Vaseketeri Va Vugandzeri Bya Ntiyiso Va Le Nkarhini Lowu Hundzeke Ni Va Namuntlha

XANA wa ha ri tsundzuka vito ra wanuna loyi a rileleke muti wa khale wa Yerusalema? U nga ha ku, i ‘Yesu,’ hakunene Yesu u wu rilerile. (Luka 19:28, 41) Hambiswiritano, malembe-xidzana yo tala Yesu a nga si ta laha misaveni, nandza un’wana wo tshembeka wa Xikwembu na yena u rilele Yerusalema. Vito ra yena a ku ri Nehemiya.—Nehemiya 1:3, 4.

I yini lexi endleke leswaku Nehemiya a va ni gome lerova a rilela Yerusalema? I yini lexi a xi endleke leswaku a pfuna muti ni vaaki va wona? Naswona hi nga dyondza yini eka xikombiso xa yena? Leswaku hi kuma tinhlamulo, a hi pfuxeteni swiendlakalo swin’wana swa le sikwini ra yena.

Wanuna La Nga Ni Mintlhaveko A Tlhela A Teka Goza

Nehemiya a a vekiwe ku va ndhuna-nkulu ya Yerusalema, kambe loko a nga si vekiwa ku va ndhuna, a a ri mutirhela-mfumo wa xiyimo xa le henhla ehubyeni ya le Peresiya emutini wa Xuxani. Kambe, hambileswi a a tshamisekile sweswo a swi n’wi endlanga leswaku a nga karhateki hi vuhlayiseki bya vamakwavo va Vayuda etikweni ra le kule ra Yerusalema. Entiyisweni, lexi a rhangeke a xi endla loko Vayuda lava humaka eYerusalema  va endzele le Xuxani a ku ri ku “va vutisa malunghana ni Vayuda, lava va balekeke, lava va nga yisiwangiki evukhumbini, na hi Yerusalema.” (Nehemiya 1:2) Loko vaendzi lava va vule leswaku vanhu va le Yerusalema a va ri “xiyin’weni xo biha ngopfu” naswona marhangu ya muti wolowo a ma “mbundzumuxiwile,” Nehemiya u ‘tshame ehansi a sungula ku rila, a rila masiku yo tala.’ Endzhaku ka sweswo u kombise mintlhaveko ya yena ya gome hi ku khongela eka Yehovha swi huma embilwini. (Nehemiya 1:3-11) Ha yini Nehemiya a a ri ni gome? Hikuva emutini wa Yerusalema hi kona laha Yehovha a a gandzeriwa kona, naswona muti lowu a wu tshikiwile. (1 Tihosi 11:36) Ku tlula kwalaho, xiyimo lexi nga tsakisiki xa muti lowu a ku ri xikombiso xa xiyimo lexi tsaneke xa moya xa vaaki va wona.—Nehemiya 1:6, 7.

Ku karhateka ka Nehemiya hi Yerusalema swin’we ni ntwela-vusiwana wa yena eka Vayuda lava a va tshama kwalaho swi n’wi susumetele ku tinyikela. Loko hosi ya Peresiya yi heta ku n’wi pfumelela leswaku a famba, Nehemiya u sungule ku kunguhata riendzo leri ro leha ro ya eYerusalema. (Nehemiya 2:5, 6) A a lava ku nyikela hi matimba ya yena, nkarhi wa yena ni vutshila bya yena leswaku a seketela ntirho wo pfuxeta lowu a wu laveka. Ku nga si hela masiku ma nga ri mangani a fikile, se a a kunguhatile leswaku rirhangu hinkwaro ra Yerusalema ri ta pfuxetiwa njhani.—Nehemiya 2:11-18.

Nehemiya u avele mindyangu yo tala ntirho wo pfuxeta rirhangu, kutani hinkwayo ka yona a yi tirha swin’we. * Mintlawa yo tlula 40 yi averiwe ku endla “ntirho wun’wana lowukulu.” Vuyelo byi ve byihi? Leswi vatirhi a va tele—ku katsa ni vatswari lava a va tirha ni vana va vona—naswona va nyikeleke hi nkarhi ni matimba ya vona, ntirho lowu a wu tikomba wu ri wukulu ngopfu wu endliwile. (Nehemiya 3:11, 12, 19, 20) Ku nga si hela tin’hweti timbirhi leti a ku tirhiwa swinene, rirhangu hinkwaro se a ri pfuxiwile! Nehemiya u tsarile leswaku hambi lava a va lwisana ni ntirho wo pfuxeta muti va susumeteleke ku pfumela leswaku “ntirho lowu a hi wu endla a wu huma eka Xikwembu xa hina.”—Nehemiya 6:15, 16.

Xikombiso Lexi Faneleke Xi Tsundzukiwa

Nehemiya a nga nyikelanga hi nkarhi wa yena ni hi vutshila bya yena byo hlela swilo ntsena. U tlhele a tirhisa swilo swa yena leswi vonakaka leswaku a seketela vugandzeri bya ntiyiso. U tirhise mali ya yena leswaku a kutsula vamakwavo va Vayuda evuhlongeni. A a lomba vanhu mali handle ko lava ntswalo. A nga kalanga a ‘tikisela’ Vayuda hi ku lava ku hakeriwa hi nkani tanihi leswi a ri ndhuna-nkulu, ku nga nchumu lowu a a ri ni mfanelo yo wu lava. Ku ri na sweswo, a a pfule tinyangwa ta muti wa yena leswaku a phamela “vavanuna lava ringanaka 150, lava a va ta eka hina va huma eka matiko lawa ma hi rhendzeleke.” Siku na siku a lunghiselela “nkunzi yin’we, tinyimpfu ta tsevu leti hlawuriweke, ni tinyenyana” a endlela vaendzi va yena. Ku engetela kwalaho, a a va nyika “vhinyo yo tala ya mixaka hinkwayo” kan’we emasikwini ya khume—hinkwaswo leswi a swi xava hi mali ya yena.—Nehemiya 5:8, 10, 14-18.

Nehemiya u vekele malandza hinkwawo ya Xikwembu xikombiso lexinene ngopfu xa ku hanana enkarhini wa yena ni sweswi! Nandza loyi wa xivindzi wa Xikwembu u tirhise swilo swa yena leswi vonakaka hi ku ntshunxeka na hi ku swi rhandza leswaku a seketela vatirhi leswaku va ta yisa vugandzeri bya ntiyiso emahlweni. A swi fanerile loko a kombela Yehovha a ku: “Oho Xikwembu xanga, [tsundzuka] hi vunene, hinkwaswo leswi ndzi swi endleleke vanhu lava.” (Nehemiya 5:19) Hakunene Yehovha u ta n’wi tsundzuka hi vunene.—Vaheveru 6:10.

Xikombiso Xa Nehemiya Xa Landzeriwa Namuntlha

Swa tsakisa ku vona leswaku vanhu va Yehovha namuntlha hilaha ku fanaka va kombisa swiendlo swa rirhandzu, swiendlo swa ku tirhandzela ni ku tinyikela hikwalaho ka vugandzeri bya ntiyiso. Loko hi twa leswaku vapfumeri-kulorhi va xanisiwa, ha karhateka swinene hi vuhlayiseki bya vona. (Varhoma 12:15) Ku fana na Nehemiya, hi ya eka Yehovha hi xikhongelo hi seketela vamakwerhu lava xanisekaka lava hi nga eripfumelweni rin’we, hi n’wi kombela hi ku: “Ndzi kombela u rhiya ndleve u yingisa xikhongelo xa nandza wa wena ni xikhongelo xa malandza ya wena lawa ma tsakisiwaka hi ku chava vito ra wena.”—Nehemiya 1:11; Vakolosa 4:2.

 Hambiswiritano, ku karhateka ka hina hi vuhlayiseki bya moya ni bya nyama bya vamakwerhu va hina va Vakreste ni ku yisiwa emahlweni ka vugandzeri bya ntiyiso a byo khumba mintlhaveko ya hina ntsena. Kambe byi hi susumetela ku teka goza. Lava swiyimo swa vona swi va pfumelelaka va susumetiwa hi rirhandzu leswaku va siya makaya ya vona lama hlayisekeke, ku fana na Nehemiya, va ya etindhawini tin’wana leswaku va ya pfuna lava nga ni xilaveko. Handle ko hetiwa matimba hi swiyimo leswi tikaka leswi vatirhi volavo vo tirhandzela va nga ha langutanaka na swona ematikweni man’wana, va yisa vugandzeri bya ntiyiso emahlweni kwale, naswona va khomisana ni vamakwavo va vona lava nga Vakreste. Moya wo tinyikela lowu va wu kombisaka i wunene hakunene.

Ku Pfuna eNdhawini Ya Ka Hina

Swa twisiseka leswaku vo tala va hina a va swi koti ku rhurhela etindhawini tin’wana. Hi seketela vugandzeri bya ntiyiso laha hi tshamaka kona. Sweswo swi kombisiwile ni le bukwini ya Nehemiya. Xiya vuxokoxoko lebyi Nehemiya a byi hlamuselaka mayelana ni mindyangu yo tshembeka leyi pfunaka entirhweni wo lunghisa. U tsarile: “Yedaya n’wana wa Harumafa, u endle ntirho wa ku lunghisa emahlweni ka yindlu yakwe . . . Benjamini na Haxubu va endle ntirho wa ku lunghisa emahlweni ka yindlu ya vona. Endzhaku ka vona Azariya n’wana wa Maseya, n’wana wa Ananaya u endle ntirho wa ku lunghisa ekusuhi ni yindlu yakwe.” (Nehemiya 3:10, 23, 28-30) Vavanuna volavo ni mindyangu ya vona va tinyiketele swinene eku yiseni ka vugandzeri bya ntiyiso emahlweni hi ku  pfuna entirhweni wo lunghisa endhawini leyi va tshamaka eka yona.

Namuntlha vo tala va hina hi seketela vugandzeri bya ntiyiso etindhawini leti hi tshamaka eka tona hi tindlela to hambana-hambana. Ha pfuneta eka matsima yo aka Tiholo ta Mfumo, yo phalala lava hlaseriweke, naswona ngopfu-ngopfu hi pfuna entirhweni wo chumayela hi Mfumo. Ku engetela kwalaho, hambi ha swi kota ku pfuna hi xiviri entirhweni wo aka kumbe wo phalala kumbe a hi swi koti, hinkwerhu ka hina hi swi navela hi mbilu hinkwayo ku seketela vugandzeri bya ntiyiso hi swilo swa hina leswi vonakaka, hilaha Nehemiya a endleke hakona hi malwandla.—Vona bokisi leri nge “Tindlela To Nyika Hi Ku Tirhandzela.”

Minkarhi yin’wana swi nga ha vonaka swi tika ku kuma timali leti lavekaka to hakelela mintirho leyi andzaka yo kandziyisa, yo phalala ni mintirho yin’wana yo tala leyi endliwaka emisaveni hinkwayo. Hambiswiritano, tsundzuka leswaku ntirho lowukulu wo lunghisa rirhangu ra Yerusalema na wona a wu vonaka wu tika. (Nehemiya 4:10) Kambe hikwalaho ka leswi ntirho wolowo a wu averiwe mindyangu yo tala leyi swi rhandzaka, ntirho wolowo wu hetiwile. Hilaha ku fanaka, namuntlha ku kuma timali leti lavekaka leswaku hi endla mintirho ya hina ya misava hinkwayo swi ta koteka loko un’wana ni un’wana wa hina a hambeta a nyikela.

Bokisi leri nge “Tindlela Leti Van’wana Va Hlawulaka Ku Nyikela Ha Tona” ri komba tindlela to tala leti ntirho wa Mfumo wu nga sekeriwaka ha tona hi timali. N’wexemu, vo tala eka vanhu  va Xikwembu va pfune hi ndlela yoleyo, naswona Huvo leyi Fumaka ya Timbhoni ta Yehovha yi tsakela ku va nkhensa hi mbilu hinkwayo hinkwavo lava timbilu ta vona ti va susumeteleke ku nyikela hi ku tirhandzela. Ngopfu-ngopfu hi nkhensa Yehovha hikwalaho ka mikateko ya yena eka matshalatshala ya mbilu hinkwayo lawa vanhu va yena va ma endlaka leswaku va seketela vugandzeri bya ntiyiso emisaveni hinkwayo. Ina, loko hi hlamusela ndlela leyi voko ra Yehovha ri hi kongomiseke ha yona hi malembe lawa hinkwawo, hi susumetiwa ku phindha marito ya Nehemiya, loyi loko a nkhensa a nga te: ‘Voko ra Xikwembu xanga, a ri ri rinene eka mina.’—Nehemiya 2:18.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Bokisi leri nga eka tluka 30]

Tindlela To Nyika Hi Ku Tirhandzela

Eka mapapila ya yena lama yaka eka Vakorinto, muapostola Pawulo u hlamusele swihlawulekisi swinharhu leswi xiyekaka swa ku nyika hi ku tirhandzela. (1) Loko a tsala malunghana ni nhlengo wa mali, Pawulo u dyondzisile: “Siku rin’wana ni rin’wana ro sungula evhikini, un’wana ni un’wana wa n’wina a a veke swo karhi etlhelo.” (1 Vakorinto 16:2a) Xisweswo, ku nyika swi lava ku kunguhata ka ha ri emahlweni, naswona swi lava ku endliwa hi ku kunguhata. (2) Pawulo u tlhele a tsala leswaku munhu un’wana ni un’wana u fanele a nyika ‘hilaha a swi nyikiweke hakona.’ (1 Vakorinto 16:2b, Bibele Ya Xitsonga) Hi marito man’wana, munhu un’wana ni un’wana loyi a lavaka ku nyikela hi ku tirhandzela a nga ha swi endla hi ku ringanisela. Hambiloko Mukreste a kuma mali leyi nga nyawuriki kambe swimalana leswi a nga ha swi nyikelaka i swa nkoka eka Yehovha. (Luka 21:1-4) (3) Pawulo u tlhele a tsala: “Un’wana ni un’wana a a endle hilaha a boheke hakona embilwini yakwe, ku nga ri hi ku vilela kumbe hi ku sindzisiwa, hikuva Xikwembu xi rhandza munyiki la tsakeke.” (2 Vakorinto 9:7) Vakreste va xiviri va nyika swi huma embilwini—hi ku tsaka.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 26]

Nehemiya a a ri wanuna la nga ni mintlhaveko a tlhela a teka goza

[Swifaniso leswi nga eka tluka 30]

Minyikelo yo tirhandzela yi pfuneta eka mintirho yo kandziyisa, yo phalala, yo aka Tiholo ta Mfumo ni mintirho yin’wana emisaveni hinkwayo