Endla Leswaku Mbilu Ya Wena Yi Chava Yehovha
Endla Leswaku Mbilu Ya Wena Yi Chava Yehovha
“Loko ntsena vo endla leswaku mbilu ya vona yi ndzi chava naswona yi hlayisa swileriso swa mina hinkwaswo nkarhi hinkwawo.”—DETERONOMA 5:29.
1. Hi swi tivisa ku yini leswaku siku rin’wana vanhu a va nge he karhatiwi hi ku chava?
I KHALE vanhu va karhatiwa hi ku chava. Vanhu vo tala va tshama va ri karhi va nyunganyungeka hi ku chava ndlala, vuvabyi, vugevenga, kumbe nyimpi. Hikwalaho, xingheniso xa Vumbiwa bya Misava Hinkwayo bya Timfanelo ta Vanhu xi kombisa ku navela ku tisa misava leyi vanhu hinkwavo va nga ta ka va nga karhatiwi hi ku chava. * Lexi tsakisaka, Xikwembu xa hi tiyisekisa leswaku yi ta va kona misava yo tano—hambileswi yi nga ta ka yi nga tisiwi hi vanhu. Hi ku tirhisa muprofeta wakwe Mikiya, Yehovha wa hi tshembisa leswaku emisaveni ya yena leyintshwa yo lulama, ‘a ku nge vi na munhu loyi a chavisaka vanhu va yena.’—Mikiya 4:4.
2. (a) Matsalwa ma hi khutaza njhani leswaku hi chava Xikwembu? (b) Hi swihi swivutiso leswi nga ha tlakukaka loko hi anakanya hi vutihlamuleri bya hina byo chava Xikwembu?
2 Hi hala tlhelo, ku chava ku nga tlhela ku pfuna. EMatsalweni malandza ya Xikwembu ma khutaziwa hi ku phindha-phindha leswaku ma chava Yehovha. Muxe u byele Vaisrayele a ku: “U fanele u chava Yehovha Xikwembu xa wena, naswona u fanele u tirhela yena ntsena.” (Deteronoma 6:13) Endzhaku ka malembe-xidzana, Solomoni u tsarile a ku: “Chava Xikwembu xa ntiyiso u hlayisa swileriso swa xona. Hikuva leyi hi yona mfanelo hinkwayo ya munhu.” (Eklesiasta 12:13) Loko hi ri karhi hi endla ntirho wo chumayela lowu wu kongomisiwaka hi tintsumi, na hina hi khutaza vanhu hinkwavo leswaku va ‘chava Xikwembu va xi vangamisa.’ (Nhlavutelo 14:6, 7) Ku engetela eka ku chava Yehovha, Vakreste va fanele va n’wi rhandza hi timbilu ta vona hinkwato. (Matewu 22:37, 38) Xana hi nga xi rhandzisa ku yini Xikwembu hi ri karhi hi xi chava? Ha yini hi fanele hi chava Xikwembu lexi nga ni rirhandzu? Hi vuyeriwa hi yini loko hi hlakulela moya wa ku chava Xikwembu? Leswaku hi hlamula swivutiso leswi, hi fanele hi rhanga hi twisisa leswi ku chava Xikwembu swi vulaka swona ni ndlela leyi swi hi pfunaka ha yona ku tiyisa vuxaka bya hina na Yehovha.
Ku Xixima, Xichavo Ni Ku Chava
3. Ku chava Xikwembu swi vula yini?
3 Ku chava Xikwembu i nchumu lowu Vakreste va faneleke va wu kombisa eka Muvumbi wa vona. Nhlamuselo yin’wana ya ku chava loku i “ku va ni moya wa ku xixima ni xichavo lexi enteke eka Muvumbi ni ku chava ku n’wi hlundzukisa.” Hikwalaho ku chava Xikwembu ku khumba swilo swimbirhi swa nkoka evuton’wini bya hina: langutelo ra hina hi Xikwembu ni vonelo ra hina hi swilo leswi xi swi vengaka. Swi le rivaleni leswaku swilo leswi ha swimbirhi i swa nkoka naswona hi fanele hi swi kambisisa hi vukheta. Hilaha Expository Dictionary of New Testament Words ya Vine yi kombisaka hakona, eka Vakreste ku chava loku ku enteke i ‘nsusumeto wa nkoka evuton’wini, malunghana ni timhaka ta moya ni ta mahanyelo.’
4. Xana hi nga hlamala hi tlhela hi va ni xichavo eka Muvumbi wa hina hi ndlela yihi?
4 Xana hi nga n’wi xixima njhani Muvumbi hi tlhela hi va ni xichavo eka yena? Ha hlamala loko hi vona rivala ro saseka, boboma ro tsakisa, kumbe ku pela ka dyambu. Ndlela leyi hi titwaka ha yona ya kula loko hi anakanya leswaku Xikwembu hi xona xi vumbeke swilo swo tano. Ku tlula kwalaho, ha swi xiya ku fana na Hosi Davhida leswaku a hi nyawuli loko hi ringanisiwa ni ntumbuluko lowu hlamarisaka wa Yehovha. “Loko ndzi vona matilo ya wena, mintirho ya tintiho ta wena, n’weti ni tinyeleti leswi u swi lunghiseleleke, xana munhu wa nyama wo va yini lerova u nga n’wi anakanya?” (Pisalema 8:3, 4) Ku hlamala loku ku enteke ku endla leswaku hi va ni xichavo, lexi hi susumetelaka ku nkhensa hi tlhela hi dzunisa Yehovha hikwalaho ka hinkwaswo leswi a hi endlelaka swona. Davhida u tlhele a tsala: “Ndzi ta ku dzunisa hikuva ndzi endliwe hi ndlela yo hlamarisa, leyi chavisekaka. Mintirho ya wena ya hlamarisa, hilaha moya-xiviri wa mina wu swi lemukaka kahle hakona.”—Pisalema 139:14.
5. Ha yini hi fanele hi chava Yehovha, naswona i xikombiso xihi lexinene lexi hi nga na xona emhakeni leyi?
5 Ku xixima ni ku chava ku endla leswaku hi xixima matimba ya Xikwembu tanihi Muvumbi swin’we ni vulawuri bya yena tanihi Mufumi la faneleke wa vuako. Exivonweni lexi voniweke hi muapostola Yohane, “lava koteke ku hlula eka xivandzana ni le xifanisweni xa xona”—ku nga valandzeri va Kreste lava totiweke lava nga etilweni—a va ku: “Yikulu naswona ya hlamarisa mintirho ya wena, Yehovha Xikwembu, xa Matimba Hinkwawo. Tindlela ta wena ti lulamile naswona i ta ntiyiso, wena Hosi leyi nga riki na makumu. Kunene, i mani la nga ta ka a nga ku chavi, Yehovha, a vangamisa vito ra wena?” (Nhlavutelo 15:2-4) Ku chava Xikwembu loku vangiwaka hi ku xixima vukulukumba bya xona swinene, ku endle leswaku vafumi-kulobye va Kreste eMfun’weni wa le tilweni va dzunisa Xikwembu tanihi mulawuri la tlakukeke. Loko hi anakanya hi swilo hinkwaswo leswi Yehovha a swi hetisiseke ni ndlela leyinene leyi a byi fumaka ha yona vuako lebyi, xana a hi kumi xivangelo lexinene xo n’wi chava?—Pisalema 2:11; Yeremiya 10:7.
6. Ha yini hi fanele hi chava ku hlundzukisa Yehovha?
6 Hambiswiritano, ku engetela eka ku xixima ni xichavo, ku chava Xikwembu ku fanele ku fambisana ni ku chava ku xi hlundzukisa kumbe ku nga xi yingisi. Ha yini? Hikuva hambileswi Yehovha a ‘hlwelaka ku hlundzuka naswona a teleke musa wa rirhandzu,’ hi fanele hi tsundzuka leswaku “a nga ka a nga tshiki ku xupula la faneriwaka hi ku xupuriwa.” (Eksoda 34:6, 7) Hambileswi Yehovha a nga ni rirhandzu ni tintswalo a nga tsakisiwi hi swilo swo biha ni ku dyoha hi vomu. (Pisalema 5:4, 5; Habakuku 1:13) Lava va endlaka swilo leswo biha hi vomu naswona va nga hundzuki emahlweni ka Yehovha va tlhela va kanetana na yena va ta xupuriwa. Hilaha muapostola Pawulo a vuleke hakona, “i nchumu lowu chavisaka ku wela emavokweni ya Xikwembu lexi hanyaka.” Ku chava ku wela exiyin’weni xo tano i xisirhelelo lexikulu eka hina.—Vaheveru 10:31.
“Mi N’wi Namarhela”
7. Hi swihi swivangelo leswi hi nga na swona swo tshemba matimba lama ponisaka ya Yehovha?
7 Ku chava Xikwembu ni ku ma xiya swinene matimba ya xona lama hlamarisaka i swikombiso swa ku tshemba Yehovha. Tanihi leswi n’wana a titwaka a sirhelelekile loko a ri ekusuhi ni tata wa yena, na hina hi titwa hi sirhelelekile hi tlhela hi va ni ntshembo ehansi ka voko leri kongomisaka ra Yehovha. Xiya ndlela leyi Vaisrayele va anguleke ha yona endzhaku ka loko Yehovha a va humese aEgipta: “Israyele a vona ni voko lerikulu leri Yehovha a ri tirhiseke ku lwa ni Vaegipta; vanhu va sungula ku chava Yehovha ni ku kombisa ripfumelo eka Yehovha.” (Eksoda 14:31) Leswi Elixa a langutaneke na swona i vumbhoni bya leswaku “ntsumi ya Yehovha yi aka nxaxa ku rhendzela hinkwavo lava n’wi chavaka, naswona ya va ponisa.” (Pisalema 34:7; 2 Tihosi 6:15-17) Matimu ya manguva lawa ya vanhu va Yehovha swin’we ni leswi hina hi langutaneke na swona swi tiyisekisa leswaku Xikwembu xa ma tirhisa matimba ya xona xi pfuna lava va xi tirhelaka. (2 Tikronika 16:9) Hikwalaho hi sungula ku swi twisisa leswaku “ku chava Yehovha ku tisa ntshembo lowukulu.”—Swivuriso 14:26.
8. (a) Ha yini ku chava Xikwembu swi hi susumetela ku famba etindleleni ta xona? (b) Hlamusela ndlela leyi hi faneleke hi “namarhela” Yehovha ha yona.
8 Ku chava Xikwembu a ku endli leswaku hi xi tshemba ntsena kambe ku tlhela ku hi susumetela ku famba etindleleni ta xona. Loko Solomoni a khangula tempele, u khongele eka Yehovha a ku: “[Vaisrayele va fanele] va ku chava hi ku famba etindleleni ta wena masiku hinkwawo loko va ha hanya evuandlalweni bya misava leyi u yi nyikeke vatata wa hina.” (2 Tikronika 6:31) Emahlweninyana, Muxe u khutaze Vaisrayele a ku: “Mi fanele mi landzela Yehovha Xikwembu xa n’wina, naswona mi fanele mi n’wi chava, mi hlayisa swileriso swakwe, mi yingisa rito rakwe, naswona mi fanele mi n’wi tirhela, mi n’wi namarhela.” (Deteronoma 13:4) Hilaha tindzimana leti ti kombisaka hakona, ku navela ku famba etindleleni ta Yehovha ni ku n’wi “namarhela” swi vangiwa hi ku tshemba Xikwembu. Ina, ku chava Xikwembu ku hi susumetela ku yingisa Yehovha, ku n’wi tirhela ni ku n’wi namarhela, ku fana ni n’wana lontsongo la namarhelaka tata wa yena hi xiviri loyi a n’wi tshembaka swinene.—Pisalema 63:8; Esaya 41:13.
Ku Rhandza Xikwembu Swi Vula Ku Xi Chava
9. Hi kwihi ku hlangana loku nga kona exikarhi ka ku rhandza Xikwembu ni ku chava Xikwembu?
9 Hi ku ya hi Matsalwa, ku chava Xikwembu a swi endli leswaku hi nga xi rhandzi. Ku hambana ni sweswo, Vaisrayele va lerisiwe ku ‘chava Yehovha leswaku va famba etindleleni takwe hinkwato ni ku n’wi rhandza.’ (Deteronoma 10:12) Hikwalaho, ku chava Xikwembu ni ku rhandza Xikwembu swi fambisana swinene. Ku chava Xikwembu swi hi susumetela ku famba etindleleni ta xona, naswona leswi i vumbhoni bya leswaku ha xi rhandza. (1 Yohane 5:3) Leswi swa twala hikuva loko hi rhandza munhu wo karhi, swi fanerile leswaku hi chava ku n’wi twisa ku vava. Vaisrayele va twise Yehovha ku vava hi ku n’wi xandzukela emananga. Entiyisweni a hi swi lavi ku endla nchumu lowu nga ta tisela Tata wa hina wa le tilweni nhlomulo wo tano. (Pisalema 78:40, 41) Hi hala tlhelo, tanihi leswi ‘Yehovha a tsakisiwaka hi lava va n’wi chavaka,’ loko hi n’wi yingisa hi tlhela hi tshembeka eka yena hi ta tsakisa mbilu ya yena. (Pisalema 147:11; Swivuriso 27:11) Ku rhandza Xikwembu ku hi susumetela ku xi tsakisa, naswona ku chava Xikwembu ku hi sivela ku xi twisa ku vava. Leti i timfanelo leti fambisanaka, a ti kanetani.
10. Yesu u swi kombise njhani leswaku a a tsakisiwa hi ku chava Yehovha?
10 Mukhuva lowu Yesu Kreste a a hanya ha wona wu yi kombisa kahle ndlela leyi hi nga rhandzaka Xikwembu ha yona hi tlhela hi xi chava hi nkarhi lowu fanaka. Muprofeta Esaya u tsale leswi landzelaka malunghana na Yesu: “Moya wa Yehovha wu ta tshama ehenhla ka yena, moya wa vutlhari ni wa ku twisisa, moya wa xitsundzuxo ni wa matimba, moya wa vutivi ni wa ku chava Yehovha; naswona yena u ta tiphina hi ku chava Yehovha.” (Esaya 11:2, 3) Hi ku ya hi vuprofeta lebyi, moya wa Xikwembu wu susumetele Yesu ku chava Tata wa yena wa le tilweni. Ku tlula kwalaho, ha swi xiya leswaku ku chava loku a ku tisa ku eneriseka hayi ku tikiseriwa vutomi. Yesu a a tsakisiwa hi ku endla ku rhandza ka Xikwembu ni ku xi tsakisa, hambiloko swiyimo swi tika swinene. Loko a langutane ni ku dlayiwa emhandzini ya nxaniso, u byele Yehovha a ku: “Ku nga ri hi ku rhandza ka mina, kambe hi ku rhandza ka wena.” (Matewu 26:39) Hikwalaho ka leswi N’wana wa yena a a n’wi chava, Yehovha u yingise xikombelo xa yena, a n’wi tiyisa a tlhela a n’wi ponisa eku feni.—Vaheveru 5:7.
Ku Dyondza Ku Chava Yehovha
11, 12. (a) Ha yini hi fanele hi dyondza ku chava Xikwembu? (b) Yesu u hi dyondzisa njhani leswaku hi chava Yehovha?
11 Ku chava Xikwembu a ku tiendlekeli, ku hambana ni ku chava loku hi tswariweke na kona loko hi xiya matimba ya ntumbuluko. Hikokwalaho Davhida Lonkulu, ku nga Yesu Kreste a hi rhambeke hi ku tirhisa vuprofeta lebyi nge: “N’wina vana tanani, ndzi yingiseni; ndzi ta mi dyondzisa ku chava Yehovha.” (Pisalema 34:11) Ku chava Yehovha hi nga ku dyondza njhani eka Yesu?
12 Yesu u hi dyondzisa ku chava Yehovha hi ku hi pfuna leswaku hi twisisa vumunhu lebyinene bya Tata wa hina wa le tilweni. (Yohane 1:18) Xikombiso xa Yesu xi paluxa ndlela leyi Xikwembu xi anakanyaka ha yona ni ndlela leyi xi tirhisanaka ha yona ni van’wana, hikuva Yesu u kombisa vumunhu bya Tata wa yena hilaha ku heleleke. (Yohane 14:9, 10) Ku tlula kwalaho, hi kota ku vulavurisana na Yehovha loko hi khongelela ku rivaleriwa swidyoho swa hina, hikwalaho ka gandzelo ra Yesu. Xikombiso lexi xi hlamarisaka xa tintswalo ta Xikwembu i xivangelo xa matimba xo xi chava. Mupisalema u tsarile: “U ni ndzivalelo wa ntiyiso, leswaku u ta chaviwa.”—Pisalema 130:4.
13. Hi wahi magoza lama xaxametiweke ebukwini ya Swivuriso lama hi pfunaka ku chava Yehovha?
13 Buku ya Swivuriso yi xaxameta magoza lama nga hi pfunaka ku hlakulela moya wa ku chava Xikwembu. “N’wananga, loko wo amukela marito ya mina naswona u teka swileriso swa mina swi ri ni ntikelo, leswaku u yingisa vutlhari hi ndleve ya wena, leswaku u voyamisela mbilu ya wena eku twisiseni; ku tlula kwalaho, loko u vitana ku twisisa naswona u nyikela rito ra wena eku twisiseni, . . . hi ndlela yoleyo u ta twisisa ku chava Yehovha, u ta kuma vutivi bya Xikwembu.” (Swivuriso 2:1-5) Hikwalaho, leswaku hi chava Xikwembu hi fanele hi dyondza Rito ra xona, hi tikarhatela ku twisisa swileriso swa rona hi mbilu hinkwayo hi tlhela hi nyikela nyingiso lowukulu eka ndzayo ya rona.
14. Hi nga yi landzela njhani ndzayo leyi nyikiweke tihosi ta le Israyele?
14 Hosi yin’wana ni yin’wana ya le Israyele wa khale a yi lerisiwe ku endla kopi ya Nawu kutani ‘a yi fanele yi wu hlaya masiku hinkwawo ya vutomi bya yona, ku endlela leswaku yi dyondza ku chava Yehovha Xikwembu xa yona, leswaku yi hlayisa marito hinkwawo ya nawu.’ (Deteronoma 17:18, 19) Ku hlaya ni ku dyondza Bibele i swa nkoka eka hina loko hi lava ku dyondza ku chava Yehovha. Loko hi ri karhi hi tirhisa misinya ya milawu ya Bibele evuton’wini bya hina, hakatsongo-tsongo hi kuma vutlhari ni vutivi bya Xikwembu. Hi sungula ku “twisisa ku chava Yehovha” hikuva hi vona vuyelo lebyinene lebyi vaka kona evuton’wini bya hina, naswona hi teka vuxaka bya hina na Xikwembu byi ri bya nkoka. Ku tlula kwalaho, loko hi hlengeletana nkarhi na nkarhi ni vapfumeri-kulorhi, lavatsongo ni lavakulu va nga yingisa dyondzo ya Xikwembu, va dyondza ku xi chava ni ku famba etindleleni ta xona.—Deteronoma 31:12.
Wa Tsaka Un’wana Ni Un’wana La Chavaka Yehovha
15. Ku chava Xikwembu ku fambisana njhani ni ku xi gandzela ka hina?
15 Eka leswi se hi vulavuleke ha swona, hi nga swi vona leswaku ku chava Xikwembu i langutelo lerinene leri hinkwerhu hi faneleke hi ri hlakulela, tanihi leswi ku nga nchumu wa nkoka eku gandzeleni ka hina Yehovha. Ku hi susumetela ku n’wi tshemba hi ku helela, ku famba etindleleni ta yena ni ku n’wi namarhela. Ku fana na Yesu Kreste, na hina hi nga susumeteleka ku chava Xikwembu leswaku hi hetisisa xiboho xa ku tinyiketela ka hina sweswi ni hilaha ku nga heriki.
16. Ha yini Yehovha a hi khutaza leswaku hi n’wi chava?
16 Ku chava Xikwembu a hi nchumu wo biha naswona a swi hi tikiseli vutomi. Bibele ya hi tiyisekisa: “Wa tsaka un’wana ni un’wana la chavaka Yehovha, la fambaka etindleleni takwe.” (Pisalema 128:1) Yehovha u hi khutaza leswaku hi n’wi chava hikuva wa swi tiva leswaku mfanelo leyi yi ta hi sirhelela. Hi xiya nkhathalelo wa yena wa rirhandzu eka marito ya yena lama yaka eka Muxe: “Loko ntsena [Vaisrayele] vo endla leswaku mbilu ya vona yi ndzi chava naswona yi hlayisa swileriso swa mina hinkwaswo nkarhi hinkwawo, ku endlela leswaku swi ta va fambela kahle, vona ni vana va vona, hilaha ku nga riki na makumu!”—Deteronoma 5:29.
17. (a) Hi vuyeriwa hi yini loko hi chava Xikwembu? (b) Hi tihi timhaka ta ku chava Xikwembu leti nga ta kambisisiwa exihlokweni lexi landzelaka?
17 Hilaha ku fanaka, loko hi endla leswaku timbilu ta hina ti chava Xikwembu, swilo swi ta hi fambela kahle. Hi tindlela tihi? Xo sungula, langutelo ro tano ri ta tsakisa Xikwembu naswona ri ta hi tshineta ekusuhi na xona. Davhida a a swi tiva kahle leswaku xi “ta enerisa ku navela ka lava va [xi] chavaka, naswona [xi] ta ku twa ku rila ka vona va kombela ku pfuniwa, [xi] ta va ponisa.” (Pisalema 145:19) Xa vumbirhi, ku chava Xikwembu ku ta hi vuyerisa hikuva ku ta khumba langutelo ra hina eka swilo swo biha. (Swivuriso 3:7) Eka xihloko lexi landzelaka ku ta kambisisiwa ndlela leyi ku chava loku ku hi sirhelelaka ha yona ekhombyeni ra moya, naswona ku ta nyikeriwa swikombiso swin’wana swa le Matsalweni swa vanhu lava a va chava Xikwembu, lava fularheleke leswo biha.
[Nhlamuselo ya le hansi]
^ par. 1 Nhlengeletano ya Swirho Hinkwaswo swa Nhlangano wa Matiko yi simeke Vumbiwa bya Misava Hinkwayo bya Timfanelo ta Vanhu hi December 10, 1948.
Xana U Nga Swi Hlamula Swivutiso Leswi Landzelaka?
• Ku chava Xikwembu swi vula yini, naswona ku hi khumba njhani?
• Hi kwihi ku hlangana exikarhi ka ku chava Xikwembu ni ku famba ni Xikwembu?
• Xikombiso xa Yesu xi swi kombisa njhani leswaku ku chava Xikwembu ku fambisana ni ku rhandza Xikwembu?
• Xana hi nga ti endlisa ku yini timbilu ta hina leswaku ti chava Yehovha?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Xifaniso eka tluka 17]
Tihosi ta le Israyele a ti lerisiwe leswaku ti tiendlela tikopi ta Nawu kutani ti wu hlaya siku ni siku
[Xifaniso eka tluka 18]
Ku chava Yehovha ku hi susumetela ku n’wi tshemba ku fana ni n’wana la tshembaka tata wa yena
[Mfungho wa Vini va Xifaniso eka tluka 15]
Stars: Photo by Malin, © IAC/RGO 1991