Xana U Nga Yi Endla Misava Yi Va Ndhawu Yo Antswa?

“Tipolitiki a ti nge swi koti ku endla leswaku vanhu va va ni vun’we. Ta hluleka ku endla leswaku vanhu va va ni mahanyelo lamanene. Milawu ya tona a yi swi koti ku vuyisa mikhuva leyinene yo gangisana kumbe ya vukati, ku endla leswaku vatatana va khathalela vana va vona, ku endla leswaku mapfalo ya vanhu ma tirha ku fana ni le ku sunguleni . . . Nawu a wu nge swi koti ku herisa swiphiqo swo tala leswi hi langutaneke na swona.”

XANA u pfumelelana ni marito lama nga laha henhla ya loyi a a pfuneta etimhakeni ta hulumendhe ya le United States? Loko swi ri tano, swi nga tlhantlhiwa njhani swiphiqo swo tala leswi nga kona namuntlha leswi vangiwaka hi makwanga, ku pfumaleka ka rirhandzu ra ntumbuluko emindyangwini, ku tikhoma ko biha, ku honisa ni swilo swin’wana leswi hlakataka vutomi bya vanhu? Vanhu van’wana va vona onge a ku na ntlhantlho, kutani va tiyela emahlweni ni vutomi bya vona. Van’wana va ni ntshembo wa leswaku siku rin’wana ku ta humelela murhangeri wo hlamarisa, kumbe la tlhariheke, kumbexana murhangeri wa vukhongeri, la nga ta fika a va kongomisa hi ndlela leyinene.

Phela, emalembeni ya magidi mambirhi lama hundzeke, vanhu a va lava ku veka Yesu Kreste leswaku a va hosi ya vona hileswi a va swi tiva leswaku u rhumiwe hi Xikwembu naswona a nga swi kota ku fuma kahle. Kambe, loko Yesu a vona marhengu ya vona, a nga ha yima-yimanga. (Yohane 6:14, 15) Hi ku famba ka nkarhi u byele mufumi wa le Rhoma a ku: “Mfumo wa mina a hi xiphemu xa misava leyi.” (Yohane 18:36) Kambe namuntlha a hi vangani lava tekaka goza leri Yesu a ri tekeke—hambi ku ri varhangeri va vukhongeri lava tivitanaka valandzeri vakwe. Van’wana va varhangeri lava va ringete ku endla misava leyi leswaku yi va ndhawu yo antswa, va swi endla hi ku hlohlotela vafumi va misava leyi kumbe hi ku tirha eka swikhundlha swin’wana swa politiki. Sweswo hi nga swi vona loko hi languta eka malembe ya va-1960 na va-1970.

Matshalatshala Ya Vukhongeri Ya Ku Antswisa Misava

Eku heleni ka va-1960, vativi van’wana va vukhongeri va le matikweni ya Latin Amerika va lwele swisiwana ni vanhu lava tshikileriweke. Leswaku va kota ku fikelela leswi, va simeke ntshunxeko wa ntivo-vukhongeri, laha Kreste a a nga ha tekiwi a ri muponisi ntsena hilaha Bibele yi hlamuselaka hakona, kambe a a tekiwa a ri murhangeri wa timhaka ta tipolitiki ni ta ikhonomi. Le United States, varhangeri vo hlayanyana va kereke lava a va karhatekile swinene hi ku hohloka ka mahanyelo, va vumbe nhlangano lowu vitaniwaka Mahanyelo Lamanene ya Vanhu Hinkwavo. Xikongomelo xa wona a ku ri ku hlawula vanhu lava nga ta simeka milawu ya mahanyelo emindyangwini. Hi ku fanana, ematikweni yo tala ya Mamoslem, mintlawa yin’wana yi ringete ku herisa mahanyelo yo biha hi ku khutaza vanhu leswaku va namarhela eka Koran.

Xana u pfumela leswaku misava yi hundzuke ndhawu yo antswa hikwalaho ka matshalatshala yo tano? Entiyisweni hi kuma leswaku mahanyelo ma ya ma hohloka naswona ku hambana loku nga kona exikarhi ka van’wankumi ni swisiwana ku ya ku kula, hambi ku ri ematikweni lama nga ni ntshunxeko lowukulu wa vukhongeri.

 Jerry Falwell, musunguri wa nhlangano wa Mahanyelo Lamanene ya Vanhu Hinkwavo u herise nhlangano lowu hi 1989 hikwalaho ka ku hluleka ka wona ku fikelela swikongomelo swa wona le United States. Wu siviwe hi minhlangano yin’wana. Hambiswiritano, Paul Weyrich, ku nga yena a vumbeke xiga lexi nge, “mahanyelo lamanene ya vanhu hinkwavo,” u tsarile eka magazini wa Christianity Today: “Hambiloko hi wina eka tipolitiki, kambe ha tsandzeka ku endla leswaku vanhu va hanya hi milawu leyi hi yi vonaka yi ri ya nkoka.” U tlhele a tsala a ku: “Mahanyelo ya vanhu ma ya ma hohloka. Mahanyelo ma hohloke swinene lerova ku hava lexi van’watipolitiki va nga xi endlaka.”

Mutsari wa maphepha-hungu, Cal Thomas u boxa leswi yena a swi vonaka swi ri xihoxo loko mimfumo yi ringeta ku antswisa vutomi bya vanhu: “Vanhu hi vona va faneleke va cinca ku nga ri mimfumo, hikuva swiphiqo leswi hi langutaneke na swona a hi swa ikhonomi ni mimfumo kambe i swa ndlela leyi vanhu va faneleke va tikhoma ha yona hi tlhelo ra mahanyelo ni ra moya.”

Kambe hi nga swi tlhantlha njhani swiphiqo leswi emisaveni leyi nga riki na nawu, laha un’wana ni un’wana a tiendlelaka xiboho malunghana ni leswinene ni leswo biha? Xana i mani loyi a nga endleka leswaku misava leyi yi va ndhawu yo antswa, loko ku hluleka vanhu lava nga ni nkucetelo evuton’wini bya vanhu van’wana ni lava va nga ni swikongomelo leswinene—ku nga ha va va vukhongeri kumbe van’wana? Nhlamulo ya kona hi ta yi kuma eka xihloko lexi landzelaka. Entiyisweni, yi titshege hi xivangelo xa ku va Yesu a vule leswaku Mfumo wakwe a hi wa misava leyi.

 [Mimfungho ya Vini va Swifaniso eka tluka 2]

COVER: Dirty water: WHO/UNICEF photo; globe: Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.

[Mimfungho ya Vini va Swifaniso eka tluka 3]

Children: UN photo; globe: Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.