Va Hambeta Va Famba Entiyisweni
Va Hambeta Va Famba Entiyisweni
“Ndzi hava xivangelo lexikulu xa ku nkhensa ku tlula swilo leswi, ku twa leswaku vana va mina va tama va famba entiyisweni.”—3 Yohane 4.
1. Xana “ntiyiso wa mahungu lamanene” wu vulavula hi yini?
YEHOVHA u amukela ntsena lava n’wi gandzelaka “hi moya ni ntiyiso.” (Yohane 4:24) Va yingisa ntiyiso, va pfumela eka tidyondzo hinkwato ta Vukreste leti sekeriweke eRitweni ra Xikwembu. “Ntiyiso [lowu] wa mahungu lamanene” wu vulavula hi Yesu Kreste ni hi ku lweriwa ka vuhosi bya Yehovha hi ku tirhisa Mfumo. (Vagalatiya 2:14) Xikwembu xi pfumelela “matirhelo ya xidyoho” ya ya eka lava va tsakelaka mavunwa, kambe ku ponisiwa ku titshege hi ku va ni ripfumelo eka mahungu lamanene ni ku famba entiyisweni.—2 Vatesalonika 2:9-12; Vaefesa 1:13, 14.
2. Muapostola Yohane a tlangela yini ngopfu, naswona a byi ri njhani vuxaka bya yena na Gayo?
2 Vahuweleri va Mfumo i “vatirhi-kulobye entiyisweni.” Ku fana na muapostola Yohane ni munghana wakwe Gayo, va namarhele ntiyiso ni ku famba eka wona. Yohane u tsale marito lama landzelaka a ri karhi a ehleketa hi Gayo: “Ndzi hava xivangelo lexikulu xa ku nkhensa ku tlula swilo leswi, ku twa leswaku vana va mina va tama va famba entiyisweni.” (3 Yohane 3-8) Hambiloko mukhalabye Yohane a nga dyondzisanga Gayo ntiyiso, ku kula ka muapostola hi malembe, ku wupfa ka yena tanihi Mukreste, ni rirhandzu rakwe ra vutatana, leswi hinkwaswo swi n’wi endle jaha leri ri fanelaka ku vitaniwa un’wana wa vana va Yohane va moya.
Ntiyiso Ni Vugandzeri Bya Vukreste
3. A xi ri xihi xikongomelo ni vuyelo bya minhlangano leyi a yi khomiwa hi Vakreste vo sungula?
3 Hakanyingi Vakreste vo sungula a va hlangana tanihi vandlha emakaya ya van’wana leswaku va dyondza ntiyiso. (Varhoma 16:3-5) Hikwalaho a va kuma xikhutazo ni ku khutazana erirhandzwini ni le mintirhweni leyinene. (Vaheveru 10:24, 25) Malunghana ni Vakreste va nomu va le minkarhini ya le ndzhakunyana, Tertullian (c.155–endzhaku ka 220 C.E.) u tsarile: “Ha hlangana leswaku hi ta hlaya tibuku ta Xikwembu . . . Hi aka ripfumelo ra hina hi marito wolawo yo kwetsima, hi kurisa hi tlhela hi tiyisa ntshembo wa hina.”—Apology, ndzima 39.
4. Vuyimbeleri a byi tirha yini eminhlanganweni ya Vukreste?
4 A swi kanakanisi leswaku Vakreste vo sungula a va yimbelela eminhlanganweni ya vona. (Vaefesa 5:19; Vakolosa 3:16) Profesa Henry Chadwick u tsale leswaku muxopaxopi Celsus wa lembe-xidzana ra vumbirhi u kume tinsimu leti a ti tirhisiwa hi Vakreste va nomu “a ti tsakisa lerova ti n’wi khumba mbilu.” Chadwick u tlhela a ku: “Clement wa le Aleksandriya i mutsari wo sungula la nga Mukreste loyi a hlamuseleke leswaku i vuyimbeleri bya muxaka muni lebyi faneleke byi tirhisiwa hi Vakreste. U vule leswaku a byi fanelanga byi va vuyimbeleri lebyi cineriwaka hi ndlela leyi thyakeke.” (The Early Church, matluka 274-5) Tanihi leswi swi nga erivaleni leswaku Vakreste vo sungula a va yimbelela loko va hlanganile, hikwalaho Timbhoni ta Yehovha hakanyingi ti yimbelela tinsimu leti sekeriweke eBibeleni leti dzunisaka Xikwembu ni Mfumo wa xona.
5. (a) Xana nkongomiso wa moya a wu fika njhani emavandlheni ya Vakreste vo sungula? (b) Vakreste va ntiyiso va ya tirhise njhani marito ya Yesu lama tsariweke eka Matewu 23:8, 9?
5 Emavandlheni ya Vakreste vo sungula, valanguteri a va dyondzisa ntiyiso kasi malandza ya vutirheli a ma pfuna vapfumeri-kulobye hi tindlela to hambana-hambana. (Vafilipiya 1:1) Huvo leyi fumaka leyi a yi titshege hi Rito ra Xikwembu ni moya lowo kwetsima yi nyikele nkongomiso wa moya. (Mintirho 15:6, 23-31) Swithopo swa vukhongeri a swi nga tirhisiwi hikuva Yesu u lerise vadyondzisiwa vakwe a ku: “Mi nga tshuki mi vuriwa Rabi, hikuva mudyondzisi wa n’wina i un’we, kasi n’wina hinkwenu mi vamakwavo. Ku tlula kwalaho, mi nga tshuki mi vitana hambi ku ri mani leswaku i tata wa n’wina la misaveni, hikuva Tata wa n’wina i un’we, Wa le tilweni.” (Matewu 23:8, 9) Etimhakeni leti ni le ka tin’wana to tala, ku ni ku yelana exikarhi ka Vakreste vo sungula na Timbhoni ta Yehovha.
Ku Xaniseriwa Ku Chumayela Ntiyiso
6, 7. Hambileswi va twarisaka rungula ro rhula, xana Vakreste va ntiyiso a va khomiwa njhani?
6 Hambileswi Vakreste vo sungula a va twarisa rungula ro rhula ra Mfumo va xanisiwile, ku fana na Yesu. (Yohane 15:20; 17:14) N’wamatimu John L. von Mosheim u vitane Vakreste va lembe-xidzana ro sungula leswaku i “ntlawa wa vavanuna lava nga riki na khombo, lava va nga si tshamaka va navelela tiko swo biha emianakanyweni ya vona.” Dok. Mosheim u vule leswaku leswi “a swi endla leswaku Varhoma va karhata Vakreste, hi leswi ndlela ya vugandzeri bya vona a yi nga ri na swo tala, a va nga endli mihivahivani ya vanhu vo karhi.” U engetele a ku: “A va nga endli magandzelo, a va nga ri na titempele, swifaniso, vaprofeta, kumbe lunghiselelo ra vuprista; leswi hi swona a swi endla leswaku vanhu lava pfumalaka vutivi va sandza, hikuva a va anakanya leswaku a byi nge vi kona vukhongeri lebyi nga riki na mihivahivana yo kwetsima. Xisweswo Vakreste a va tekiwa va ri lava alaka vukona bya Xikwembu; naswona hi ku ya hi milawu ya Varhoma, lava a va hehliwa hi ku ala vukona bya Xikwembu a va tekiwa va ri lava nyenyetsaka vanhu.”
7 Vaprista, vavatli, ni van’wana lava tihanyisaka hi ku endla swifaniso va kucetele vanhu leswaku va lwisana ni Vakreste, lava a va nga gandzeli swifaniso. (Mintirho 19:23-40; 1 Vakorinto 10:14) Tertullian u tsarile: “Va ehleketa leswaku Vakreste hi vona va vangaka makhombo eTikweni, ni ku endla leswaku swi nga va fambeli kahle vanhu van’wana. Loko nambu wa Tiber wu khapa, loko nambu wa Nayili wu nga tali wu cheleta masimu, loko mpfula yi nga ni kumbe loko misava yi tsekatseka, loko ku va ni ndlala, loko ku va ni ntungu, a ku soriwa vona naswona vanhu a va huwelela xikan’we-kan’we va ku: ‘Lahlelani Vakreste etinghaleni!’” Vakreste va ntiyiso va ‘papalata swifaniso’ ku nga khathariseki leswaku ku ta endleka yini eka vona.—1 Yohane 5:21.
Ntiyiso Ni Minkhuvo Ya Vukhongeri
8. Ha yini lava fambaka entiyisweni va nga yi tlangeli Khisimusi?
8 Lava va fambaka entiyisweni va papalata minkhuvo leyi nga riki ya Matsalwa hikuva ‘ku vonakala ni munyama a swi hlangani.’ (2 Vakorinto 6:14-18) Hi xikombiso, a va yi tlangeli Khisimusi, hi December 25. “A nga kona la ri tivaka kahle siku ra ku velekiwa ka Kreste,” hi ku vula ka The World Book Encyclopedia. The Encyclopedia Americana (Nkandziyiso wa 1956) yi te: “Nkhuvo wa Varhoma lowu vuriwaka Saturnalia lowu endliwaka exikarhi ka December, wu vekele vo tala xikombiso xa mikhuva leyi endleriwaka Khisimusi.” M’Clintock and Strong’s Cyclopædia yi ri: “Ku tlangeriwa ka Khisimusi a hi xileriso lexi humaka eka Xikwembu, naswona Testamente Leyintshwa a yi vulavuli hi kona.” Naswona buku leyi nge Daily Life in the Time of Jesus yi ri: “Mintlhambi . . . a yi heta vuxika hinkwabyo yi ri ematshangeni ya yona; kutani hi yinhla leyi ntsena swi nga voniwa leswaku siku leri tolovelekeke ra Khisimusi ya vuxika a ri nge vi rona nikatsongo, hikuva Evhangeli yi vula leswaku varisi a va ri enhoveni.”—Luka 2:8-11.
9. Ha yini malandza ya Yehovha ya khale ni ya namuntlha ma papalate minkhuvo ya Paseka?
9 Lava tlangelaka nkhuvo wa Paseka va vula leswaku va tlangela ku pfuxiwa ka Kreste, kambe tibuku leti tshembekaka ti vula leswaku yi fambisana ni vugandzeri bya mavunwa. The Westminster Dictionary of the Bible yi vula leswaku Paseka “eku sunguleni a ku ri nkhuvo lowu endliwaka hi ximun’wana wa ku xiximiwa ka Teutonic xikwembu-kati xa ku vonakala ni ximun’wana lexi a xi tiviwa tanihi Eastre, [kumbe Eostre] eAnglo-Saxon.” Hambiswiritano, Encyclopædia Britannica (Nkandziyiso wa vu-11) yi ri: “A ku kona laha ku vulavuriwaka hi nkhuvo wa Paseka eka Testamente Leyintshwa.” Paseka a ku nga ri nkhuvo lowu a wu tlangeriwa hi Vakreste vo sungula ntsena, ni namuntlha vanhu va Yehovha a va yi tlangeli.
10. Hi xihi xiendlakalo lexi Yesu a xi simekeke, naswona i vamani lava xi tlangelaka hi ndlela ya kona?
10 Yesu a nga lerisanga valandzeri vakwe leswaku va tlangela ku tswariwa kumbe ku pfuxiwa kakwe, kambe u sungule Xitsundzuxo xa rifu rakwe ra gandzelo. (Varhoma 5:8) Hakunene, lexi hi xona ntsena xiendlako lexi a leriseke vadyondzisiwa vakwe leswaku va xi tlangela. (Luka 22:19, 20) Timbhoni ta Yehovha ta ha xi tlangela xiendlakalo lexi xa lembe na lembe lexi nakambe xi vuriwaka Xilalelo xa Hosi.—1 Vakorinto 11:20-26.
Ntiyiso Lowu Twarisiweke eMisaveni Hinkwayo
11, 12. Xana lava va fambaka entiyisweni minkarhi hinkwayo va wu seketele hi ndlela yihi ntirho wa vona wo chumayela?
11 Lava tivaka ntiyiso va swi teka ku ri lunghelo ku nyikela hi nkarhi wa vona, matimba ni swilo swin’wana eka ntirho wo chumayela mahungu lamanene. (Marka 13:10) Ntirho wo chumayela wa Vakreste vo sungula a wu seketeriwa hi minyikelo ya ku tirhandzela. (2 Vakorinto 8:12; 9:7) Tertullian u tsarile: “Hambiloko ku ri ni ndyelo ya mali, a hi mali leyi hakeriwaka loko u nghena enyangweni, onge hiloko vukhongeri byi joyiniwa hi ku endla mintwanano. Munhu un’wana ni un’wana u humesa mali kan’we hi n’hweti—kumbe nkarhi wihi ni wihi lowu a wu lavaka; hikuva a ku sindzisiwi munhu; i munyikelo wa ku tirhandzela.”—Apology, ndzima 39.
12 Ntirho wa Timbhoni ta Yehovha wo chumayela hi Mfumo emisaveni hinkwayo na wona wu seketeriwa hi minyikelo ya ku tirhandzela. A ku nyikeli Timbhoni ntsena, kambe ni vanhu lava tsakelaka va vona swi ri lunghelo ku seketela ntirho lowu hi minyikelo ya vona. Emhakeni leyi ku ni ku yelana exikarhi ka Vakreste vo sungula ni Timbhoni ta Yehovha.
Ntiyiso Ni Ku Tikhoma
13. Timbhoni ta Yehovha ti yingisa ndzayo yihi ya Petro ya malunghana ni ku tikhoma?
13 Tanihi lava fambaka entiyisweni, Vakreste vo sungula va yingise ndzayo ya muapostola Petro leyi nge: “Hlayisani ku tikhoma ka n’wina ku ri kunene exikarhi ka matiko, leswaku, eka leswi va mi lumbetaka ha swona onge hi loko mi ri vaendli va leswo biha, va dzunisa Xikwembu hi siku ra ku kambela ka xona hikwalaho ka mintirho leyinene ya n’wina leyi va nga timbhoni leti yi voneke hi mahlo.” (1 Petro 2:12) Timbhoni ta Yehovha ti amukela marito wolawo.
14. Xana Vakreste va byi languta njhani vuhungasi lebyi thyakeke?
14 Hambi ku ri endzhaku ka loko vugwinehi byi hlaserile, lava a va tivula Vakreste va papalate swiendlo swo biha. W. D. Killen, profesa wa matimu ya kereke, u tsarile: “Eka lembe-xidzana ra vumbirhi ni ra vunharhu yindlu ya mintlango edorobeni-nkulu rin’wana ni rin’wana a yi koka vanhu; hambileswi hakanyingi vatlangi va kona a va ri vanhu lava nga ni mahanyelo yo biha, mintlango ya vona minkarhi hinkwayo a yi enerisa ku navela loko biha ka minkarhi yoleyo. . . . Vakreste hinkwavo va ntiyiso a va nyenya yindlu ya mintlango. . . . Va papalate nhlambha ya byona; naswona swikombelo swa nkarhi na nkarhi leswi yaka eka swikwembu ni swikwembukati swa vuhedeni a swi tlhontlha vukhongeri bya vona.” (The Ancient Church, matluka 318-19) Namuntlha valandzeri va Yesu va ntiyiso na vona va papalata vuhungasi lebyi thyakeke ni swiendlo swa manyala.—Vaefesa 5:3-5.
Ntiyiso Ni “Valawuri Lava Tlakukeke”
15, 16. I vamani “valawuri lava tlakukeke,” naswona lava fambaka entiyisweni va va languta njhani?
15 Hambileswi Vakreste vo sungula a va ri ni mahanyelo lamanene, vafumi vo tala va le Rhoma va va avanyise hi ndlela leyi hoxeke. N’wamatimu E. G. Hardy u vula leswaku vafumi va Rhoma a va teka Vakreste vo sungula va ri “vanhu lava hisekaka hi ndlela leyi siringaka.” Matsalwa ya Pliny Lontsongo ku nga Mufumi wa le Bitiniya ni ya Mufumi Trajan kahle-kahle ma komba leswaku valawuri a va nga swi tivi leswaku Vukreste byi njhani. Xana Vakreste a va wu languta njhani Mfumo?
16 Ku fana ni valandzeri va Yesu vo sungula, Timbhoni ta Yehovha ta ti tsongahata eka “valawuri lava tlakukeke” va tihulumendhe. (Varhoma 13:1-7) Loko leswi koxiwaka hi vanhu swi lwisana ni ku rhandza ka Xikwembu, ti yima ti tiyile ti ku: “Hi fanele ku yingisa Xikwembu tanihi mufumi ku tlula vanhu.” (Mintirho 5:29) Buku leyi nge After Jesus—The Triumph of Christianity yi ri: “Hambileswi Vakreste a va nga n’wi gandzeli mufumi, a va nga vangi hasahasa, naswona vukhongeri bya vona, a byi nga ri nxungeto eka mfumo hambileswi a byi hambanile ni byin’wana, naswona minkarhi yin’wana vahedeni a va byi venga.”
17. (a) Xana Vakreste vo sungula a va ri vaseketeri va hulumendhe yihi? (b) Valandzeri va Kreste va ntiyiso va ya tirhise njhani marito ya Esaya 2:4 evuton’wini bya vona?
17 Vakreste vo sungula a va ri vaseketeri va Mfumo wa Xikwembu, hambi ku ri vakokwa wa hina Abrahama, Isaka na Yakobe va kombise ripfumelo eka xitshembiso xa ‘muti lowu endliweke hi Xikwembu.’ (Vaheveru 11:8-10) Ku fana ni N’wini wa vona, vadyondzisiwa va Yesu a va nga ri “xiphemu xa misava.” (Yohane 17:14-16) Naswona malunghana ni nyimpi ni madzolonga, va landzelele ku rhula hi ku “fula mabanga ya vona ma va swikomu ni mafumu ya vona ma va swikhutulo.” (Esaya 2:4) Loko a vulavula hi ku yelana loku tsakisaka, Geoffrey F. Nuttall, profesa wa matimu ya kereke u te: “Langutelo leri Vakreste vo sungula a va ri na rona malunghana ni nyimpi a ri fana swinene ni ra vanhu lava tivitanaka Timbhoni ta Yehovha kambe swa hi tikela ku pfumela leswaku va fana.”
18. Ha yini hulumendhe yi nga ri na xivangelo xo chava Timbhoni ta Yehovha?
18 Leswi a va ri ni vukala-tlhelo naswona va xixima “valawuri lava tlakukeke,” Vakreste vo sungula a va nga ri nxungeto eka minhlangano ya tipolitiki, ni Timbhoni ta Yehovha a hi nxungeto. Muhleri wa mahungu wa le Amerika N’walungu u tsarile: “Munhu la vulaka leswaku Timbhoni ta Yehovha ti xungeta nhlangano wihi ni wihi wa politiki u ni rivengo naswona a nga tshembeki. A ti na vukanganyisi naswona ti rhandza ku rhula hi laha ntlawa wa vukhongeri wu faneleke wu va ha kona.” Valawuri vo tlhariha va swi tiva leswaku Timbhoni ta Yehovha a ti chavisi.
19. Xana ku nga vuriwa yini hi Vakreste vo sungula ni hi Timbhoni ta Yehovha, loko swi ta emhakeni ya swibalo?
19 Ndlela yin’wana leyi Vakreste vo sungula a va kombisa xichavo eka “valawuri lava tlakukeke” a ku ri ku hakela swibalo swa vona. Loko Justin Martyr a tsalela Mufumi wa Rhoma Antoninus Pius (138-161 C.E.), u vule leswaku Vakreste a va hakela swibalo swa vona “hi ku swi rhandza ku tlula vanhu lavan’wana.” (First Apology, ndzima 17) Kasi Tertullian u byele vafumi va Rhoma leswaku valuvisi a va fanele va “nkhensa Vakreste” hikwalaho ka ku hakela ka vona swibalo hi ku tshembeka. (Apology, ndzima 42) Vakreste va vuyeriwile eka Pax Romana, kumbe Ku Rhula ka le Rhoma, ni milawu ya kona ni ku hleleka ka kona, mapatu lamanene ni swikepe swa kona leswi hlayisekeke. Leswi a va tiva ndlela leyi a va fanele va xixima vanhu ha yona, va yingise marito ya Yesu lama nge: “Tlheriselani swilo swa Khezari eka Khezari, kambe swilo swa Xikwembu eka Xikwembu.” (Marka 12:17) Vanhu va Yehovha namuntlha va landzela ndzayo leyi, naswona va bumabumeriwile hikwalaho ka ku tshembeka ka vona, emhakeni ya ku hakela swibalo.—Vaheveru 13:18.
Ntiyiso—Xiboho Xa Vun’we
20, 21. Malunghana ni nhlengeletano leyi nga ni ku rhula, i yini leswi tikombeke swi ri ntiyiso malunghana ni Vakreste vo sungula ni malandza ya Yehovha ya namuntlha?
20 Leswi Vakreste vo sungula a va famba entiyisweni a va ri ni vun’we ni ku rhula ka vumakwerhu, hilaha Timbhoni ta Yehovha ti nga xiswona namuntlha. (Mintirho 10:34, 35) Papila leri kandziyisiweke eka The Moscow Times ri te: “[Timbhoni ta Yehovha ti] tiviwa ti ri vanhu lava nga ni vunghana, va musa, lava titsongahataka, lava swi nga tikiki ku hanya na vona, lava nga tshikileliki vanhu van’wana naswona minkarhi hinkwayo va lava ku hanyisana ni van’wana hi ku rhula . . . A va swi teki swifumbarheriso, a hi swidakwa naswona a ku na loyi a nga godzomberiwa hi swidzidzirisi exikarhi ka vona, naswona xivangelo xa kona hi leswaku: Eka hinkwaswo leswi va swi endlaka kumbe va swi vulaka, va kongomisiwa hi tidyondzo ta vona leti sekeriweke eBibeleni. Loko vanhu hinkwavo laha misaveni vo ringeta ku hanya hi ku ya hi leswi vuriwaka hi Bibele ku nga ndlela leyi Timbhoni ta Yehovha ti hanyaka ha yona, misava ya hina leyo biha a yi ta cinca hilaha ku heleleke.”
21 Encyclopedia of Early Christianity yi ri: “Kereke yo sungula a yi titeka yi ri ndyangu wun’we lowuntshwa wa vanhu, laha eka yona a ku ri ni vanhu lava khale ka vona a va rhandza nyimpi, Vayuda ni Vamatiko lava a va hanyisana hi vun’we.” Timbhoni ta Yehovha na tona i nhlengeletano ya misava hinkwayo ya vanhu lava rhandzaka ku rhula—hakunene i vanhu va misava leyintshwa. (Vaefesa 2:11-18; 1 Petro 5:9; 2 Petro 3:13) Loko mutirhela-mfumo la tlakukeke wa varindzi wa Rivala ra Nkombiso ra le Pitori eAfrika Dzonga, a vone ndlela leyi Timbhoni ta tinxaka hinkwato a ti hlengeletane ha yona hi ku rhula tanihi vapfhumba va ntsombano, u te: “Un’wana ni un’wana u ni mahanyelo lamanene, i vanhu lava vulavurisanaka kahle, ku nga leswi va swi kombiseke emasikwini ma nga ri mangani lama hundzeke, naswona leswi hinkwaswo swi kombisa mahanyelo lamanene ya swirho swa vanhu va n’wina, nileswaku hinkwavo va hanya swin’we tanihi ndyangu wun’we lowu tsakeke.”
Ku Katekisiwa Hikwalaho Ko Dyondzisa Ntiyiso
22. Ku humelele yini leswi Vakreste va kombiseke ntiyiso?
22 Pawulo ni Vakreste van’wana a va “kombisa ntiyiso” hi ndlela leyi a va tikhoma ha yona ni hi ku chumayela ka vona. (2 Vakorinto 4:2) Xana a wu pfumeli leswaku Timbhoni ta Yehovha ti endla leswi fanaka naswona ti dyondzisa vanhu va matiko hinkwawo ntiyiso? Vanhu emisaveni hinkwayo va amukela vugandzeri bya ntiyiso naswona va khitikanela ‘entshaveni ya yindlu ya Yehovha’ hi vunyingi. (Esaya 2:2, 3) Lembe na lembe, vanhu va magidi va khuvuriwa va kombisa ku tinyiketela ka vona eka Xikwembu, leswi endlaka leswaku ku vumbiwa mavandlha yo tala lamantshwa.
23. U va teka njhani lava dyondzisaka vanhu va matiko hinkwawo ntiyiso?
23 Hambileswi vanhu va Yehovha va nga va mindhavuko yo hambana-hambana, va ni vun’we evugandzerini bya ntiyiso. Rirhandzu leri va ri kombisaka ri va hlawula tanihi vadyondzisiwa va Yesu. (Yohane 13:35) Xana wa swi vona leswaku ‘Xikwembu xi le xikarhi ka vona hakunene’? (1 Vakorinto 14:25) Xana wa va seketela lava va dyondzisaka vanhu va matiko hinkwawo ntiyiso? Loko swi ri tano, onge u nga kombisa ku tlangela ntiyiso hilaha ku nga heriki, kutani u va ni lunghelo ra ku famba eka wona hilaha ku nga heriki.
A Wu Ta Hlamurisa Ku Yini?
• Malunghana ni vugandzeri, hi kwihi ku yelana loku nga kona exikarhi ka Vakreste vo sungula ni Timbhoni ta Yehovha?
• Hi xihi xiendlakalo xin’we xa vukhongeri lexi tlangeriwaka hi lava fambaka entiyisweni?
• I vamani “valawuri lava tlakukeke,” naswona Vakreste va va teka njhani?
• Ntiyiso i xiboho xa vun’we hi ndlela yihi?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Xifaniso lexi nga eka tluka 21]
Minhlangano ya Vukreste minkarhi hinkwayo yi vuyerisa lava fambaka entiyisweni
[Swifaniso leswi nga eka tluka 23]
Yesu u lerise valandzeri va yena ku tlangela Xitsundzuxo xa rifu rakwe leri nga gandzelo
[Xifaniso lexi nga eka tluka 24]
Ku fana ni Vakreste vo sungula, Timbhoni ta Yehovha ti xixima “valawuri lava tlakukeke”