Vurhangeri Lebyinene Xana Hi Nga Byi Kuma Kwihi?

BIBELE yi ri: “Yindlu yin’wana ni yin’wana yi akiwa hi munhu, kambe loyi a akeke swilo hinkwaswo i Xikwembu.” (Vaheveru 3:4; Nhlavutelo 4:11) Tanihi leswi Yehovha Xikwembu xa ntiyiso, a nga Muvumbi wa hina, u “ku tiva kahle ku vumbeka ka hina.” (Pisalema 103:14) U ku tiva hi ku helela ku tsana ka hina ni swilaveko swa hina. Naswona leswi a nga Xikwembu xa rirhandzu, u lava ku enerisa swilaveko sweswo. (Pisalema 145:16; 1 Yohane 4:8) Ni xilaveko xa hina xa vurhangeri lebyinene xa katseka.

Hi ku tirhisa muprofeta Esaya, Yehovha u te: “Maswivo! Ndzi n’wi veke a va mbhoni eka vanhu va matiko, a va murhangeri ni ndhuna ya vanhu va matiko.” (Esaya 55:4) Ntlhantlho wa xiphiqo xa namuntlha xa vurhangeri wu katsa ku tiva Murhangeri loyi—la vekiweke hi Lowa Matimba Hinkwawo—ni ku pfumela ku rhangeriwa hi yena. Kutani i mani Murhangeri ni Ndhuna leyi ku vulavuriweke hi yona ka ha ri emahlweni? Hi tihi timfanelo ta yena ta ku va murhangeri? U ta hi rhangela a hi yisa kwihi? Hi fanele hi endla yini leswaku hi vuyeriwa eka vurhangeri byakwe?

Ku Fika Ka Murhangeri La Tshembisiweke

Kwalomu ka malembe ya 2 500 lama hundzeke, ntsumi Gabriyele yi humelele eka muprofeta Daniyele kutani yi ku eka yena: “U fanele  u tiva, u twisisa leswaku ku sukela eku humeni ka rito ro vuyisela ni ku pfuxa Yerusalema ku fika eka Mesiya lowa Murhangeri, ku ta va ni mavhiki ya nkombo, ni mavhiki ya 62. Entiyisweni wu ta tlhela wu akiwa, wu va ni ntsendzele ni nsele wa mati, kambe eminkarhini ya mahlomulo.”—Daniyele 9:25.

Swi le rivaleni leswaku ntsumi a yi byela Daniyele hi nkarhi wo karhi wa ku ta ka Murhangeri la hlawuriweke hi Yehovha. “Mesiya lowa Murhangeri” a a ta humelela loko ku hela mavhiki ya 69, kumbe malembe ya 483, ku hlayeriwa ku sukela hi 455 B.C.E., loko ku vuriwa rito ra leswaku ku ya pfuxetiwa Yerusalema. * (Nehemiya 2:1-8) Ku humelele yini loko nkarhi wolowo wu hela? Luka mutsari wa Evhangeli u ri: “Elembeni ra vu-15 ra ku fuma ka Tiberiyo Khezari, loko Pontiyo Pilato a ri ndhuna-nkulu ya Yudiya, naswona Heroda a ri mufumi wa muganga wa Galeliya [hi 29 C.E.], . . . xitiviso xa Xikwembu xi fike eka Yohane n’wana wa Zakariya emananga. Kutani a fika etikweni hinkwaro ra le kusuhi na Yordani, a chumayela hi nkhuvulo lowu yimelaka ku hundzuka ko rivaleriwa swidyoho.” Enkarhini wolowo “vanhu a va ri eku languteleni” ka Mesiya lowa Murhangeri. (Luka 3:1-3, 15) Hambileswi mintshungu yi teke eka Yohane, a a nga ri yena Murhangeri yoloye.

Kutani kwalomu ka October 29 C.E., Yesu wa Nazareta u ye eka Yohane leswaku a ya n’wi khuvula. Kutani Yohane u nyikele vumbhoni a ku: “Ndzi vone moya wu xika ku fana ni tuva wu huma etilweni, wu tshama eka yena. Hambi mina a ndzi n’wi tivanga, kambe yena Loyi a ndzi rhumeke ku khuvula hi mati u ndzi byerile a ku, ‘Hambi ku ri mani loyi u vonaka moya wu xika wu tshama ehenhla ka yena, hi yena loyi a khuvulaka hi moya lowo kwetsima.’ Kutani ndzi wu vonile, naswona ndzi nyikele vumbhoni bya leswaku loyi i N’wana wa Xikwembu.’” (Yohane 1:32-34) Loko Yesu a khuvuriwa u ve Murhangeri la totiweke—Mesiya, kumbe Kreste.

Ina, “murhangeri ni ndhuna ya vanhu va matiko” la tshembisiweke ku ve Yesu Kreste. Naswona loko hi kambisisa timfanelo ta yena ta ku va murhangeri, hi hatla hi swi xiya leswaku vurhangeri byakwe byi swi tlula swinene swilaveko swa manguva lawa swa murhangeri lonene.

Mesiya—Murhangeri Lonene

Murhangeri lonene u nyikela nkongomiso lowunene a tlhela a pfuna vanhu lava a va khathalelaka leswaku va va ni matimba ni vuswikoti bya ku tlhantlha swiphiqo swa vona hilaha ku humelelaka. Buku leyi nge 21st Century Leadership: Dialogues With 100 Top Leaders yi ri: ‘Lexi hi xona xi lavekaka eka murhangeri la humelelaka wa lembe-xidzana ra vu-21.’ Yesu u va lunghiselele kahle vayingiseri va yena leswaku va langutana ni swiyimo swa siku na siku! Anakanya hi dyondzo yakwe leyi tivekaka ngopfu—Dyondzo ya le Ntshaveni. Marito lama tsariweke eka Matewu tindzima 5 ku ya ka 7 ma ni ndzayo leyinene ngopfu.

Hi xikombiso, anakanya hi ndzayo ya Yesu yo lulamisa timholovo exikarhi ka vanhu. U te: “Hikwalaho, loko u tisa nyiko ya wena ealitarini kutani u tsundzuka kwalaho leswaku ku ni mhaka leyi makwenu a ku hehlaka ha yona, siya nyiko ya wena kwalaho mahlweni ka alitari, u famba; u rhanga u ya endla ku rhula ni makwenu, kutani loko u vuya, u nyikela nyiko ya wena.” (Matewu 5:23, 24) Ku teka goza ro kondletela ku rhula ni van’wana ku fanele ku rhanga emahlweni—i ka nkoka swinene ku tlula ni ku endla ntirho wa vukhongeri, ko tanihi ku nyikela tinyiko ealitarini ya le tempeleni eYerusalema, hilaha Nawu wa Muxe a wu lerisa hakona. Handle ka sweswo, swiendlo swa vugandzeri a swi amukeleki eka Xikwembu. Ndzayo ya Yesu ya ha tirha namuntlha hilaha a yi tirha hakona madzana ya malembe lama hundzeke.

Yesu u tlhele a pfuna vayingiseri va yena leswaku va papalata ntlhamu wa ku tikhoma loko biha. U va tsundzuxile: “Mi swi twile leswaku ku vuriwe leswi, ‘U nga tshuki u endla vuoswi.’ Kambe ndza mi byela leswaku un’wana ni un’wana la tshamelaka ku languta wansati lerova a n’wi navela, ana se u endle vuoswi na yena embilwini yakwe.” (Matewu 5:27, 28) Xitsundzuxo lexi xa fanela hakunene! A hi fanelanga hi anakanya ni hi nchumu lowu nga ta hi vangela leswaku hi endla vuoswi. Yesu u vule leswaku vumbhisa ni vuoswi  swi huma embilwini. (Matewu 15:18, 19) Hi ta va hi tlharihile loko hi hlayisa mbilu ya hina.—Swivuriso 4:23.

Dyondzo ya le Ntshaveni nakambe yi ni ndzayo ya nkoka swinene yo rhandza valala va wena, yo hanana, yo va ni langutelo leri faneleke hi swilo leswi vonakaka ni swilo swa moya, ni swin’wana swo fana ni sweswo. (Matewu 5:43-47; 6:1-4, 19-21, 24-34) Yesu u tlhele a kombisa vayingiseri vakwe ndlela yo lava mpfuno wa Xikwembu hi ku va dyondzisa ku khongela. (Matewu 6:9-13) Mesiya lowa Murhangeri u tiyisa valandzeri vakwe a tlhela a va pfuna ku lunghekela ku langutana ni swiphiqo leswi tolovelekeke evanhwini.

Ku ringana minkarhi ya tsevu Yesu u sungule swiga swa yena swa Dyondzo ya le Ntshaveni hi marito lama nge “mi swi twile leswaku ku vuriwe leswi” kumbe “ku tlula kwalaho ku vuriwe leswaku,” kutani a vula mhaka yin’wana, a ku “hambiswiritano, mina ndzi mi byela leswaku.” (Matewu 5:21, 22, 27, 28, 31-34, 38, 39, 43, 44) Sweswo swi kombisa leswaku vayingiseri vakwe a va tolovele ku endla swilo hi ndlela yin’wana, hi ku ya hi mindhavuko ya nomu ya Vafarisi. Kambe Yesu se a a va komba ndlela yin’wana—leyi a yi kombisa nhlamuselo ya xiviri ya Nawu wa Muxe. Hikwalaho Yesu a a kombisa ku cinca, naswona leswi u swi endle hi ndlela leyi a swi ta olovela valandzeri va yena leswaku va ku amukela. Ina, Yesu u susumetele vanhu leswaku va hundzuka hi ndlela leyi xiyekaka evuton’wini bya vona, emoyeni ni le mahanyelweni. Lowu i mfungho wa murhangeri wa ntiyiso.

Buku yin’wana leyi vulavulaka hi vulawuri yi kombisa ndlela leyi swi tikaka ha yona ku tisa ku cinca koloko. Yi ri: “[Murhangeri] la tisaka ku cinca u fanele a va ni ntwela-vusiwana ku fana ni mukondleteri, u fanele a twisisa ku fana ni mutivi wa mianakanyo, u fanele a va ni matimba ku fana ni xitsutsumi xa matsambu, u fanele a phikelela ku fana ni mbyana, u fanele a titshemba ku fana ni munhu la tshamaka a ri yexe naswona a lehisa mbilu ku fana ni mukwetsimi. Naswona hambiloko a ri na tona hinkwato timfanelo leti, a ku na xitiyisekiso xa leswaku u ta humelela.”

Xihloko lexi nge “Vurhangeri: Xana Mikhuva I Ya Nkoka?” xi te: “Varhangeri va fanele va tikhoma hi ndlela leyi va navelaka leswaku valandzeri va vona va tikhoma ha yona.” Ku vula ntiyiso, murhangeri lonene u endla leswi a swi vulaka. Yesu Kreste a a ri munhu wo tano! Ina, u dyondzise lava a a ri na vona leswaku va titsongahata, kambe u tlhele a va nyika dyondzo hi ku va hlambisa milenge. (Yohane 13:5-15) A nga lo rhumela vadyondzisiwa vakwe ntsena leswaku va ya chumayela mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu, kambe na yena u tikarhate swinene entirhweni wolowo. (Matewu 4:18-25; Luka 8:1-3; 9:1-6; 10:1-24; Yohane 10:40-42) Naswona loko swi ta eku amukeleni ka vurhangeri, Yesu u veke xikombiso. U vule leswi malunghana na yena n’wini: “N’wana a nge endli xilo ni xin’we hi ku tisungulela, kambe u endla ntsena lexi a vonaka Tatana a xi endla.”—Yohane 5:19.

Mhaka leyi ha ha ku vulavulaka ha yona ya leswi Yesu a swi vuleke a tlhela a swi endla yi swi kombisa kahle leswaku i Murhangeri lonene. Entiyisweni milawu leyi vanhu va yi vekeke ya vurhangeri lebyinene a yi enelanga eka yena. Yesu u hetisekile. Leswi se a nga ha fiki endzhaku ka ku pfuxiwa ka yena eku feni, u hanya hi masiku. (1 Petro 3:18; Nhlavutelo 1:13-18) Hi wihi murhangeri la nga munhu la nga fikelelaka timfanelo leti?

Hi Fanele Hi Endla Yini?

Tanihi Hosi leyi fumaka eMfun’weni wa Xikwembu, “Mesiya lowa Murhangeri” u ta chululela mikateko eka vanhu lava yingisaka. Emhakeni leyi Matsalwa ma tshembisa: “Kunene misava yi ta tala hi ku tiva Yehovha kukota mati lama funengetaka lwandle.” (Esaya 11:9) “Lavo rhula va ta dya ndzhaka ya misava, hakunene va ta kuma ntsako lowu heleleke eku rhuleni lokukulu.” (Pisalema 37:11) “Entiyisweni va ta tshama, un’wana ni un’wana ehansi ka murhi wakwe wa vhinya ni le hansi ka nkuwa wakwe, a ku nge vi na munhu loyi a va chavisaka.” (Mikiya 4:4) “Xikwembu hi xiviri xi ta va na vona. Kutani xi ta sula mihloti hinkwayo ematihlweni ya vona, rifu a ri nge he vi kona, hambi ku ri ku kolola, ni xirilo ni xitlhavi a swi nge he vi kona. Swilo swo sungula swi hundzile.”—Nhlavutelo 21:3, 4.

 Namuntlha misava yi ni xiphiqo xa vurhangeri. Kambe, Yesu Kreste u kongomisa vanhu vo rhula emisaveni leyintshwa yo rhula, laha vanhu lava yingisaka va nga ta gandzela Yehovha Xikwembu hi vun’we naswona eku heteleleni va ta va vanhu lava hetisekeke. I swa nkoka swinene leswaku hi tinyika nkarhi wa ku kuma vutivi bya Xikwembu xa ntiyiso swin’we ni Murhangeri la vekiweke hi xona kutani hi endla swilo hi ku pfumelelana ni vutivi byebyo!—Yohane 17:3.

Ndlela leyinene ya ku komba munhu xichavo i ku n’wi tekelela. Kutani xana a hi fanelanga hi ringeta ku tekelela Murhangeri lonkulu swinene ematin’wini ya vanhu—ku nga Yesu Kreste? Hi nga swi endlisa ku yini sweswo? Loko hi amukela vurhangeri byakwe ku ta va ni vuyelo byihi evuton’wini bya hina? Swivutiso leswi ni swin’wana swi ta hlamuriwa eswihlokweni swimbirhi leswi landzelaka.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 4]

Daniyele u profete hi ta ku ta ka Murhangeri la hlawuriweke wa Xikwembu

[Swifaniso leswi nga eka tluka 7]

Tidyondzo ta Yesu ti endle leswaku vanhu va lunghekela ku langutana ni swiphiqo swa vutomi

[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]

Yesu u ta kongomisa vanhu lava yingisaka emisaveni leyintshwa ya ku rhula