Vaakelani Lavanene I Va Nkoka

“Wa antswa muakelani la nga ekusuhi ku ri ni makwenu loyi a nga ekule.”—Swivuriso 27:10.

EKA lembe-xidzana ro sungula C.E. xidyondzi xin’wana xi vutise Yesu xi ku: “Xana kahle-kahle warikwerhu i mani?” Yesu a nga xi byelanga ntsena leswaku muakelani wa xona a a ri mani, kambe u tlhele a xi byela ni lexi endlaka munhu a va muakelani wa xiviri. Kumbexana u xi toloverile xifaniso xa Yesu. Vo tala va xi tiva xi ri xifaniso xa Musamariya wa musa naswona xi kumeka eka Evhangeli ya Luka. Yesu u yi hlamusele hi ndlela leyi mhaka ya kona:

“Munhu un’wana a a rhelela a suka eYerusalema a ya eYeriko ivi a wela emavokweni ya swigevenga, leswi swi nga n’wi hluvula kutani swi n’wi bukuta, ivi swi famba, swi n’wi siya a ri kusuhi ni ku fa. Kutani, swi hatlana ni leswaku muprista un’wana a a rhelela hi gondzo rero, kambe, loko a n’wi vona, a hundza hi le tlhelweni. Xisweswo, Mulevhi na yena, loko a fika endhawini yoleyo kutani a n’wi vona, a hundza hi le tlhelweni. Kambe Musamariya un’wana loyi a a famba egondzweni rero a ta eka yena kutani loko a n’wi vona, a n’wi twela vusiwana. Kutani a n’wi tshinelela ivi a bohelela timbanga takwe, a ti chela mafurha ni vhinyo. Xisweswo a n’wi khandziyisa xifuwo xa yena, a n’wi yisa endlwini ya vafambi kutani a n’wi khathalela. Kutani hi siku leri tlhandlamaka a humesa tidenari timbirhi, a ti nyika mulanguteri wa yindlu ya vafambi, a ku,  ‘N’wi khathalele, naswona xin’wana ni xin’wana lexi u nga ta xi tirhisa handle ka leswi, ndzi ta ku tlherisela xona loko ndzi vuya laha.’ Xana i mani eka lavanharhu loyi u vonaka a tiendle warikwavo eka munhu loyi a weleke emavokweni ya swigevenga?”—Luka 10:29-36.

Swi le rivaleni leswaku xidyondzi xexo xi yi twisisile mhaka leyi. Handle ko kanakana xi n’wi vule hi ku kongoma loyi a a ri muakelani wa wanuna la vavisiweke: “Hi loyi a n’wi khomeke hi tintswalo.” Kutani Yesu u te: “Khoma ndlela kutani u endla tano na wena.” (Luka 10:37) Hakunene lexi i xifaniso xa kahle lexi kombisaka leswi ku va muakelani wa xiviri swi vulaka swona! Xifaniso xa Yesu xi nga ha hi susumetela ku tivutisa leswi: ‘Xana mina ndzi muakelani wa njhani? Xana rixaka ra mina ni tiko leri ndzi humaka eka rona swa nghenelela loko ndzi hlawula vanhu lava ndzi lavaka ku hanyisana na vona? Xana swilo sweswo swi endla leswaku ndzi nga tikarhateli ku pfuna munhu wihi na wihi la lavaka mpfuno? Xana ndzi lwa hi matimba leswaku ndzi va muakelani lonene?’

Xana Hi Nga Sungula Kwihi?

Loko hi vona onge hi fanele hi antswisa emhakeni leyi, hi fanele hi sungula hi lulamisa langutelo ra hina ra mianakanyo. Hi fanele hi tikarhatela ku va vaakelani lavanene. Leswi swi nga tlhela swi hi pfuna leswaku hi va ni vaakelani lavanene. Kwalomu ka malembe ya magidi mambirhi lama hundzeke, Yesu u kandziyise nsinya wa nawu wa nkoka wa ku hanyisana ka vanhu eDyondzweni ya yena leyi dumeke ya le Ntshaveni. U te: “Hikokwalaho, swilo hinkwaswo, leswi mi lavaka vanhu va swi endla eka n’wina, na n’wina mi fanele mi swi endla eka vona.” (Matewu 7:12) Ku hanyisana ni van’wana hi xichavo na hi musa swi endla leswaku na vona va hi khoma hi ndlela leyi fanaka.

Eka xihloko lexi nge “Ku Rhandza Vaakelani Va Wena,” lexi nga eka magazini wa The Nation Since 1865, Lise Funderburg, muteki wa swifaniso swa mahungu tlhelo mutsari u boxe swilo swin’wana swo olova leswi nga endliwaka leswaku ku tiyisiwa moya wa vuakelani. U tsarile: “Ndzi lava . . . leswaku vanhu va endlelana swilo leswitsongo leswi vaakelani va nga endlelanaka swona, swo tanihi—ku teka maphepha-hungu, ku sala ni vana ni ku ya xavelana swilo exitolo. Ndzi lava leswaku vuxaka lebyi byi kula emisaveni leyi nga khathaliki hi vanhu van’wana, laha vanhu va titwaka va nga sirhelelekanga hikwalaho ka ku chava ni vugevenga.” Kutani u tlhele a ku: “U fanele u sungula kun’wana. U nga sungula eka muakelani wa wena kwala nyongeni.”

Magazini wa Canadian Geographic wu tlhele wu vula yinhla ya nkoka leyi nga pfunaka vaakelani leswaku va hlakulela langutelo lerinene exikarhi ka vona. Mutsari Marni Jackson u te: “Ku fana ni le ndyangwini, a hi minkarhi hinkwayo u nga tihlawulelaka vaakelani. U fanele u hanyisana na vona hi vutlhari u va lehisela mbilu.”

Vaakelani Lavanene—Va Hanana Hi Ku Swi Rhandza

I ntiyiso, vo tala va hina swi nga ha hi tikela ku ya eka vaakelani va hina. Swi nga ha vonaka swi antswa swinene ku papalata ku tihlanganisa na vona. Hambiswiritano, Bibele yi vula leswaku “ku nyika swi tisa ntsako lowukulu ku tlula ku amukela.” (Mintirho 20:35) Hikwalaho, muakelani lonene u tiyimisela ku endla matshalatshala yo tolovelana ni vanhu lava a akelaneke na vona. Hambiloko swi nga vuli leswaku u fanele a va ni vunghana lebyikulu na vona, minkarhi hinkwayo u ringeta hi matimba ku sungula mabulo, kumbexana a sungula hi ku n’wayitela kumbe a va yimisela voko.

Hilaha swi hlamuseriweke hakona laha henhla, leswi i “swilo leswitsongo” leswi vaakelani va endlelanaka swona, leswi nga swa nkoka eku akeni vuxaka lebyinene ni vaakelani. Kutani i swinene ku ehleketa hi swilo leswinene leswi u nga swi endlelaka vaakelani va wena, hikuva leswi hakanyingi swi ta kurisa moya wa ntirhisano ni ku xiximana. Ku tlula kwalaho, loko hi endla tano, hi ta va hi landzela xitsundzuxo xa Bibele lexi nge: “U nga tshuki u ala ku va endlela leswinene lava swi va lulameleke, loko swi ri ematimbeni ya voko ra wena ku swi endla.”—Swivuriso 3:27; Yakobo 2:14-17.

Vaakelani Lavanene—I Vaamukeri Lava Tlangelaka

A swi ta tsakisa loko un’wana ni un’wana a tlangela loko a pfuniwa ni loko a nyikiwa tinyiko.  Khombo ra kona, a swi vi tano minkarhi hinkwayo. Vo tala loko va pfuniwa kumbe va nyikiwa tinyiko va lo swi ba hi makatla lerova munhu la va pfuneke a tibyela leswaku, ‘A ndzi nge he pfuki ndzi endle sweswo!’ Minkarhi yin’wana, loko u xeweta vaakelani va wena hi ndlela ya xinghana kumbe u va yimisela voko, vona va ngo ho pfumela hi nhloko ntsena.

Kambe, hakanyingi loyi a nyikiwaka a swi vuli swona leswaku a nga tlangeli, hambileswi exikandzeni a nga ha langutekaka onge a nga tlangeli. Kumbexana ndhavuko wa ka vona hi wona wu n’wi endlaka a kanakana kumbe a va ni tingana, kutani sweswo swi n’wi endla a vonaka onge a nga tlangeli, naswona a nga na xinghana. Hi hala tlhelo, emisaveni leyi yo pfumala ku tlangela, vanhu van’wana va nga ha vona xinghana xa wena xi nga tolovelekanga, kumbe va nga ha ku ehleketelela swin’wana. Swi nga ha lava leswaku u va tiyisekisa leswaku u ringeta ku kombisa xinghana xa vuakelani. Hikwalaho, ku aka vuxaka swi nga ha teka nkarhi naswona swi nga lava u lehisa mbilu. Hambiswiritano, vaakelani lava dyondzaka ndlela yo va vanyiki lavanene ni ku va vaamukeri lava tlangelaka, va ta kondletela moya wo rhula ni lowu tsakisaka wa vuakelani.

Loko Ku Va Ni Khombo

Muakelani lonene wa pfuna swinene loko ku va ni khombo. Hi nkarhi wa maxangu, ku voniwa moya wa vuakelani bya xiviri. Ku ni swilo swo tala swa musa leswi endliweke hi vaakelani hi minkarhi ya khombo. Khombo leri tshamelaka ku va kona ri susumetela vaakelani leswaku va khomisana eku pfuneni lava weriweke hi khombo. Hakanyingi ni lava va nga valala va tirhisana.

Hi xikombiso, The New York Times yi vike leswaku loko ku ve ni ku tsekatseka lokukulu ka misava le Turkey hi 1999, tinxaka leti nga valala ti kombise vun’we. Anna Stergiou mutsari wa Mugriki u tsale leswi landzelaka eka phepha-hungu ra le Atena: “Hi kule hi dyondzisiwa ku venga vanhu va le Turkey. Kambe khombo lerikulu leri a ri va werile a ri nga hi tsakisi. A hi karhatekile, hi rile onge hiloko rivengo leri ra khale ri herisiwe hikwalaho ko vona swihlangi leswi feke.” Loko vatirhi vo phalala va yimisiwile ximfumo, swipano swo phalala swa Magriki swi arile kutani swi hambeta swi lava lava poneke.

Ku pfuneta entirhweni wo phalala endzhaku ka khombo ro karhi i xiendlo lexinene xa vurhena xo kombisa moya wa vuakelani. Nilokoswiritano, ku ponisa vutomi bya muakelani hi ku n’wi xalamukisa hi khombo ri nga si hlasela, swi nga tekiwa swi ri xiendlo xa nkoka swinene xa moya wa vuakelani. Khombo ra kona, matimu ma paluxa leswaku lava va tsundzuxaka vaakelani malunghana ni khombo leri taka hakanyingi a va rhandziwi, tanihi leswi khombo ri nga ha vonakaka ra ha ri ekule loko va tsundzuxiwa ha rona. Hakanyingi lava va tsundzuxaka vanhu a va tshembiwi. Lava va ringetaka ku pfuna vanhu lava nga xi xiyiki xiyimo xa vona lexi nga ekhombyeni swi lava leswaku va phikelela va tlhela va tikarhata.

Xiendlo Lexikulu Ngopfu Lexinene

Namuntlha, ku ni nchumu wa nkoka ku tlula khombo ra ntumbuluko, lowu nga ta wela vanhu. I goza ra Xikwembu xa Matimba Hinkwawo leri ku vulavuriweke ha rona ka ha ri emahlweni ra ku herisa vugevenga, vuhomboloki ni swiphiqo leswi fambisanaka na swona emisaveni. (Nhlavutelo 16:16; 21:3, 4) Xiendlakalo lexi  xa nkoka xi ta endleka hakunene! Timbhoni ta Yehovha ti hisekela ku tivisa vanhu vo tala hilaha swi nga kotekaka hakona leswaku va pona xiendlakalo lexi nga le ndleleni xa nkoka swinene. Hi yona mhaka ti hlanganyelaka hi mbilu hinkwayo entirhweni wa tona wo chumayela lowu tivekaka swinene emisaveni hinkwayo. (Matewu 24:14) Ntirho lowu ti wu endla hi ku tirhandzela, hikwalaho ka leswi ti rhandzaka Xikwembu ni vaakelani va tona.

Hikwalaho, u nga pfumeleli rivengo kumbe ku nyangatseka swi ku sivela ku yingisa Timbhoni loko ti ta ekaya ra wena kumbe loko u hlangana na tona kun’wana. Ti ringeta ku va vaakelani lavanene. Kutani pfumela ku dyondza na tona Bibele. Dyondza ndlela leyi Rito ra Xikwembu ri hi tiyisekisaka ha yona mayelana ni ku tshinela ka vumundzuku lebyi tsakisaka exikarhi ka vaakelani. Enkarhini wolowo, a ku nge he vi na xihlawuhlawu xa rixaka, xa vukhongeri kumbe xa swiyimo lexi nga ta onha vuxaka lebyi tsakisaka lebyi vo tala va hina va byi navelaka.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 6, 7]

I swinene ku kombisa vaakelani tintswalo

[Xihlovo Xa Kona]

Globe: Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.