Milawu Ya Xikwembu Ya Hi Vuyerisa

“Ndzi wu rhandza swinene nawu wa wena!”—PISALEMA 119:97.

1. Hi rihi langutelo leri tolovelekeke loko swi ta emhakeni ya ku yingisa milawu ya Xikwembu?

KU YINGISA milawu ya Xikwembu a hi mhaka leyi rhandziwaka namuntlha. Eka vo tala, ku titsongahatela mulawuri la tlakukeke la nga vonakiki swi vonaka ku ri ku tlanga hi nkarhi. Hi hanya eka nguva leyi vanhu va nga ni mavonelo ya leswaku ntiyiso wu ya hi swiyimo, laha swi nga vonakiki leswaku lexinene ni lexo biha hi xihi ni laha xi nga riki kona lexi nga vuriwaka lexinene kumbe xo biha. (Swivuriso 17:15; Esaya 5:20) Nkambisiso wa sweswinyana loko wu kombisa moya lowu tolovelekeke eka vanhu vo tala lava nga kuceteriwiki hi vukhongeri, wu vule leswaku “vanhu vo tala va le Amerika va lava ku tihlawulela leswi nga swinene ni leswi nga swa nkoka.” Va lava “Xikwembu lexi nga tiyisiki voko. A va lavi milawu yo tika. A va lavi valawuri lava tiyisaka voko hi tlhelo ra mahanyelo kumbe swin’wana.” Mukambisisi wa ntshamisano u xiye leswaku namuntlha “vanhu va languteriwe leswaku va tivonela hi voxe leswi ku tikhoma kahle swi vulaka swona evuton’wini.” U ye emahlweni a ku: “Vulawuri byihi na byihi byi fanele byi endla milawu ya byona yi pfumelelana ni swilaveko swa vanhu.”

2. Ku boxiwa ka nawu ro sungula eBibeleni ku fambisana njhani swinene ni nkateko ni ku tsakeriwa hi Xikwembu?

² Leswi vanhu vo tala va kanakanaka nkoka wa milawu ya Yehovha, hi fanele hi tiyisa ku khorwiseka ka hina leswaku nkongomiso wa Xikwembu wa hi vuyerisa. Swa tsakisa ku xiya laha nawu wu boxiwaka kona ro sungula eBibeleni. Eka Genesa 26:5, hi hlaya marito ya Xikwembu lama nge: “Abrahama . . . [u hambete] a hlayisa swiboho swakwe eka mina, ni swileriso swa mina, ni swiletelo swa mina, ni milawu ya mina.” Marito wolawo ma vuriwe ka ha sele madzana ya malembe leswaku Yehovha a nyika vatukulu va Abrahama vuxokoxoko bya nawu. Xana Xikwembu xi ku hakele njhani ku yingisa ka Abrahama swin’we ni ku yingisa milawu ya xona? Yehovha Xikwembu u n’wi tshembisile: “Tinxaka hinkwato ta misava ti ta tikatekisa hi mbewu ya wena.” (Genesa 22:18) Hikwalaho ku yingisa milawu ya Xikwembu swi fambisana swinene ni ku katekisiwa ni ku tsakeriwa hi Xikwembu.

3. (a) Mupisalema un’wana u yi phofule njhani ndlela leyi a titwa ha yona hi nawu wa Yehovha? (b) Hi swihi swivutiso leswi hi faneleke hi anakanyisisa ha swona?

³ Un’wana wa vapisalema—kumbexana hosana ya Yuda leyi a yi ta va hosi enkarhini lowu taka—u phofule ndlela leyi a titwa hi yona leyi hi ntolovelo yi nga fambisaniki ni nawu. U byele Xikwembu a ku: “Ndzi wu rhandza swinene nawu wa wena!” (Pisalema 119:97) Leswi a ku nga ri ku phofula mintlhaveko ntsena. A ku ri xikombiso xa ku tsakela ku rhandza ka Xikwembu loku hlamuseriweke enawini wa xona. Yesu Kreste, N’wana la hetisekeke wa Xikwembu a a titwa hi ndlela leyi fanaka. Yesu u hlamuseriwe hi ndlela ya vuprofeta tanihi loyi a nge: “Oho Xikwembu xanga, ndzi tsakisiwe hi ku endla ku rhandza ka wena, ni nawu wa wena wu le ndzeni ka swirho swa mina swa le ndzeni.” (Pisalema 40:8; Vaheveru 10:9) Ku vuriwa yini hi hina? Xana ha swi tsakela ku endla ku rhandza ka Xikwembu? Xana ha khorwiseka leswaku milawu ya Yehovha ya pfuna naswona ya vuyerisa? Xana  ku yingisa milawu ya Xikwembu ku le xiyin’weni xihi evugandzerini bya hina, evuton’wini bya hina bya siku na siku, loko hi endla swiboho ni ndlela leyi hi khomaka van’wana ha yona? Leswaku hi ta rhandza nawu wa Xikwembu, hi ta va hi endla kahle loko hi twisisa xivangelo xa ku va Xikwembu xi ri ni mfanelo ya ku endla milawu xi tlhela xi yi tirhisa.

Yehovha—U Ni Mfanelo Ya Ku Hi Nyika Nawu

4. Ha yini Yehovha a ri ni mfanelo ya ku va Munyiki wa Nawu la tlakukeke?

⁴ Leswi a nga Muvumbi, Yehovha u ni mfanelo leyikulu ya ku va Munyiki wa Nawu evuakweni hinkwabyo. (Nhlavutelo 4:11) Muprofeta Esaya u te: “Yehovha i Munyiki wa nawu wa hina.” (Esaya 33:22) U veke milawu ya ntumbuluko leyi lawulaka swilo leswi hanyaka ni leswi nga hanyiki. (Yobo 38:4-38; 39:1-12; Pisalema 104:5-19) Leswi munhu a vumbiweke hi Xikwembu u le hansi ka milawu ya Yehovha ya ntumbuluko. Hambileswi munhu a nga xivumbiwa lexi tihlawulelaka, a nga ni vuswikoti byo ehleketa, u kuma ntsako ntsena loko a yingisa milawu ya Xikwembu ya mahanyelo ni ya moya.—Varhoma 12:1; 1 Vakorinto 2:14-16.

5. Xana nsinya wa nawu lowu nga eka Vagalatiya 6:7 wu tikombe wu ri ntiyiso hi ndlela yihi loko swi ta emhakeni ya milawu ya Xikwembu?

⁵ Hilaha hi swi tivaka hakona, milawu ya Yehovha ya ntumbuluko a yi tluleki. (Yeremiya 33:20, 21) Loko munhu a lwisana ni milawu yo karhi ya ntumbuluko, yo tanihi nawu wa nkoka-misava wa vaviseka. Hilaha ku fanaka, milawu ya Xikwembu ya mahanyelo a yi hundzuki naswona u nge yi tluli kumbe u yi tshova kambe u nga xupuriwi. Yi tirha ku fana ni milawu ya xona ya ntumbuluko, hambileswi vuyelo bya kona byi nga vonakiki hi nkarhi wolowo. “Xikwembu a hi xa ku vungunyiwa. Hikuva xin’wana ni xin’wana lexi munhu a xi byalaka, u ta tlhela a tshovela xona.”—Vagalatiya 6:7; 1 Timotiya 5:24.

Xikongomelo Xa Nawu Wa Yehovha

6. Xana milawu ya Xikwembu yi hlanganisa timhaka tihi?

⁶ Xikombiso lexi hlamarisaka xa nawu wa Xikwembu a ku ri Nawu wa Muxe. (Varhoma 7:12) Hi ku famba ka nkarhi, Yehovha Xikwembu u sive Nawu wa Muxe hi “nawu wa Kreste.” * (Vagalatiya 6:2; 1 Vakorinto 9:21) Tanihi Vakreste lava nga ehansi ka “nawu lowu hetisekeke lowu fambisanaka ni ntshunxeko,” ha swi twisisa leswaku Xikwembu a xi kongomisi milawu ya xona eka timhaka to karhi ntsena evuton’wini bya hina, to tanihi tidyondzo leti hi ti pfumelaka kumbe mihivahivana yo karhi. Milawu ya xona yi hlanganisa timhaka hinkwato ta vutomi, ku katsa ni timhaka ta ndyangu, ta mabindzu, ku tikhoma exikarhi ka vanhu va rimbewu leri hambaneke, ndlela leyi hi va langutaka ha yona Vakreste-kulorhi, ni ndlela yo gandzela hi ntiyiso.—Yakobo 1:25, 27.

7. Nyika swikombiso swa milawu ya Xikwembu ya nkoka.

⁷ Hi xikombiso, Bibele yi ri: “Loko ti ri timbhisa, kumbe vagandzeri va swifaniso swa hava, kumbe vaoswi, kumbe vanhu lava hlayiseriweke swikongomelo leswi nga riki swa ntumbuluko, kumbe vavanuna lava etlelaka ni vavanuna-kulobye, kumbe makhamba, kumbe vanhu va makwanga, kumbe swidakwa, kumbe varhuketeri, kumbe vadyeleri, va nga ka va nga yi dyi ndzhaka ya mfumo wa Xikwembu.” (1 Vakorinto 6:9, 10) Ina, vuoswi ni vumbhisa a hi “ku hungasana.” Vusodoma a hi “fexeni.” Leswi i ku tshova nawu wa Yehovha. Swi tano ni hi ku yiva, ku hemba ni ku hleva. (Pisalema 101:5; Vakolosa 3:9; 1 Petro 4:15) Yakobo u sole ku tinyungubyisa, kasi Pawulo u hi tsundzuxa leswaku hi papalata mavulavulelo ya vuphukuphuku ni mafenya lama thyakeke. (Vaefesa 5:4; Yakobo 4:16) Eka Vakreste, milawu leyi hinkwayo ya mahanyelo i xiphemu xa nawu wa Xikwembu lowu hetisekeke.—Pisalema 19:7.

8. (a) Nawu wa Yehovha wu njhani? (b) Xana hi yihi nhlamuselo ya rito ra Xiheveru leri nge “nawu”?

⁸ Milawu yoleyo ya xisekelo ya Rito ra Yehovha yi paluxa leswaku nawu wa yena a wo va ntsena nxaxamelo wa milawu yo tika. Wu hi kombisa ndlela leyi hi faneleke hi hanya ha yona kutani wu hi susumetela ku tikhoma hi ndlela leyi faneleke. Nawu wa Xikwembu wa aka, i wunene naswona wa dyondzisa. (Pisalema 119:72) Rito leri nge “nawu” hilaha ri tirhisiweke hakona hi mupisalema ri hundzuluxeriwe ri huma eka rito ra Xiheveru leri nge toh·rahʹ. Xidyondzi xin’wana xa  Bibele xi ri: “Rito leri ri vumbiwe ri huma eka riendli leri vulaka ku kongomisa. Kutani . . . nhlamuselo ya rona ku ta va nawu wa mahanyelo.” Eka mupisalema nawu a wu ri nyiko leyi humaka eka Xikwembu. Xana a hi fanelanga hi wu teka hi ndlela yoleyo, hi pfumela leswaku wu lawula vutomi bya hina?

9, 10. (a) Ha yini hi lava nkongomiso lowu tshembekaka? (b) Hi nga byi kumisa ku yini vutomi lebyi tsakisaka ni lebyinene?

⁹ Swivumbiwa hinkwaswo swi lava nkongomiso lowu tshembekaka. Leswi swi tano hi Yesu ni tintsumi tin’wana, leti tlakukeke ku tlula vanhu. (Pisalema 8:5; Yohane 5:30; 6:38; Vaheveru 2:7; Nhlavutelo 22:8, 9) Loko swivumbiwa leswi, leswi hetisekeke swi vuyeriwa hi nkongomiso wa Xikwembu, vona ndlela leyi swi nga ta va vuyerisa ha yona vanhu lava nga hetisekangiki! Matimu ya vanhu ni leswi hi humelelaka swi ma kombise ma ri ya ntiyiso marito ya muprofeta Yeremiya lama nge: “Oho Yehovha, ndzi swi tiva kahle leswaku ndlela ya munhu wa la misaveni a yi le ka yena. Munhu loyi a fambaka a nga ka a nga wu kongomisi nkondzo wa yena.”—Yeremiya 10:23.

¹⁰ Loko hi navela ku va ni vutomi lebyi tsakisaka ni lebyinene hi fanele hi lava nkongomiso wa Xikwembu. Hosi Solomoni u xiye khombo ra ku hanya handle ka nkongomiso wa Xikwembu: “Ku ni ndlela leyi lulameke emahlweni ka munhu, kambe endzhaku ka sweswo makumu ya yona i tindlela ta rifu.”—Swivuriso 14:12.

Leswi Endlaka Leswaku Hi Rhandza Nawu Wa Yehovha

11. Ha yini hi fanele hi navela ku twisisa nawu wa Xikwembu?

¹¹ Hi endla kahle loko hi hlakulela ku navela lokukulu ka ku twisisa nawu wa Yehovha. Mupisalema u phofule ku navela koloko loko a ku: “Pfalula mahlo ya mina, leswaku ndzi ta vona swilo leswi hlamarisaka leswi humaka enawini wa wena.” (Pisalema 119:18) Loko hi ya hi tiva Xikwembu ni tindlela ta xona, hi ta ya hi twisisa ntiyiso wa marito ya Esaya: “Mina Yehovha, ndzi Xikwembu xa wena, Loyi a ku dyondziselaka ku ku pfuna, Loyi a ku fambisaka endleleni leyi u faneleke u famba hi yona. Kunene loko a wu yingise swileriso swa mina!” (Esaya 48:17, 18) Yehovha u swi navela swinene leswaku vanhu va yena va papalata khombo va yingisa swileriso swa yena kutani va tiphina hi vutomi. A hi kambisiseni swivangelo swin’wana leswikulu leswi endlaka leswaku hi fanela ku rhandza nawu wa Xikwembu.

12. Leswi Yehovha a hi tivisaka xi swona swi n’wi endla njhani leswaku a faneleka ku va Munyiki lonkulu wa Nawu?

¹² Nawu wa Xikwembu wu huma eka Loyi a hi tivaka swinene. Leswi Yehovha a nga Mutumbuluxi wa hina, swa twisiseka leswaku u tiva vanhu hi ku helela. (Pisalema 139:1, 2; Mintirho 17:24-28) Vanghana lavakulu, maxaka ni vatswari a va nge swi koti ku hi tiva kahle ku fana na Yehovha. Phela, Xikwembu xi hi tiva ku antswa ku tlula leswi hina hi ti tivisaka xi swona! Muvumbi wa hina u swi twisisa hi ndlela leyikulu  swilaveko swa hina swa moya, swa mintlhaveko, swa mianakanyo ni swa miri wa hina. Loko a kongomisa nyingiso wa yena eka hina, u kombisa leswaku u yi twisisa swinene ndlela leyi hi vumbiweke ha yona ni ku navela ka hina. Yehovha wa ku tiva ku tsana ka hina, kambe wa swi tiva leswaku swi kona leswinene leswi hi nga swi endlaka. Mupisalema u ri: “Yena u ku tiva kahle ku vumbeka ka hina, wa tsundzuka leswaku hi ntshuri.” (Pisalema 103:14) Xisweswo, hi nga titwa hi sirhelelekile hi tlhelo ra moya loko hi ri karhi hi landzelela nawu wa yena, hi titsongahatela nkongomiso wa Xikwembu hi ku swi rhandza.—Swivuriso 3:19-26.

13. Ha yini hi nga tiyisekaka leswaku Yehovha u hi navelela leswinene?

¹³ Nawu wa Xikwembu wu huma eka Loyi a hi rhandzaka. Xikwembu xi khathala swinene hi vuhlayiseki bya hina lebyi nga heriki. Xana a xi lahlekeriwanga ngopfu hikuva xi nyikela hi N’wana wa xona leswaku a va “nkutsulo wa lavo tala”? (Matewu 20:28) Xana Yehovha a nga tshembisanga leswaku ‘a nge hi tshiki hi ringiwa hi ndlela leyi tlulaka leswi hi nga swi tiyiselaka’? (1 Vakorinto 10:13) Xana Bibele a yi hi tiyisekisi leswaku wa ‘hi khathalela’? (1 Petro 5:7) Ku hava ni un’we handle ka Yehovha loyi a swi tsakelaka swinene ku nyika vanhu nkongomiso lowu va vuyerisaka. Wa swi tiva leswi nga ta hi vuyerisa nileswaku i yini leswi nga ta hi tsakisa ni leswi nga ta hi vavisa. Hambileswi hi nga hetisekangiki naswona hi endlaka swihoxo, loko hi lava ku lulama, u hi kombisa rirhandzu ra yena hi tindlela leti nga ta endla leswaku hi kuma vutomi ni mikateko.—Ezekiyele 33:11.

14. Nawu wa Xikwembu wu hambane kule hi ndlela yihi ni mianakanyo ya vanhu?

¹⁴ Nawu wa Xikwembu a wu hundzuki. Eminkarhini yo nonon’hwa leyi hi hanyaka eka yona, Yehovha hi yena a nga ribye leri tiyeke, leri tshamaka hilaha ku nga riki na makumu. (Pisalema 90:2) U vule leswi malunghana na yena: “Hi mina Yehovha; a ndzi hundzukanga.” (Malakiya 3:6) Nkongomiso wa Xikwembu lowu tsariweke eBibeleni wa tshembeka hi ku helela—a wu fani ni mianakanyo ya vanhu leyi tshamelaka ku cinca ku fana ni maxelo. (Yakobo 1:17) Hi xikombiso, ku hele malembe yo tala vativi va mianakanyo va khutaza leswaku vana va khomiwa bya mandza, kambe endzhaku van’wana va cince mianakanyo ya vona kutani va pfumela leswaku xitsundzuxo xa vona a xi hoxile. Milawu ni nkongomiso wa misava mayelana ni mhaka leyi swi yisiwa hala ni hala onge hiloko swi biwa hi mheho. Hambiswiritano, Rito ra Yehovha ra tshembeka. Hi malembe-xidzana yo tala Bibele yi nyikele ndzayo ya leswaku vana va nga kurisiwa njhani hi rirhandzu. Muapostola Pawulo u tsarile: “Vatatana, mi nga karhati vana va n’wina, kambe hambetani mi va kurisa hi ku tshinya ni nkongomiso wa mianakanyo wa Yehovha.” (Vaefesa 6:4) Vona ndlela leyi swi tsakisaka ha yona ku tiva leswaku hi nga titshega hi nkongomiso wa Yehovha; hikuva a wu nge hundzuki!

Mikateko Leyi Kumiwaka Hi Lava Yingisaka Milawu Ya Xikwembu

15, 16. (a) Ku ta humelela yini loko hi tirhisa nkongomiso wa Yehovha? (b) Milawu ya Xikwembu yi nga tikomba yi ri nkongomiso lowunene evukatini hi ndlela yihi?

¹⁵ Hi ku tirhisa muprofeta wa xona Esaya, Xikwembu xi te: “Rito ra mina leri humaka enon’wini wa mina . . . ri ta humelela hakunene.” (Esaya 55:11) Entiyisweni, loko hi tikarhatela ku wu landzela hi mbilu hinkwayo nkongomiso wa xona lowu kumekaka eRitweni ra xona, hi ta humelela, hi hetisisa swilo swa nkoka hi tlhela hi kuma ntsako.

¹⁶ Xiya ndlela leyi ha yona milawu ya Xikwembu yi nga nkongomiso lowunene evukatini lebyi humelelaka. Pawulo u tsarile: “Vukati a byi xiximeke exikarhi ka hinkwavo, ni sangu ra vukati ri nga vi ni xilo lexi nyamisaka, hikuva Xikwembu xi ta avanyisa timbhisa ni vaoswi.” (Vaheveru 13:4) Vatekani va fanele va xiximana naswona va rhandzana: “Un’wana ni un’wana wa n’wina a a rhandze nsati wakwe hilaha a tirhandzaka hakona;  hi hala tlhelo, wansati u fanele ku va ni xichavo xo enta eka nuna wakwe.” (Vaefesa 5:33) Muxaka wa rirhandzu lowu lavekaka wu hlamuseriwe eka 1 Vakorinto 13:4-8: “Rirhandzu ri ni mbilu yo leha ni musa. Rirhandzu a ri na mavondzo, a ri tikurisi, a ri tikukumuxi, a ri tikhomi hi ndlela leyi nga tengangiki, a ri lavi leswi vuyerisaka rona ntsena, a ri hlundzuki. A ri hlayisi mhaka yo biha. A ri tsaki hi leswi nga lulamangiki, kambe ri tsaka ni ntiyiso. Ri byarha swilo hinkwaswo, ri kholwa swilo hinkwaswo, ri va ni ntshembo eka swilo hinkwaswo, ri tiyisela swilo hinkwaswo. Rirhandzu a ri heli.” Vukati lebyi nga ni muxaka lowu wa rirhandzu a byi nge fi.

17. Xana hi vuyeriwa hi yini loko hi tirhisa nkongomiso wa Yehovha malunghana ni ku tirhisa xihoko?

¹⁷ Xikombiso xin’wana xa leswaku nkongomiso wa Yehovha wa vuyerisa hi leswi a solaka vudakwa. U sola ni ku va ‘munhu a tinyiketela eka vhinyo yo tala.’ (1 Timotiya 3:3, 8; Varhoma 13:13) Vo tala lava honisaka nkongomiso wa Xikwembu emhakeni leyi va khomiwa hi mavabyi lama vangiwaka kumbe lama nyanyisiwaka hi vudakwa. Hi ku honisa ndzayo ya Bibele emhakeni ya ku ringanisela, van’wana va wele evudakweni leswaku “va tiphyuphyisa.” Swiphiqo leswi vangiwaka hi vudakwa swi tele, swi katsa ku nga ha tixiximi, ku onhaka ka vuxaka bya ndyangu kumbe ku tshova ndyangu, ku tlangisa mali ni ku heleriwa hi ntirho. (Swivuriso 23:19-21, 29-35) Xana nkongomiso wa Yehovha malunghana ni ku tirhisa xihoko a wu hi sirheleli?

18. Xana milawu ya Xikwembu ya tirha etimhakeni ta timali? Hlamusela.

¹⁸ Nkongomiso wa Xikwembu wa tirha ni le timhakeni ta timali. Bibele yi khutaza Vakreste leswaku va tshembeka va tlhela va hiseka. (Luka 16:10; Vaefesa 4:28; Vakolosa 3:23) Leswi Vakreste vo tala va landzeleke ndzayo leyi va tlakusiwile  kumbe va tshikiwa va tirha loko van’wana va hlongoriwa. Munhu u tshama a ri na mali loko a papalata mikhuva leyi nga fambisaniki na Matsalwa ni ku godzomberiwa ko tanihi ku gembula, ku dzaha ni ku tirhisa swidzidzirisi hi ndlela yo biha. A swi kanakanisi leswaku u nga anakanya hi swikombiso swin’wana swa ku tirha ka nkongomiso wa Xikwembu emhakeni ya timali.

19, 20. Ha yini ku ri vutlhari ku amukela ni ku namarhela milawu ya Xikwembu?

¹⁹ Swa olova leswaku vanhu lava nga hetisekangiki va fularhela milawu ni nkongomiso wa Xikwembu. Ehleketa hi Vaisrayele eNtshaveni ya Sinayi. Xikwembu xi va byele leswi: “Loko mo yingisa rito ra mina hilaha ku tiyeke, hakunene mi hlayisa ntwanano wa mina, kunene mi ta va ndzhaka ya mina yo hlawuleka exikarhi ka vanhu lavan’wana hinkwavo.” Hiloko vona va ku: “Hinkwaswo leswi Yehovha a swi vuleke hi tiyimisele ku swi endla.” Kambe va endle leswi hambaneke ni leswi va vuleke swona! (Eksoda 19:5, 8; Pisalema 106:12-43) Hikwalaho, a hi amukeleni nkongomiso wa Xikwembu hi tlhela hi wu namarhela.

²⁰ Ndlela ya vutlhari ni leyi tisaka ntsako i ku yi namarhela swinene milawu leyi nga pimanisiwiki na nchumu leyi Yehovha a hi nyikeke yona leswaku a hi pfuna ku kongomisa vutomi bya hina. (Pisalema 19:7-11) Leswaku hi yi namarhela hi ndlela leyi humelelaka, hi fanele hi tlhela hi twisisa nkoka wa misinya ya milawu ya Xikwembu. Xihloko lexi landzelaka xi ta vulavula hi mhaka leyi.

[Nhlamuselo ya le hansi]

Wa Tsundzuka Xana?

• Ha yini hi fanele hi tshemba leswaku milawu ya Xikwembu yi ta hi vuyerisa?

• Ha yini hi fanele hi rhandza nawu wa Yehovha?

• Milawu ya Xikwembu yi hi vuyerisa hi tindlela tihi?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 13]

Abrahama u katekisiwe ngopfu hikwalaho ko yingisa nawu wa Yehovha

[Swifaniso leswi nga eka tluka 15]

Vutomi bya namuntlha lebyi nga ni swikarhato byi hambukisa vo tala eka nawu wa Xikwembu

[Xifaniso lexi nga eka tluka 17]

Nawu wa Xikwembu wu tiyile naswona a wu hundzuki, ku fana ni yindlu yo voningela vatluti leyi nga eribyeni lerikulu