Xana U Ta Yi Kuma Mikateko Ya Yehovha?

“Mikateko leyi hinkwayo yi ta ta ehenhla ka wena, yi va ya wena, hikuva u hambeta u yingisa rito ra Yehovha Xikwembu xa wena.”—DETERONOMA 28:2.

1. I yini lexi a xi ta endla leswaku Vaisrayele va kuma mikateko kumbe ndzhukano?

LOKO riendzo ra vona ra le mananga ra malembe ya 40 ri ri kusuhi ni ku hela, Vaisrayele a va dzime mixaxa eTimbaleni ta Mowabu. A va ri ekusuhi ni Tiko leri Tshembisiweke. Kwalaho Muxe u tsale buku ya Deteronoma leyi nga ni nxaxamelo wa mikateko ni makhombo kumbe mindzhukano. Loko Vaisrayele a vo ‘hambeta va yingisa rito ra Yehovha’ va n’wi xixima, mikateko a ‘yi ta va’ ya vona. Yehovha a a va rhandza tanihi “ndzhaka yakwe yo hlawuleka” naswona a a lava ku va kombisa matimba ya yena. Kambe loko va nga n’wi yingisi, ndzhukano a wu ta va wela.—Deteronoma 8:10-14; 26:18; 28:2, 15.

2. Hi yihi nhlamuselo ya maendli ya Xiheveru lama hundzuluxeriwaka ma va “hambeta u yingisa” na “yi va ya” eka Deteronoma 28:2?

² Riendli ra Xiheveru leri hundzuluxeriwaka ri va “hambeta u yingisa” eka Deteronoma 28:2 ri vula xiendlo lexi hambetaka. Vanhu va Yehovha a va fanelanga va n’wi yingisa loko va swi lava; va fanele va n’wi yingisa minkarhi hinkwayo. Hi kona va nga ta kuma mikateko ya Xikwembu. Riendli ra Xiheveru leri hundzuluxeriweke ri va “yi va ya” ri hlamuseriwe tanihi rito ro hlota leri hakanyingi ri vulaka “ku khoma xo karhi” kumbe “ku fikelela.”

3. Hi nga fana njhani na Yoxuwa, naswona ha yini leswi swi ri swa nkoka ngopfu?

³ Yoxuwa, murhangeri wa Vaisrayele u hlawule ku yingisa Yehovha xisweswo a kuma mikateko. Yoxuwa u te: “Hlawulani namuntlha loyi mi nga ta n’wi tirhela . . . Loko ku ri mina ni vandyangu wa mina, hi ta tirhela Yehovha.” Loko vanhu va twa sweswo, va te: “A hi swinene eka hina ku siya Yehovha leswaku hi ya tirhela swikwembu swin’wana.” (Yoxuwa 24:15, 16) Hikwalaho ka ku va Yoxuwa a ve ni langutelo lerinene, u ve un’wana wa vanhu va nga ri vangani va xitukulwana xa yena lava veke ni lunghelo ro nghena eTikweni leri Tshembisiweke. Namuntlha, hi le kusuhi ni ku nghena eTikweni leri Tshembisiweke lerikulu swinene—ku nga misava leyi nga paradeyisi laha hinkwavo lava tsakeriwaka hi Xikwembu va yimeriweke hi mikateko leyikulu swinene ku tlula ya le nkarhini wa Yoxuwa. Xana u ta yi kuma mikateko yo tano? U nga yi kuma loko u hambeta u yingisa Yehovha. Lexi nga ta ku pfuna leswaku u tiyisa ku tiyimisela ka wena ku n’wi yingisa, anakanya hi matimu ya tiko ra Israyele wa khale swin’we ni swikombiso swa vanhu hi voxe leswi hi nga dyondzaka eka swona.—Varhoma 15:4.

 Mikateko Kumbe Ndzhukano?

4. Loko Xikwembu xi hlamula xikhongelo xa Solomoni, xana xi n’wi nyike yini, naswona hi fanele hi titwa njhani hi mikateko yo tano?

⁴ Vaisrayele va kume mikateko leyi engetelekeke leyi humaka eka Yehovha enkarhini wo leha wa ku fuma ka Hosi Solomoni. A va tiphina hi nsirhelelo ni swilo leswinene swo tala. (1 Tihosi 4:25) Rifuwo ra Solomoni ri dume swinene hambileswi a nga kombelangiki rifuwo eka Xikwembu. Ku ri na sweswo, loko a ha ri ntsongo naswona a nga si va na ntokoto, u khongele a kombela mbilu leyi yingisaka—Yehovha u n’wi hlamurile eka xikombelo xexo a tlhela a n’wi katekisa hi vutlhari ni ku twisisa. Leswi swi endle leswaku Solomoni a kota ku avanyisa vanhu hi ndlela leyi faneleke, a vona leswinene ni leswo biha. Hambileswi Xikwembu xi tlheleke xi n’wi nyika rifuwo ni ku dzuneka, loko a ha ri jaha, Solomoni u wu tlangele swinene nkoka wa rifuwo ra moya. (1 Tihosi 3:9-13) Ku nga khathariseki leswaku hi ni rifuwo kumbe e-e, ha tsaka swinene loko Yehovha a hi katekisa naswona hi fuwa hi tlhelo ra moya!

5. Ku humelele yini loko Vaisrayele ni Vayuda va tsandzeke ku hambeta va yingisa Yehovha?

⁵ Vaisrayele a va nga yi tlangeli mikateko ya Yehovha. Hikwalaho ka leswi va tsandzekeke ku hambeta va n’wi yingisa, ndzhukano lowu ku profetiweke ha wona wu va werile. Leswi swi vange leswaku va hluriwa hi valala va vona kutani vaaki va Israyele na Yuda va yisiwa evuhlongeni. (Deteronoma 28:36; 2 Tihosi 17:22, 23; 2 Tikronika 36:17-20) Xana vanhu va Xikwembu va dyondzile eka ku xaniseka koloko ka leswaku mikateko ya Xikwembu yi kumiwa ntsena hi lava va hambetaka va yingisa Yehovha? Masalela ya Vayuda lava tlheleleke etiko-xikaya ra vona hi 537 B.C.E. va ve ni nkarhi wa ku kombisa leswaku va na yona “mbilu ya vutlhari” kumbe e-e, naswona va vone xilaveko xa ku hambeta va yingisa Xikwembu.—Pisalema 90:12.

6. (a) Ha yini Yehovha a rhumele Hagayi na Zakariya leswaku va ya profeta eka vanhu va yena? (b) I nsiya wihi wa nawu lowu kombisiweke hi rungula ra Xikwembu hi ku tirhisa Hagayi?

⁶ Vayuda lava tlheleleke etikweni ra rikwavo va simeke alitari kutani va sungula ku aka tempele ya le Yerusalema. Kambe loko va kanetiwe swinene, ku hiseka ka vona ku sungule ku tsana kutani va tshika ku aka. (Ezra 3:1-3, 10; 4:1-4, 23, 24) Nakambe va sungule ku hlongorisa swilo leswi vonakaka. Hikwalaho, Xikwembu xi rhumele muprofeta Hagayi na Zakariya leswaku va ya pfuna vanhu va yena leswaku va tlhela va hisekela vugandzeri bya ntiyiso. Yehovha u vule leswi landzelaka hi ku tirhisa Hagayi: “Xana i nkarhi wa leswaku n’wina mi tshama etindlwini ta mapulanga, kasi yindlu leyi [ya vugandzeri] yi onhakile? . . . Vekani mbilu ya n’wina etindleleni ta n’wina. Mi byale mbewu yo tala, kambe mi tshovele leswitsongo. Ka dyiwa, kambe a ku xurhiwi. . . . Naswona loyi a vaka muthoriwa, u va muthoriwa wa nkwama lowu nga ni timbhovo.” (Hagayi 1:4-6) Ku tshika swilo swa moya hikwalaho ka swilo leswi vonakaka a swi endli leswaku u kuma nkateko wa Yehovha.—Luka 12:15-21.

7. Ha yini Yehovha a byele Vayuda a ku: “Vekani mbilu ya n’wina etindleleni ta n’wina”?

⁷ Leswi Vayuda a va khomeke ngopfu hi mintirho ya siku ni siku, va rivale leswaku va nga kuma mikateko leyi humaka eka Xikwembu ya mpfula ni tinguva ta mihandzu loko ntsena va hambeta va yingisela Xikwembu, hambiloko va kanetiwa. (Hagayi 1:9-11) Hikwalaho xa fanela hakunene xikhongotelo lexi nge: “Vekani mbilu ya n’wina etindleleni ta n’wina”! (Hagayi 1:7) Entiyisweni, Yehovha a a va byela leswaku: ‘Anakanyani! Vonani ndlela leyi mintirho ya n’wina ya hava emasin’wini yi endleke leswaku yindlu ya mina ya vugandzeri yi va marhumbi ha yona.’ Marito lama huhuteriweke ya vaprofeta va Yehovha ma hetelele ma fikelele timbilu ta lava va va yingiseke, hikuva vanhu va tlhele va sungula ku aka tempele, va yi heta hi 515 B.C.E.

8. I xikhongotelo xihi lexi Yehovha a xi nyikeke Vayuda va le nkarhini wa Malakiya, naswona ha yini?

⁸ Endzhakunyana, emasikwini ya muprofeta Malakiya, Vayuda va tlhele va sungula ku tsekatseka hi tlhelo ra moya, va tlhela va nyikela magandzelo lama nga amukelekiki eka Xikwembu. (Malakiya 1:6-8) Hikwalaho, Yehovha u va khongotele leswaku va tisa swa vukhume bya ntshovelo wa vona exitlatini xa yena ivi va n’wi ringa ku vona loko a nga ta va pfulela tinyangwa ta ndhambhi ya matilo kutani a va chululela nkateko kukondza va nga ha pfumali nchumu. (Malakiya 3:10) Vayuda a va ta va va endle vuphukuphuku loko a vo tirha hi matimba va tirhela swilo  leswi Yehovha a a ta va nyika swona hi vunyingi loko ntsena va hambeta va yingisa rito ra yena!—2 Tikronika 31:10.

9. Hi vahi vanhu vanharhu lava kumekaka eBibeleni lava hi nga ta kambisisa vutomi bya vona?

⁹ Ku engetela eku nyikeleni ka matimu ya tiko ra Israyele, Bibele yi xaxameta vutomi bya vanhu vo tala lava kumeke mikateko ya Xikwembu kumbe ndzhukano, swi titshege hileswaku a va hambeta va yingisa Yehovha kumbe e-e. A hi voneni leswaku hi nga dyondza yini eka vanharhu va vona—Bowasi, Nabali na Hana. Malunghana ni mhaka leyi, u nga tsakela ku hlaya buku ya Rhuti swin’we na 1 Samuwele 1:1–2:21 na 1 Samuwele 25:2-42.

Bowasi U Yingise Xikwembu

10. I yini leswi Bowasi na Nabali a va fana ha swona?

¹⁰ Hambileswi Bowasi na Nabali va nga hanyangiki nkarhi wun’we, a va fana hi swilo swo karhi. Hi xikombiso, vavanuna lava havambirhi a va tshama etikweni ra Yuda. A va ri vini va masimu lava fuweke naswona havambirhi ka vona va ve ni lunghelo ro hlawuleka ro kombisa tintswalo ta rirhandzu eka munhu wo karhi la pfumalaka. A va fana hi sweswo ntsena.

11. Bowasi u swi kombise njhani leswaku a a hambeta a yingisa Yehovha?

¹¹ Bowasi u hanye enkarhini wa vaavanyisi va le Israyele. A a xixima vanhu van’wana naswona vatshoveri va yena a va n’wi xixima swinene. (Rhuti 2:4) Hi ku yingisa Nawu, Bowasi a a tiyiseka leswaku ensin’wini ya yena a ku siyiwa swo khwaja leswaku swi ta kumiwa hi vanhu lava xanisekaka ni swisiwana. (Levhitika 19:9, 10) Xana Bowasi u endle yini loko a twa hi ta Rhuti na Nawomi ni loko a vona Rhuti a hisekela ku khathalela swilaveko swa n’wingi wa yena la dyuhaleke? U anakanyele Rhuti hi ndlela yo hlawuleka kutani a lerisa vavanuna va yena ku n’wi pfumelela ku khwaja ensin’wini ya yena. Hi marito na hi swiendlo swa rirhandzu, Bowasi u kombise leswaku a a ri wanuna wa moya loyi a a yingisa Yehovha. Hikwalaho u tsakeriwe hi Xikwembu xi tlhela xi n’wi katekisa.—Levhitika 19:18; Rhuti 2:5-16.

12, 13. (a) Bowasi u ku kombise njhani ku khathala hi nawu wa Yehovha wa ku va mukutsuri? (b) I mikateko yihi leyi humaka eka Xikwembu leyi kumiweke hi Bowasi?

¹² Vumbhoni lebyi hlamarisaka swinene bya leswaku Bowasi a a hambeta a yingisa Yehovha a ku ri ndlela leyi pfumalaka vutianakanyi, leyi a wu yingiseke ha yona nawu wa Xikwembu wa ku  va mukutsuri. Bowasi u endle hinkwaswo leswi a nga swi kotaka ku tiyiseka leswaku ndzhaka ya xaka ra yena, Elimeleke, nuna wa Nawomi loyi se a a file—yi ta tshama endyangwini wa Elimeleke. Hi ku “teka nsati wa makwavo,” noni a yi fanele yi tekiwa hi xaka ra nuna wa yona la feke leswaku n’wana wa mufana loyi va nga ta n’wi veleka a ta hlayisa ndzhaka. (Deteronoma 25:5-10; Levhitika 25:47-49) Ematshan’weni ya Nawomi loyi a a nga ha ta veleka vana, ku tekiwe Rhuti. Endzhaku ka loko xaka ra le kusuhi ra Elimeleke ri ale ku pfuna Nawomi, Bowasi u teke Rhuti a va nsati wa yena. N’wana wa vona Obede a a tekiwa tanihi ntukulu wa Nawomi ni mudyandzhaka wa le nawini wa Elimeleke.—Rhuti 2:19, 20; 4:1, 6, 9, 13-16.

¹³ Bowasi u kume mikateko yo tala hikwalaho ka ku yingisa nawu wa Xikwembu handle ka vutianakanyi. Hikwalaho ka n’wana wa vona Obede, yena na Rhuti va kume lunghelo ra ku va vakokwa wa Yesu Kreste. (Rhuti 2:12; 4:13, 21, 22; Matewu 1:1, 5, 6) Eka swiendlo swa Bowasi swo pfumala vutianakanyi, hi dyondza leswaku lava va rhandzaka van’wana va tlhela va endla swilo hi ku pfumelelana ni swilaveko swa Xikwembu, va kuma mikateko.

Nabali A Nga Yingisanga

14. Nabali a a ri munhu wa muxaka muni?

¹⁴ Ku hambana na Bowasi, Nabali u tsandzekile ku yingisa Yehovha. U tlule nawu wa Xikwembu lowu nge: “U fanele u rhandza munhu-kuloni kukota loko u tirhandza.” (Levhitika 19:18) Nabali a a nga ri na mhaka na swilo swa moya; a a “karhata naswona swiendlo swakwe a swi bihile.” Ni malandza ya yena a ma n’wi teka tanihi “munhu la nga pfuniki nchumu.” A swi fanerile hikuva vito ra yena ra Nabali ri vula “ku hunguka” kumbe “vuphukuphuku.” (1 Samuwele 25:3, 17, 25) Xana Nabali a a ta angula njhani loko a nyikiwa nkarhi wo kombisa musa eka munhu la pfumalaka—ku nga Davhida, mutotiwa wa Yehovha?—1 Samuwele 16:13.

15. Nabali u n’wi khome njhani Davhida, naswona Abigayele u hambane njhani ni nuna wa yena emhakeni leyi?

¹⁵ Loko Davhida ni vavanuna va yena va dzime mixaxa exikarhi ka mintlhambi ya Nabali, va yi sirhelele eka mavuthu lama phangaka, kutani va nga lavi hakelo. Un’wana wa varisi va Nabali u te: “Eka hina a va ri rirhangu leri ri hi rhendzeleke vusiku ni nhlikanhi.” Hambiswiritano, loko varhumiwa va Davhida va kombela swakudya, Nabali “u va tshinye hi vukarhi” kutani a va tshika va famba ximandlamandla. (1 Samuwele 25:2-16) Abigayele, nsati wa Nabali hi ku hatlisa u helekete swakudya eka Davhida. Leswi a a hlundzuke swinene, Davhida a a ri kusuhi ni ku dlaya Nabali ni vavanuna va yena. Xisweswo goza ra Abigayele ri ponise vutomi bya vo tala naswona ri sivela Davhida ku va ni nandzu wa ngati. Kambe makwanga ni tihanyi ta Nabali se a swi nyanye ngopfu. Endzhaku ka masiku ya kwalomu ka khume, “Yehovha a ba Nabali lerova a fa.”—1 Samuwele 25:18-38.

16. Hi nga n’wi tekelela njhani Bowasi ivi hi fularhela tindlela ta Nabali?

¹⁶ Bowasi na Nabali a va nga fani! Hambileswi hi faneleke hi fularhela tindlela ta tihanyi ni ta vutianakanyi ta Nabali, a hi tekeleleni musa ni ku pfumala vutianakanyi ka Bowasi. (Vaheveru 13:16) Sweswo hi nga swi endla hi ku tirhisa ndzayo ya muapostola Pawulo, leyi nge: “Loko ntsena hi ri ni nkarhi lowunene wa swona, a hi endleleni hinkwavo leswi nga swinene, kambe ngopfu-ngopfu lava nga swin’we na hina eripfumelweni.” (Vagalatiya 6:10) Namuntlha, “tinyimpfu tin’wana” ta Yesu, ku nga Vakreste lava nga ni ntshembo wa laha misaveni, ti ni lunghelo ra ku endlela vatotiwa va Yehovha leswi nga swinene, ku nga masalela ya 144 000, lava nga ta kuma vutomi bya le tilweni laha va nga taka va nga ha fi. (Yohane 10:16; 1 Vakorinto 15:50-53; Nhlavutelo 14:1, 4) Yesu u teka swiendlo swo tano swa rirhandzu onge hi loko swi endleriwa yena hi xiviri, naswona Yehovha wa hi katekisa ngopfu loko hi endla swilo leswi leswinene.—Matewu 25:34-40; 1 Yohane 3:18.

Miringo Ya Hana Ni Mikateko Ya Yena

17. I miringo yihi leyi Hana a langutaneke na yona, naswona u kombise langutelo rihi?

¹⁷ Mikateko ya Yehovha yi tlhela yi wela Hana, wansati la tinyiketeleke eka Xikwembu. A a tshama endhawini leyi nga ni tintshava ya Efrayimi swin’we ni nuna wa yena wa Mulevhi, Elkana. Tanihi leswi a swi pfumeleriwa swi tlhela swi kongomisiwa hi Nawu, a a ri ni nsati un’wana—Penina.  Hana a a ri mhika, leswi a swi ri xisandzu eka wansati wa Muisrayele, kasi Penina a a ri ni vana vo hlayanyana. (1 Samuwele 1:1-3; 1 Tikronika 6:16, 33, 34) Hambiswiritano, ematshan’weni ya leswaku Penina a chavelela Hana, u n’wi khome hi ndlela ya tihanyi leyi karhateke Hana lerova a rila naswona a nga naveli swakudya. Lexi vavisaka ku tlula mpimo, swiendlo leswi a swi endleka “lembe ni lembe,” nkarhi hinkwawo loko ndyangu wu ya endlwini ya Yehovha eXilo. (1 Samuwele 1:4-8) Penina a a ri ni tihanyi, naswona wolowo a wu ri ndzingo lowukulu eka Hana! Kambe, Hana a nga solanga Yehovha; naswona loko nuna wa yena a ya eXilo, a a nga sali ekaya. Hikwalaho, eku heteleleni a a ta katekisiwa swinene.

18. Hana u veke xikombiso xihi lexinene?

¹⁸ Hana u va vekele xikombiso lexinene vanhu va Yehovha namuntlha, ngopfu-ngopfu lava nga ha vaka va vavisiwe hi mavulavulelo yo biha. Eswiyin’weni swo tano, ku tiendla nconge-yin’we a swi pfuni. (Swivuriso 18:1) Hana a nga pfumelanga leswaku miringo ya yena yi endla leswaku a nga swi naveli ku va laha Rito ra Xikwembu ri dyondzisiwaka kona ni laha vanhu va xona va hlengeletanaka kona leswaku va xi gandzela. Hikwalaho u tshame a tiyile hi tlhelo ra moya. Ku enta ka vumoya bya yena ku paluxiwe eka xikhongelo xa yena xo saseka lexi tsariweke eka 1 Samuwele 2:1-10. *

19. Hi nga ku kombisa njhani ku tlangela ka hina swilo swa moya?

¹⁹ Leswi hi nga malandza ya Yehovha ya manguva lawa, a hi gandzeli etabernakeleni. Nilokoswiritano, hi nga kombisa ku tlangela ka hina swilo swa moya, hilaha Hana a endleke hakona. Hi xikombiso, hi nga kombisa ku tlangela lokukulu ka rifuwo ra moya hi ku va kona nkarhi na nkarhi eminhlanganweni ya Vukreste, etinhlengeletanweni ni le mintsombanweni. A hi tirhiseni minkarhi leyi leswaku hi khutazana evugandzerini bya Yehovha, loyi a hi nyikeke “lunghelo ro n’wi endlela ntirho wo kwetsima hi nga chavi.”—Luka 1:74, 75; Vaheveru 10:24, 25.

20, 21. Hana u hakeriwe njhani hikwalaho ka ku tinyiketela ka yena eka Xikwembu?

²⁰ Yehovha u ku xiyile ku tinyiketela ka Hana eka yena kutani a n’wi hakela swinene. Lembe ni lembe loko va endzela eXilo va ri ndyangu, Hana la karhatekeke a a khongela hi mbilu hinkwayo eka Xikwembu kutani a hlambanya a ku: “Oho, Yehovha wa mavuthu, hakunene loko wo languta ku xaniseka ka hlonga ra wena ra xisati, u ndzi tsundzuka, u nga ri rivali hlonga ra wena ra xisati, kunene u nyika hlonga ra wena ra xisati n’wana wa xinuna, ndzi ta n’wi nyika Yehovha masiku hinkwawo ya vutomi byakwe.” (1 Samuwele 1:9-11) Xikwembu xi yingise xikombelo xa Hana kutani xi n’wi katekisa hi n’wana wa mufana loyi a n’wi thyeke Samuwele. Loko a n’wi lumurile, u n’wi yise eXilo leswaku a ya tirha etabernakeleni.—1 Samuwele 1:20, 24-28.

²¹ Hana u kombise rirhandzu ra Xikwembu naswona a hetisisa xihlambanyo xa yena eka xona malunghana na Samuwele. Naswona anakanya hi mikateko leyikulu leyi yena na Elkana va tiphineke ha yona hikwalaho ka leswi n’wana wa vona la rhandzekaka a a tirha etabernakeleni ya Yehovha! Vatswari vo tala lava nga Vakreste va ni ntsako ni mikateko leyi fanaka hikuva vana va vona i vatirheli lava nga maphayona ya nkarhi hinkwawo, i swirho swa ndyangu wa Bethele, kumbe va endla mintirho yin’wana leyi dzunisaka Yehovha.

Hambeta U Yingisa Yehovha!

22, 23. (a) I yini lexi hi nga tiyisekaka hi xona loko hi hambeta hi yingisa rito ra Yehovha? (b) I yini leswi nga ta kambisisiwa exihlokweni lexi landzelaka?

²² I yini lexi hi nga tiyisekaka ha xona loko hi hambeta hi yingisa Yehovha? Hi ta fuwa hi tlhelo ra moya loko hi kombisa leswaku hi rhandza Xikwembu hi moya-xiviri hinkwawo naswona hi  hetisisa ku tinyiketela ka hina eka xona. Hambileswi loko hi hanya hi ndlela yoleyo hi faneleke hi tiyiselela miringo leyikulu, handle ko kanakana hi ta kuma nkateko wa Yehovha—hakanyingi hi tindlela letikulu leti hi nga ti ehleketiki.—Pisalema 37:4; Vaheveru 6:10.

²³ Vanhu va Xikwembu va ta kuma mikateko yo tala enkarhini lowu taka. “Ntshungu lowukulu” lowu yingisaka Yehovha wu ta sirheleriwa “enhlomulweni lowukulu” naswona wu ta tiphina hi ntsako wa ku hanya emisaveni leyintshwa ya Xikwembu. (Nhlavutelo 7:9-14; 2 Petro 3:13) Hi nkarhi wolowo Yehovha u ta ku enerisa hilaha ku heleleke ku navela lokunene ka vanhu va yena hinkwavo. (Pisalema 145:16) Hambiswiritano, hilaha xihloko lexi landzelaka xi nga ta kombisa hakona, ni sweswi lava va hambetaka va yingisa rito ra Yehovha va kuma ‘tinyiko letinene ni leti hetisekeke leti humaka ehenhla.’—Yakobo 1:17.

[Nhlamuselo ya le hansi]

Wa Tsundzuka Xana?

• Matimu ya Israyele ma nga hi dyondzisa yini hi mikateko ya Xikwembu?

• Bowasi na Nabali a va hambana njhani?

• Hi nga n’wi tekelela njhani Hana?

• Ha yini hi fanele hi hambeta hi yingisa rito ra Yehovha?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Xifaniso eka tluka 10]

Hosi Solomoni u khongele a kombela mbilu leyi yingisaka, naswona Yehovha u n’wi katekise hi vutlhari

[Xifaniso eka tluka 12]

Bowasi u khome vanhu van’wana hi xichavo ni musa

[Xifaniso eka tluka 15]

Hana u katekisiwe swinene hikwalaho ko titshega hi Yehovha