Xana U Ni Moya Lowu Nga Fiki?

MUAPOSTOLA Pawulo u tsarile: “Matsalwa hinkwawo ma huhuteriwe hi Xikwembu naswona ma pfuna ku dyondzisa, ku tshinya, ku lulamisa swilo, ku laya eku lulameni.” (2 Timotiya 3:16) Ina, Bibele i buku ya ntiyiso leyi humaka eka Xikwembu xa ntiyiso, Yehovha.—Pisalema 83:18.

Tanihi leswi Yehovha a nga Muvumbi wa swilo hinkwaswo, ku katsa ni vanhu, u swi tiva kahle leswaku ku endleka yini hi hina loko hi fa. (Vaheveru 3:4; Nhlavutelo 4:11) ERitweni ra yena leri huhuteriweke ku nga Bibele, u nyikele tinhlamulo ta ntiyiso ni leti enerisaka ta swivutiso swa malunghana ni vutomi endzhaku ka rifu.

Moya I Yini?

EBibeleni marito lama hundzuluxeriweke va ku “moya” kahle-kahle ma vula “ku hefemula.” Kambe leswi a swi vuli ku hefemula ntsena. Hi xikombiso, mutsari wa Bibele Yakobo u te: “Miri lowu nga riki na moya wu [file].” (Yakobo 2:26) Hikokwalaho moya i nchumu lowu nyikaka miri vutomi.

Matimba lawa ya nyikaka vutomi ma nga ka ma nga vi moya lowu hi wu hefemulaka, kumbe moya lowu yaka emahahwini. Hikokwalaho ka yini? Hikuva endzhaku ka ku va u yime ku hefemula, vutomi byi va bya ha ri kona etiseleni ta miri swa xinkarhana—“timinete to hlaya,” hi ku ya hi The World Book Encyclopedia. Hikokwalaho ka sweswo matshalatshala ya ku pfuxa ma nga humelela. Kambe loko matimba ya vutomi lama nga vonakiki ma timeka etiseleni ta miri, matshalatshala wahi ni wahi lama nga endliwaka emirini yo vuyisa vutomi i ya hava. Ku hefemula kumbe moya hinkwawo lowu nga kona emisaveni wu nga ka wu nga hlakarherisi hambi ko va sele yin’we. Kutani, moya i matimba ya vutomi lama nga vonakiki lama endlaka leswaku tisele ni munhu va hanya. Matimba lawa ya vutomi ma pfunetiwa hi ku hefemula.—Yobo 34:14, 15.

Xana moya wolowo wu tirha evanhwini ntsena? Bibele ya hi pfuna leswaku hi fikelela makumu lamanene emhakeni leyi. Hosi Solomoni wo tlhariha u xiye leswaku vanhu ni swiharhi “hinkwaswo swi ni moya wun’we,” kutani a vutisa: “I mani la tivaka leswaku kumbexana moya  wa vana va vanhu wu tlhandlukela ehenhla; ni moya wa xiharhi leswaku kumbexana wu rhelela ehansi emisaveni?” (Eklesiasta 3:19-21) Kutani swiharhi ku katsa ni vanhu ku vulavuriwa hi swona tanihi leswi nga ni moya. Xana swi nga kotekisa ku yini sweswo?

Moya kumbe matimba ya vutomi ma nga fanisiwa ni ndzilo wa gezi lowu tirhaka eka muchini kumbe nchumu wo karhi. Gezi leri nga vonakiki ri nga tirha mintirho yo hambana-hambana, swi ya hi leswaku ri tirhisiwa eka xitirho xihi. Hi xikombiso, xitofu xa gezi xi nga endliwa leswaku xi kota ku humesa ku hisa, khompyuta leswaku yi humesa rungula ro karhi kasi thelevhixini yi humesa swifaniso ni mpfumawulo. Kambe gezi a ri hundzuki nchumu lowu ri wu nyikaka matimba yo tirha. Ri tshama ri ri matimba. Hilaha ku fanaka, matimba ya vutomi a ma teki xiyimo xa xivumbiwa lexi ma xi nyikaka matimba. A ma na vumunhu hambi ku ri matimba yo ehleketa. Vanhu ni swiharhi “swi ni moya wun’we.” (Eklesiasta 3:19) Kutani loko munhu a fa moya wa yena a wu yi emahlweni wu hanya endhawini yin’wana tanihi xivumbiwa xa moya.

Kutani xiyimo xa vafi hi xihi? Naswona xana ku endleka yini hi moya loko munhu a fa?

“U Ta Tlhelela Entshurini”

Loko munhu wo sungula, Adamu, a xandzukele nawu wa Xikwembu hi vomu , xi n’wi byele leswaku: “U ta dya xinkwa hi nyuku wa xikandza xa wena kukondza u tlhelela emisaveni hikuva u humesiwe eka yona. Hikuva u ntshuri u ta tlhelela entshurini.” (Genesa 3:19) Xana Adamu a ri kwihi emahlweni ko va Yehovha a n’wi vumba hi ntshuri? A nga ri kona! A nga hanyi kun’wana. Kutani loko Yehovha Xikwembu a vula leswaku Adamu u ta “tlhelela entshurini,” a a vula leswaku Adamu u ta fa kutani a dyiwa hi misava. Adamu a a nga ta hundzela exivandleni xa moya. Loko a fa Adamu a ta tlhela a nga ha vi kona. Nxupulo wa yena a ku ri rifu—ku pfumaleka ka vutomi—ku nga ri ku hundziseriwa eka ndhawu yin’wana.—Varhoma 6:23.

Xana ku vuriwa yini hi van’wana lava feke? Xiyimo xa vafi xi vekiwe erivaleni eka Eklesiasta 9:5, 10 laha hi hlayaka leswi: “Vafi a va tivi nchumu . . . A ku na ntirho hambi ku ri kungu, vutivi kumbe vutlhari esirheni.” (Moffatt) Hikokwalaho, rifu i ku nga vi kona. Mupisalema u tsarile leswaku loko munhu a fa, “moya wakwe wa huma, a tlhelela entshurini wa yena; hi siku rero miehleketo yakwe ya lova.”—Pisalema 146:4.

Swi le rivaleni leswaku vafi a va hanyi. Va nga ka va nga tivi nchumu. Va nga ka va nga ku voni, ku ku twa kumbe ku vulavula na wena. Va nga ka va nga ku pfuni kumbe ku ku vavisa. Kunene a swi kali swi lava leswaku u chava vafi. Kambe xana moya wu “huma” njhani emunhwini hi nkarhi lowu a faka ha wona?

Moya “Wu Tlhelela Eka Xikwembu Xa Ntiyiso”

Bibele yi vula leswaku loko munhu a fa “moya wu tlhelela eka Xikwembu xa ntiyiso  lexi xi wu nyikeke.” (Eklesiasta 12:7) Xana leswi swi vula leswaku moya hi woxe wu famba hi ku kongoma exikarhi ka mpfhuka wu ya eka Xikwembu? Nikatsongo! Ndlela leyi Bibele yi ri tirhisaka ha yona rito “tlhelela” a ri vuli ku famba ka xiviri u suka endhawini yin’wana u ya eka yin’wana. Hi xikombiso Vaisrayele lava nga tshembekangiki a va byeriwile: “‘Tlhelelani eka mina, kutani mina ndzi ta tlhelela eka n’wina,’ Yehovha wa mavuthu u vurile.” (Malakiya 3:7) Ku ‘tlhelela’ ka Vaisrayele eka Yehovha a swi vula ku hundzuka emintirhweni ya vona yo biha kutani va endla hi ku pfumelelana ni tindlela to lulama ta Xikwembu. Naswona ku ‘tlhelela’ ka Yehovha eka Vaisrayele a swi vula ku tlhela a languta vanhu va yena hi ndlela leyinene. Eka timhaka leti hatimbirhi, ku “tlhelela” swi khumba langutelo, ku nga ri ku famba u suka endhawini yin’wana u ya eka yin’wana.

Hilaha ku fanaka, loko munhu a fa a ku na ku famba ka xiviri a suka emisaveni a ya etilweni loko moya wu “tlhelela” eka Xikwembu. Loko matimba ya vutomi ma kala ma suka eka munhu, i Xikwembu ntsena xi nga ni vuswikoti byo ma vuyisela eka yena. Kutani moya wu “tlhelela eka Xikwembu xa ntiyiso” hi mongo wa leswaku ntshembo wun’wana ni wun’wana wa munhu yoloye wo hanya enkarhini lowu taka, sweswi wu titshege hi ku helela hi Xikwembu.

Hi xikombiso, xiya leswi Matsalwa ma swi vulaka hi rifu ra Yesu Kreste. Luka, mutsari wa Evhangeli u ri: “Yesu a vitana hi rito lerikulu a ku: ‘Tatana, moya wa mina ndzi wu veka emavokweni ya wena.’ Loko a heta ku vula leswi, a fa.” (Luka 23:46) Loko moya wa Yesu wu huma eka yena, a nga ri endleleni yo ya etilweni hi xiviri. Yesu u pfuxiwe eku feni hi siku ra vunharhu kutani u tlhandlukele etilweni endzhaku ka masiku ya 40. (Mintirho 1:3, 9) Hambiswiritano, hi nkarhi wa ku fa ka yena Yesu u nyikete moya wakwe emavokweni ya Tata wakwe, a ri ni ntshembo lowu heleleke ematimbeni ya Yehovha leswaku u ta n’wi tlherisela evuton’wini.

Ina, Xikwembu xi nga n’wi tlherisela munhu evuton’wini. (Pisalema 104:30) Mayana ntshembo lowu hi pfulekeleke!

Ntshembo Lowu Tiyeke

Bibele yi ri: “Nkarhi wa ta lowu hinkwavo lava nga eka masirha-bako ya xitsundzuxo va nga ta twa rito ra [Yesu] kutani va huma.” (Yohane 5:28, 29) Ina, Yesu Kreste u tshembise leswaku hinkwavo lava Yehovha a lavaka ku va tsundzuka va ta pfuxiwa kumbe va vuyiseriwa evuton’wini. Exikarhi ka vona hakunene ku ta va ni lava va fambeke hi ndlela yo lulama tanihi malandza ya Yehovha. Kambe timiliyoni ta vanhu van’wana ti file handle ko kombisa leswaku ti ta pfumelelana ni mimpimanyeto ya Xikwembu yo lulama. Kumbe a va nga swi tivi swilaveko swa Yehovha kumbe va pfumale nkarhi lowu eneleke wo lulamisa mahanyelo ya vona. Vanhu vo tano na vona Xikwembu xi ta va tsundzuka naswona va ta pfuxiwa hikuva Bibele yi ri: “Ku ta va ni ku pfuxiwa ka lava lulameke ni ka lava nga lulamangiki.”—Mintirho 24:15.

Namuntlha misava yi tele hi rivengo ni mpfilumpfilu, madzolonga ni ku halatiwa ka ngati, ku thyakisiwa ka moya ni mavabyi. Loko lava feke a va ta pfuxeriwa emisaveni yo tano, kunene ntsako wihi ni wihi lowu a va ta va na wona a wu ta va wa xinkarhana. Kambe Muvumbi u tshembisile leswaku ku nga ri khale u ta herisa misava ya sweswi leyi nga le hansi ka vulawuri bya Sathana Diyavulosi. (Swivuriso 2:21, 22; Daniyele 2:44; 1 Yohane 5:19) Rixaka ra vanhu vo lulama—“misava leyintshwa”—kutani ri ta va nchumu wo saseka wa xiviri.—2 Petro 3:13.

Hi nkarhi wolowo “ku hava munhu la tshamaka kona la nga ta ku: ‘Ndza vabya.’” (Esaya 33:24) Hambi ku ri ku vavisiwa hi rifu ku ta va ku herisiwile, hikuva Xikwembu “xi ta sula mihloti hinkwayo ematihlweni ya vona, rifu a ri nge he vi kona, hambi ku ri ku kolola, ni xirilo ni xitlhavi a swi nge he vi kona. Swilo swo sungula swi hundzile.” (Nhlavutelo 21:4) Mayana ntshembo lowu nga ni lava va nga eka “masirha-bako ya xitsundzuxo”!

Loko Yehovha a herisa vubihi emisaveni a nge herisi vanhu lavo lulama xikan’we ni lavo biha. (Pisalema 37:10, 11; 145:20) Entiyisweni, “ntshungu lowukulu” wa vanhu “[lowu humaka] eka matiko hinkwawo ni tinyimba hinkwato ni vanhu hinkwavo ni tindzimi hinkwato,” wu ta  pona ‘nhlomulo lowukulu,’ laha ku nga ta lovisiwa misava ya sweswi leyo biha. (Nhlavutelo 7:9-14) Hikwalaho vunyingi lebyikulu byi ta va byi rindzele ku amukela lava a va file.

Xana wa swi navela ku vona varhandziwa va wena nakambe? Xana wa swi lava ku hanya hilaha ku nga heriki eParadeyisini emisaveni? Kutani u fanele u nghenisa vutivi lebyi kongomeke bya ku rhandza ka Xikwembu ni xikongomelo xa xona. (Yohane 17:3) I ku rhandza ka Yehovha leswaku “vanhu va mixaka hinkwayo va ponisiwa naswona va fikelela vutivi lebyi kongomeke bya ntiyiso.”—1 Timotiya 2:3, 4.

[Xifaniso nga eka tluka 4]

“U ntshuri u ta tlhelela entshurini”

[Xifaniso nga eka tluka 5]

Moya wu nga fanisiwa ni gezi

[Xifaniso nga eka tluka 7]

Ku pfuxiwa ka vafi ku ta tisa ntsako lowu nga heriki