Xana Vubihi Byi Hlurile?

NYIMPI leyi nga kona exikarhi ka vunene ni vubihi yi endle vatsari ni vativi va filosofi, ematin’wini hinkwawo va nga tiyiseki leswaku va nga ku yini. Kambe, ku ni buku leyi tameleke rungula leri pakanisaka hi nyimpi leyi nga kona exikarhi ka Xikwembu na Diyavulosi. Buku yoleyo i Bibele. Yi hi nyika vuxokoxoko malunghana ni nyimpi leyi yi tlhela yi hi pfuna ku vona leswaku i mani la hluleke hakunene.

Hi ku hatlisa endzhaku ka ku vumbiwa ka wanuna ni wansati wo sungula, xivumbiwa lexi nga vonakiki xa moya, ku nga Sathana Diyavulosi, xi pfuxe mphikamakaneta malunghana ni ku fuma ka Xikwembu. Njhani? Hi ku ringanyeta hi vutlhari leswaku Xikwembu xi fihlele vanhu swilo leswinene nileswaku vanhu va nga hanya vutomi byo antswa loko va nga ri ehansi ka xona.—Genesa 3:1-5; Nhlavutelo 12:9.

Hi ku famba ka nkarhi, emasikwini ya mupatriyarka Yobo, Sathana u pfuxe mphikamakaneta yin’wana. Loko a lava ku endla leswaku Yobo a nga ha tshembeki eka Xikwembu, Sathana u vule marito lawa: “Nhlonge hi nhlonge, hinkwaswo leswi munhu a nga na swona u ta swi humesa leswaku a ponisa moya-xiviri wakwe.” (Yobo 2:4) Lawa i marito lama tlhontlhaka hakunene! Hi ku tirhisa rito leri nge “munhu” ematshan’weni ya vito ra Yobo, Sathana a a endla swi vonaka onge vanhu hinkwavo a va tshembekanga. Entiyisweni, leswi a a swi vula hi leswi: ‘Munhu a nga endla xin’wana ni xin’wana leswaku a ponisa vutomi byakwe. Loko ndzo nyikiwa nkarhi, ndzi nga swi kota ku endla leswaku un’wana ni un’wana a fularhela Xikwembu.’

Leswaku hi kuma leswaku i mani loyi a hlulaka exikarhi ka Xikwembu na Diyavulosi, hi fanele hi hlamula swivutiso leswi swimbirhi: Xana munhu wa swi kota ku tifuma hilaha ku humelelaka? Xana Diyavulosi u swi kotile ku endla leswaku vanhu hinkwavo va fularhela Xikwembu xa ntiyiso?

Xana Vanhu Va Nga Swi Kota Ku Tifuma Hilaha Ku Humelelaka?

Emalembeni ya magidi lama hundzeke, vanhu va ringete mimfumo yo hambana-hambana. Ematin’wini, va ringete tihulumendhe to hambana-hambana, to tanihi mfumo wa munhu un’we, mfumo wa ntlawa wo karhi, xidimokrati, mfumo wa ndzeriso, Vufasisi ni Vukhomunisi. Leswi hi swi vonaka leswaku ku ringetiwe mimfumo yo hambana-hambana, xana leswi a swi kombisi swona leswaku tihulumendhe leti to hambana-hambana ti tsandzekile?

H. G. Wells ebukwini leyi nge A History of the World, leyi kandziyisiweke hi 1922, u tsarile: “Vanhu va le Rhoma va tikume va khome tintambhu to lawula, va ri karhi va ringeta lexi na lexiya.” U ye emahlweni a ku: “Vulawuri bya vona a byi tshamela ku cinca-cinca, a va nga landzeli nawu wo karhi. Hi ndlela yo karhi, leswi a va swi ringeta swi tsandzekile. Kasi hi hala tlhelo, ni namuntlha ka ha ringetiwa naswona tiko ra Yuropa ni ra Amerika ma ha ringeta ku tlhantlha swiphiqo leswi rharhanganeke leswi vanhu va le Rhoma va tshameke va langutana na swona, malunghana ni mhaka ya vulawuri.”

Tihulumendhe ti ye emahlweni ti ringeta mafumelo yo hambana-hambana hi lembe-xidzana ra vu-20. Loko lembe-xidzana rero ri hela, vanhu a va vonaka va rhandza xidimokrati. Eka mfumo wa xidimokrati ku vuriwa leswaku ku katsiwa vanhu hinkwavo. Kambe, xana xidimokrati xi endle leswaku munhu a tifuma hilaha ku humelelaka handle ka Xikwembu? Jawaharlal Nehru, khale ka holobye-nkulu wa le Indiya, u vule leswaku xidimokrati i xinene kambe u tlhele a engetela: “Ndzi vula leswi hikuva mafumelo man’wana ma bihe ngopfu.” Khale ka muungameri wa le Furwa Valéry Giscard d’Estaing u te: “Vanhu lava hi va hlawulaka leswaku va hi yimela eka xidimokrati, a va hi yimeli kahle.”

Hambi ku ri hi lembe-xidzana ra vuntlhanu B.C.E., Plato mutivi wa filosofi wa Mugriki  u vone ku tsana ka mafumelo ya xidimokrati. Hi ku ya hi buku leyi nge A History of Political Theory, u vule leswaku “van’watipolitiki a va tivi nchumu naswona a va faneleki, ku nga nchumu lowu endlaka xidimokrati xi va ndzhukano.” Van’watipolitiki vo tala va namuntlha va rila hileswaku a va va kumi vanhu lava nga ni vuswikoti, lava nga tirhaka eka hulumendhe. The Wall Street Journal yi vula leswaku vanhu “va nyangatsiwa hi varhangeri lava vonakaka va nga ri na vuswikoti byo tlhantlha swiphiqo leswikulu leswi va langutaneke na swona.” Yi ye emahlweni yi ku: “Va siringeka loko va vona leswaku varhangeri va vona va khoma la va tshika, naswona va hombolokile.”

Sweswi ehleketa hi mfumo wa Hosi Solomoni wa le Israyele wa khale. Yehovha Xikwembu u nyike Solomoni vutlhari lebyikulu. (1 Tihosi 4:29-34) Xana a swi ri fambela njhani tiko ra Israyele hi nkarhi wa ku fuma ka Solomoni ka malembe ya 40? Bibele yi vula leswaku “Yuda na Israyele a va tele, a va tele ku fana ni swiribyana swa sava leswi swi nga elwandle, va dya, va nwa naswona va tsaka.” Rungula leri ri ya emahlweni ri ku: “Yuda na Israyele va tshama va sirhelelekile, un’wana ni un’wana ehansi ka murhi wakwe wa vhinya ni le hansi ka nkuwa wakwe, ku suka eDani ku ya eBera-xeba, emasikwini hinkwawo ya Solomoni.” (1 Tihosi 4:20, 25) Loko tiko ri fumiwa hi hosi yo tlhariha leyi yimelaka Mufumi la Tlakukeke la nga vonakiki, ku nga Yehovha Xikwembu, a ri tserhamile swinene, ri nyuka ni ku tsaka.

Kunene ku ni ku hambana lokukulu exikarhi ka mfumo wa munhu ni wa Xikwembu! Xana u kona loyi a nga vulaka hakunene leswaku Sathana u hlurile emhakeni leyi ya ku fuma? Doo, hikuva muprofeta Yeremiya u vule hilaha ku pakanisaka loko a ku: “Oho Yehovha, ndzi swi tiva kahle leswaku ndlela ya munhu wa la misaveni a yi le ka yena. Munhu loyi a fambaka a nga ka a nga wu kongomisi nkondzo wa yena.”—Yeremiya 10:23.

Xana Sathana A Nga Endla Leswaku Vanhu Hinkwavo Va Fularhela Xikwembu?

Xana Sathana u swi kotile ku endla leswaku vanhu hinkwavo va fularhela Xikwembu hilaha a vuleke hakona? Eka ndzima 11 ya buku ya Bibele ya Vaheveru, muapostola Pawulo u longoloxa mavito ya vavanuna ni vavasati lavo tshembeka va le minkarhini leyi Vukreste a byi nga si va kona. Kutani a ku: “Ndzi ta heleriwa hi nkarhi loko ndzo ya emahlweni ndzi rungula hi ta Gidiyoni, Baraka, Samsoni, Yefta, Davhida swin’we na Samuwele ni vaprofeta van’wana.” (Vaheveru 11:32) Pawulo u kombetela eka malandza lawa yo tshembeka ya Xikwembu tanihi “papa lerikulu swinene ra timbhoni.” (Vaheveru 12:1) Rito ra Xigriki leri tirhisiweke laha leri nge “papa” ri vula papa lerikulu swinene leri nga riki na xivumbeko, ku nga ri papa leri u ri vonaka ri yime ri ri roxe, ri ri ni mpimo ni xivumbeko xo karhi. Leswi swa fanela hikuva malandza yo tshembeka ya Xikwembu ya nkarhi lowu hundzeke a ma tele swinene ku fana ni papa lerikulu. Ina, eka malembe-xidzana hinkwawo, vanhu va ntsandza-vahlayi va tirhise ntshunxeko wa vona wa ku tihlawulela naswona va hlawule ku tshembeka eka Yehovha Xikwembu.—Yoxuwa 24:15.

 Xana xiyimo xi njhani enkarhini wa hina? Nhlayo ya Timbhoni ta Yehovha emisaveni hinkwayo yi engeteleke yi tlula tsevu wa timiliyoni hambileswi ti langutaneke ni nxaniso wa tihanyi ni nkaneto eka lembe-xidzana ra vu-20. Van’wana va kwalomu ka kaye wa timiliyoni va hlanganyela na tona, naswona vo tala va vona va teka goza ro endla vuxaka lebyikulu ni Xikwembu.

Yesu Kreste, N’wana wa Xikwembu u nyikele nhlamulo ya matimba swinene eka mhaka leyi Sathana a yi vuleke ya leswaku a nga endla vanhu va fularhela Yehovha. Hambi ku ri ku vava lokukulu loku a ku tweke loko a ri emhandzini ya nxaniso a ku n’wi endlanga leswaku a nga tshembeki. Loko Yesu a koka moya ro hetelela, u huwelele a ku: “Tatana, moya wa mina ndzi wu veka emavokweni ya wena.”—Luka 23:46.

Sathana u tirhisa hinkwaswo leswi a nga swi kotaka—ku nga ha va miringo kumbe nxaniso—leswaku a ringeta ku lawula vanhu. Loko a tirhisa “ku navela ka nyama ni ku navela ka mahlo ni ku bombisa rifuwo ra munhu ra vutomi” leswaku a ringa vanhu, u va a ringeta ku va hambukisa kumbe ku va yenga leswaku va fularhela Yehovha. (1 Yohane 2:16) Nakambe Sathana u ‘dlaye mianakanyo ya lava nga riki vapfumeri, leswaku ku voninga ka mahungu lamanene lama vangamaka malunghana na Kreste, ku nga va voningeli.’ (2 Vakorinto 4:4) Phela, Sathana a nga hlweli ku tirhisa minxungeto ni ku chavisa vanhu leswaku a fikelela xikongomelo xakwe.—Mintirho 5:40.

Kambe, lava nga etlhelweni ra Xikwembu, a va nge hluriwi hi Diyavulosi. Se va n’wi tiva Yehovha Xikwembu naswona ‘va n’wi rhandza hi timbilu ta vona hinkwato ni hi moya-xiviri wa vona hinkwawo ni hi mianakanyo ya vona hinkwayo.’ (Matewu 22:37) Ina, leswi Yesu Kreste a tshameke a tshembekile swin’we ni vanhu van’wana va ntsandza-vahlayi swi kombisa kahle leswaku Sathana Diyavulosi u hluriwile.

Xana Vumundzuku Byi Hi Khomele Yini?

Xana vanhu va ta hambeta va ringeta mafumelo yo hambana-hambana hilaha ku nga heriki? Muprofeta Daniyele u profete a ku: “Emasikwini ya tihosi teto Xikwembu xa le tilweni xi ta veka mfumo lowu wu nga ta ka wu nga lovisiwi. Mfumo lowu wu nga ka wu nga hundziseriwi eka vanhu van’wana. Wu ta pfotlosa kutani wu herisa mimfumo leyi hinkwayo, kambe wona wu ta tshama hilaha ku nga riki na makumu.” (Daniyele 2:44) Mfumo lowu Xikwembu xi nga ta wu simeka i hulumendhe ya le tilweni leyi nga emavokweni ya Yesu Kreste. Hi wona Mfumo lowu Yesu a dyondziseke valandzeri va yena ku wu khongelela. (Matewu 6:9, 10) Mfumo wolowo wu ta lovisa mimfumo ya vanhu hinkwayo eka “nyimpi [leyi taka emisaveni hinkwayo] ya siku lerikulu ra Xikwembu xa Matimba Hinkwawo.”—Nhlavutelo 16:14, 16.

Xana ku ta humelela yini hi Sathana? Bibele yi hlamusela leswi nga ta humelela enkarhini lowu taka: “[Ntsumi ya Yehovha] yi khoma dragona, nyoka ya khale, ku nga Diyavulosi na Sathana, yi n’wi boha ku ringana malembe ya 1 000. Kutani yi n’wi lahlela ekheleni ro enta, yi ri pfala yi ri tiyisa, leswaku a nga ha tshuki a hambukisa matiko kukondza ku hela malembe ya 1 000.” (Nhlavutelo 20:1-3) Ku Fuma ka Yesu Kreste ka Gidi ra Malembe ku ta sungula ntsena endzhaku ka loko Sathana a lahleriwe ekheleni ro enta.

Kunene misava leyi yi ta va ndhawu yo tsakisa hi nkarhi wolowo! Vuhomboloki a byi nge he vi kona swin’we ni lava va byi vangaka. Bibele ya tshembisa: “Lava endlaka swo biha va ta herisiwa . . . Kambe lavo rhula va ta dya ndzhaka ya misava, hakunene va ta kuma ntsako lowu heleleke eku rhuleni lokukulu.” (Pisalema 37:9-11) Ku hava munhu kumbe xiharhi lexi nga ta xungeta ku rhula ka vona. (Esaya 11:6-9) Hambi ku ri vanhu va timiliyoni, lava hikwalaho ko pfumala vutivi ni hikwalaho ka leswi va nga wu kumangiki nkarhi wa ku tiva Yehovha, va seketeleke Diyavulosi enkarhini lowu hundzeke, va ta pfuxiwa va dyondzisiwa ta Xikwembu.—Mintirho 24:15.

Eku heleni ka Ku Fuma ka Gidi ra Malembe, misava yi ta hundzuriwa yi va paradeyisi, naswona vanhu lava hanyaka eka yona va ta va lava hetisekeke. Kutani Sathana u ta ntshunxiwa “nkarhinyana,” endzhaku ka sweswo a dlayeriwa makumu swin’we ni hinkwavo lava jamelaneke ni mfumo wa Xikwembu.—Nhlavutelo 20:3, 7-10.

 Xana U Ta Seketela Mani?

Hi lembe-xidzana ra vu-20, Sathana u pfuxe ngundzungundzu emisaveni. Swiyimo leswi nga kona emisaveni a swi kombisi leswaku u hlurile, kambe swo va xikombiso xa leswaku hi le masikwini yo hetelela ya misava leyi yo homboloka. (Matewu 24:3-14; Nhlavutelo 6:1-8) Ndlela leyi vuhomboloki byi andzeke ha yona emisaveni kumbe ndlela leyi vanhu va byi langutaka ha yona, a hi yona yi kombisaka leswaku ku hlule mani. Mhaka ya nkoka hileswaku i ndlela ya mani yo fuma leyi nga yinene niloko va ri kona vanhu lava gandzeleke Xikwembu hikuva va xi rhandza. Eka timhaka leti hatimbirhi, Yehovha hi yena a hluleke.

Loko nkarhi lowu Xikwembu xi wu pfumeleleke wu kombisile leswaku Sathana u be hansi, ha yini xa ha pfumelele leswaku vuhomboloki byi ya emahlweni? Yehovha u lehisa mbilu “hikuva a nga naveli leswaku ku lova ni un’we kambe u navela leswaku [hinkwavo va] hundzuka.” (2 Petro 3:9) Xikwembu xi rhandza leswaku “vanhu va mixaka hinkwayo va ponisiwa naswona va fikelela vutivi lebyi kongomeke bya ntiyiso.” (1 Timotiya 2:4) Onge u nga tirhisa nkarhi lowu saleke leswaku u dyondza Bibele ni ‘ku nghenisa vutivi hi Xikwembu xi ri xin’we xa ntiyiso, ni loyi xi n’wi rhumeke, Yesu Kreste.’ (Yohane 17:3) Timbhoni ta Yehovha ta swi tsakela ku ku pfuna leswaku u kuma vutivi byebyo leswaku na wena u ta va exikarhi ka timiliyoni leti nga etlhelweni ra loyi a hlulaka.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 5]

Loko Timbhoni ta Yehovha ti tshama ti tshembekile ti nyikela vumbhoni lebyi engetelekeke bya leswaku Sathana u hluriwile

[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]

Ku ni vanhu vo tala vo tshembeka lava nga etlhelweni ra Yehovha