Hlayisa Mbilu Ya Wena
Hlayisa Mbilu Ya Wena
“Hlayisa mbilu ya wena ku tlula hinkwaswo leswi swi faneleke swi hlayisiwa, hikuva swihlovo swa vutomi swi le ka yona.”—SWIVURISO 4:23.
1, 2. Ha yini hi fanele hi hlayisa mbilu ya hina?
MUKHALABYE un’wana wa le xihlaleni xa Kharibiya u humele ehandle endzhaku ka loko ku ve ni xidzedze. Loko a languta swilo leswi nga onhiwa hi xidzedze, u xiye leswaku nsinya lowukulu lowu a wu ri ni makume ya malembe wu ri egedeni ra yena a wu nga ha ri kona. U tivutisile, ‘Swi tise ku yini, kasi mirhi leyitsongo yona yi ponile?’ Loko wo langutisisa xikundzu xa murhi lowu weke a wu ta kuma nhlamulo. Murhi lowu a wu languteka onge wu tiyile, a wu borile endzeni, kutani xidzedze xi ku humesele erivaleni ku bola koloko a ku nga vonaki.
2 Swa vavisa swinene loko mugandzeri wa ntiyiso loyi a a vonaka a dzime timitsu endleleni ya Vukreste a wela endzingweni wa ripfumelo. Swi fanerile leswi Bibele yi vulaka leswaku “mboyamelo wa mbilu ya munhu wu bihile ku sukela evuntshweni byakwe.” (Genesa 8:21) Leswi swi vula leswaku hambi ku ri timbilu letinene, ti nga yengiwa leswaku ti endla leswo homboloka loko ti nga kamberiwi nkarhi ni nkarhi. Tanihi leswi timbilu ta vanhu hinkwavo lava nga hetisekangiki ti nga welaka eka leswo biha, hi fanele hi yi tekela enhlokweni ndzayo leyi nge: “Hlayisa mbilu ya wena ku tlula hinkwaswo leswi swi faneleke swi hlayisiwa.” (Swivuriso 4:23) Kutani hi nga yi hlayisa njhani mbilu ya hina yo fanekisela?
I Swa Nkoka Leswaku Hi Yi Kambela Nkarhi Ni Nkarhi
3, 4. (a) Hi swihi swivutiso leswi nga ha vutisiwaka malunghana ni mbilu ya xiviri? (b) I yini lexi nga hi pfunaka ku kambisisa mbilu ya hina yo fanekisela?
3 Loko u ya eka dokodela leswaku a ya ku kambela, a nga ha kambela mbilu ya wena. Xana rihanyo ra wena, ku katsa ni mbilu ya wena, swi kombisa leswaku u dya swakudya leswi eneleke leswi akaka miri? Nsusumeto wa ngati ya wena wu njhani? Xana mbilu ya wena yi ba kahle naswona yi ni matimba? Xana u endla vutiolori lebyi ringaneleke? Xana mbilu ya wena yi ni ntshikilelo lowu nga fanelangiki?
4 Tanihi leswi mbilu ya xiviri yi lavaka ku tshama yi ri karhi yi kamberiwa, ku vuriwa yini hi mbilu ya wena yo fanekisela? Yehovha wa yi kambela. (1 Tikronika 29:17) Na hina hi fanele hi yi kambela. Njhani? Hi ku tivutisa swivutiso swo tanihi leswi nge: Xana mbilu ya mina ndzi yi phamela swakudya swa moya leswi eneleke hi dyondzo ya munhu hi xiyexe na hi ku ya eminhlanganweni? (Pisalema 1:1, 2; Vaheveru 10:24, 25) Xana rungula ra Yehovha i ra nkoka embilwini ya mina ku fana ni “ndzilo lowu hisaka lowu pfaleriweke emarhambyini ya mina,” ri ndzi susumetela ku hlanganyela entirhweni wo chumayela hi Mfumo ni wa ku endla vadyondzisiwa? (Yeremiya 20:9; Matewu 28:19, 20; Varhoma 1:15, 16) Xana ndzi susumeteleka ku tinyiketela swinene, leswaku ndzi ta hlanganyela eka vutirheli bya nkarhi hinkwawo loko swi koteka? (Luka 13:24) Xana ndzi yi toloveta swiyimo swa njhani mbilu ya mina yo fanekisela? Xana ndzi endla vunakulobye ni lava timbilu ta vona ti nga le vugandzerini bya ntiyiso? (Swivuriso 13:20; 1 Vakorinto 15:33) Onge hi nga hatlisela ku vona ku tsana kwihi na kwihi kutani hi teka magoza lama faneleke leswaku hi lulamisa xiyimo hi xihatla.
5. Miringo ya ripfumelo yi nga hetisisa xikongomelo xihi lexinene?
5 Hakanyingi ripfumelo ra hina ra ringiwa. Leswi swi hi nyika nkarhi wa ku xiya xiyimo xa mbilu ya hina. Muxe u byele Vaisrayele lava a va ri ekusuhi ni ku nghena eTikweni leri Tshembisiweke, a ku: “Yehovha Xikwembu xa wena [u ku fambise] malembe lawa ya 40 emananga, leswaku a ku tsongahata, a ku ringa, a ta tiva leswi nga embilwini ya wena, leswaku u ta swi hlayisa swileriso swakwe kumbe a wu nge swi hlayisi.” (Deteronoma 8:2) Xana hi tala ku hlamarisiwa hi ndlela leyi hi titwaka ha yona, leswi hi swi navelaka kumbe ndlela leyi hi angulaka ha yona loko hi weriwa hi swiyimo leswi hi nga swi langutelangiki kumbe miringo? Miringo leyi Yehovha a yi pfumelelaka entiyisweni yi endla leswaku hi vona ku tsana ka hina, yi hi nyika nkarhi wa ku antswisa. (Yakobo 1:2-4) Hi nga tshuki hi tsandzeka ku kambisisa ni ku khongela malunghana ni ndlela leyi hi anguleke ha yona loko hi langutane ni ndzingo wo karhi!
Marito Ya Hina Ma Paluxa Yini?
6. Timhaka leti hi rhandzaka ku vulavula ha tona ti nga paluxa yini hi timbilu ta hina?
6 Hi nga swi vonisa ku yini leswi hi swi tekaka swi ri swa nkoka embilwini ya hina? Yesu u te: “Munhu lonene u humesa leswinene exumeni lexinene xa mbilu yakwe, kambe munhu wo homboloka u humesa leswi hombolokeke exumeni xakwe xo homboloka; hikuva nomu wakwe wu vulavula hi ku tala ka mbilu.” (Luka 6:45) Leswi hi talaka ku vulavula ha swona i xikombiso lexinene xa leswi mbilu ya hina yi tiyimiseleke ku swi endla. Xana hi rhandza ku vulavula hi swilo leswi vonakaka ni swilo swa nyama? Kumbe, xana mabulo ya hina ma talela eka swilo swa moya ni tipakani ta swilo swa moya? Ematshan’weni yo paluxa swihoxo swa van’wana, xana hi tala ku swi funengeta hi rirhandzu? (Swivuriso 10:11, 12) Xana hi tala ku vulavula hi vanhu ni swilo leswi endlekaka evuton’wini bya vona kambe hi vula switsongo malunghana ni timhaka ta moya ni ta mahanyelo lamanene? Xana xolexo xi nga ha va xikombiso xa leswaku hi khathala ngopfu hi timhaka ta vanhu van’wana leti nga hi khumbiki?—1 Petro 4:15.
7. Hi dyondza yini malunghana ni ku hlayisa mbilu ya hina eka mhaka ya vamakwavo va Yosefa va khume?
7 Xiya leswi humeleleke endyangwini wun’wana lowukulu. Vana lavakulu va majaha va Yakobe va khume ‘a va nga vulavurisani hi ku rhula’ na Yosefa, ndzisana ya vona. Ha yini? A va ri ni mavondzo hi leswi tata wa vona a a n’wi rhandza swinene. Endzhakunyana, loko Yosefa a katekisiwe hi milorho leyi humaka eka Xikwembu, leswi kombisaka leswaku a a tsakeriwa hi Yehovha, va ve ni “swivangelo leswi engetelekeke swa ku n’wi venga.” (Genesa 37:4, 5, 11) Va xavise makwavo wa vona evuhlongeni hi tihanyi. Kutani, leswaku va pfala xidyoho xa vona, va xise tata wa vona, a anakanya leswaku Yosefa u dlayiwe hi xivandzana. Vamakwavo va Yosefa va khume va tsandzekile ku hlayisa mbilu ya vona hi nkarhi wolowo. Loko hi hatlisela ku xopaxopa van’wana, xana ku nga ha va ku ri xikombiso xa ku va hi va vondzoka embilwini ya hina? Hi fanele hi xalamukela ku kambisisa leswi hi swi vulaka naswona hi hatlisela ku tsuvula mimboyamelo yo biha.
8. I yini lexi nga hi pfunaka ku kambisisa mbilu ya hina loko hi tikume hi vulavule mavunwa?
8 Hambileswi “swi nga kotekiki leswaku Xikwembu xi hemba,” kambe vanhu lava nga hetisekangiki va tala ku hemba. (Vaheveru 6:18) Mupisalema u titshandzile, a ku: “Munhu un’wana ni un’wana i muhembi.” (Pisalema 116:11) Hambi ku ri muapostola Petro u landzule Yesu kanharhu. (Matewu 26:69-75) Swi le rivaleni leswaku hi fanele hi tivonela leswaku hi papalata mavunwa, hikuva Yehovha u venga “ririmi ra vunwa.” (Swivuriso 6:16-19) Loko ho tshuka hi tikuma hi vulavule mavunwa, ku nga va vutlhari ku kambisisa xivangelo xa kona. Swi nga ha va swi vangiwe hi ku chava vanhu ke? Xana a hi chava ku xupuriwa? Kumbe, xana a hi lava ku tshama hi ri ni vito lerinene kumbe a ko va vutianakanyi? Ku nga khathariseki xivangelo xa kona, swi fanerile leswaku hi kambisisa mhaka ya kona, hi ku titsongahata hi pfumela xihoxo xa hina kutani hi kombela leswaku Yehovha a hi rivalela, hi lava mpfuno leswaku hi hlula ku tsana koloko! “Vakulukumba va vandlha” hi vona vanhu lava nga exiyin’weni lexinene xa ku ku nyika mpfuno wolowo.—Yakobo 5:14.
9. Swikhongelo swa hina swi nga paluxa yini hi timbilu ta hina?
9 Loko Yehovha a angula Hosi Solomoni lontsongo loko a kombele vutlhari ni vutivi, u te: “Hikwalaho ka leswi swi nga embilwini ya wena swilo leswi, naswona u nga kombelangiki rifuwo, xuma ni ku xiximiwa . . . u nyikiwa vutlhari ni vutivi; ni rifuwo ni xuma ni ku xiximiwa, ndzi ta ku nyika swona.” (2 Tikronika 1:11, 12) Eka leswi Solomoni a swi kombeleke ni leswi a nga swi kombelangiki, Yehovha a a swi tiva leswi mbilu ya Solomoni a yi swi rhandza. Xana swikhongelo swa hina eka Xikwembu swi paluxa yini hi mbilu ya hina? Xana swikhongelo swa hina swi kombisa torha ra hina ra vutivi, vutlhari ni ku twisisa? (Swivuriso 2:1-6; Matewu 5:3) Xana timhaka ta Mfumo hi ti rhandza ngopfu embilwini ya hina? (Matewu 6:9, 10) Loko se hi tolovele ku vula nchumu wun’we eka swikhongelo swa hina, xexo xi nga ha va xi ri xikombiso xa leswaku hi fanele hi tinyika nkarhi hi anakanyisisa hi swiendlo swa Yehovha. (Pisalema 103:2) Vakreste hinkwavo va fanele va xalamukela ku kambisisa leswi swikhongelo swa vona swi paluxaka swona.
Swiendlo Swa Hina Swi Paluxa Yini?
10, 11. (a) Vuoswi ni vumbhisa swi sungula kwihi? (b) I yini lexi nga ta hi pfuna leswaku hi nga ‘endli vuoswi embilwini’?
10 Ku vuriwa leswaku mintirho ya vulavula. Entiyisweni swiendlo swa hina swi paluxa swo tala malunghana ni leswi hi nga swona endzeni. Hi xikombiso, emhakeni ya ku tikhoma, ku hlayisa mbilu a swi katsi ntsena ku papalata vumbhisa kumbe vuoswi. EDyondzweni ya yena ya le Ntshaveni, Yesu u te: “Un’wana ni un’wana la tshamelaka ku languta wansati lerova a n’wi navela, ana se u endle vuoswi na yena embilwini yakwe.” (Matewu 5:28) Hi nga swi papalata njhani ku oswa embilwini ya hina?
11 Yobo, mupatriyarka wo tshembeka u va vekele xikombiso lexinene vavanuna ni vavasati lava nga Vakreste lava ngheneleke vukati. A swi kanakanisi leswaku Yobo a a tirhisana ni vanhwanyana a tlhela a va pfuna loko va lava mpfuno. Kambe mhaka ya leswaku a nga rhandzana na vona a a yi bihile eka wanuna loyi wo tshembeka. Ha yini? Hikuva a a endle xiboho xa leswaku a nge languti wansati a n’wi navela. U te: “Ndzi endle ntwanano ni mahlo ya mina. Xana ndzi nga n’wi langutisisa ku yini nhwana?” (Yobo 31:1) Onge na hina hi nga endla ntwanano lowu fanaka ni mahlo ya hina hi tlhela hi hlayisa mbilu ya hina.
12. U nga yi tirhisa njhani Luka 16:10 malunghana ni ku hlayisa mbilu ya wena?
12 N’wana wa Xikwembu u te: “Munhu la tshembekeke eka leswitsongo wa tshembeka ni le ka swo tala, naswona munhu la nga lulamangiki eka leswitsongo a nga lulamanga ni le ka swo tala.” (Luka 16:10) Ina, hi fanele hi kambisisa ndlela leyi hi tikhomaka ha yona eka timhaka leti tikombaka ti ri titsongo ta siku ni siku, hambi ku ri leswi hi swi endlaka ekaya. (Pisalema 101:2) Loko hi tshamile endlwini ya hina, hi hlalele thelevhixini, kumbe hi pfule Internet, xana ha tiyiseka leswaku hi pfumelelana ni xitsundzuxo xa Matsalwa lexi nge: “Vumbhisa ni thyaka ra muxaka wun’wana ni wun’wana kumbe makwanga swi nga vuriwi hambi ku ri ku vuriwa exikarhi ka n’wina, hilaha swi fanelaka hakona vanhu lava kwetsimaka; hambi ku ri ku tikhoma loku nyumisaka kumbe mavulavulelo ya vuphukuphuku kumbe mafenya lama thyakeke, swilo leswi nga faneliki”? (Vaefesa 5:3, 4) Naswona ku vuriwa yini hi madzolonga lama nga ha vaka ma ri kona eka thelevhixini kumbe eka mintlango ya vhidiyo? Mupisalema u te: “Yehovha u kambela wo lulama ni wo homboloka, kunene moya-xiviri Wakwe wa n’wi venga un’wana ni un’wana la rhandzaka madzolonga.”—Pisalema 11:5.
13. Hi xihi xitsundzuxo lexi nyikeriwaka loko hi kambisisa leswi humaka embilwini ya hina?
13 Yeremiya u tsundzuxile: “Mbilu yi kanganyisa ngopfu ku tlula hinkwaswo naswona yi ni khombo.” (Yeremiya 17:9) Vukanganyisi lebyi bya mbilu byi nga ha tikombisa loko hi tiyimelela eka swihoxo swa hina, hi nga ri na mhaka ni swihoxo leswi hi swi endlaka, hi sasa ku tsana lokukulu ka hina, kumbe hi themendhela ngopfu swilo leswi hi nga na swona. Mbilu leyi nga ni mano ya swi kota ku endla leswaku munhu a nga swi hanyeli leswi a swi vulaka—hi nomu u vula leswi kambe a endla swin’wana. (Pisalema 12:2; Swivuriso 23:7) I swa nkoka swinene leswaku hi swi kambisisa kahle leswi humaka etimbilwini ta hina!
Xana Tihlo Ra Hina Ra Olova?
14, 15. (a) Tihlo ro “olova” i yini? (b) Ku hlayisa tihlo ra hina ri olova swi hi pfuna njhani leswaku hi hlayisa mbilu?
14 Yesu u te: “Rivoni ra miri i tihlo.” U engeterile: “Kutani, loko tihlo ra wena ri olova, miri wa wena hinkwawo wu ta vangama.” (Matewu 6:22) Tihlo ro olova ri kongomisiwa eka pakani, kumbe xikongomelo xin’we, a ri hambukisiwi eka yona. Entiyisweni, tihlo ra hina ri fanele ri kongomisiwa eku ‘laveni ka mfumo ni ku lulama ka Xikwembu ku sungula.’ (Matewu 6:33) Ku nga humelela yini embilwini ya hina yo fanekisela loko tihlo ra hina ri nga hlayisiwi ri olova?
15 Anakanya hi mhaka ya ntirho. Ku khathalela swilaveko swa ndyangu wa hina i xilaveko xa Vukreste. (1 Timotiya 5:8) Kambe ku vuriwa yini loko hi ringiwa hi ku navela ku va ni swakudya, swiambalo, yindlu ni swilo swin’wana swa sweswinyana, swo antswa ngopfu ni leswi laviwaka ngopfu? Xana sweswo a swi nge endli leswaku mbilu ni mianakanyo ya hina swi va mahlonga, swi hi endla hi nga gandzeli hi mbilu hinkwayo? (Pisalema 119:113; Varhoma 16:18) Ha yini hi fanele hi khomeka swinene hi swilaveko swa hina swa nyama lerova vutomi bya hina byi titshega swinene hi ndyangu, bindzu ni swilo leswi vonakaka? Tsundzuka ndzayo leyi huhuteriweke: “Tivoneleni leswaku timbilu ta n’wina ti nga tshuki ti tshikileriwa hi ku dya ngopfu ni ku nwa ngopfu ni ku vilela hi vutomi, kutani hi xitshuketa siku rero ri mi wela hi xihatla ku fana ni ntlhamu. Hikuva ri ta wela hinkwavo lava tshamaka emisaveni hinkwayo.”—Luka 21:34, 35.
16. Hi yihi ndzayo leyi Yesu a yi nyikeleke malunghana ni tihlo, naswona ha yini?
16 Leswi tihlo ri swi vonaka, ri swi byela mianakanyo ni mbilu. Leswi ri swi vonaka swi nga yi khumba swinene mianakanyo ya hina, mintlhaveko ya hina ni swiendlo swa hina. Loko a tirhisa ririmi ro fanekisela, Yesu u vulavule hi matimba ya ndzingo lowu vonakaka, a ku: “Kutani, loko tihlo rero ra wena ra xinene ri ku khunguvanyisa, ri xokole u ri cukumeta ekule na wena. Hikuva swi antswa ngopfu leswaku u lahlekeriwa hi xin’we xa swirho swa wena ku ri ni ku va miri wa wena hinkwawo wu hoxiwa eGehena.” (Matewu 5:29) Loko tihlo ra hina ro tshuka ri vona swilo leswi nga fanelangiki, a hi fanelanga hi ri pfumelela leswaku ri ya emahlweni ri swi langutile. Hi xikombiso, a ri fanelanga ri pfumeleriwa ku anakanyisisa hi swilo leswi endleriweke ku pfuxa ku navela loko biha ka rimbewu.
17. Loko hi tirhisa Vakolosa 3:5 swi ta hi pfuna njhani leswaku hi hlayisa mbilu?
17 A hi ku vona ntsena leswi nga hoxaka munhu ekhombyeni, kambe leswi a swi twaka swin’we ni ku khoma-khoma vanhu va rimbewu leri hambaneke na swona swi nga n’wi hoxa ekhombyeni, hi yona mhaka leyi hi faneleke hi va ni vuxiya-xiya. Muapostola Pawulo u tsundzuxile: “Hikokwalaho, dlayani swirho swa miri wa n’wina leswi nga emisaveni malunghana ni vumbhisa, thyaka, ku navela ka vuxaka bya rimbewu, ku navela loku vavisaka, ni ku tshwa, ku nga ku gandzela swifaniso swa hava.”—Vakolosa 3:5.
18. Hi wahi magoza lawa hi faneleke hi ma teka malunghana ni mianakanyo yo biha?
18 Ku navela ko biha ku nga ha sungula emianakanyweni ya hina. Hi ntolovelo ku anakanyisisa hi kona ku kurisaka ku navela loko biha, ku kucetela mbilu. “Kutani ku navela, loko ku xurhe, ku veleka xidyoho.” (Yakobo 1:14, 15) Vo tala va pfumela leswaku hakanyingi leswi hi swona leswi endlaka leswaku munhu a hetelela a tlanga hi swirho swa rimbewu. I swa nkoka swinene leswaku hi tshamela ku tata mianakanyo ya hina hi swilo swa moya! (Vafilipiya 4:8) Naswona loko hi tshuka hi anakanya swo biha, hi fanele hi lwela ku swi susa.
‘Tirhela Yehovha Hi Mbilu Leyi Heleleke’
19, 20. Hi nga swi kotisa ku yini ku tirhela Yehovha hi mbilu leyi heleleke?
19 Loko Hosi Davhida se a dyuharile u byele n’wana wa yena a ku: “Solomoni n’wananga, tiva Xikwembu xa tata wa wena u xi tirhela hi mbilu leyi heleleke ni hi moya-xiviri lowu tsakeke; hikuva Yehovha u kambisisa timbilu hinkwato, naswona u xiya mboyamelo wun’wana ni wun’wana wa miehleketo.” (1 Tikronika 28:9) Solomoni u khongelele “mbilu leyi yingisaka.” (1 Tihosi 3:9) Kambe, a a langutane ni ntlhontlho wa ku tshama a ri ni mbilu yoleyo vutomi bya yena hinkwabyo.
20 Loko hi lava ku humelela emhakeni leyi, a hi fanelanga hi va ni mbilu leyi amukelekaka eka Yehovha ntsena kambe hi fanele hi tlhela hi ya emahlweni hi ri na yona. Leswaku hi endla sweswo, hi fanele hi hlayisa swileriso swa Rito ra Xikwembu embilwini ya hina—‘exikarhi ka yona.’ (Swivuriso 4:20-22) Hi fanele hi tlhela hi titoloveta ku kambisisa timbilu ta hina, hi tlhela hi khongela malunghana ni leswi marito ya hina ni swiendlo swa hina swi swi paluxaka. Xana swikombiso swoleswo swi pfuna yini loko hi nga kombeli Yehovha leswaku a hi pfuna ku lulamisa ku tsana kwihi ni kwihi loku hi nga ha ku vonaka? Naswona i swa nkoka swinene leswaku hi xalamukela leswaku hi nga khoma-khomi vanhu va rimbewu leri hambaneke ni ku yingisa leswi nga fanelangiki! Loko hi endla tano hi nga tiyiseka leswaku “ku rhula ka Xikwembu loku tlulaka miehleketo hinkwayo ku ta rindza timbilu ta [hina] ni matimba ya [hina] ya mianakanyo ha Kreste Yesu.” (Vafilipiya 4:6, 7) Ina, a hi tiyimiseleni ku hlayisa mbilu ya hina ku tlula swilo hinkwaswo leswi faneleke swi hlayisiwa, naswona hi tirhela Yehovha hi mbilu leyi heleleke.
Wa Tsundzuka Xana?
• Ha yini swi ri swa nkoka ku hlayisa mbilu?
• Xana ku kambisisa leswi hi swi vulaka swi nga hi pfuna njhani ku hlayisa mbilu ya hina?
• Ha yini hi fanele hi hlayisa tihlo ra hina ri “olova”?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Swifaniso eka tluka 23]
Xana hi tolovele ku vulavula ha yini ensin’wini, eminhlanganweni ni le kaya?
[Swifaniso eka tluka 25]
Tihlo leri olovaka a ri kavanyetiwi