U Nga Byi Papalata Vuvabyi Bya Mbilu Hi Tlhelo Ra Moya

Mutlangi lonkulu emisaveni eka ntlango wo tshwiririka eayisini la nga ni vutshila ni la vonakaka a hanye kahle, u lo na swi pfuketana o wela ehansi hi nkarhi wa vutiolori ivi a fisa sweswo. Mutlangi loyi a ku ri Sergei Grinkov, loyi a tshameke a kuma timendlele timbirhi ta nsuku entlangwini lowu, loyi vutshila byakwe byi heleke byi nga si tlhaveriwa hi dyambu—loko a ri ni malembe ya 28 ntsena hi vukhale. Swi hlomula mbilu hakunene! Xana u dlaye hi yini? Hi vuvabyi bya mbilu. Ku vuriwa leswaku ku hava ni un’we loyi a a langutele leswaku jaha leri ri ta fa tanihi leswi a ku nga ri na nchumu lexi kombisaka leswaku u ni vuvabyi bya mbilu. Kambe vakamberi va kume leswaku mbilu yakwe a yi ndlandlamukile naswona misiha ya yona a yi pfalekile.

HAMBILESWI swi vonakaka onge vuvabyi bya mbilu byi fika byi nga rhanganga hi ku losa, vativi va swa vutshunguri va vula leswaku sweswo a swi talanga. Mhaka ya xiheri hileswaku swikombiso swa kona, leswi fambisanaka ni ku heleriwa hi moya, ku nyuhela ngopfu ni switlhavi swa le xifuveni hakanyingi swa honisiwa. Hikwalaho, hambiloko va nga fi loko va hlaseriwa hi vuvabyi lebyi, vo tala byi va lamata vutomi bya vona hinkwabyo.

Vativi vo tala va vutshunguri namuntlha va pfumela leswaku munhu a nga papalata ku hlaseriwa hi vuvabyi bya mbilu hi ku khathala swinene hi leswi a swi dyaka ni hi mahanyelo yakwe, kun’we ni ku tshama a ri karhi a kamberiwa. * Magoza yo tano, kun’we ni ku tiyimisela kakwe hi mbilu hinkwayo leswaku a endla mindzulamiso leyi faneleke, swi ta n’wi pfuna swinene leswaku a papalata ku weriwa hi makhombo lama vangiwaka hi vuvabyi bya mbilu.

Hambiswiritano, ku ni mhaka yin’wana leyi khumbaka timbilu ta hina, leyi hi faneleke hi yi kambisisa kahle. Bibele ya hi tsundzuxa: “Hlayisa mbilu ya wena ku tlula hinkwaswo leswi swi faneleke swi hlayisiwa, hikuva swihlovo swa vutomi swi le ka yona.” (Swivuriso 4:23) Kunene, tsalwa leri ri vulavula ngopfu hi mbilu yo fanekisela. Ku hlayisa mbilu ya xiviri swi lava ku yimeriwa hi milenge, kambe i swa nkoka swinene ku tshama hi xalamukile loko hi lava ku  sirhelela timbilu ta hina to fanekisela leswaku ti nga hlaseriwi hi vuvabyi lebyi nga hi dlayaka emoyeni.

Ku Kambela Vuvabyi Bya Mbilu Yo Fanekisela

Hilaha swi nga hakona eka vuvabyi bya mbilu ya xiviri, ndlela yin’wana leyi tirhaka hakunene ya ku sivela vuvabyi bya mbilu hi tlhelo ra moya i ku tiva swivangelo swa byona ivi u teka magoza yo karhi. Kutani a hi kambisiseni swin’wana swa swivangelo-nkulu swa vuvabyi bya mbilu—bya xiviri ni byo fanekisela.

Swakudya. Vo tala va swi tiva leswaku swakudya leswi nga akiki a swi pfuni nchumu emirini, hambiloko swi tsokombela. Hilaha ku fanaka, swakudya swa mianakanyo leswi nga akiki swi kumeka hi ku olova naswona swi nyanyula mintlhaveko, kambe swa onha hi tlhelo ra moya. Swihaxa-mahungu swi xavisa swilo swo tala hi vutlhari leswi vulavulaka hi ku tikhoma ko biha hi tlhelo ra rimbewu, madzolonga ni vungoma. Ku nghenisa swilo swo tano emianakanyweni ya wena swi nga va ni khombo embilwini ya wena yo fanekisela. Rito ra Xikwembu ri ri: “Hinkwaswo leswi nga emisaveni—ku navela ka nyama ni ku navela ka mahlo ni ku bombisa rifuwo ra munhu ra vutomi—a swi humi eka Tatana, kambe swi huma emisaveni. Ku tlula kwalaho, misava ya hundza ni ku navela ka yona, kambe loyi a endlaka ku rhandza ka Xikwembu u tshama hi masiku.”—1 Yohane 2:16, 17.

Munhu la rhandzaka swakudya leswi nga akiki miri, a nga lavi no swi vona swakudya leswi akaka miri, swo tanihi mihandzu ni matsavu ya rihlaza. Hilaha ku fanaka, munhu la toloveleke ku tsakisa mianakanyo ni mbilu yakwe hi swilo swa misava a nga swi tsakeli swakudya swa moya leswinene ni leswi tiyeke. Eku sunguleni a nga pfa a tlovatlova “ntswamba” wa Rito ra Xikwembu. (Vaheveru 5:13) Swi n’wi tekela nkarhi ku va munhu la vupfeke emoyeni lerova u tsandzeka ni ku byarha vutihlamuleri bya yena bya moya evandlheni ra Vukreste ni le nsin’wini. (Matewu 24:14; 28:19; Vaheveru 10:24, 25) Van’wana lava nga exiyin’weni xexo va sungule ku tsana swinene emoyeni ku fikela laha va holaka kumbe va va Timbhoni hi nomu ntsena!

Khombo rin’wana hileswaku ku languteka ka le handle ku nga va loku kanganyisaka. Ku endla mintirho ya Vukreste hi ku hetisisa nawu ntsena swi nga endla leswaku swi nga hatli swi vonaka leswaku mbilu yo fanekisela yi le ku tsaneni, hikwalaho ka nkucetelo wa ku hlongorisa swilo leswi vonakaka kumbe vuhungasi lebyi vulavulaka hi ku tikhoma ko biha, madzolonga kumbe vungoma. Swakudya swo tano leswi nga riki swinene hi tlhelo ra moya swi nga vonaka swi nga byi khumbi vumoya bya wena, kambe swi nga tlanyata mbilu yo fanekisela hi ndlela leyi swakudya leswi nga akiki miri swi yi onhaka ha yona misiha ni mbilu ya xiviri. Yesu u lemukise leswaku hi fanele hi lwa hi matimba leswaku timbilu ta hina ti nga ngheniwi hi ku navela ko biha. U te: “Un’wana ni un’wana la tshamelaka ku languta wansati lerova a n’wi navela, ana se u endle vuoswi na yena embilwini yakwe.” (Matewu 5:28) Ina, swakudya swa moya leswi nga akiki miri swi nga vanga vuvabyi bya mbilu hi tlhelo ra moya. Kambe ka ha ri ni swin’wana leswi lavaka ku xiyiwa.

 Vutiolori. Vo tala va swi tiva leswaku ku tshama u nga endli nchumu swi nga vanga vuvabyi bya mbilu ya xiviri. Hi ku fanana, ku va ni vulolo etimhakeni ta moya swi nga va ni vuyelo byo biha. Hi xikombiso, munhu a nga ha hlanganyela hi ndlela yo karhi evutirhelini bya Vukreste, kambe a hlanganyela hi ndlela leyi rhandziwaka hi yena, a nga tikarhateli ku va “mutirhi la nga riki na nchumu wo khomiwa hi tingana ha wona, [hambi ku ri ku] ri tamela khwatsi rito ra ntiyiso.” (2 Timotiya 2:15) Kumbe a nga va kona eminhlanganweni yin’wana ya Vukreste kambe a nga tikarhati hi ku lunghiselela kumbe ku hlamula eka yona. Swi nga endleka a nga ri na tipakani ta moya naswona a nga ti hisekeli timhaka ta moya. Ku nga khathali ka yena hi timhaka ta moya swi nga hetelela swi tsanise ripfumelo rakwe kumbe ri fa kunene. (Yakobo 2:26) Muapostola Pawulo u xiye khombo leri loko a tsalela Vakreste va Vaheveru, laha swi tikombaka onge van’wana va vona a va ri ni vulolo byo tano etimhakeni ta moya. Xiya ndlela leyi a va lemukiseke ha yona leswaku va nga tikuma va tlanyarile hi tlhelo ra moya. “Tivoneleni, vamakwerhu, hi ku chava leswaku ku nga tshuka ku va ni un’wana wa n’wina la vaka ni mbilu yo homboloka leyi pfumalaka ripfumelo, hi ku suka eka Xikwembu lexi hanyaka; kambe hambetani mi khongotelana siku rin’wana ni rin’wana, ntsena loko ri vuriwa ‘Namuntlha,’ hi ku chava leswaku un’wana wa n’wina a nga tshuka a nonon’hwisiwa hi matimba ya vuxisi ya xidyoho.”—Vaheveru 3:12, 13.

Ntshikilelo wa mianakanyo. Nchumu wun’wana lowu talaka ku vanga vuvabyi bya mbilu i ku tshikileleka lokukulu ka mianakanyo. Hilaha ku fanaka, ku tshikileleka emianakanyweni kumbe “ku vilela hi vutomi” swi nga va ni khombo embilwini yo fanekisela, hambi ku ri ku tshikisa munhu ku tirhela Xikwembu. Xitsundzuxo xa Yesu xi fanerile emhakeni leyi: “Tivoneleni leswaku timbilu ta n’wina ti nga tshuki ti tshikileriwa hi ku dya ngopfu ni ku nwa ngopfu ni ku vilela hi vutomi, kutani hi xitshuketa siku rero ri mi wela hi xihatla ku fana ni ntlhamu.” (Luka 21:34, 35) Ntshikilelo wa mianakanyo wu nga khumba timbilu ta hina to fanekisela loko hi tshama nkarhi wo leha hi ri karhi hi karhatiwa hi xidyoho lexi endliweke exihundleni. Hosi Davhida u swi tive kahle leswaku ku karhateka loku fambisanaka ni ntshikilelo wo tano wa mianakanyo ku njhani, loko a ku: “A ku na ku rhula emarhambyini ya mina hikwalaho ka xidyoho xa mina. Hikuva swidyoho swa mina swi hundze nhloko ya mina; swa ndzi tikela ku fana ni ndzhwalo wo tika.”—Pisalema 38:3, 4.

Ku tiyiseka ku tlula mpimo. Vanhu vo tala lava khomiweke hi vuvabyi bya mbilu a va tiyiseka ku  tlula mpimo hi xiyimo xa vona xa rihanyo loko byi nga si va khoma. Hakanyingi a va nga swi lavi ku ya kamberiwa naswona a va swi teka swi ri ku tlanga hi nkarhi. Hilaha ku fanaka, van’wana va nga anakanya leswaku leswi se swi hlayaka malembe va ri Vakreste, a ku na nchumu lexi nga endlekaka eka vona. Va nga tshika ku tikambela hi tlhelo ra moya ku kondza va fikeriwa hi khombo. I swa nkoka leswaku hi tshama hi ri karhi hi anakanya hi xitsundzuxo lexinene xa ku lwisana ni ku titshemba ku tlula mpimo, lexi vuriweke hi muapostola Pawulo, lexi nge: “Loyi a ehleketaka leswaku u yimile a a tivonele leswaku a nga wi.” I vutlhari ku xiya leswaku a hi hetisekanga kutani hi kambisisa vumoya bya hina nkarhi na nkarhi.—1 Vakorinto 10:12; Swivuriso 28:14.

U Nga Honisi Swikombiso

Swa twala leswi Matsalwa ma kandziyisaka ngopfu xiyimo xa mbilu yo fanekisela. Eka Yeremiya 17:9, 10, ha hlaya: “Mbilu yi kanganyisa ngopfu ku tlula hinkwaswo naswona yi ni khombo. I mani la nga yi tivaka? Mina Yehovha, ndzi kambisisa mbilu, ndzi kambela tinso, leswaku ndzi nyika un’wana ni un’wana hi ku ya hi tindlela ta yena, hi ku landza mihandzu ya swiendlo swakwe.” Kambe handle ko kambisisa timbilu ta hina, nakambe Yehovha u endla malunghiselelo ya rirhandzu leswaku a hi pfuna hi tikambisisa hi ndlela leyi lavekaka.

U tirhisa “hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha” leswaku ri hi nyika switsundzuxo leswi lavekaka. (Matewu 24:45) Hi xikombiso, yin’wana ya tindlela letikulu leti timbilu ta hina to fanekisela ti nga hi kanganyisaka ha tona i ku hi vangela ku hanya etikweni ra milorho. Sweswo swi vula ku anakanya hi swilo leswi nga riki kona ni ku lorha ri lo hosi! Sweswo swi nga va ni khombo swinene, ngopfu-ngopfu loko swi ku vangela ku anakanya hi swilo leswi nga basangiki. Hikwalaho, hi fanele hi swi papalata hi ku helela. Loko hi venga vuhomboloki hilaha Yesu a a byi venga hakona, hi ta khathalela timbilu ta hina leswaku hi nga hanyi etikweni ra milorho.—Vaheveru 1:8, 9.

Tlhandlakambirhi, evandlheni ra Vukreste ku ni vakulu lava nga hi pfunaka hi ndlela ya rirhandzu. Hambileswi swi hi tsakisaka loko van’wana va khathala hi hina, un’wana ni un’wana wa hina u ni vutihlamuleri byo khathalela mbilu yakwe yo fanekisela. Un’wana ni un’wana u ni vutihlamuleri byo “[tiyiseka] hi swilo hinkwaswo” ni ku ‘tshama a ri karhi a tikambela ku vona loko a ri eripfumelweni.’—1 Vatesalonika 5:21; 2 Vakorinto 13:5.

Hlayisa Mbilu

Nsinya wa nawu wa Bibele lowu nge “xin’wana ni xin’wana lexi munhu a xi byalaka, u ta tlhela a tshovela xona” wu tirha ni le ka xiyimo xa timbilu ta hina to fanekisela. (Vagalatiya 6:7) Loko munhu o na swi pfuketana a wa emoyeni, hakanyingi swi va swi vangiwe hi ku va a tipete eka swilo leswi nga ni khombo hi tlhelo ra moya, swo tanihi ku languta swilo swo naveta rimbewu, ku karhateka ngopfu hi swilo leswi vonakaka kumbe ku lwela ku kuma ndhuma kumbe xikhundla.

Hikwalaho, leswaku munhu a sirhelela mbilu yakwe, i swa nkoka leswaku a kambisisa swilo leswi a wundlaka vumoya byakwe ha swona. Wundla mianakanyo ni mbilu ya wena hi Rito ra Xikwembu. Papalata swakudya swa mianakanyo leswi kumekaka hi ku olova ni leswi swi tsakisaka nyama kambe swi tlanyataka mbilu yo fanekisela. Mupisalema u lemukise hi ku tirhisa marito lamanene yo fanekisela ni lama pfumelelanaka ni swa vutshunguri a ku: “Mbilu ya vona yi tlanyarile ku fana ni mafurha.”—Pisalema 119:70.

Loko u ri ni swidyoho leswi ku nga khale u swi endla exihundleni, ringeta ku swi phela ehansi u swi seletela swi nga si pfala misiha yo fanekisela ya ngati. Loko misava yi sungula ku tikomba onge yi ni swilo swo tala leswi tsakisaka, anakanyisisa hi ndzayo ya vutlhari leyi nyikeriweke  hi muapostola Pawulo. U tsarile: “Vamakwerhu, ndzi ri, nkarhi lowu seleke wu komile. Ku sukela sweswi lava . . . tirhisaka misava leyi a va endle onge a va yi tirhisi hi xitalo; hikuva xiyimo xa misava leyi xa hundzuka.” (1 Vakorinto 7:29-31) Naswona loko se u sungula ku kokiwa hi rifuwo, yingisa marito ya Yobo lama nge: “Loko ndzi veke nsuku leswaku wu va ntshembo wa mina, kumbe ndzi byele nsuku ndzi ku, ‘U ntshembo wa mina!’ xexo na xona a ku ta va ku ri xidyoho lexi lavaka nyingiso wa vululami, hikuva a ndzi ta va ndzi landzule Xikwembu xa ntiyiso lexi nga le henhla.”—Yobo 31:24, 28; Pisalema 62:10; 1 Timotiya 6:9, 10.

Bibele ya tsundzuxa malunghana ni xiphiqo lexi vangiwaka hi ku tshamela ku honisa ndzayo leyi sekeriweke eBibeleni: “Munhu la tshinyiwaka hi ku phindha-phindha kambe a nonon’hwisa nhamu, u ta tshoveka hi xitshuketa, a nge hanyi.” (Swivuriso 29:1) Ku hambana ni sweswo, loko hi ti khathalela kahle timbilu ta hina to fanekisela, hi ta tsaka hi tlhela hi va ni ku rhula ka mianakanyo loku kumekaka loko u hanya vutomi byo olova. Sweswo hi leswi Vakreste va ntiyiso va khutaziwaka ku swi endla. Muapostola Pawulo u huhuteriwe ku tsala a ku: “Hakunene, ku tinyiketela loku ku nga ni vukwembu swin’we ni ku eneriseka i ndlela leyi pindzurisaka swinene. Hikuva a hi tanga na nchumu emisaveni, naswona a hi nge fambi na nchumu. Kutani, loko hi ri ni swakudya ni swifunengeto, hi ta eneriseka hi swilo leswi.”—1 Timotiya 6:6-8.

Ina, loko hi tiletela ku famba endleleni ya Xikwembu hi ta tiyiseka leswaku hi ni timbilu to fanekisela leti hanyeke kahle ni leti tiyeke. Loko hi yi xiyisisa swinene ndlela leyi hi dyaka swakudya swa moya ha yona, a hi nge pfumeleli tindlela leti dlayaka ta misava swin’we ni mianakanyo ya kona leswaku swi tlanyata vumoya bya hina. Xa nkoka swinene, onge hi nga tshama hi kambela timbilu ta hina to fanekisela hi ku amukela malunghiselelo lawa Yehovha a ma endlaka hi ku tirhisa nhlengeletano ya yena. Loko hi endla sweswo hi ku hiseka swi ta hi pfuna leswaku hi papalata vuyelo byo biha bya ku khomiwa hi vuvabyi bya mbilu hi tlhelo ra moya.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Nkomiso eka tluka 10]

SWAKUDYA SWA MOYA LESWI NGA RIKI SWINENE SWI NGA TLANYATA TIMBILU TA HINA TO FANEKISELA KU FANA NI NDLELA LEYI SWAKUDYA LESWI NGA AKIKI MIRI SWI NGA YI ONHAKA HA YONA MISIHA YA NGATI NI TIMBILU TA XIVIRI

[Nkomiso eka tluka 10]

KU VA NI VULOLO HI TLHELO RA MOYA SWI NGA VA NI VUYELO BYO BIHA

[Nkomiso eka tluka 11]

“KU VILELA HI VUTOMI” KU NGA YI TLANYATA HI KU OLOVA MBILU YO FANEKISELA

[Xifaniso eka tluka 11]

Loko hi honisa rihanyo ra hina ra moya hi nga ha va ni ku karhateka lokukulu

[Swifaniso eka tluka 13]

Ku hlakulela mikhuva leyinene ya moya swi hlayisa mbilu yo fanekisela

[Mfungho wa Vini va Xifaniso eka tluka 9]

AP Photo/David Longstreath