Nghena endzeni

Hundzela eka leswi nga endzeni

Dyondzo Ya Munhu Hi Xiyexe Leyi Hi Hlomiselaka Ku Va Vadyondzisi Lava Humelelaka

Dyondzo Ya Munhu Hi Xiyexe Leyi Hi Hlomiselaka Ku Va Vadyondzisi Lava Humelelaka

Dyondzo Ya Munhu Hi Xiyexe Leyi Hi Hlomiselaka Ku Va Vadyondzisi Lava Humelelaka

“Anakanyisisa hi swilo leswi; u dzika eka swona, leswaku ku ya emahlweni ka wena ku vonaka eka vanhu hinkwavo. Nyikela nyingiso lowu hambetaka eka wena ni le ku dyondziseni ka wena.”—1 TIMOTIYA 4:15, 16.

1. Xana ku laveka yini leswaku munhu a va ni dyondzo ya munhu hi xiyexe?

EKA Eklesiasta 3:1, Bibele yi ri: “Xin’wana ni xin’wana xi ni nkarhi wa xona lowu vekiweke.” Sweswo swi tano ni le mhakeni ya dyondzo ya munhu hi xiyexe. Vo tala swa va tikela ku anakanyisisa hi swilo swa moya loko ku nga ri nkarhi wa kona kumbe ku ri endhawini leyi nga fanelangiki. Hi xikombiso, endzhaku ko tirha hi matimba siku hinkwaro ni loko u dye ngopfu, xana u nga titwa u lava ku dyondza, ngopfu-ngopfu loko u tshame u ku gaa, exitulwini lexi u xi rhandzaka u ri karhi u hlalele TV? Nikatsongo. Kutani ke, xana hi nga endla yini? Swi le rivaleni leswaku hi fanele hi hlawula nkarhi ni ndhawu leyi hi nga ta dyondzela eka yona leswaku hi ta vuyeriwa eka leswi hi swi dyondzaka.

2. Hakanyingi hi wihi nkarhi lowu nga wunene wa dyondzo ya munhu hi xiyexe?

2 Xo sungula lexi vo tala va xi endlaka nimixo i ku dyondza hikuva va va va xalamukile va lo nchaa! Van’wana va endla dyondzo yo koma hi nkarhi wo wisa ninhlikanhi. Xiya ndlela leyi nkarhi wo endla swilo swa nkoka swa moya wu boxiweke hakona eswikombisweni leswi landzelaka. Hosi Davhida wa le Israyele wa khale u tsarile: “Ndzi twise musa wa wena wa rirhandzu nimixo, hikuva ndzi tshembe wena. Ndzi tivise ndlela leyi ndzi faneleke ndzi famba ha yona, hikuva moya-xiviri wa mina ndzi wu tlakusele eka wena.” (Pisalema 143:8) Muprofeta Esaya u kombe nkoka wa ku dyondza hi ndlela leyi fanaka loko a ku: “Yehovha, Hosi leyi Lawulaka u ndzi nyike ririmi ra lava dyondzisiweke, leswaku ndzi tiva ku angula loyi a karhaleke. Mixo wun’wana ni wun’wana wa pfuka; u pfuxa ndleve ya mina leswaku yi twa ku fana ni lava dyondzisiweke.” Mhaka ya kona hi leswaku hi fanele hi dyondza hi tlhela hi vulavula na Yehovha loko hi xalamukile emianakanyweni, nkarhi wihi ni wihi esikwini.—Esaya 50:4, 5; Pisalema 5:3; 88:13.

3. Hi swihi swiyimo leswi nga swinene leswaku munhu a pfuneka loko a dyondza?

3 Xin’wana lexi pfunaka loko hi dyondza i ku va hi nga tshami esofeni. Loko ho tshama esofeni hi ta etlela. Loko hi ri eku dyondzeni, mianakanyo ya hina yi fanele yi xalamuka, kasi loko hi tshama hi tigedlha, a hi nge xalamuki. Nakambe loko hi ta dyondza kahle hi tlhela hi anakanyisisa hi fanele hi va endhawini leyi nga rhula naswona yi nga ri na swikavanyeto. Loko wo ringeta ku dyondza ku ri karhi ku tlanga xiya-ni-moya, TV, kumbe n’wana a ri karhi a ku rilela a wu nge pfuneki. Loko Yesu a lava ku anakanyisisa, u ye endhawini yo rhula. Nakambe u vulavule hi ndlela leyi swi nga swa nkoka ha yona leswaku munhu a va exihundleni loko a khongela.—Matewu 6:6; 14:13; Marka 6:30-32.

Dyondzo Ya Munhu Hi Xiyexe Leyi Hi Hlomiselaka Ku Hlamula

4, 5. Xana broxara leyi nge Leswi Xi Swi Languteleke yi pfuna hi tindlela tihi?

4 Dyondzo ya munhu hi xiyexe ya pfuna loko hi tirhisa swipfuneto swo dyondza Bibele leswaku hi dzika swinene emhakeni yo karhi, ngopfu-ngopfu loko hi dyondzela ku hlamula swivutiso swa munhu loyi a lavaka ku tiva. (1 Timotiya 1:4; 2 Timotiya 2:23) Vanhu vo tala va sungula ku dyondza hi broxara leyi nge I Yini Leswi Xikwembu Xi Swi Languteleke Eka Hina?, * leyi sweswi yi kumekaka hi tindzimi ta 261. Ya olova kambe i buku leyi baka nhloko ya mhaka, naswona hinkwayo yi sekeriwe eBibeleni. Yi pfuna lava yi hlayaka ku twisisa hi ku hatlisa leswi Xikwembu xi swi lavaka eka vugandzeri bya ntiyiso. Hambiswiritano, leswi yi nga yitsongo a yi hlamuseli dyondzo yin’wana ni yin’wana hi vuenti. Loko loyi u dyondzaka na yena Bibele a ku vutisa swivutiso swo tika malunghana ni timhaka tin’wana ta le Bibeleni ta leswi mi bulaka ha swona, xana u nga endla njhani leswaku u kuma rungula ra Bibele leri engetelekeke leri nga ta n’wi pfuna ku hlamula swivutiso sweswo?

5 Lava nga ni Watchtower Library leyi nga eka CD-ROM hi ririmi ra vona, swa va olovela ku kuma tibuku to hambana-hambana eka khompyuta. Kambe ku vuriwa yini hi vanhu lava nga riki na yona khompyuta? A hi kambisiseni tinhloko-mhaka timbirhi leti nga eka broxara leyi nge Leswi Xi Swi Languteleke leswaku hi vona ndlela leyi hi nga kurisaka ku twisisa ka hina ha yona hi tlhela hi kota ku hlamula hi vuxokoxoko—ngopfu-ngopfu loko un’wana a vutisa swivutiso swo fana ni lexi nge, Xikwembu i mani? ni lexi nge, Yesu kahle-kahle a a ri njhani?—Eksoda 5:2; Luka 9:18-20; 1 Petro 3:15.

Xikwembu I Mani?

6, 7. (a) Hi xihi xivutiso lexi vutisiwaka malunghana ni Xikwembu? (b) Hi wihi nchumu wa nkoka lowu mufundhisi un’wana a nga wu boxangiki loko a ri karhi a chumayela?

6 Dyondzo 2 ya broxara leyi nge Leswi Xi Swi Languteleke yi hlamula xivutiso xa nkoka lexi nge Xikwembu I Mani? Leyi i dyondzo ya xisekelo hikuva munhu a nga ka a nga gandzeli Xikwembu xa ntiyiso loko a nga xi tivi kumbe loko a kanakana leswaku xi kona. (Varhoma 1:19, 20; Vaheveru 11:6) Kambe, vanhu emisaveni hinkwayo va ni tidyondzo to hambana-hambana mayelana ni leswaku Xikwembu i munhu wa njhani. (1 Vakorinto 8:4-6) Vukhongeri byin’wana ni byin’wana byi xi hlamula hi tindlela to hambana, xivutiso xa leswaku Xikwembu i mani. EVujaganini vukhongeri byo tala byi teka Xikwembu xi ri Vunharhu-un’we. Mufundhisi un’wana la nga duma wa le United States u chumayele hi nhloko-mhaka leyi nge “Xana Wa Xi Tiva Xikwembu?” kambe a nga kalanga a boxa vito ra Xikwembu ni kan’we, hambileswi a tshaheke ko tala eMatsalweni ya Xiheveru. Ina, a a hlaya eka vuhundzuluxeri bya Bibele lebyi tirhisaka rito leri nge “Hosi” leri nga kongomiki, ematshan’weni yo tirhisa vito leri nge Yehovha kumbe Yahweh.

7 Vona mhaka ya nkoka leyi mufundhisi loyi a nga yi boxangiki loko a tshaha Yeremiya 31:33, 34: “‘Un’wana ni un’wana a nge he n’wi dyondzisi nakulobye, un’wana ni un’wana a dyondzisa makwavo, a ku, “Tivani Hosi” [hi Xiheveru “Tivani Yehovha”], hikuva hinkwavo va ta Ndzi tiva, ku suka eka lontsongo ku ya fika ni le ka lonkulu,’ ku vula Hosi [hi Xiheveru, Yehovha].” Vuhundzuluxeri lebyi a byi tirhiseke a byi nga ri na rona vito ra Xikwembu, ku nga Yehovha.—Pisalema 103:1, 2.

8. I yini leswi kombisaka leswaku i swa nkoka ku tirhisa vito ra Xikwembu?

8 Pisalema 8:9 yi kombisa xivangelo xa mhaka leyi ha yona swi nga swa nkoka ku tirhisa vito ra Yehovha, loko yi ku: “Oho Yehovha Hosi ya hina, vito ra wena i rikulu swinene emisaveni hinkwayo!” Yi ringanise ni leyi nge: “We HOSI, N’wini wa hina, vito ra wena ri dzuneka ngopfu emisaveni hinkwayo!” (Bibele—Mahungu Lamanene; nakambe vona King James Version) Kambe hilaha swi boxiweke hakona exihlokweni lexi hundzeke, hi nga va ni “vutivi bya Xikwembu” loko hi pfumelela Rito ra xona leswaku ri hi voningela. Kambe, xana hi yihi buku-mpfuno ya Bibele leyi nga ta swi hlamula kahle swivutiso swa hina mayelana ni nkoka wa vito ra Xikwembu?—Swivuriso 2:1-6.

9. (a) Hi yihi broxara leyi nga hi pfunaka ku hlamusela nkoka wa ku tirhisa vito ra Xikwembu? (b) Xana vahundzuluxeri vo tala va tsandzeke njhani ku xixima vito ra Xikwembu?

9 Hi nga ya eka broxara leyi nge Vito Ra Xikwembu Leri Nga Ta Tshama Hi Masiku, leyi hundzuluxeriweke hi tindzimi ta 69. * Xiyenge lexi nga ni nhloko-mhaka leyi nge “Vito Ra Xikwembu—Nhlamuselo Ni Mavitanelo Ya Rona” (matluka 6-11) xi swi veka erivaleni leswaku Tetragrammaton (leyi hi Xigriki yi vulaka “maletere ya mune”) ya Xiheveru yi humelela kwalomu ka 7 000 ematsalweni ya Xiheveru ya khale. Kambe, vafundhisi ni vahundzuluxeri va Xiyuda ni va Vujagana va suse vito leri hi vomu evuhundzuluxerini bya vona byo tala. * Xana va nga vurisa ku yini leswaku va tiva Xikwembu naswona va ni vuxaka lebyi amukelekaka eka xona loko va ala ku xi vitana hi vito ra xona? Vito ra xona ra xiviri ri hi pfulela ndlela yo twisisa swikongomelo swa xona ni leswi xi nga xiswona. Ku tlula kwalaho, xana xikhongelo xa xikombiso xa Yesu lexi nge “Tata wa hina la nge matilweni, vito ra wena a ri kwetsimisiwe” i xa ntikelo hi ndlela yihi loko vito ra Xikwembu ri nga tirhisiwi?—Matewu 6:9; Yohane 5:43; 17:6.

Yesu Kreste I Mani?

10. Hi nga ri kuma kwihi rungula leri hetisekeke ra vutomi ni vutirheli bya Yesu?

10 Dyondzo 3 ya broxara leyi nge Leswi Xi Swi Languteleke yi ni xihloko lexi nge “Yesu Kreste I Mani?” Hi tindzimana ta yona ta tsevu ntsena, yi hlamusela hi Yesu hi ku komisa, masungulo ya yena ni xikongomelo xa ku ta ka yena laha misaveni. Hambiswiritano, loko u lava rungula leri heleleke hi ta vutomi bya yena, buku leyi n’wi hlamuselaka kahle—handle ka Tievhangeli hi toxe—hi leyi nge Nghwazi Leyi Tshameke Yi Hanya, leyi kumekaka hi tindzimi ta 111.* Buku leyi yi hlamusela rungula ra vutomi ni tidyondzo ta Kreste hi ku ya hi ku landzelana ka rona, yi sekeriwe eka Tievhangeli ta mune. Tindzima ta yona ta 133 ti hlamusela leswi humeleleke evuton’wini bya Yesu swin’we ni vutirheli bya yena. Loko u lava nhlamuselo leyi hambaneke ni leyi u nga ya eka Vholumo 2 ya Insight, eka nhloko-mhaka leyi nge “Jesus Christ.”

11. (a) I yini leswi endlaka Timbhoni ta Yehovha ti dyondzisa leswi nga faniki ni swa vukhongeri byin’wana malunghana na Yesu? (b) Hi wahi matsalwa man’wana ya Bibele lama kanetaka dyondzo ya Vunharhu-un’we, naswona hi yihi broxara leyi pfunaka emhakeni leyi?

11 EVujaganini njhekanjhekisano lowu nga kona, i wa loko Yesu a ri “N’wana wa Xikwembu” a tlhela a va “Xikwembu-N’wana”—hi marito man’wana, va kanetana hi leswi Catechism of the Catholic Church yi swi vulaka “xihundla-nkulu xa ripfumelo ra Vukreste,” ku nga Vunharhu-un’we. Ku hambana ni vukhongeri bya Vujagana, Timbhoni ta Yehovha ti pfumela leswaku Yesu u vumbiwe hi Xikwembu kambe yena a hi Xikwembu. Vuxokoxoko bya rungula leri byi kumeka eka broxara leyi nge Xana U Fanele Ku Pfumela Eka Vunharhu-un’we?, leyi hundzuluxeriweke hi tindzimi ta 95. * Eka matsalwa yo tala lawa yi ma tirhisaka ku kaneta dyondzo ya Vunharhu-un’we, ku na Marka 13:32 na 1 Vakorinto 15:24, 28.

12. Hi xihi xivutiso xin’wana lexi hi faneleke hi xi kambisisa?

12 Leswi hlamuseriweke laha henhla malunghana ni Xikwembu na Yesu Kreste swi kombisa tindlela leti hi nga endlaka ha tona dyondzo ya munhu hi xiyexe hi xikongomelo xo pfuna lava nga wu tiviki ntiyiso wa Bibele leswaku va kuma vutivi lebyi kongomeke. (Yohane 17:3) Kambe ku vuriwa yini hi lava va nga ni malembe va ri karhi va hlanganyela ni vandlha ra Vukreste? Leswi se va kumeke vutivi bya Bibele, xana va ha fanele va yisa nyingiso eka dyondzo ya munhu hi xiyexe ya Rito ra Yehovha?

Ha Yini Hi Fanele Hi “Nyikela Nyingiso Lowu Hambetaka”?

13. Hi rihi langutelo leri hoxeke leri van’wana va nga ha vaka na rona mayelana ni dyondzo ya munhu hi xiyexe?

13 Van’wana lava veke swirho swa vandlha ku ringana malembe yo tala, va nga ha va ni mboyamelo wo titshega ntsena hi vutivi bya Bibele lebyi va byi kumeke emalembeni yo sungula loko va ha ku va Timbhoni ta Yehovha. Swa olova ku tibyela leswaku: “A ndzi boheki ku dyondza swinene ku fana ni lava ha ku sungulaka. Phela, i ko tala ndzi ri karhi ndzi hlaya Bibele ndzi yi heta naswona ndzi hlaye tibuku to tala ta Bibele malembe lawa hinkwawo.” Leswi swi fana ni ku vula u ku: “A ndza ha boheki ku tikarhata hileswaku ndzi dya swakudya swo tanihi kwihi, phela ndzi dye swakudya swo tala ngopfu evuton’wini.” Ha swi tiva leswaku miri wu tshama wu ri karhi wu lava ku wundliwa hi swakudya leswi swekiweke kahle, leswaku wu tshama wu hanyile ni ku va ni matimba. Hakunene i swa nkoka ngopfu leswaku hi hlayisa rihanyo ra hina ra moya ni ku ri tiyisa!—Vaheveru 5:12-14.

14. Ha yini hi fanele hi nyikela nyingiso lowu hambetaka eka hina vini?

14 Hikwalaho, hinkwerhu, hambi i khale hi ri karhi hi dyondza Bibele kumbe doo, hi fanele hi yingisa ndzayo ya Pawulo leyi yaka eka Timotiya, loyi hi nkarhi wolowo a a ri mulanguteri la kuleke emoyeni la nga ni vutihlamuleri, leyi nge: “Nyikela nyingiso lowu hambetaka eka wena ni le ku dyondziseni ka wena. Tshama eka swilo leswi, hikuva hi ku endla tano, u ta tiponisa wena swin’we ni lava va ku yingisaka.” (1 Timotiya 4:15, 16) Ha yini hi fanele hi yingisa ndzayo ya Pawulo? Tsundzuka, Pawulo u tlhele a kombisa leswaku hi lwisana ni “marhengu ya Diyavulosi” ni “mavandla lama hombolokeke ya moya, etindhawini ta le tilweni.” Naswona muapostola Petro u tsundzuxe leswaku Diyavulosi u “lava wa ku n’wi dya,” naswona ku nga ha va mani na mani wa hina. Loko ho etlela, swi nga ha n’wi nyika nkarhi wa leswaku a hi hlasela.—Vaefesa 6:11, 12; 1 Petro 5:8.

15. I yini leswi swi nga hi sirhelelaka emoyeni naswona hi nga swi hlayisa njhani swi ri exiyin’weni lexinene?

15 Kutani ke, i yini leswi hi nga tisirhelelaka ha swona? Muapostola Pawulo wa hi tsundzuxa: “Ambalani mahavelo hinkwawo lama humaka eka Xikwembu, leswaku mi kota ku tserhama hi siku ro homboloka, endzhaku ko endla swilo hinkwaswo hi rixaladza, mi yima mi tiyile.” (Vaefesa 6:13) Hambiloko a ma tiyile loko ha ha ku ma kuma, mahavelo wolawo ya moya ma nga hi pfuna ntsena loko hi ma hlayisa ma ri exiyin’weni lexinene. Hikwalaho, mahavelo wolawo lama heleleke lama humaka eka Xikwembu, ma fanele ma katsa ku tshama hi ri karhi hi hlaya Rito ra Xikwembu. Leswi swi kombisa leswaku i swa nkoka ku tshama hi ri karhi hi antswisa matwisiselo ya hina ya ntiyiso hilaha wu paluxiweke hakona hi Yehovha eRitweni ra yena ni hi ntlawa wa hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha. Dyondzo ya nkarhi na nkarhi ya munhu hi xiyexe ya ku dyondza Bibele ni tibuku leti sekeriweke eBibeleni i ya nkoka leswaku hi tshama hi haverile emoyeni.—Matewu 24:45-47; Vaefesa 6:14, 15.

16. Xana hi nga endla yini leswaku hi hlayisa ‘xitlhangu xa hina lexikulu xa ripfumelo’ xi tirha kahle?

16 Xin’wana lexi nga xa nkoka lexi Pawulo a xi kandziyisaka eka mahavelo ya hina i “xitlhangu lexikulu xa ripfumelo,” lexi ha xona hi nga bakanyaka hi tlhela hi timela miseve leyi pfurhaka ya Sathana, ya swihehlo swa mavunwa ni tidyondzo ta vagwinehi. (Vaefesa 6:16) Kutani i swa nkoka leswaku hi tikambela, hi vona leswaku xi tiye ku fikela kwihi xitlhangu xa hina xa ripfumelo ni leswaku i magoza wahi lama hi nga ma tekaka leswaku hi xi hlayisa xi ri exiyin’weni lexinene ni ku xi endla xi tiya. Hi xikombiso, u nga ha vutisa: ‘Xana ndzi yi lunghiselela njhani dyondzo ya Bibele ya vhiki na vhiki leyi sekeriweke eka Xihondzo xo Rindza? Xana ndzi yi kambisise kahle lerova ndzi nga swi kota ku “khutazana erirhandzwini ni le mintirhweni leyinene” hi ku nyikela tinhlamulo leti lunghiseleriweke kahle enhlanganweni? Xana ndza yi pfula Bibele kutani ndzi hlaya matsalwa lama kombisiweke kambe ma nga tshahiwanga? Xana ndza va khutaza van’wana hi ku hlanganyela hi ku hiseka eminhlanganweni?’ Swakudya swa hina swa moya swi tiyile, kutani hi fanele hi swi gayela kahle leswaku swi ta hi aka.—Vaheveru 5:14; 10:24.

17. (a) Hi yihi chefu leyi Sathana a yi tirhisaka leswaku a ringeta ku hi dlaya emoyeni? (b) Xana hi wihi murhi wo susa chefu ya Sathana?

17 Sathana wa ku tiva ku tsana ka vanhu lava nga hetisekangiki, naswona marhengu ya yena ma tumberile. Yin’wana ya tindlela leti ha tona a hangalasaka nkucetelo wa yena wo biha, i ku endla leswaku swilo swo naveta rimbewu swi voniwa hi ku olova eka TV, Internet, tivhidiyo ni le tibukwini. Vakreste van’wana va tshike chefu leyi yi nghena endzeni ka mahavelo ya vona lama nga tiyangiki, kutani leswi swi endle leswaku va lahlekeriwa hi malunghelo evandlheni kumbe va weriwa hi khombo ro tlula leri. (Vaefesa 4:17-19) Xana hi wihi murhi wo susa chefu ya moya ya Sathana? A hi fanelanga hi honisa dyondzo ya munhu hi xiyexe ya Bibele ya nkarhi na nkarhi, minhlangano ya hina ya Vukreste ni mahavelo hinkwawo lama humaka eka Xikwembu. Leswi hinkwaswo swi hi endla hi va ni vuswikoti byo hambanisa exikarhi ka leswinene ni leswo biha ni ku venga leswi Xikwembu xi swi vengaka.—Pisalema 97:10; Varhoma 12:9.

18. Xana “banga ra moya” ri nga hi pfuna njhani enyimpini ya hina ya moya?

18 Loko hi nga wu tshiki mukhuva wa hina wo tshama hi ri karhi hi dyondza Bibele, hi ta va ni mahavelo lama tiyeke hikwalaho ko va ni vutivi lebyi kongomeke bya Rito ra Xikwembu, hi tlhela hi kota ku lwa hi ku tirhisa “banga ra moya, ku nga rito ra Xikwembu.” Rito ra Xikwembu “ri kariha ku tlula banga rihi ni rihi leri tsemaka hi matlhelo mambirhi, ri tlhava hambi ku ri ku ya fika emaaveni ya moya-xiviri ni moya, ni ya mahlangano swin’we ni mongo wa wona, naswona ra swi kota ku twisisa miehleketo ni makungu ya mbilu.” (Vaefesa 6:17; Vaheveru 4:12) Loko hi va ni vutshila byo tirhisa “banga” rero, loko hi langutana ni miringo, hi ta swi kota ku vona swilo leswi vonakaka swi nga ri na khombo, kumbe leswi navetisaka, hi swi vona leswaku i xirimbana lexi dlayaka xa lowo homboloka. Vutivi bya hina bya Bibele ni ku twisisa loku se hi nga na kona, ku ta hi pfuna leswaku hi papalata swilo leswo homboloka kutani hi endla swilo leswinene. Kutani hinkwerhu ka hina hi fanele hi tivutisa: ‘Xana banga ra mina ra ha kariha, kumbe se ri bvinyekile? Xana swa ndzi tikela ku tsundzuka matsalwa ya Bibele lama nga tiyisaka mahavelo ya mina?’ A hi tshameni hi ri karhi hi endla dyondzo ya munhu hi xiyexe ya Bibele xisweswo hi alela Diyavulosi.—Vaefesa 4:22-24.

19. Xana hi ta vuyeriwa hi yini loko hi va ni dyondzo ya munhu hi xiyexe nkarhi na nkarhi?

19 Pawulo u tsarile: “Matsalwa hinkwawo ma huhuteriwe hi Xikwembu naswona ma pfuna ku dyondzisa, ku tshinya, ku lulamisa swilo, ku laya eku lulameni, leswaku munhu wa Xikwembu a faneleka hi ku helela, a hlomisiwa hi ku helela eka ntirho wun’wana ni wun’wana lowunene.” Loko ho yingisa marito ya Pawulo lama yaka eka Timotiya, hi nga tiyisa vumoya bya hina ni ku endla leswaku vutirheli bya hina byi pfuna van’wana. Vakulu va moya ni malandza ya vutirheli va nga va mpfuno swinene evandlheni, naswona hinkwerhu hi ta tshama hi tiyile eripfumelweni.—2 Timotiya 3:16, 17; Matewu 7:24-27.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

^ par. 4 Hi ntolovelo, munhu loyi a ha ku tsakelaka loyi a dyondzaka broxara leyi nge Leswi Xi Swi Languteleke u ta tlulela eka buku leyi nge Vutivi Lebyi Yisaka eVuton’wini Lebyi Nga Heriki, tibuku leti ha timbirhi ti kandziyisiwe hi Timbhoni ta Yehovha. Swiringanyeto leswi nyikeriweke laha swi ta pfuna ku susa swihinga leswi nga sivelaka munhu ku endla nhluvuko wa moya.

^ par. 9 Yi kandziyisiwe hi Timbhoni ta Yehovha. Lava nga ni buku ya Insight on the Scriptures hi ririmi ra rikwavo va nga ya eka Vholumo 2, ehansi ka nhloko-mhaka leyi nge “Jehovah.”

^ par. 9 Vuhundzuluxeri byo tala bya Xipaniya ni bya Xicatalonia hi byona hi ku hlawuleka byi hundzuluxelaka Tetragrammaton ya Xiheveru, yi va “Yavé,” “Yahveh,” “Jahvè,” na “Jehová.”

^ par. 11 Yi kandziyisiwe hi Timbhoni ta Yehovha.

Wa Tsundzuka Xana?

• I swiyimo swa njhani leswi endlaka dyondzo ya munhu hi xiyexe yi vuyerisa?

• Hi xihi xihoxo lexi vuhundzuluxeri byo tala bya Bibele byi xi endlaka malunghana ni vito ra Xikwembu?

• Hi tihi tindzimana ta Bibele leti u nga ti tirhisaka leswaku u kaneta dyondzo ya Vunharhu-un’we?

• Xana hi fanele hi endla yini leswaku hi tisirhelela eka marhengu ya Sathana, hambiloko hi ri ni malembe yo tala hi ri Vakreste va ntiyiso?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Swifaniso leswi nga eka tluka 19]

Leswaku dyondzo ya munhu hi xiyexe yi ku pfuna, u fanele u kuma ndhawu leyi faneleke, yo rhula

[Swifaniso leswi nga eka tluka 23]

Xana “banga” ra wena ra ha kariha kumbe se ri bvinyekile?