Misava Leyi Nga Ni Mavonelo Lama Soholotiweke Malunghana Ni Ku Tshembeka

HI Ravuntlhanu wun’wana ni madyambu le Tel Aviv, eIsrayele, jaha rin’wana ri fike ri yima ni ntlawa wa vantshwa lava a va yime ehandle ka holo yo tihungasa ni vusiku. Makhati ma nga ri mangani ku ve ni ku buluka lokukulu exikarhi ka ntshungu.

A ku ri un’wana la tidlayaka hi bomo, naswona u dlaye ni vantshwa van’wana va 19 hi ndlela yo vava. Muongori un’wana u byele vaviki va mahungu a ku: “Swirho swa vantshwa volavo swi sale swi lo n’walala—i nchumu lowu tsemaka nhlana lowu ndzi nga tshama ndzi wu vona.”

Ebukwini leyi nge The Lancet, Thurstan Brewin u tsarile: “I timfanelo leti un’wana ni un’wana a ti lavaka, ku fana ni ku tshembeka . . . , ku nga endla leswaku ku va na nyimpi leyi swi tikaka ku yi herisa.” Ina, ku sukela eka Tinyimpi ta Nkutsulo ta Vujagana ku ya eka ku yayarheriwa ka vanhu eJarimani ya Manazi, matimu ya munhu ya lo tshukelana ni ngati leyi halatiweke hikwalaho ka leswi vuriwaka ku tshembeka.

Ku Andza Ka Lava Hlaseriwaka Hi Vanhu Lava Nga Tshembekiki

Swi le rivaleni leswaku ku tshembeka loku hundzeletiweke ku nga dlaya, kambe ni ku nga tshembeki ku nga hambanisa vanhu. Ku tshembeka, swi vula ku tshembeka eka munhu kumbe nchumu wo karhi naswona swi tlhela swi vula ku namarhela nawu wo karhi hambi wo wela endzingweni leswaku u landzula kumbe ku xenga munhu yoloye. Hambileswi vanhu vo tala va vulaka leswaku va rhandza ku tshembeka ka muxaka lowu, vanhu vo tala va xaniseka hikwalaho ka ku nga tshembeki ngopfu-ngopfu emindyangwini. Nhlayo ya lava dlayaka vukati yi engeteleka hi ku hatlisa, yi pfurheteriwa hi vutianakanyi, mintshikilelo ya vutomi ya siku na siku, ni ku andza ka ku nga tshembeki evukatini. Ku fana ni vanhu lava dlayiweke hi bomo le Tel Aviv, hakanyingi vantshwa hi vona va hlaseriwaka va nga ri na nandzu.

Xiviko xin’wana xi ri: “Loko vatswari va dlaye vukati, kumbe va hambanile kumbe n’wana a kurisiwe hi manana un’we, swi nga ha endleka a nga kumi dyondzo leyinene.” Vafana lava kulelaka endyangwini lowu nga na manana ntsena va vonaka va ri ekhombyeni ra ku nga kumi dyondzo leyinene, ra ku tidlaya ni ku va swigevenga va ha ri vatsongo. Lembe na lembe, vana vo ringana miliyoni eUnited States va vona vatswari va vona va dlaya vukati, hafu ya vana hinkwavo lava velekiweke hi vatswari lava tekaneke etikweni rero, a swi kanakanisi leswaku loko va ri ni malembe ya 18 hi vukhale vatswari va vona va ta va va dlaye vukati. Tinhlayo ti komba leswaku vonelo rero ri tsema nhlana hilaha ku fanaka eka vantshwa vo tala ematikweni man’wana.

 Ku Tshembeka—Xana I Mfanelo Leyi Swi Tikaka Ku Yi Fikelela?

Ku nga tshembeki loku nga kona eka ndhavuko ku endla marito ya Hosi Davhida ma vonaka ma fanela swinene ku tlula rini na rini: “Oho Yehovha, ndzi ponise hikuva lowo tshembeka a nga ha ri kona; hikuva vanhu vo tshembeka a va ha ri kona exikarhi ka vana va vanhu.” (Pisalema 12:1) Ha yini ku nga tshembeki ku hangalakile? Roger Rosenblatt, loko a tsala eka magazini wa Time, u te: “Hambileswi ku tshembeka ku nga mfanelo leyinene, hina vanhu hi chava ngopfu, a hi titshembi, hi ni vutianakanyi naswona hi tinavelela swilo swa le henhla lerova a swi nge koteki leswaku hi landzelela mfanelo leyi hi ku hetiseka.” Loko Bibele yi hlamusela nkarhi lowu hi hanyaka eka wona, hi ku kongoma yi ri: “Vanhu va ta va lava tirhandzaka, . . . lava nga tshembekiki, lava nga riki na xinakulobye xa ntumbuluko.”—2 Timotiya 3:1-5.

Leswi se hi xiyeke leswi humelelaka eka ndlela leyi munhu a ehleketaka ha yona ni leswi a swi endlaka, loko a tshembeka ni loko a nga tshembeki, hi nga ha tivutisa leswi, ‘Xana i mani loyi hi faneleke hi tshembeka eka yena?’ Xiya leswi xihloko lexi landzelaka xi nga ta swi vula mayelana ni xivutiso lexi.

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 3]

Photo above: © AFP/CORBIS