Xana Vuswikoti Bya Ku Anakanya Byi Nga Ku Sirhelela Njhani?

KU LANGUTA magandlati lamakulu swa tsakisa swinene, kambe eka vatluti ma vula khombo. Magandlati wolawo ma nga va dlaya.

Hi laha ku fanaka, malandza ya Xikwembu ma nga ha langutana ni mintshikilelo leyikulu leyi lavaka ku ma heta matimba. U nga ha va u swi xiyile leswaku ku ni magandlati ya miringo lama landzelelanaka lama tshikilelaka Vakreste. Handle ko kanakana wa swi lava ku ma hlula naswona u tiyimiserile ku papalata ku wa hi tlhelo ra moya. (1 Timotiya 1:19) Ku va ni vuswikoti byo anakanya i swa nkoka leswaku munhu a kota ku tilwela. Xana vuswikoti byo anakanya i yini, naswona byi kumeka njhani?

Rito ra Xiheveru leri hundzuluxeriweke va ku “vuswikoti byo anakanya” mezim·mahʹ, ri huma eka rito leri vulaka “ku kunguhata kumbe ku endla rhengu.” (Swivuriso 1:4) Xisweswo, vuhundzuluxeri byin’wana bya Bibele byi hundzuluxela rito leri nge mezim·mahʹ byi ku i “vutlhari” kumbe “ku vona swilo ka ha ri emahlweni.” Swidyondzi swa Bibele, ku nga Jamieson, Fausset na Brown loko swi hlamusela mezim·mahʹ swi ri i “ku xalamuka ivi u balekela vubihi leswaku swi ku fambela kahle.” Leswi swi vula ku anakanyisisa hi vuyelo bya nkarhi lowu taka ni bya sweswi, bya swiendlo swa hina. Loko hi ri ni vuswikoti byo anakanya, hi ta rhanga hi swi kambisisa hi vukheta leswi hi swi kunguhataka, ngopfu-ngopfu loko hi fanele hi endla swiboho swa nkoka.

Loko wanuna loyi a nga ni vuswikoti byo anakanya a endla swiboho mayelana ni vumundzuku kumbe mayelana ni swiyimo leswi a tikumaka a ri eka swona sweswi, u fanele a rhanga a tivutisa hi makhombo lawa ma nga ha vaka kona. Loko se a ma vonile makhombo lama nga vaka kona, u fanele a lava ndlela yo ma papalata, a ri karhi a anakanya hi ndhawu ni vanhu lava a tshamaka na vona. Xisweswo a nga ha lava ndlela leyi nga ta tisa vuyelo lebyinene, leyi yi nga ha tlhelaka yi tisa ni mikateko ya Xikwembu. A hi xiyeni swikombiso swin’wana, leswi kombisaka mhaka leyi.

Papalata Ntlhamu Wa Ku Tikhoma Loko Biha Hi Tlhelo Ra Rimbewu

Loko moya wu hunga magandlati lama nga ni matimba kutani ma kongoma enhompfini ya xikepe, sweswo swi vitaniwa gandlati leri taka hi le mahlweni. Vatluti va nga ha mbombomela ni xikepe xa vona, loko va nga endli matshalatshala yo lwa ni magandlati lama nga emahlweni.

Hi langutana ni xiyimo lexi fanaka, tanihi leswi hi hanyaka emisaveni leyi lawuriwaka hi ku tikhoma loko biha hi tlhelo ra rimbewu. Siku ni siku, hi hlaseriwa hi marungula ni swifaniso leswi pfuxaka ku navela ka rimbewu. A hi fanelanga hi honisa ndlela leyi swi nga ku khumbaka ha yona ku navela ka hina ka ntumbuluko ka rimbewu. Hi fanele hi tirhisa vuswikoti byo anakanya kutani hi lwisana ni ndzingo wolowo hi vutlhari, ematshan’weni yo tipeta eswiyin’weni leswi nga ni khombo.

Hi xikombiso vavanuna va Vakreste, hakanyingi va tirha ni vanhu lava nga va xiximiki vavasati, lava va langutaka vavasati va ri swilo swo enerisa ku navela ka vuxaka bya rimbewu. Vatirhi-kuloni va nga ha lunga mabulo ya vona hi misavu leyi nga ni nhlambha ni leyi voyameleke eka rimbewu.  Moya lowu wu nga hetelela wu byale mianakanyo yo bola eka Mukreste.

Wansati wa Mukreste a nga ha boheka ku tirha, naswona a nga ha langutana ni swiphiqo. A nga ha tirha ni vavanuna ni vavasati lava nga tikhomiki kahle. Kumbexana wanuna un’wana loyi a tirhaka na yena a nga ha kombisa leswaku wa n’wi tsakela. A nga ha sungula hi ku n’wi khoma kahle, hambi ku ri ku xixima tidyondzo ta vukhongeri byakwe. Ku tshamela ku n’wi khathalela ni leswi a n’wi vonaka minkarhi hinkwayo, swi nga ha susumetela makwerhu loyi leswaku a lava ku va ni vunghana lebyikulu na yena.

Tanihi Vakreste, xana vuswikoti byo ehleketa byi nga hi pfuna njhani eka swiyimo swo tano? Xo sungula, byi ta hi endla leswaku hi vona makhombo hi tlhelo ra moya, xa vumbirhi, byi nga hi susumetela ku kuma ndlela leyinene yo langutana ni xiyimo lexi. (Swivuriso 3:21-23) Etimhakeni to fana ni leti, hi fanele hi byela vatirhi-kulorhi leswaku mahanyelo ya hina a ma fani ni ya vona hikwalaho ka tidyondzo ta hina ta Matsalwa. (1 Vakorinto 6:18) Mavulavulelo ya hina ni mahanyelo ya hina ma fanele ma kombisa sweswo. Ku tlula kwalaho, hi fanele hi tivonela eka ndlela leyi hi tirhisanaka ha yona ni van’wana va vatirhi-kulorhi.

Hambiswiritano, mintshikilelo ya ku tikhoma loko biha a yo va laha hi tirhaka kona ntsena. Yi nga ha va kona loko vatekani va pfumelela swiphiqo leswaku swi herisa vun’we bya vona. Mutirheli la famba-fambaka u te: “Ku hohloka ka vukati a ko tiendlekela. Hakatsongo-tsongo vatekani va nga ha sungula ku ka va nga ha twelani vusiwana, va nga ha buli swin’we kumbe va nga ha heti nkarhi swin’we. Va nga ha ringeta ku rivala swiphiqo swa vukati bya vona hi ku hlongorisa swilo leswi vonakaka. Naswona hikwalaho ka leswi va nga ha seketelaniki, va nga ha titwa va tsakela vanhu van’wana va rimbewu leri hambaneke.”

Mutirheli loyi la nga ni ntokoto u ye emahlweni a ku: “Nkarhi na nkarhi, vatekani va fanele va tshama ehansi va vulavula kutani va vona loko ku ri na lexi xi onhaka vuxaka bya vona. Va fanele va kunguhata nkarhi wo dyondza swin’we, wo khongela swin’we ni wa ku chumayela swin’we. Va ta vuyeriwa swinene loko va vulavurisana ‘endlwini, egondzweni, loko va etlela niloko va pfuka,’ hilaha vatswari ni vana va endlaka hakona.”—Deteronoma 6:7-9.

Ku Langutana Ni Mahanyelo Lama Nga Riki Ya Vukreste

Ehenhleni ko hi pfuna leswaku hi hlula miringo ya ku tikhoma loko biha, vuswikoti byo anakanya byi nga tlhela byi hi pfuna ku langutana ni swiphiqo leswi hi vaka na swona ni Vakreste-kulorhi. Loko xidzedze xi hungela magandlati encileni wa xikepe, magandlati ya kona ma vuriwa lama kongomaka laha xikepe xi yaka kona. Magandlati wolawo ma nga ba ncila wa xikepe ma xi endla xiya hala ni hala. Leswi swi endla leswaku magandlati ma ba ni timbambu ta xikepe naswona leswi swi nga va khombo.

Na hina hi nga ha hlaseriwa hi khombo leri taka hi nga ri rindzelanga. Hi gandzela Yehovha “hi mbilu yin’we” swin’we ni Vakreste vo tala lavo tshembeka. (Sofaniya 3:9) Loko un’we wa vona a tikhoma hi ndlela leyi nga riki ya Vukreste, hi nga ha vona onge a nga tshembekanga naswona leswi swi nga ha hi vangela gome lerikulu. Xana vuswikoti byo anakanya byi nga hi sirhelela njhani leswaku hi nga khunguvanyeki kumbe ku vaviseka ku tlula mpimo?

Tsundzuka leswaku “a ku na munhu la nga dyohiki.” (1 Tihosi 8:46) Hikwalaho, a swi fanelanga swi hi hlamarisa, loko minkarhi yin’wana Mukreste-kulorhi a hi kandziya xikunwana. Loko hi tsundzuka leswi, hi nga tshama hi lunghekile naswona hi anakanyisisa hi ndlela leyi hi nga ta angula ha yona loko sweswo swi tshuka swi endleka. Xana muapostola Pawulo u angule njhani loko vamakwavo lava nga Vakreste va vulavule ku biha ha yena, hi ndlela yo monya? Ematshan’weni yo hluleka ku tikhoma, u gimete hileswaku ku amukeriwa hi Yehovha hi swona swi nga swa nkoka ngopfu ku tlula ku amukeriwa hi vanhu. (2 Vakorinto 10:10-18) Loko hi ri ni langutelo ro tano swi ta hi pfuna leswaku hi papalata ku va ni magugu loko un’wana a hi khunguvanyisile.

Swi fana niloko hi kandziyiwa xikunwana. Loko sweswo swi humelela, swi nga ha hi tikela ku tikhoma. Kambe loko ku vava ku holanyana, hi nga ha anakanya kahle hi tlhela hi endla swilo hi mfanelo. Hilaha ku fanaka, a hi fanelanga hi va ni magugu loko munhu a hi khunguvanyisile. Ematshan’weni ya sweswo, yimanyana u ehleketa hi vuyelo lebyi nga vaka kona loko wo tlherisela hi ku vula marito lama tlhavaka.

Malcolm, loyi se a nga ni malembe yo tala a ri  murhumiwa, u hlamusela leswi a swi endlaka loko a khunguvanyisiwile. “Goza ro sungula leri ndzi ri tekaka i ku tivutisa swivutiso leswi landzelaka: Xana ndzi hlundzukele makwerhu loyi hileswi vumunhu bya hina byi nga faniki? Xana leswi a swi vuleke i mhaka yikulu hakunene? Xana leswi ndzi tshameke ndzi khomiwa hi dari, ku nga va ku ri swona swi nyanyisaka ndlela leyi ndzi titwaka ha yona? Xana endzhakunyana ka nkarhi ndzi ta va se ndzi antswa?” Hakanyingi, hilaha Malcolm a swi voneke ha kona, xiphiqo lexi nga kona a hi xa nkoka naswona xi nga honisiwa. *

Malcolm u tlhela a ku: “Minkarhi yin’wana, hambiloko ndzi endla matshalatshala hinkwawo leswaku ndzi lulamisa timhaka, langutelo ra makwerhu loyi a ri hundzuki. Ndzi ringeta ku swi ba hi makatla leswi a swi endlaka, leswaku ndzi nga hlundzukisiwi hi swona. Loko ndzi endle hinkwaswo leswi nga ematimbeni ya mina, mhaka leyi a ya ha ndzi karhati. Mhaka leyi ndzi yi vekela etlhelo, a ndza ha tikarhati ha yona. A ndzi yi pfumeleli leswaku yi ndzi khunguvanyisa emoyeni kumbe yi onha vuxaka bya mina na Yehovha swin’we ni vamakwerhu.”

Ku fana na Malcolm, a hi fanelanga hi pfumelela xihoxo xa munhu un’wana, xi hi karhata ku tlula mpimo. Evandlheni rin’wana ni rin’wana ku ni vamakwerhu vo tala lava tsakisaka, lava tshembekaka. Swa tsakisa ku famba endleni ya Vukreste, hi “pfunana” na vona. (Vafilipiya 1:27) Ku tsundzuka nseketelo wa rirhandzu wa Tata wa hina la nge matilweni naswona swi nga hi pfuna leswaku hi nga heli matimba.—Pisalema 23:1-3; Swivuriso 5:1, 2; 8:12.

U Nga Rhandzi Swilo Swa Misava

Vuswikoti byo anakanya byi nga hi pfuna ku langutana ni ndzingo wun’wana lowu nga xiyekiki. Loko moya wu hungela magandlati kutani ma ba rihlanguti ra xikepe, kutani swi vitaniwa magandlati lama baka rihlanguti. Loko maxelo ma ri tano, magandlati yo tano ma nga ha humesa xikepe endleleni. Hambiswiritano, loko ku ri ni  xidzedze magandlati lama baka rihlanguti ra xikepe ma nga xi mbombomerisa.

Hilaha ku fanaka, loko hi wela endzingweni wa ku tiphina hi hinkwaswo leswi misava leyi yo homboloka yi nga na swona, vutomi bya ku rhandza swilo leswi vonakaka byi nga ha hi susumeta hi huma endleni hi tlhelo ra moya. (2 Timotiya 4:10) Loko hi nga swi xiyi, ku rhandza misava ku nga ha hi endla hi tshika ndlela ya hina ya Vukreste hi ku helela. (1 Yohane 2:15) Xana vuswikoti byo anakanya byi nga hi pfuna njhani?

Xo sungula, byi ta hi pfuna leswaku hi vona makhombo lawa hi nga ha langutanaka na wona. Misava yi tirhisa swinavetisi leswi lungiweke kahle leswaku yi hi phasa. Minkarhi hinkwayo yi khutaza vanhu hinkwavo leswaku va hanya hi ndlela yo karhi—yi bombisa rifuwo ra swigwili, vanhu va ndhuma ni lava va ‘humelelaka.’ (1 Yohane 2:16) Hi tshembisiwa leswaku vanhu hinkwavo va ta hi hlamala va tlhela va hi xixima, ngopfu-ngopfu tintangha ta hina ni vaakelani va hina. Vuswikoti byo anakanya byi ta hi pfuna leswaku hi vona vuxisi byebyo, byi tlhela byi hi tsundzuxa nkoka wa ‘ku papalata ku rhandza mali,’ tanihi leswi Yehovha a hi tshembiseke leswaku ‘a nga ka a nga hi tshiki.’—Vaheveru 13:5.

Xa vumbirhi, vuswikoti byo anakanya byi ta hi sirhelela leswaku hi nga landzeleli lava “va [hambukeke] entiyisweni.” (2 Timotiya 2:18) Swa tika ku kaneta vanhu lava a hi va rhandza swinene ni ku va tshemba. (1 Vakorinto 15:12, 32-34) Hambiloko hi kuceteriwa switsongo hi lava va tshikeke ndlela ya Vukreste, sweswo swi nga ha hi sivela ku endla nhluvuko hi tlhelo ra moya naswona swi nga hetelela swi hi nghenise ekhombyeni. Hi nga ha fana ni xikepe lexi hambukisiwekenyana endleleni ya xona. Loko se xi fambe mpfhuka wo leha xi nga ha tikuma xi ri ekule swinene ni laha xi yaka kona.—Vaheveru 3:12.

Vuswikoti byo anakanya byi nga hi pfuna leswaku hi xi tiva kahle xiyimo xa hina hi tlhelo ra moya ni leswaku enkarhini lowu taka xi nga ha va njhani. Kumbexana hi xiya xilaveko xo hlanganyela swinene emintirhweni ya Vukreste. (Vaheveru 6:11, 12) Xiya ndlela leyi muntshwa un’wana la nga Mbhoni a byi tirhiseke ha kona vuswikoti bya yena byo anakanya leswaku a kota ku endla swilo swa moya: “Ndzi ve ni nkateko wo kuma ntirho-vutomi wa ku teka swifaniso swa mahungu. Ntirho lowu a a ndzi wu rhandza swinene, kambe ndzi tsundzuke ndzimana ya le Bibeleni leyi vulaka leswaku ‘misava ya hundza kambe loyi a endlaka ku rhandza ka Xikwembu u tshama hi masiku.’ (1 Yohane 2:17) Hiloko ndzi sungula ku swi vona leswaku leswi ndzi swi endlaka evuton’wini swi fanele swi fambisana ni leswi ndzi swi pfumelaka. Vatswari va mina va fularhele ripfumelo ra vona ra Vukreste, kambe mina a ndzi nga swi lavi ku va tekelela. Hiloko ndzi tiyimisela ku hanya vutomi lebyi nga ni xikongomelo kutani ndzi nghenela vutirheli bya nkarhi hinkwawo tanihi phayona. Leswi se ndzi heteke malembe ya mune lama tsakisaka, ndza swi vona leswaku ndzi endle xiboho lexinene.”

Ku Hlula Swidzedze Hi Tlhelo Ra Moya

Ha yini swi ri swa xihatla leswaku hi tirhisa matimba ya hina ya ku anakanya namuntlha? Vatluti va fanele va xalamukela khombo leri nga ha vaka kona, ngopfu-ngopfu loko ku sungula swidzedze. Loko ku titimela naswona moya wu ya wu ba ngopfu, va pfala maseyila ya xikepe kutani va rindza ku vona leswi nga ta humelela. Hilaha ku fanaka, hi fanele hi lunghekela ku hlula mintshikilelo leyikulu tanihi leswi mafambiselo lawa yo biha ma tshinelaka emakumu. Ku tikhoma ka vanhu ka hohloka naswona ‘vanhu vo homboloka va ya emahlweni va nyanya evubihini bya vona.’ (2 Timotiya 3:13) Ku fana ni vatluti lava tshamelaka ku yingisela ta maxelo, hi fanele hi yingisela switsundzuxo swa vuprofeta swa Rito ra Xikwembu leri huhuteriweke.—Pisalema 19:7-11.

Loko hi tirhisa vuswikoti bya hina byo anakanya, hi va hi ri karhi hi tirhisa vutivi lebyi yisaka evuton’wini lebyi nga heriki. (Yohane 17:3) Hi nga vona swiphiqo ka ha ri emahlweni kutani hi lava ndlela leyi hi nga swi hlulaka ha yona. Xisweswo hi ta tiyimisela ku ka hi nga hambukisiwi endleleni ya Vukreste, naswona hi nga aka “masungulo lamanene ya nkarhi lowu taka” hi ku simeka ni ku landzelela tipakani ta moya.—1 Timotiya 6:19.

Loko hi tirhisa vutlhari ni vuswikoti byo anakanya, a hi nge vi na xona xivangelo xo ‘chava nchumu lowu chavisaka wa xitshuketa.’ (Swivuriso 3:21, 25, 26) Ematshan’weni ya sweswo, hi ta chaveleriwa hi xitshembiso xa Xikwembu lexi nge: “Vutivi byi tsakisa moya-xiviri wa wena, vuswikoti byo ehleketa byi ta ku rindza, ku twisisa ku ta ku hlayisa.”—Swivuriso 2:10, 11.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

Ku vulavurisana nkarhi na nkarhi swi tiyisa vukati