Yehovha Wa Ku Khathalela
Yehovha Wa Ku Khathalela
“Mi lahlela ku vilela hinkwako ka n’wina eka [Xikwembu], hikuva xa mi khathalela.”—1 PETRO 5:7.
1. Yehovha na Sathana va hambane hi ku helela emhakeni yihi ya nkoka?
YEHOVHA na Sathana a va hlangani helo. Diyavulosi u venga mani na mani loyi a endlaka vuxaka na Yehovha. Mhaka leyi yi kombisiwa hi buku yin’wana ya tinhlamuselo. Malunghana ni mintirho ya Sathana leyi hlamuseriwaka ebukwini ya Bibele ya Yobo, Encyclopædia Britannica (1970) yi ri: ‘Ntirho wa Sathana i ku famba-famba emisaveni a lava swiendlo kumbe vanhu lava a nga ta va lumbeta; xisweswo ntirho wakwe wu hambanile ni wa “mahlo ya Hosi,” lama famba-fambaka emisaveni ma tiyisa hinkwavo lava lulameke (II Tikr. xvi, 9). Sathana u va ehleketelela leswo biha vanhu lava ringetaka ku endla leswinene naswona Xikwembu xi n’wi pfumelele ku va ringa hi ku pfumelelana ni mindzilikana leyi Xikwembu xi n’wi vekeleke yona.’ Ina, a va fani hakunene!—Yobo 1:6-12; 2:1-7.
2, 3. (a) Nhlamuselo ya rito leri nge “Diyavulosi” yi kombisiwe njhani hi leswi swi humeleleke eka Yobo? (b) Bibele yi swi kombisa njhani leswaku Sathana u hambeta a hehla malandza ya Yehovha emisaveni?
2 Rito leri nge “Diyavulosi” ri huma eritweni ra Xigriki leri vulaka “muhehli la nga ni mavunwa,” “mulumbeti.” Buku ya Yobo yi kombisa leswaku Sathana u hehle Yobo, nandza wa Yehovha la tshembekaka, hi xihehlo xa leswaku u N’wi tirhela hi moya wa vutianakanyi, a ku: “Xana Yobo wo chava Xikwembu swa ntsena-ntsena?” (Yobo 1:9) Xiviko xa buku ya Yobo xi komba leswaku Yobo u endle vuxaka lebyikulu na Yehovha, ku nga khathariseki miringo leyi a langutaneke na yona. (Yobo 10:9, 12; 12:9, 10; 19:25; 27:5; 28:28) Endzhaku ka maxangu yakwe, u byele Xikwembu a ku: “Ndzi twe ha wena hi mahungundlela, kambe sweswi tihlo ra mina ra ku vona.”—Yobo 42:5.
3 Xana Sathana u hetelele hi Yobo ku hehla malandza ya Xikwembu lama tshembekeke? E-e. Buku ya Nhlavutelo yi komba leswaku enkarhini lowu wa makumu, Sathana u ya emahlweni a hehla vamakwavo va Kreste lava totiweke kun’we ni vapfuneti va vona lava tshembekaka. (2 Timotiya 3:12; Nhlavutelo 12:10, 17) Kutani nchumu lowukulu lowu hina hinkwerhu tanihi Vakreste va ntiyiso hi faneleke hi wu endla i ku titsongahata eka Xikwembu xa hina lexi khathalelaka, Yehovha, hi xi tirhela hi rirhandzu lerikulu, xisweswo hi kombisa leswaku xihehlo xa Sathana a hi ntiyiso. Loko hi endla tano, hi ta tsakisa mbilu ya Yehovha.—Swivuriso 27:11.
Yehovha U Lava Ku Hi Pfuna
4, 5. (a) Ku hambana na Sathana, Yehovha u languta yini emisaveni? (b) Hi fanele hi endla yini leswaku Yehovha a hi amukela?
4 Diyavulosi u famba-famba emisaveni, a lava loyi a nga n’wi hehlaka ni ku n’wi bvanyangeta. (Yobo 1:7, 9; 1 Petro 5:8) Ku hambana ni sweswo, Yehovha u lava ku pfuna lava lavaka matimba yakwe. Muprofeta Hanane u byele Hosi Asa a ku: “Loko ku ri Yehovha, mahlo yakwe ma famba-famba emisaveni hinkwayo leswaku a kombisa ntamu wakwe eka lava mbilu ya vona yi hetisekeke eka yena.” (2 Tikronika 16:9) Vona ku hambana loku nga kona exikarhi ka vuxopaxopi bya Sathana lebyi fambisanaka ni rivengo kun’we ni nkhathalelo wa Yehovha wa rirhandzu!
5 Yehovha a nga tshami a hi veke tihlo leswaku a vona xihoxo xihi ni xihi lexi hi xi endlaka. Mupisalema u tsale a ku: “Loko a wu languta swihoxo, Wena Yah, Oho Yehovha, i mani loyi a a ta yima?” (Pisalema 130:3) Nhlamulo ya kona yi ri: a nga kona. (Eklesiasta 7:20) Loko hi tshinela eka Yehovha hi timbilu leti heleleke, mahlo yakwe ma ta va ehenhla ka hina, ku nga ri hi xikongomelo xa ku hi avanyisa, kambe hi xikongomelo xa ku vona matshalatshala ya hina ni ku hlamula swikhongelo swa hina swa ku kombela mpfuno ni ku rivaleriwa. Muapostola Petro u tsale a ku: “Mahlo ya Yehovha ma le ka lavo lulama, naswona tindleve ta yena ti yingisela swikombelo swa vona; kambe xikandza xa Yehovha xi nyenya lava endlaka swilo swo biha.”—1 Petro 3:12.
6. Mhaka ya Davhida ya hi chavelela yi tlhela yi hi lemukisa hi ndlela yihi?
6 Davhida a a nga hetisekanga naswona u endle swidyoho leswikulu. (2 Samuwele 12:7-9) Kambe u chulule mbilu yakwe eka Yehovha a vulavula na yena hi xikhongelo xo huma embilwini. (Pisalema 51:1-12, nhloko-mhaka) Yehovha u yingise xikhongelo xakwe kutani a n’wi rivalela, hambileswi Davhida a tshoveleke vuyelo byo biha hikwalaho ka vudyoho byakwe. (2 Samuwele 12:10-14) Leswi swi fanele swi hi chavelela ni ku hi lemukisa. Swa chavelela ku tiva leswaku Yehovha u tiyimiserile ku hi rivalela swidyoho swa hina loko hi tisola hakunene, kambe hi fanele hi lemuka leswaku swidyoho hakanyingi swi tisa ntshovelo wo biha. (Vagalatiya 6:7-9) Loko hi lava ku tshinela eka Yehovha hi fanele hi fambela ekule swinene ni nchumu wihi ni wihi lowu n’wi hlundzukisaka.—Pisalema 97:10.
Yehovha U Koka Vanhu Vakwe A Va Tisa Eka Yena
7. I vanhu va muxaka muni lava Yehovha a va lavaka, naswona u va kokela eka yena hi ndlela yihi?
7 Eka yin’wana ya tipisalema takwe, Davhida u tsale leswi landzelaka: “Yehovha u tlakukile, hambiswiritano wa n’wi vona la titsongahata; kambe la titlakusaka u n’wi tivela ekule.” (Pisalema 138:6) Hilaha ku fanaka, pisalema yin’wana yi te: “I mani la fanaka na Yehovha Xikwembu xa hina, yena la tshamaka ehenhla? Wa korhama a languta etilweni ni le misaveni, a pfuxa la nga le hansi entshurini.” (Pisalema 113:5-7) Ina, Muvumbi wa matimba hinkwawo wa vuako wa korhama a languta emisaveni kutani mahlo yakwe ma vona “la titsongahata,” “la nga le hansi,” vanhu lava “va nga ni nhlomulo, lava va konyaka hikwalaho ka swilo hinkwaswo leswi nyenyetsaka leswi endliwaka.” (Ezekiyele 9:4) U tshineta vanhu vo tano eka yena hi ku tirhisa N’wana wakwe. Loko a ha ri emisaveni, Yesu u te: “Ku hava munhu loyi a nga taka eka mina handle ka loko Tatana, loyi a ndzi rhumeke, a n’wi koka . . . A nga kona loyi a nga taka eka mina handle ka loko a pfumeleriwa hi Tatana.”—Yohane 6:44, 65.
8, 9. (a) Ha yini hinkwerhu hi fanele hi ya eka Yesu? (b) I yini lexi xiyekaka ngopfu malunghana ni lunghiselelo ra nkutsulo?
8 Vanhu hinkwavo va fanele va ya eka Yesu naswona va kombisa ripfumelo eka gandzelo ra yena ra nkutsulo hileswi va nga tswariwa va ri vadyohi, lava hambanisiweke ni Xikwembu. (Yohane 3:36) Va fanele va vuyela eka Xikwembu. (2 Vakorinto 5:20) Xikwembu a xi rindzanga vadyohi leswaku va kombela ku endla lunghiselelo ro karhi ra leswaku va tlhela va va ni vuxaka lebyinene na xona. Muapostola Pawulo u tsarile a ku: “Xikwembu xi tiyisekisa rirhandzu ra xona n’wini eka hina, hileswi Kreste a hi feleke, loko ha ha ri vadyohi. . . . Hikuva loko hi vuyelelane ni Xikwembu hi rifu ra N’wana wa xona enkarhini lowu a hi ri valala, leswi hi vuyelelaneke na xona, hakunene hi ta ponisiwa hi vutomi bya yena.”—Varhoma 5:8, 10.
9 Muapostola Yohane u kandziyise ntiyiso lowu nga kanetekiki wa leswaku Xikwembu hi xona xi endlaka leswaku vanhu va vuyela eka xona, loko a tsala a ku: “Rirhandzu ra Xikwembu ri kombisiwile eka hina, hileswi Xikwembu xi rhumeke N’wana wa xona la tswariweke a ri swakwe emisaveni leswaku hi ta kuma vutomi ha yena. Rirhandzu ri tise xileswi, ku nga ri leswaku hina hi rhandze Xikwembu, kambe xona xi hi rhandzile kutani xi rhuma N’wana wa xona a va gandzelo ra ku vuyelelana ra swidyoho swa hina.” (1 Yohane 4:9, 10) Xikwembu hi xona xi tekeke goza ku sungula, a hi vanhu. Xana a swi ku endli u xi rhandza Xikwembu lexi kombiseke rirhandzu leronghasi eka “vadyohi” lava hi hala tlhelo a va ri valala va xona?—Yohane 3:16.
Xilaveko Xa Ku Lavisisa Yehovha
10, 11. (a) Hi fanele hi endla yini leswaku hi lavisisa Yehovha? (b) Hi fanele hi ma languta njhani mafambiselo ya Sathana ya swilo?
10 Ina, Yehovha a nga hi sindzisi leswaku hi ya eka yena. Hi fanele hi n’wi lavisisa, ‘hi n’wi ambamba kutani hi n’wi kuma hakunene, hambileswi, entiyisweni, a nga riki kule ngopfu ni un’wana ni un’wana wa hina.’ (Mintirho 17:27) Hi fanele hi xixima mfanelo leyi Yehovha a nga na yona ya ku lava leswaku hi tiveka ehansi ka yena. Mudyondzisiwa Yakobo u tsale a ku: “Hikwalaho, tivekeni ehansi ka Xikwembu; kambe mi kaneta Diyavulosi, kutani u ta mi balekela. Tshinelani eka Xikwembu, kutani xi ta tshinela eka n’wina. Basisani mavoko ya n’wina, n’wina vadyohi, mi tengisa timbilu ta n’wina, n’wina lava nga tiyisekiki.” (Yakobo 4:7, 8) A hi fanelanga hi kanakana ku teka goza leri tiyeke hi lwisana na Diyavulosi kambe hi ri karhi hi yima na Yehovha.
11 Sweswo swi vula ku fambela ekule ni mafambiselo ya Sathana ya swilo lama hombolokeke. Nakambe Yakobo u tsale a ku: “Xana a mi swi tivi leswaku ku va ni xinakulobye ni misava i vulala ni Xikwembu? Hikokwalaho, mani na mani la lavaka ku va nakulobye wa misava u tiendla nala wa Xikwembu.” (Yakobo 4:4) Hi hala tlhelo, loko hi lava ku va vanghana va Yehovha, hi fanele hi langutela ku vengiwa hi misava ya Sathana.—Yohane 15:19; 1 Yohane 3:13.
12. (a) Davhida u tsale marito wahi lama chavelelaka? (b) I xitsundzuxo xihi lexi Yehovha a xi nyikeke hi ku tirhisa muprofeta Azariya?
12 Loko misava ya Sathana yi lwisana na hina hi ndlela yo karhi, hi fanele hi vulavula na Yehovha hi xikhongelo, hi kombela leswaku a hi pfuna. Davhida, loyi Yehovha a n’wi kutsuleke eka swilo swo tala, u tsale marito lama chavelelaka a ku: “Yehovha u le kusuhi ni hinkwavo lava n’wi vitanaka, eka hinkwavo lava n’wi vitanaka hi ntiyiso. U ta enerisa ku navela ka lava va n’wi chavaka, naswona u ta ku twa ku rila ka vona va kombela ku pfuniwa, u ta va ponisa. Yehovha wa va rindza hinkwavo lava n’wi rhandzaka, kambe lavo homboloka hinkwavo u ta va lovisa.” (Pisalema 145:18-20) Pisalema leyi yi komba leswaku Yehovha a nga ponisa un’wana ni un’wana wa hina loko a ringiwa, naswona u ta ponisa vanhu va yena hinkwavo enkarhini wa ‘nhlomulo lowukulu.’ (Nhlavutelo 7:14) Yehovha u ta hi namarhela loko hina hi n’wi namarhela. Hi ku kongomisiwa hi “moya wa Xikwembu,” muprofeta Azariya u vule marito lama nga ntiyiso hakunene a ku: “Yehovha u na n’wina ntsena loko n’wina mi ri na yena; naswona loko mi n’wi lavisisa, u ta endla leswaku n’wina mi n’wi kuma, kambe loko mi n’wi tshika, na yena u ta mi tshika.”—2 Tikronika 15:1, 2.
Yehovha U Fanele A Va Wa Xiviri Eka Hina
13. Hi nga swi kombisa njhani leswaku Yehovha i wa xiviri eka hina?
13 Loko a vulavula hi Muxe, muapostola Pawulo u tsale leswaku “a a hambeta a tserhama onge hiloko a vona Loyi a nga vonakiki.” (Vaheveru 11:27) Ina, Muxe a nga kalanga a vona Yehovha hi xiviri. (Eksoda 33:20) Kambe Yehovha a a ri wa xiviri swinene eka yena lerova a swi fana ni loko a N’wi vona. Hilaha ku fanaka, endzhaku ka maxangu yakwe, mahlo ya Yobo la nga ni ripfumelo ma kote ku vona Yehovha kahle a ri Xikwembu lexi pfumelelaka malandza ya xona lama tshembekaka leswaku ma ringiwa, kambe a xi ma fularheli nikatsongo. (Yobo 42:5) Enoko na Nowa va vuriwe vanhu lava ‘fambeke ni Xikwembu.’ Sweswo va swi endle hi ku lwela ku tsakisa Xikwembu ni ku xi yingisa. (Genesa 5:22-24; 6:9, 22; Vaheveru 11:5, 7) Loko Yehovha a ri wa xiviri eka hina hilaha a a ri hakona eka Enoko, Nowa, Yobo na Muxe, hi ta ‘anakanya ha yena’ etindleleni ta hina hinkwato, kutani yena u ta “lulamisa tindlela” ta hina.—Swivuriso 3:5, 6.
14. Swi vula yini ku “namarhela” Yehovha?
14 Emahlweninyana ka ku nghena ka Vaisrayele eTikweni leri Tshembisiweke, Muxe u va tsundzuxile a ku: “Mi fanele mi landzela Yehovha Xikwembu xa n’wina, naswona mi fanele mi n’wi chava, mi hlayisa swileriso swakwe, mi yingisa rito rakwe, naswona mi fanele mi n’wi tirhela, mi n’wi namarhela.” (Deteronoma 13:4) A va fanele va landzela Yehovha, va n’wi chava, va n’wi yingisa va tlhela va n’wi namarhela. Malunghana ni rito leri laha ri hundzuluxeriweke ri va “namarhela,” xidyondzi xin’wana xa Bibele xi vula leswaku “rito leri ri kombisa vuxaka lebyikulu.” Mupisalema u te: “Lava va vaka ni xinakulobye na Yehovha hi lava va n’wi chavaka.” (Pisalema 25:14) Na hina hi nga va ni vuxaka lebyi byikulu bya risima na Yehovha loko a ri wa xiviri eka hina ni loko hi n’wi rhandza swinene lerova hi chava ku n’wi hlundzukisa hi tindlela hinkwato.—Pisalema 19:9-14.
Xana Wa Swi Vona Leswaku Yehovha Wa Ku Khathalela?
15, 16. (a) Pisalema 34 yi swi kombisa njhani leswaku Yehovha wa hi khathalela? (b) Hi fanele hi endla yini loko swi hi tikela ku tsundzuka swilo leswinene leswi Yehovha a hi endleleke swona?
15 Ndlela yin’wana leyi tumbeleke leyi Sathana a hi ringaka ha yona i ku ringeta ku hi rivarisa leswaku Yehovha Xikwembu xa hina wa ma khathalela malandza yakwe yo tshembeka minkarhi hinkwayo. Loko a ri ekhombyeni Hosi Davhida wa le Israyele u yi vone kahle ndlela leyi Yehovha a sirhelelaka ha yona. Loko a boheke ku tiendla munhu la nga hanyangiki kahle emiehleketweni emahlweni ka Hosi Akixi wa le Gati, u qambhe risimu, ku nga pisalema yo xonga leyi a yi ri ni marito lama kombisaka ripfumelo lama nge: “Oho n’wina vanhu, twarisani Yehovha mi ri na mina, a hi tlakuseni vito rakwe swin’we. Ndzi vutise Yehovha, kutani a ndzi hlamula, u ndzi kutsurile eku chaveni ka mina hinkwako. Ntsumi ya Yehovha yi aka nxaxa ku rhendzela hinkwavo lava n’wi chavaka, naswona ya va ponisa. N’wina nantswani mi vona leswaku Yehovha hi lonene; wa tsaka munhu la tiyeke emirini la tumbelaka eka yena. Yehovha u le kusuhi ni lava va tshovekeke mbilu; ni lava va pfotlokeke emoyeni wa va ponisa. Makhombo ya lowo lulama ma tele, kambe Yehovha wa n’wi kutsula eka wona hinkwawo.”—Pisalema 34:3, 4, 7, 8, 18, 19; 1 Samuwele 21:10-15.
16 Xana wa tiyiseka hi matimba ya Yehovha yo ponisa? Xana wa yi xiya ndlela leyi a sirhelelaka ha yona hi ku tirhisa tintsumi? Xana u ringetile u tlhela u tivonela hi wexe leswaku Yehovha hi lonene? Xana u hetelele rini ku swi vona hi ndlela yo hlawuleka leswaku Yehovha u ve lonene eka wena? Ringeta ku tsundzuka. Xana a ku ri emutini wo hetelela lowu u ngheneke eka wona loko u ri ensin’wini, laha se a wu tikoka kunene? Kumbexana u fike u va ni bulo lerinene ni n’wini wa muti. Xana u tsundzuka u nkhense Yehovha hileswi a ku nyikeke matimba lama lavekaka ni leswi a ku katekiseke? (2 Vakorinto 4:7) Hi hala tlhelo, kumbexana a swi ku oloveli ku tsundzuka nchumu wo karhi lowunene lowu Yehovha a ku endleleke wona. Kumbexana u nga titshuva nhloko u anakanya leswi humeleleke vhiki leri nga hela, n’hweti leyi nga hela, lembe leri nga hela kumbe khale. Loko swi ri tano, ha yini u nga lweli ku tshinela eka Yehovha swinene, u ringeta ku vona ndlela leyi a ku kongomisaka ha yona? Muapostola Petro u tsundzuxe Vakreste a ku: “Titsongahateni ehansi ka voko ra matimba ra Xikwembu . . . mi ri karhi mi lahlela ku vilela hinkwako ka n’wina eka xona, hikuva xa mi khathalela.” (1 Petro 5:6, 7) Swi ta ku hlamarisa hakunene ku vona ndlela leyi a ku khathalelaka ha yona!—Pisalema 73:28.
Hambeta U Lavisisa Yehovha
17. I yini lexi lavekaka leswaku hi hambeta hi lavisisa Yehovha?
17 Ku hlayisa vuxaka bya hina na Yehovha ku fanele ku va mhaka leyi hambetaka. Yesu u khongele eka Tata wakwe a ku: “Leswi swi vula vutomi lebyi nga heriki, ku nghenisa ka vona vutivi ha wena, Xikwembu xi ri xin’we xa ntiyiso, ni loyi u n’wi rhumeke, Yesu Kreste.” (Yohane 17:3) Ku tswonga vutivi malunghana na Yehovha ni N’wana wakwe swi lava leswaku hi tikarhata nkarhi na nkarhi. Hi lava mpfuno wa xikhongelo ni moya lowo kwetsima leswaku hi twisisa “swilo leswi enteke swa Xikwembu.” (1 Vakorinto 2:10; Luka 11:13) Nakambe hi lava vukongomisi bya “hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha” leswaku hi wundla mianakanyo ya hina hi swakudya swa moya leswi hi swi kumaka “hi nkarhi lowu faneleke.” (Matewu 24:45) Hi ku tirhisa hlonga leri, Yehovha u hi tsundzuxe leswaku hi hlaya Rito rakwe siku na siku, hi va kona nkarhi na nkarhi eminhlanganweni ya Vukreste, hi tlhela hi hlanganyela hilaha hi nga kotaka hakona eku chumayeleni ka “mahungu lamanene ya mfumo.” (Matewu 24:14) Loko hi endla tano, hi ta hambeta hi lavisisa Yehovha, Xikwembu xa hina lexi khathalelaka.
18, 19. (a) I yini lexi hi faneleke hi tiyimisela ku xi endla? (b) Hi ta katekisiwa hi ndlela yihi loko hi yima hi tiyile hi lwisana na Diyavulosi naswona hi hambeta hi lavisisa Yehovha?
18 Sathana u ringeta hi tindlela hinkwato ku tisa nxaniso, nkaneto ni ntshikilelo ehenhla ka vanhu va Yehovha. U ringeta ku xaxisa ku rhula ka hina ni vuxaka lebyinene lebyi hi nga na byona na Xikwembu. A nga swi lavi leswaku hi ya emahlweni ni ntirho wa hina wo kuma vanhu va timbilu letinene ivi hi va pfuna leswaku va yima na Yehovha eka mphikamakaneta ya vuhosi bya vuako hinkwabyo. Kambe hi fanele hi tiyimisela ku tshama hi tshembekile eka Yehovha, hi titshega ha yena leswaku a hi kutsula eka lowo biha. Loko hi pfumelela ku kongomisiwa hi Rito ra Xikwembu hi tlhela hi hlanganyela hi ku hiseka ni nhlengeletano ya xona leyi vonakaka, hi nga tiyiseka leswaku xi ta hi seketela minkarhi hinkwayo.—Esaya 41:8-13.
19 Hikwalaho, onge hinkwerhu hi nga yima hi tiyile hi lwisana na Diyavulosi ni mano yakwe, loko hi ri karhi hi lavisisa Yehovha Xikwembu xa hina lexi rhandzekaka, lexi hakunene xi nga ta hi ‘tiyisa ni ku hi nyika ntamu.’ (1 Petro 5:8-11) Loko hi endla tano, hi ta ‘tihlayisa erirhandzwini ra Xikwembu, hi ri karhi hi rindzela tintswalo ta Hosi ya hina Yesu Kreste hi ri ni xikongomelo xa vutomi lebyi nga heriki.’—Yudha 21.
A Wu Ta Hlamurisa Ku Yini?
• Rito leri nge “Diyavulosi” ri vula yini, naswona Diyavulosi u endla hi ku pfumelelana ni vito rakwe hi ndlela yihi?
• Yehovha u hambana njhani na Diyavulosi hi ndlela leyi A langutaka vaaki va misava ha yona?
• Ha yini munhu a fanele a amukela gandzelo ra nkutsulo loko a tshinelela Yehovha?
• Swi vula yini ku “namarhela” Yehovha, naswona hi nga hambeta hi n’wi lavisisa hi ndlela yihi?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Xifaniso lexi nga eka tluka 15]
Hambiloko a langutane ni miringo, Yobo u swi xiyile leswaku Yehovha wa n’wi khathalela
[Swifaniso leswi nga eka tluka 16, 17]
Ku hlaya Bibele siku na siku, ku va kona nkarhi na nkarhi eminhlanganweni ya Vukreste ni ku hlanganyela hi ku hiseka entirhweni wo chumayela swi hi tsundzuxa ndlela leyi Yehovha a hi khathalelaka ha yona