i wa ku va ni xandla eku huweleleni ka Mfumo ku nga si sungula “nhlomulo lowukulu.”—Matewu 24:21; Marka 13:10.

Ku Lavisisa Loku Humelelaka

9. Hi xihi xileriso lexi Yesu a xi nyikeke vadyondzisiwa vakwe, naswona vanhu va ri amukele njhani rungula ra Mfumo?

⁹ Mhaka yin’wana leyi hi pfunaka ku va ni ntsako tanihi vatshoveri i ku humelela ka hina eku lavisiseni ka vanhu lava vaka vadyondzisiwa kutani va tirha na hina entirhweni wo tshovela. Le ndzhaku hi 31-32 C.E., Yesu u byele vadyondzisiwa vakwe a ku: “Emutini kumbe eximutanini xin’wana ni xin’wana lexi mi nga ta nghena eka xona, lavisisani loyi swi n’wi fanelaka.” (Matewu 10:11) A hi vanhu hinkwavo a va faneriwa, hilaha maangulelo ya vona eka rungula ra Mfumo ma kombisaka  hakona. Hambiswiritano, vadyondzisiwa va Yesu va chumayele mahungu lamanene hi ku hiseka kun’wana ni kun’wana laha vanhu va nga kona.

10. Xana Pawulo u va lavisise njhani lava faneriwaka?

¹⁰ Endzhaku ka ku fa ni ku pfuxiwa ka Yesu, ntirho wo lavisisa lava fanelekaka wu ye emahlweni hi matimba. Pawulo u hlamulane ni Vayuda esinagogeni ya vona swin’we ni vanhu lava a va ri kona etindhawini ta mabindzu ta le Atena. Loko a nyikele vumbhoni le Areyopago emutini wolowo wa Magriki, “vanhu van’wana va tihlanganisa na yena kutani va va vapfumeri, exikarhi ka vona a ku ri na Diyonisiyo, muavanyisi wa le hubyeni ya Areyopago, ni wansati la vuriwaka Damarisi, ni van’wana handle ka vona.” Hinkwako laha Pawulo a yeke kona, a a tlhela a veka xikombiso lexinene hi ku chumayela “erivaleni ni hi yindlu ni yindlu.”—Mintirho 17:17, 34; 20:20.

11. Hi tihi tindlela ta ku chumayela leti a ti tirhisiwa khale?

¹¹ Eka makume ya malembe yo hetelela ya lembe-xidzana ra vu-19, Vakreste lava totiweke, hi xivindzi va sungule ntirho wo lavisisa lava faneriwaka. Eka xihloko lexi nge “Ku Toteriwa Ku Chumayela,” Zion’s Watch Tower ya July na ya August 1881 yi te: “Ku chumayeriwa ka mahungu lamanene . . . ku endliwa eka ‘lava titsongahataka’—lava swi rhandzaka naswona va twa, leswaku ku ta kumeka miri wa Kreste eka vona, ku nga vadya-ndzhaka.” Vanhu va Xikwembu lava endlaka ntirho wo tshovela hakanyingi a va hlangana ni vanhu loko va vuya etikerekeni ta vona kutani va va nyika swiphephana leswi nga ni rungula ra Matsalwa, leri endleriweke ku koka nyingiso wa vanhu lava faneriwaka. Endzhaku ko xiya ku humelela ka ndlela leyi ya ku chumayela, Xihondzo xo Rindza (xa Xinghezi) xa May 15, 1903, xi khutaze vatshoveri leswaku va hangalasa swiphephana “hi yindlu ni yindlu, hi Sonto nindzhenga.”

12. Hi ku antswise njhani ku humelela ka ntirho wa hina wa ku chumayela? Kombisa.

¹² Emalembeni ya sweswinyana, hi ndlandlamuxe ntirho wa hina wo chumayela hi ku ya ni le tindhawini tin’wana ku nga ri emakaya ya vanhu ntsena. Endlelo leri ri humelerile swinene ematikweni lawa swiyimo swa ikhonomi ni ku rhandza ku tihungasa swi endlaka vanhu va nga kumeki emakaya ya vona loko hi va endzela. Loko Mbhoni ya le Nghilandhi ni munghana wa yona va xiye leswaku vaendzi va tala ku famba hi bazi loko va heta ku hungasa elwandle, va kanye mbilu va nghena emabazini kutani va nyika vakhandziyi tikopi ta Xihondzo xo Rindza ni Xalamuka! Hi n’hweti yin’we ntsena, va fambise tikopi ta 229. Loko va vika va ri: “A hi chavi ku chumayela eribuweni ra lwandle, etindhawini ta mabindzu hambiloko hi hlangana ni xiphiqo xa njhani, hikuva ha swi tiva leswaku minkarhi hinkwayo Yehovha u na hina.” Va kume vanhu lava va va yiselaka timagazini nkarhi na nkarhi, va sungula dyondzo ya Bibele, naswona havambirhi va tshame va nghenela vuphayona bya nkarhinyana.

13. Hi wihi ndzulamiso lowu lavekaka etindhawini tin’wana malunghana ni ntirho wa hina wo chumayela?

¹³ Leswi tsima ro lavisisa lava faneriwaka ri yaka emahlweni, hi nga ha boheka ku cinca tindlela ta hina to chumayela etindhawini tin’wana. Hambileswi Timbhoni to tala ti toloveleke ku chumayela hi yindlu ni yindlu hi Sonto nimixo, etindhawini tin’wana ti kuma leswaku ku endzela makaya  ya vanhu nimixo a swi tisi vuyelo lebyinene hikuva vanhu va kona va va va ha etlele. Hi ku cinca xiyimiso xa tona, Timbhoni to tala sweswi ti lavisisa vanhu loko dyambu se ri ri la henhla, kumbexana endzhaku ka minhlangano ya Vukreste. Ku lavisisa loku ku ve ni vuyelo lebyinene hakunene. N’wexemu, nhlayo ya vahuweleri va Mfumo emisaveni hinkwayo yi tlakuke hi 2,3 wa tiphesente. Leswi swi tisa ku dzuneka eka N’wini wa ntshovelo naswona swi tsakisa timbilu ta hina.

Hlayisa Ku Rhula eNtirhweni Wo Tshovela

14. Hi chumayela rungula ra hina hi ri ni langutelo rihi naswona ha yini?

¹⁴ Xivangelo xin’wana xa ntsako lowu hi nga na wona xi khumba langutelo ra hina ra ku endla ku rhula ni vanhu leri hi nga na rona entirhweni wo tshovela. Yesu u te: “Loko mi nghena endlwini, xewetani va ndyangu; kutani loko yindlu ya kona swi yi fanela, ku rhula loku mi yi navelelaka kona a ku ve eka yona.” (Matewu 10:12, 13) Maxewetelo ya Xiheveru swin’we ni rito leri tirhisiweke eka Xigriki xa le Bibeleni, haswimbirhi swi ni mongo lowu nge, ‘Onge swi nga ku fambela kahle.’ Na hina hi fanele hi va ni langutelo leri loko hi ya chumayela mahungu lamanene eka vanhu. Hi navela leswaku va amukela rungula ra Mfumo. Lava va ri amukelaka va nga ha vuyelelana ni Xikwembu loko va tshika swidyoho swa vona, va hundzuka naswona va endla ku rhandza ka xona. Kutani, ku va ni ku rhula ni Xikwembu swi yisa evuton’wini lebyi nga heriki.—Yohane 17:3; Mintirho 3:19; 13:38, 48; 2 Vakorinto 5:18-20.

15. Xana hi nga tshama njhani hi ri vanhu vo rhula loko hi nga amukeriwi kahle entirhweni wa hina wo chumayela?

¹⁵ Hi nga tshama njhani hi ri ni ku rhula loko vanhu va nga hi amukeli kahle? Yesu u te: “Loko [yindlu ya kona] swi nga yi faneli, ku rhula ka n’wina a ku tlhelele eka n’wina.” (Matewu 10:13) Rungula ra Luka leri vulavulaka hi ku rhumiwa ka vadyondzisiwa va 70 ri ni marito ya Yesu lama nge: “Loko nakulorhi wa ku rhula a ri kona, ku rhula ka n’wina ku ta va ehenhla ka yena. Kambe loko a nga ri kona, ku ta vuyela eka n’wina.” (Luka 10:6) Loko hi yisa mahungu lamanene eka vanhu, hi swi endla hi ndlela leyinene, hi ku rhula. Loko n’wini wa muti a nga tsakeli, a vilela kumbe a nga hi hlamuli kahle, sweswo swi endla leswaku rungula ra hina ra ku rhula ri ‘tlhelela eka hina.’ Kambe leswi hinkwaswo a swi hi tekeli ku rhula loku hi nga na kona, loku ku nga mbhandzu wa moya wo kwetsima wa Yehovha.—Vagalatiya 5:22, 23.

Pakani Leyinene Ya Vatshoveri

16, 17. (a) Hi yihi pakani ya hina loko hi endla maendzo yo vuyela? (b) Xana hi nga va pfuna njhani lava nga ni swivutiso swa Bibele?

¹⁶ Tanihi vatshoveri, ha tsaka leswi hi nga ni xandla eku hlengeletiweni ka vanhu leswaku va kuma  vutomi lebyi nga heriki. Ha tsaka swinene loko munhu loyi hi n’wi chumayelaka a amukela rungula ra hina, a lava ku dyondza leswi engetelekeke naswona a tikombisa a ri “nakulorhi wa ku rhula”! Kumbexana u ni swivutiso swo tala swa Bibele naswona a hi swi koti ku swi hlamula hinkwaswo hi nkarhi wun’we. Leswi ku tshama nkarhi wo leha eka riendzo ro sungula swi nga fanelangiki, hi nga endla yini? Hi nga tivekela pakani yo fana ni leyi ringanyetiweke emalembeni ya 60 lama hundzeke.

¹⁷ “Timbhoni ta Yehovha hinkwato ti fanele ti tshama ti lunghekele ku fambisa tidyondzo ta Bibele.” Xiringanyeto lexi xi tsariwe eka xibukwana xa vunharhu xo dyondzisa ha xona lexi nge Model Study lexi humesiweke hi 1937 ku ya eka 1941. Xi ye emahlweni xi ku: “Vahuweleri hinkwavo va [Mfumo] va fanele va hisekela ku pfuna vanhu lava amukelekaka, lava kombisaka ku tsakela rungula ra Mfumo, hi tindlela hinkwato leti kotekaka. Vanhu lava va fanele va endzeriwa nakambe, ku ya hlamuriwa swivutiso swo hambana-hambana . . . , kutani u sungula dyondzo . . . hi ku hatlisa hilaha u nga kotaka hakona.” Ina, pakani ya hina loko hi endla maendzo yo vuyela i ku sungula dyondzo ya le kaya ya Bibele ni ku yi fambisa nkarhi ni nkarhi. * Moya wa xinghana ni ku khathala hi munhu la tsakelaka, swi hi susumetela ku lunghiselela kahle ni ku fambisa dyondzo hi ndlela leyinene.

18. Hi nga va pfuna njhani lava va ha tsakelaka ku va vadyondzisiwa va Yesu Kreste?

¹⁸ Hi ku pfuniwa hi buku leyi nge Vutivi Lebyi Yisaka eVuton’wini Lebyi Nga Heriki ni broxara yo tanihi leyi nge I Yini Leswi Xikwembu Xi Swi Languteleke Eka Hina?, hi nga fambisa tidyondzo ta Bibele ta le kaya leti humelelaka swinene naswona hi nga hoxa xandla eku pfuneni ka lava ha ku tsakelaka, leswaku va va vadyondzisiwa. Loko hi ri karhi hi ringeta ku tekelela Mudyondzisi Lonkulu, Yesu Kreste, swichudeni leswi swa Bibele swi nga ha dyondza swo karhi eka hina hi ku vona ku rhula, ku tsaka, ku tshembeka ni ku xixima ka hina misinya ya milawu ya Yehovha ni swikongomiso swakwe. Loko hi pfuna lava tsakelaka, hi ku hlamula swivutiso swa vona, a hi tlheleni hi endla leswi nga ematimbeni ya hina leswaku hi va dyondzisa ndlela yo hlamula lava va va vutisaka. (2 Timotiya 2:1, 2; 1 Petro 2:21) Leswi hi nga vatshoveri vo fanekisela, handle ko kanakana hi fanele hi tsaka leswi ku fambisiweke tidyondzo ta le kaya ta Bibele ta 4 766 631 emisaveni hinkwayo eka lembe ra ntirho ra n’wexemu. Swi hi tsakisa ngopfu loko na hina hi ri exikarhi ka vatshoveri lava hoxaka xandla entirhweni wo fambisa dyondzo ya le kaya ya Bibele.

Hambeta U Tiphina Hi Ntshovelo

19. Hikwalaho ka yini a ku ri ni swivangelo leswi twalaka swo tsaka entirhweni wo tshovela hi nkarhi wa vutirheli bya Yesu ni le ndzhakunyana ka byona?

¹⁹ A ku ri ni xivangelo lexi twalaka xo kuma ntsako entirhweni wo tshovela enkarhini wa vutirheli bya Yesu ni le ndzhakunyana ka byona. Hi nkarhi wolowo, vo tala a va ma amukela hi mandla mambirhi mahungu lamanene. Ku tsaka a ku ri kukulu swinene hi Pentekosta ya 33 C.E., hikuva vanhu va kwalomu ka 3 000 va amukele nkongomiso wa Petro hi nkarhi wolowo, va nyikiwe moya lowo kwetsima wa Yehovha naswona va va xiphemu xa tiko ra Xikwembu ra Israyele wa moya. Ina, nhlayo ya vona yi hambete yi andza naswona va kume ntsako lowukulu loko “Yehovha [a] hambeta a va tisela lava ponisiwaka, siku ni siku.”—Mintirho 2:37-41, 46, 47; Vagalatiya 6:16; 1 Petro 2:9.

20. I yini lexi hi endlaka hi tsaka swinene entirhweni wa hina wa ku tshovela?

²⁰ Hi nkarhi wolowo a ku hetiseka vuprofeta bya Esaya: “Wena [Yehovha] u endle leswaku tiko ri  tala; u endle ku tsaka ka rona ku va kukulu. Va tsakile emahlweni ka wena kukotisa loko va tsakela nkarhi wo tshovela, ku fana ni lava tsakaka loko va ava leswi phangiweke.” (Esaya 9:3) Hambileswi sweswi ‘tiko rero lerikulu’ ra vatotiwa se ri heleleke, ha tsaka swinene loko hi vona nhlayo ya vatshoveri van’wana yi ri karhi yi engeteleka lembe ni lembe.—Pisalema 4:7; Zakariya 8:23; Yohane 10:16.

21. I yini leswi hi nga ta bula ha swona exihlokweni lexi landzelaka?

²¹ Hakunene hi ni swivangelo swo twala swo hambeta hi tsaka entirhweni wo tshovela. Rungula ra hina leri nyikaka ntshembo, ku lavisisa ka hina lava faneriwaka, ni ku lwela ka hina ku endla ku rhula ni vanhu—hinkwaswo leswi swi hi endla hi tsaka tanihi vatshoveri. Kambe, leswi swi endla vo tala va angula hi ndlela leyi nga tsakisiki. Muapostola Yohane u langutane na swona leswi. U khotsiwile le xihlaleni xa Patmosi “hikwalaho ka ku vulavula hi Xikwembu ni ku nyikela vumbhoni mayelana na Yesu.” (Nhlavutelo 1:9) Kutani ke, hi nga tshama njhani hi tsakile loko hi langutane ni nxaniso ni ku kanetiwa? I yini lexi nga hi pfunaka leswaku hi langutana ni langutelo leri nga tsakisiki ra vanhu vo tala lava hi va chumayelaka sweswi? Xihloko xa hina lexi landzelaka xi ta hi nyika mpfuno wa Matsalwa leswaku hi hlamula swivutiso leswi.

[Nhlamuselo ya le hansi]

A Wu Ta Hlamurisa Ku Yini?

• Ntirho wa ku tshovela wo fanekisela i yini?

• Xana hi twarisa rungula ra njhani?

• Ha yini hi humelela eku lavisiseni ka hina vadyondzisiwa?

• Xana hi ku hlayisa njhani ku rhula entirhweni wo tshovela?

• Ha yini hi tshama hi ri karhi hi khana entshovelweni?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Swifaniso eka tluka 12, 13]

Ku chumayela hi lembe-xidzana ro sungula ni ra vu-20

[Swifaniso eka tluka 13]

Ku fana na Pawulo, vatshoveri va namuntlha va ringeta ku fikelela vanhu etindhawini hinkwato

[Xifaniso eka tluka 13]

Twarisa mahungu lamanene u tsakile