Muti Lowu Nga eNtshaveni

“N’WINA mi ku vonakala ka misava. Muti a wu nge fihleki loko wu akiwe ehenhla ka ntshava,” ku vula Yesu a byela vadyondzisiwa va yena eDyondzweni ya yena leyi dumeke ya le Ntshaveni.—Matewu 5:14.

Madoroba yo tala ya le Yudiya ni le Galeliya a ma ri etintshaveni, ku nga ri eminkoveni. Xivangelo lexikulu xa ku hlawula tintshava a ku ri vuhlayiseki. Handle ka mavuthu lama hlaselaka, vaphangi a va tala ku dumela miti ya Vaisrayele. (2 Tihosi 5:2; 24:2) Vaaki lava nga ni xivindzi a swi va olovela ku sirhelela mintlawa ya tiyindlu leti nga ekusuhi na kusuhi ehenhla ka ntshava ku tlula leti nga edorobeni leri nga enkoveni, leri a ri lava khumbi lerikulu ro ri sirhelela.

Tanihi leswi makhumbi ya tiyindlu ta Vayuda a ma tala ku phamiwa hi kalaka, tiyindlu leti to basa leti tlimbaneke ehenhla ka ntshava a ti vonaka hi ku olova hambi wa ha ri ekulenyana. (Mintirho 23:3) Loko dyambu ri tlhavile le Palestina, madoroba lawa ya le tintshaveni a ma vangama ku fana ni rivoni, hilaha madoroba ya le Mediteraniya ma vangamaka hakona enkarhini wa hina.

Yesu u tirhise xiyimo lexi xo hlamarisa xa muti wa Galeliya ni wa Yudiya leswaku a dyondzisa valandzeri va yena vutihlamuleri bya Mukreste wa ntiyiso. U va byele a ku: “Hi ku fanana ku voninga ka n’wina a ku vonakale emahlweni ka vanhu, leswaku va ta vona mintirho ya n’wina leyinene kutani va vangamisa Tata wa n’wina la nge matilweni.” (Matewu 5:16) Ku tikhoma lokunene ka Vakreste ka xiyiwa, hambileswi vona kahle-kahle va nga swi endleriki ku dzunisiwa hi vanhu.—Matewu 6:1.

Ku tikhoma ko tano lokunene ku vonaka kahle emintsombanweni ya muganga ya Timbhoni ta Yehovha. Phepha-hungu rin’wana ra le Spaniya, loko ri vulavula hi ntsombano wa sweswinyana ri te: “Hambileswi vanhu lava nghenaka tikereke va nga ha byi tsakeriki vukhongeri, leswi a swi tano eka Timbhoni ta Yehovha. Leswi ti nga laviki leswaku Bibele yi lahlekeriwa hi ntikelo wa yona, ta swi tirhisa leswi ti swi dyondzaka eRitweni ra Xikwembu.”

Thomas, loyi a khathalelaka rivala ra mintlangu leri nga le n’walungu-vupela-dyambu bya Spaniya, leri Timbhoni a ti tala ku tirhisa rona, u tsakele ku va exikarhi ka vanhu lava tirhisaka Rito ra Xikwembu. U wu tlhentlhise switsongo nkarhi wa yena wa ku huma penceni leswaku a ta va kona entsombanweni wa muganga wa Timbhoni ta Yehovha. Loko vapfhumba vo tala, ku katsa ni vana va ye eka yena loko ntsombano wu hela leswaku va ya n’wi nkhensa hikwalaho ka ntirhisano wa yena eka malembe lama hundzeke va tlhela va n’wi navelela leswinene loko a hume penceni, u sungule ku rila. U te: “Ku tiva vanhu vo fana na n’wina ku ve nchumu lowukulu evuton’wini bya mina.”

Muti lowu nga entshaveni wu koka nyingiso wa munhu loyi a wu vonaka hikuva wu vonaka kahle naswona tiyindlu tihi na tihi to basa leti nga eka wona ta vangama loko ti tlhaviwa hi dyambu. Hilaha ku fanaka, Vakreste va ntiyiso va vonaka kahle hikuva va tikarhatela ku landzela nkongomiso lowu tlakukeke wa Matsalwa wa ku tshembeka, mahanyelo lamanene ni ntwela-vusiwana.

Ku engetela kwalaho, Vakreste va kombisa ku vonakala ka ntiyiso hi ntirho wa vona wo chumayela. Muapostola Pawulo u vule leswi landzelaka malunghana ni Vakreste va lembe-xidzana ro sungula: “Hi yona mhaka leyi hi nga tshikiki, leswi hi nga ni vutirheli lebyi hi ku ya hi tintswalo leti hi kombisiweke tona . . . kambe hi ku kombisa ntiyiso ha tibumabumela eka ripfalo  ra munhu un’wana ni un’wana emahlweni ka Xikwembu.” (2 Vakorinto 4:1, 2) Hambileswi va kanetiweke kun’wana ni kun’wana laha va chumayelaka kona, Yehovha u katekise vutirheli bya vona lerova kwalomu ka lembe ra 60 C.E., Pawulo u tsale leswaku mahungu lamanene a ma chumayeriwe “eka ntumbuluko hinkwawo lowu nga ehansi ka tilo.”—Vakolosa 1:23.

Namuntlha, Timbhoni ta Yehovha ti tlhela ti byi teka byi ri bya nkoka vutihlamuleri bya tona byo ‘endla leswaku ku voninga ka tona ku vonakala emahlweni ka vanhu,’ hilaha Yesu a leriseke hakona. Timbhoni ta Yehovha ti hangalasa mahungu lamanene ya Mfumo ematikweni ya 235 emisaveni hinkwayo, hi milomu ya tona ni hi tibuku leti kandziyisiweke. Leswaku ku vonakala koloko ka ntiyiso wa Bibele ku kumiwa hi vanhu vo tala swinene, tibuku ta tona ta Bibele ti kumeka hi tindzimi ta kwalomu ka 370.—Matewu 24:14; Nhlavutelo 14:6, 7.

Etindhawini to tala, Timbhoni ti langutane ni ntlhontlho wa ku dyondza tindzimi ta vanhu lava sukeke ematikweni lawa ntirho wo chumayela wu yirisiweke eka wona. Hi xikombiso, vanhu vo tala lava humaka eChayina ni le Rhaxiya va khitikanele emadorobeni lamakulu yo hlayanyana le Amerika N’walungu. Timbhoni ta kwalaho ti tikarhatela ku dyondza Xichayina, Xirhaxiya ni tindzimi tin’wana leswaku ti ta chumayela mahungu lamanene eka vanhu lava ha ku fikaka. Kahle-kahle, ku fambisiwa tikhoso leti endleriweke ku hatlisisa ku dyondza tindzimi leti leswaku mahungu lamanene ma ta chumayeriwa ni le ka van’wana loko masimu ‘ma ha basile leswaku ma tshoveriwa.’—Yohane 4:35.

Muprofeta Esaya u vule ka ha ri emahlweni a ku: “Exiphen’wini xo hetelela xa masiku ntshava ya yindlu ya Yehovha yi ta simekiwa yi tiya ehenhla ka tintshava, kunene yi ta tlakuseriwa ehenhla ka switsunga; kutani matiko hinkwawo ma fanele ma khitikanela eka yona.” Hi ku tikhoma ka tona ni hi vutirheli bya tona, Timbhoni ta Yehovha ti pfuna vanhu hinkwako-nkwako leswaku va ta ‘entshaveni ya yindlu ya Yehovha’ leswaku va ta dyondzisiwa tindlela ta Xikwembu va tlhela va dyondza ku famba endleleni ya Xikwembu. (Esaya 2:2, 3) Vuyelo lebyi tsakisaka hileswaku, hilaha Yesu a vuleke hakona, ti ‘vangamisa Tata wa tona wa le tilweni,’ Yehovha Xikwembu.—Matewu 5:16; 1 Petro 2:12.