“Ku Humelela Yini eFurwa?”

“Ntshunxeko, ntshunxeko lowu rhandzekaka,” i marito ya “La Marseillaise,” risimu ra rixaka ra le Furwa. A swi kanakanisi leswaku ntshunxeko i nchumu lowu faneleke wu tekiwa wu ri wa nkoka. Kambe swiendlakalo swa sweswinyana swa le Furwa swi vanga ku karhateka hi leswi ntshunxeko wa xisekelo wu tekeriwaka ehansi. Hikokwalaho, hi Ravuntlhanu, November 3, 2000, makume ya madzana ya Timbhoni ta Yehovha ma hangalase tikopi ta 12 wa timiliyoni ta xiphephana xo hlawuleka lexi nge “Ku Humelela Yini eFurwa? Xana Ntshunxeko A Wu Nge He Vi Kona?”

KU FIKELA sweswi se i malembe Timbhoni ta Yehovha le Furwa ti ri ku hlaseriweni hi van’watipolitiki vo hambana-hambana ni mintlawa leyi lwisanaka ni mimpambukwa. Leswi swi endle leswaku Mbhoni yin’wana ni yin’wana, mavandlha ni tiko hinkwaro va khoma xo tika. Hambiswiritano, hi June 23, 2000, Conseil d’État, ku nga huvo leyi tlakukeke ya le Furwa, yi fikelele xiboho lexi nga ta ka xi nga rivaleki lexi tiyisekisaka mavonelo lama hlulaka ya tihuvo ta le hansi ta 31 eka milandzu yo tlula 1 100. Huvo leyi tlakukeke yi tiyisekise leswaku vugandzeri bya Timbhoni ta Yehovha byi fambisana ni nawu wa le Furwa hi ku helela ni leswaku Tiholo ta tona ta Mfumo a ti fanelanga ti hakela xibalo ku fana ni vukhongeri byin’wana.

Hambiswiritano, Ndzawulo ya swa Timali ya le Furwa yi hambeta yi hakerisa Timbhoni ta Yehovha xibalo, ku nga leswi hambanaka ni nawu wa minhlangano ya vukhongeri. Ndzawulo leyi yi tlhandleke tiphesente ta 60 ta xibalo eka minyikelo leyi endliwaka hi Timbhoni ni vanghana lava hlanganyelaka na tona eka mavandlha ya le Furwa ya 1 500. Mhaka leyi ya ha tlhuvutsiwa enkarhini wa sweswi.

Xikongomelo xa tsima leri hi vulavuleke ha rona a ku ri ku paluxa ku hambana loku ni ku kombisa makhombo lama nga ha vaka kona hi  ku hakerisiwa xibalo hi vomu ni le ka milawu leyi simekiweke leyi nga ta onha ntshunxeko wa vukhongeri eka vanhu hinkwavo. *

Siku Ro Leha

Hi awara ya mbirhi nimixo, Timbhoni eka mavandlha man’wana ti sungule ku hangalasa xiphephana eswitichini swa xitimela ni le tifektri swin’we ni le rivaleni ra swihaha-mpfhuka. Awara ya tsevu i nkarhi lowu vanhu va le Paris va pfukaka ha wona. Vatirhi vo tirhandzela va 6 000 a va yime etindhawini leti hleriweke leswaku va nyika vatirhi loko va ya entirhweni. Nhwanyana un’wana u te: “Leswi mi swi endlaka hikwalaho ko lava ntshunxeko wa vukhongeri i swinene. A hi Timbhoni ta Yehovha ntsena leti katsekaka.” Le Marseilles, Timbhoni to tlula 350 ti hangalase xiphephana eswitichini swa switimela leswi fambaka ehansi ka misava ni le switarateni. Ku nga si hela awara, xiya-ni-moya xa tiko xi tivise hi ta tsima leri, xi byela vayingiseri leswaku va nga hlamali loko va vulavurisiwa hi Timbhoni ta Yehovha. Le Strasbourg, entsindza wa Huvo ya Timfanelo ta Vanhu ya le Yuropa, vafambi eswitichini a va fole layini va nga heli mbilu leswaku va ta tikumela tikopi ta vona. Gqweta ri vule leswaku hambileswi ri nga riki mupfumeri-kulorhi, ri kambisisa nandzu wa hina hi vukheta, tanihi leswi nyimpi ya hina yi nga ya nkoka naswona yi lulameke.

Hi awara ya nhungu, hambileswi mpfula a yo halaka kunene, 507 wa Timbhoni le dorobeni ra Alpine le Grenoble a ti hlasele switarata kumbe ti hoxa swiphephana emabokisini ya poso. Vachayeri va timovha ni va titreme, loko va vona leswaku ku na swin’wana swi humelelaka, va yimise timovha ta vona va kombela xiphephana. Edorobeni ra le vupela-dyambu ra Poitiers vafambi lava fikeke hi xitimela hi awara ya kaye se a va xi kumile xiphephana laha a va suka kona. Le Mulhouse, ekusuhi ni ndzilakana wa Jarimani 40 000 wa tikopi se a ti fambisiwile.

Hi awara ya khume, mavandlha yo tala se a ma fambise hafu ya swiphephana swa wona. Loko ri ya ri xa a ko va vanhu va nga ri vangani lava a va ala ku teka xiphephana, hambiswiritano hi ve ni mabulo yo hlaya yo tsakisa. Le Besançon, ku tlula 80 wa tikhilomitara ku suka endzilakaneni wa Switzerland, jaha rin’wana ri kombise ku tsakela Bibele kutani hi loko ri vutisa leswaku hikwalaho ka yini Xikwembu xi pfumelele ku xaniseka. Mbhoni yi ri rhambele Holweni ya Mfumo ya kwalaho leswaku va ta yisa bulo emahlweni, kwalaho dyondzo ya Bibele yi sunguriwile hi broxara leyi nge I Yini Leswi Xikwembu Xi Swi Languteleke Eka Hina?

Ninhlikanhi Timbhoni to tala ti tirhise nkarhi wa tona wo wisa ku chumayela ku ringana awara yin’we kumbe timbirhi. Ndzhenga hinkwawo, ku hangalasiwa ka xiphephana ku ye emahlweni, emavandlheni yo hambana-hambana ku hetiwe hi awara ya nharhu kumbe ya mune hi ndzhenga wolowo. Le dorobeni ra Reims, vanhu van’wana lava tshameke va dyondza kumbe ku hlanganyela ni Timbhoni ta Yehovha enkarhini lowu hundzeke va kombise ku tsakela ku tlhela va hlanganyela ni vandlha. Le Bordeaux ku sunguriwe tidyondzo tinharhu ta Bibele. Edorobeni leri fanaka, Mbhoni yin’wana yi te loko yi nghena exitolo xin’wana leswaku yi xava phepha-hungu, hiloko yi vona nhulu ya swiphephana laha ku xaviseriwaka kona. N’wini wa xitolo, khale ka Mbhoni, u te loko a kuma xiphephana lexi kutani a vona nkoka wa xona, hi loko a endla tikopi ta xona leswaku a ta ti fambisa hi yexe.

Nsati un’wana wa Muprotestente eLe Havre, Normandy u hlamarile loko a twa eka xiya-ni-moya leswaku minyikelo ya Timbhoni ta Yehovha  yi laviwa xibalo. U amukele xiphephana hi khinkhi kutani a bumabumela Timbhoni hi ku va ti yime hi milenge, loko ti vona ku tluriwa loku ka nawu. Hi 7:20 nimadyambu, thelevhixini ya tiko le Lyons yi vulavule hi ku hangalasiwa ka xiphephana yi ku: “Mpundzu wa namuntlha a swi olova ku balekela mathonsi ya mpfula ku ri ni swiphephana swa Timbhoni ta Yehovha.” Ku vulavuriwe ni Timbhoni timbirhi, leti hlamuseleke swivangelo swa tsima leri.

Timbhoni leti a ti lava ku hoxa xandla loko ti vuya entirhweni wo tihanyisa, ti fambise swiphephana eka vatirhi lava mukaka ekaya kutani ti hoxa swin’wana emabokisini ya poso. Emadorobeni yo fana na Brest na Limoges—lama dumeke hi swibya swa vumba leswi hatimaka—vanhu lava a va huma laha ku langutiwaka kona tibayisikopo hi awara ya 11:00 ni vusiku, hi van’wana vo hetelela ku kuma xiphephana siku rero. Swiphephana leswi saleke swi hlengeletiwile kutani swi fambisiwa mixo wa siku leri tlhandlamaka.

Vuyelo Bya Kona

Mbhoni yin’wana yi tsarile: “Valala va hina va ehleketa leswaku va hi tsanisa. Entiyisweni ku endleka leswi hambaneke ni sweswo.” Emavandlheni yo tala ku tlula 75 wa tiphesente ta Timbhoni ti hlanganyerile siku rero, tin’wana ti hete 10, 12 kumbe 14 wa tiawara entirhweni lowu. Le Hem, en’walungwni wa Furwa, Mbhoni yin’wana endzhaku ko chayisa entirhweni wa nivusiku, yi fambise xiphephana ku sukela hi awara ya ntlhanu nimixo ku fikela hi awara ya nharhu nindzhenga. Le Denain, laha ku veke ni vandlha ku sukela hi 1906, Timbhoni ta 75 ti hete tiawara ta 200 ti fambisa xiphephana hi Ravuntlhanu. Van’wana, ku nga khathariseki leswi malembe ma nga famba, vuvabyi ni maxelo yo biha, a va tiyimiserile ku hlanganyela etsimeni leri. Hi xikombiso eLe Mans, vavasati vanharhu lava nga le malembeni ya va-80 va hete tiawara timbirhi va hoxa xiphephana emabokisini ya poso naswona Mbhoni yin’wana leyi a yi famba hi xitulu xa swigulana, yi fambise xiphephana exitichini xa xitimela. Naswona a swi khutaza swinene ku vona vunyingi bya Timbhoni leti a ti horile, ti ri karhi ti hlanganyela entirhweni lowu wo hlawuleka!

Handle ko kanakana tsima leri, ri veke vumbhoni lebyikulu. Vanhu va swiyimo hinkwaswo, lava vo tala va vona swi nga oloviki ku va kuma emakaya ya vona, va xi kumile xiphephana lexi. Vo tala va vone onge goza leri ri endle swikulu ku tlula ku sirheleriwa ka swilaveko swa Timbhoni. Vo tala va swi teke ku ri ku lweriwa ka ntshunxeko wa ripfalo ni vugandzeri eka Mafurwa hinkwawo. Vumbhoni bya leswi, byi vonaka hi leswi vo tala va kombeleke swiphephana swin’wana leswaku va ta nyika vanghana, lava tirhaka na vona ni maxaka.

Ina, Timbhoni ta Yehovha ta tinyungubyisa hi ku endla vito ra Yehovha ri tiviwa le Furwa ni ku yimela ntirho wa Mfumo. (1 Petro 3:15) I ntshembo wa tona lowu sukaka embilwini ku “hanya vutomi byo rhula ni byo hola hi ku tinyiketela loku heleleke loku nga ni vukwembu ni ku tiyimisela” ni leswaku madzana lama engetelekeke ma ti joyina eku dzuniseni ka Tata wa tona wa le matilweni, Yehovha.—1 Timotiya 2:2.

[Nhlamuselo ya le hansi]