Mhaka Ya Vutomi

Lava Mfumo Ku Sungula I Vutomi Lebyi Sirhelelekeke Ni Lebyi Tsakisaka

HI KU VULA KA JETHA SUNAL

Loko ha ha ku heta ku fihlula hi twe xiya-ni-moya xi vika xitiviso lexi nge: “Timbhoni ta Yehovha a ti le nawini naswona ntirho wa tona wu yirisiwile.”

LESWI swi humelele hi 1950 naswona hina vanhwanyana va mune lava nga emalembeni ya va-20 hi vukhale a hi ri varhumiwa lava nga Timbhoni ta Yehovha eRiphabliki ra Dominika. Hi fike n’wexemu ka kona.

Ntirho wa vurhumiwa a wu nga ri pakani ya mina. I ntiyiso leswaku ndzi nghene kereke loko ndza ha ri ntsongo. Nilokoswiritano, tata wa mina u tshike ku ya ekerekeni hi nkarhi wa Nyimpi yo Sungula ya Misava. Hi siku leri ndzi tinyiketeleke ha rona ku va xirho xa Kereke ya Episcopal, hi 1933, bixopo u hlaye ndzimana yin’we eBibeleni kutani a sungula ku vulavula hi timhaka ta politiki. Manana a a nyangatseke ngopfu lerova a nga ha tlhelanga a ri veka ekerekeni.

Ndlela Leyi A Hi Hanya Ha Yona Yi Cincile

Vatswari va mina ku nga William Karl na Mary Adams va ni vana va ntlhanu. Vana va vafana i Don, Joel na Karl. Ndzisana ya mina Joy, hi yena rikotse kasi mina ndzi mativula. Ndza tshemba a ndzi ri na 13 wa malembe hi vukhale loko ndzi vuya exikolweni siku rin’wana kutani ndzi kuma Manana a ri karhi a hlaya xibukwana lexi kandziyisiweke hi Timbhoni ta Yehovha. Vito ra yona a ri ku The Kingdom, the Hope of the World. U te: “Lowu i ntiyiso.”

Manana u vulavule na hina hinkwerhu hi ta swilo leswi a a swi dyondza eBibeleni. Hi marito na hi swiendlo, u endle leswaku hi wu twisisa kahle nkoka wa xitsundzuxo xa Yesu lexi nge: ‘Lavani mfumo ni ku lulama ka yena ku sungula.’—Matewu 6:33.

Minkarhi yin’wana a ndzi nga swi lavi ku n’wi yingisela. Siku rin’wana ndzi te: “Manana tshika ku ndzi chumayela loko u nga tshiki a ndzi nge he pfuki ndzi ku sulele swibya.” Kambe hi vutlhari, u vulavule na hina hi ku phikelela. Hakanyingi a a famba na hina hinkwerhu etidyondzweni ta Bibele  leti a ti khomeriwa endlwini ya Clara Ryan, loyi a a tshama ekusuhi ni le kaya ka hina eElmhurst, le Illinois, eU.S.A.

Clara a a dyondzisa ni ku tlanga piyano. Loko swichudeni swa yena swi tlanga enkhubyeni wa lembe ni lembe wa ku kombisa vuswikoti bya swona, yena a a tirhisa nkarhi wolowo ku vulavula hi ta Mfumo wa Xikwembu ni hi ku pfuxiwa ka vafi. Ndzi yingisele leswi Clara a swi vuleke hikuva a ndzi rhandza vuyimbeleri naswona ndzi dyondze ku tlanga vhayolini ku sukela loko ndzi ri ni malembe ya nkombo.

Ku nga ri khale, hina vana hi sungule ku ya eminhlanganweni ya vandlha na Manana etlhelweni ra le vupela-dyambu bya Chicago. A hi famba riendzo ro leha hi bazi ni hi treme kambe yoleyo a ku ri ndlela yin’wana yo hi toloveta ha ha ri vatsongo leswaku swi vula yini ku lava Mfumo ku sungula. Hi 1938, endzhaku ka malembe manharhu Manana a khuvuriwile, ndzi fambe na yena entsombanweni wa Timbhoni ta Yehovha eChicago. Leri a ku ri rin’wana ra madoroba ya 50 lawa a ma yingisele nongonoko eka xiya-ni-moya. Leswi ndzi swi tweke entsombanweni wolowo swi ndzi khumbile.

Kambe, vuyimbeleri na byona a ndzi byi rhandza. Ndzi thwase exikolweni xa le henhla hi 1938 naswona Tatana a a endle malunghiselelo ya leswaku ndzi ya dyondza eXikolweni xa Vuyimbeleri xa le Amerika, eChicago. Kutani emalembeni mambirhi lama landzeleke, ndzi dyondze vuyimbeleri naswona ndzi tlange eka tiokhestra timbirhi ivi ndzi anakanya ku endla vuyimbeleri byi va ntirho wa mina.

Herbert Butler, loyi a a ndzi dyondzisa ku tlanga vhayolini, u rhurhe eYuropa a ya tshama eUnited States. Kutani ndzi n’wi nyike xibukwana lexi nge Refugees, * ndzi ri ni ntshembo wa leswaku u ta xi hlaya. Kunene u xi hlayile kutani endzhaku ka ndzetelo wa mina evhikini leri tlhandlameke, u te: “Jetha, u tlanga kahle, loko wo ya emahlweni ni ndzetelo wa wena, u ta kuma ntirho eka vatlangi va okhestra ya le ka xiya-ni-moya kumbe u va mudyondzisi wa vuyimbeleri.” Hiloko a kombetela exibukwanini lexi ndzi n’wi nyikeke xona kutani a ya emahlweni a ku: “Kambe mbilu ya wena yi le ka rungula leri. Ha yini u nga ri endli ntirho wa wena?”

Mhaka yoleyo ndzi yi dyele marhambu ya nhloko. Ematshan’weni yo ya emahlweni exikolweni xa vuyimbeleri, ndzi pfumele ku famba na Manana entsombanweni wa Timbhoni ta Yehovha le Detroit, eMichigan, hi July 1940. Hi tshame ematendeni endhawini leyi a ko va tikharavhani ni matende  ntsena. Vhayolini ya mina a yi nga sali kutani ndzi yi tlangile eka okhestra leyi a yi tlangiwa entsombanweni. Kambe laha a hi tshama kona ndzi hlangane ni maphayona yo tala (vachumayeri va nkarhi hinkwawo). Hinkwawo a ma tsakile swinene. Ndzi endle xiboho xa leswaku ndzi khuvuriwa kutani ndzi endla xikombelo xa ku nghenela ntirho wa vuphayona. Ndzi khongele Yehovha leswaku a ndzi pfuna ndzi heta vutomi bya mina hinkwabyo ndzi ri evutirhelini bya nkarhi hinkwawo.

Ndzi sungule ku phayona edorobeni ra le kaya. Hi ku famba ka nkarhi ndzi ye eChicago. Hi 1943, ndzi rhurhele eKentucky. Hi ximumu xexo, emahlweninyana ko ya entsombanweni wa muganga, ndzi kume xirhambo xo ya entlaweni wa vumbirhi wa Xikolo xa Gilead, laha a ndzi ta leteriwa ntirho wa vurhumiwa. Xikolo a xi fanele xi sungula hi September 1943.

Hi nkarhi wa ntsombano hi ximumu xexo, a ndzi tshama ni Mbhoni leyi yi ndzi nyikeke swiambalo swa n’wana wa yona wa nhwanyana leswi ndzi swi lavaka. N’wana wa yona a a ye evusocheni kutani a byela mana wa yena leswaku a sala a hanana hi swilo swa yena hinkwaswo. Eka mina, tinyiko leti a ku ri ku hetiseka ka xitshembiso xa Yesu lexi nge: “Kutani, hambetani mi lava mfumo ni ku lulama ka yena ku sungula, xisweswo swilo leswin’wana hinkwaswo mi ta engeteleriwa swona.” (Matewu 6:33) Tin’hweti ta ntlhanu leti ndzi ti heteke ndzi ri eGilead ti hatle ti hela kutani loko ndzi thwasa hi January 31, 1944, a ndzi ku langutele hi mahlo-ngati ku ya entirhweni wa vurhumiwa.

Na Vona Va Hlawule Ntirho Wa Nkarhi Hinkwawo

Manana u sungule ntirho wa vuphayona hi 1942. Hi nkarhi wolowo, tindzisana ta mina tinharhu ta vafana ni lowa nhwanyana, a ta ha ri exikolweni. Hakanyingi Manana a a vuya loko xikolo xi huma leswaku a ta famba na tona ensin’wini. U tlhele a ti dyondzisa ku endla mintirho ya le kaya. Minkarhi yo tala a a tshama kukondza ku va vusiku hileswi a a ayina ni ku endla mintirho yin’wana ya le kaya leswaku a ta kota ku ya ensin’wini hi siku leri tlhandlamaka.

Hi January 1943, loko ndzi ri karhi ndzi phayona le Kentucky, Don ndzisana ya mina u sungule ku phayona na yena. Leswi swi hete Tatana matimba hikuva a a ri ni ntshembo wa leswaku vana va yena hinkwavo va ta ya ekholichini ku fana na yena na Manana. Endzhaku ka loko Don a hete kwalomu ka malembe mambirhi a ri karhi a phayona, u rhambiwe ku ya emahlweni ni vutirheli bya yena bya nkarhi hinkwawo a ri xirho xa yindlu-nkulu ya misava hinkwayo ya Timbhoni ta Yehovha eBrooklyn, le New York.

Joel u sungule ku phayona hi June 1943, a ha tshama ekaya. Hi nkarhi wolowo u ringete ku kombela Tatana leswaku a ya na yena entsombanweni kambe u be ehansi. Hambiswiritano, endzhaku ka loko Joel a ringete ku kuma munhu loyi a nga dyondzaka Bibele na yena endhawini yoleyo, Tatana u pfumerile leswaku a n’wi dyondzela hi buku leyi nge “The Truth Shall Make You Free.” U hlamule swivutiso hi ku olova kambe a sindzisa Joel leswaku a humesa vumbhoni bya Matsalwa bya leswi a swi vuriwa ebukwini. Sweswo swi endle leswaku Joel a hanya hi ntiyiso wa Bibele.

Joel a a ri ni ntshembo wa leswaku Huvo yo Tsarisa lava Fanelekaka ku ya eVusocheni, leyi amukeleke xikombelo xa Don xa ku nga tsarisiwi ku ya enyimpini hileswi a nga mutirheli, yi ta amukela xikombelo xa yena. Kambe loko huvo yi vona ndlela leyi Joel a a ha ri ntsongo ha yona, yi xi bakanyile xikombelo xa yena xo kombela ku tekiwa tanihi mutirheli ivi yi n’wi rhumela papila ra leswaku a ta evusocheni. Loko a arile ku ta evusocheni ku humesiwe xileriso xa leswaku a khomiwa. Endzhaku ka loko FBI yi n’wi kumile, u hete masiku manharhu ekhotsweni ra Cook County.

Tatana u n’wi beyilele hi yindlu ya ka hina. Endzhaku ka sweswo, u endle hilaha ku fanaka eka vantshwa van’wana lava nga Timbhoni, lava a va langutane ni xiyimo lexi fanaka. Ku kala vululami  emhakeni leyi ku nyangatse tatana, kutani u fambe na Joel eWashington, D.C., leswaku loko swi koteka ku endliwa xikombelo xa leswaku mhaka leyi yi tlhela yi tengiwa. Joel u hetelele a tekiwa tanihi mutirheli kutani nandzu lowu wu herisiwile. Tatana u ndzi tsalerile ndzi ri exiavelweni xa mina xa vurhumiwa a ku, “Yehovha hi yena la hluleke!” Eku heleni ka August 1946, Joel na yena se a a rhambiwe ku ta va xirho xa ndyangu wa yindlu-nkulu eBrooklyn.

Loko Karl a nga si heta xikolo xa le henhla emasungulweni ya 1947, u phayone ko talanyana loko swikolo swi pfarile kutani a sungula vuphayona bya nkarhi hinkwawo. Hi nkarhi wolowo Tatana a a nga ha tiphini kahle kutani Karl u n’wi pfune swa xinkarhana hi bindzu ra yena a nga si ya phayona endhawini yin’wana. Eku heleni ka 1947, Karl u sungule ku tirha na Don na Joel eyindlu-nkulu ya le Brooklyn, a ri xirho xa ndyangu wa Bethele.

Loko Joy a heta xikolo xa le henhla, u sungule ku phayona. Kutani hi 1951 u sungule ku tirha ni vabuti wakwe eBethele. U endle ntirho wo basisa naswona u tirhe eka Ndzawulo ya Swikhokhelo. Hi 1955 u tekiwe hi Roger Morgan, loyi na yena a a ri xirho xa ndyangu wa Bethele. Endzhaku ka malembe ya nkombo, va sukile eBethele hikuva se a va lava vana. Hi ku famba ka nkarhi, va kurise vana vambirhi, lava na vona va tirhelaka Yehovha.

Leswi vana hinkwavo se a va ri evutirhelini bya nkarhi hinkwawo, Manana u kume nkarhi wa ku khutaza Tatana kutani na yena a nyiketela vutomi bya yena eka Yehovha ivi a khuvuriwa hi 1952. U hete malembe ya 15 a ri karhi a byela van’wana ntiyiso wa Mfumo hi tindlela to tala hambileswi vuvabyi a byi pfa byi n’wi sivela kukondza a fa.

Endzhaku ko tshika ku phayona swa xinkarhana hikwalaho ka leswi Tatana a a vabya, Manana u ye emahlweni na byona kukondza a lova. A nga si tshama a va ni movha; naswona a a nga ri na xikanyakanya. Leswi a a komile, u ye kun’wana ni kun’wana, hakanyingi a ya etindhawini ta le makaya leti nga le kule leswaku a ya fambisa tidyondzo ta Bibele.

Ku Ya eXiavelweni Xa Vurhumiwa

Endzhaku ka loko van’wana va hina va thwasile eXikolweni xa Gilead, hi ye hi ya heta lembe hi phayona en’walungu wa Doroba ra New York ku fikela loko hi kuma maphepha ya hina ya ku endza. Eku heteleleni, hi 1945 hi ye exiavelweni xa hina le Cuba, laha hakatsongo-tsongo hi toloveleke mahanyelo lamantshwa. Ntirho wa hina wa ku chumayela a wu famba kahle naswona ku nga ri kungani, hinkwerhu a hi ri ni vanhu vo tala lava hi va dyondzelaka Bibele. Hi hete malembe yo hlayanyana hi ri kwalaho. Hiloko hi rhumeriwa eRiphabliki ra Dominika. Siku rin’wana, wansati un’wana u ndzi kombele leswaku ndzi vonana ni khasitama ra yena, ku nga wansati wa Mufurwa, loyi vito ra yena a ku ri Suzanne Enfroy, loyi a a lava ku pfuniwa leswaku a twisisa Bibele.

Suzanne a a ri Muyuda kutani loko Hitler a hlasela tiko ra Furwa, nuna wa yena u n’wi balekisele etikweni rin’wana, yena ni vana va vona vambirhi. Ku nga ri khale, Suzanne u sungule ku byela van’wana leswi a a swi dyondza. U rhange hi ku byela wansati loyi a ndzi kombeleke leswaku ndzi n’wi endzela ivi ku landzela Blanche, munghana wa yena la humaka eFurwa. Havumbirhi bya vona va endle nhluvuko kukondza va khuvuriwa.

Suzanne u ndzi vutise a ku: “I yini lexi ndzi nga xi  endlaka leswaku ndzi pfuna vana va mina?” N’wana wa yena wa jaha a a dyondzela ta vutshunguri kasi lowa nhwanyana a a dyondzela ku cina, a ri ni ntshembo wa leswaku u ta va mucini eRadio City Music Hall le New York. Suzanne a a va rhumelela swikhokhelo swa Xihondzo xo Rindza ni Xalamuka! Sweswo swi endle leswaku n’wana wa Suzanne wa jaha ni nsati wa jaha leri ni hahlwa ra nsati wa rona, va va Timbhoni. Louis, nuna wa Suzanne a a nga ntshunxekanga hi ndlela leyi nsati wa yena a a tsakela Timbhoni ta Yehovha ha yona hikuva hi nkarhi wolowo mfumo wa Riphabliki ra Dominika se a wu yirise ntirho wa hina. Kambe, endzhaku ka loko ndyangu hinkwawo wu rhurhele eUnited States, na yena u hetelele a ri Mbhoni.

Ku Yirisiwa Kambe Ntirho Wu Ri Karhi Wu Ya eMahlweni

Hambileswi ntirho wa Timbhoni ta Yehovha wu yirisiweke eRiphabliki ra Dominika endzhakunyana ka loko ha ha ku fika hi 1949, a hi tiyimisele ku yingisa Xikwembu tanihi Mufumi ku tlula vanhu. (Mintirho 5:29) Hi hambete hi lava Mfumo wa Xikwembu ku sungula hi ku wu twarisa hi mahungu lamanene, hilaha Yesu a leriseke valandzeri va yena leswaku va endla tano. (Matewu 24:14) Hambiswiritano, loko hi ri karhi hi chumayela hi dyondze ku va ni “vuxiyaxiya kukota tinyoka naswona [hi] kala nandzu kukota matuva.” (Matewu 10:16) Hi xikombiso, vhayolini ya mina a yi ri mpfuno lowukulu. A ndzi nga yi siyi loko ndzi ya fambisa tidyondzo ta Bibele. Swichudeni swa mina a swi dyondzanga ku tlanga vhayolini kambe mindyangu yo hlayanyana yi ve malandza ya Yehovha!

Endzhaku ka loko ntirho wu yirisiwile, hina vanhwanyana va mune—mina, Mary Aniol, Sophia Soviak na Edith Morgan—hi rhurhisiwe ekaya ra varhumiwa ra le San Francisco de Macorís, hi yisiwa eka leri a ri ri erhavini le Santo Domingo, entsindza. Kambe n’hweti yin’wana ni yin’wana a ndzi endzela le hi rhurhisiweke kona leswaku ndzi ya dyondzisa vuyimbeleri. Sweswo swi endle leswaku ndzi kota ku yisela vamakwerhu lava nga Vakreste swakudya swa moya, ndzi swi hoxe endzeni ka nkwama lowu ndzi hoxaka vhayolini ni ku vuya ni swiviko swa vona swa ntirho wa nsimu.

Loko vamakwerhu va le San Francisco de Macorís va khomiwile le Santiago hileswi ripfalo ra vona ra Vukreste a ri nga va pfumeleli ku hlanganyela eka swa tipolitiki, ndzi komberiwe ku va yisela mali naswona loko swi koteka ndzi va yisela Tibibele ndzi tlhela ndzi ta byela mindyangu ya vona leswaku swilo swi va fambela njhani. Le khotsweni ra le Santiago, loko varindzi va vona nkwama wa vhayolini ya mina, va ndzi vutisile va ku, “Xana u endla yini hi nchumu wolowo?” Ndzi hlamule ndzi ku, “Ndzi va hungasa hi wona.”

Rin’wana ra tinsimu leti a ndzi ti tlanga, hi leri ri tsariweke hi Mbhoni yin’wana loko yi ri ekampeni ya nxaniso ya Manazi. Sweswi risimu rero i ra vu-29 eka buku ya tinsimu ya Timbhoni ta Yehovha. Ndzi ri tlange hi xikongomelo xa leswaku vamakwerhu lava pfaleriweke va kota ku dyondza ku ri yimbelela.

Timbhoni to tala leti ndzi ti dyondziseke, ti rhurhiseriwe epurasini ra Trujillo, loyi a a rhangela mfumo. Ndzi byeriwe leswaku ri le kusuhi ni laha bazi ri fambaka kona. Hiloko ninhlikanhi, ndzi chika ebazini kutani ndzi sungula ku vutisela ndlela. N’wini wa vhengele leritsongo u ndzi kombe tintshava kutani a vula leswaku ndzi fanele ndzi ti tsemakanya  naswona a ndzi byela leswaku a nga ndzi nyika hanci ni mufana la nga ta ndzi komba ndlela, ntsena loko ndzo n’wi siya ni vhayolini ya mina, ndzi ta yi kuma loko ndzi tlherisa hanci ya yena.

Loko hi tsemakanye tintshava teto, hi boheke ku pela nambu, hi vumbirhi bya hina hi gade hanci. Ekulenyana na hina hi vone tihokwe, tinsiva ta tona ta rihlaza ni ta wasi ti ri karhi ri vangama edyambyini. Mawaku ku xonga konghasi! Ndzi khongele ndzi ku: “Ndza ku nkhensa Yehovha ku va u ti endle ti saseka swonghasi.” Hi hetelele hi fikile epurasini rero hi awara ya mune nindzhenga. Socha leri ungameleke purasi rero ri ndzi pfumelerile ku vulavula ni vamakwerhu ri tlhela ri ndzi pfumelela ku va nyika swilo hinkwaswo leswi ndzi va teleke na swona, hambi ku ri Xibibelana.

Loko hi tlhela, ndzi khongele ndlela yoleyo hinkwayo hikuva se a ri phumerile. Hi fike evhengeleni leritsongo hi tsakamile hi leswi a ku na mpfula. Leswi bazi ro hetelela se a ri fambile, ndzi kombele n’wini wa vhengele leswaku a ndzi yimisela lori leyi a yi hundza. Xana ndzi ve ni xivindzi xa ku famba ni vavanuna volavo vambirhi elorini? Un’wana wa vona u ndzi vutise a ku: “Xana wa n’wi tiva Sophie? U dyondzele ndzisana ya mina ya nhwanyana.” Ndzi swi vonile leswaku hi yona ndlela leyi Yehovha a hlamuleke xikhongelo xa mina ha yona! Ndzi fike eSanto Domingo ndzi hlayisekile.

Hi 1953, a ndzi ri un’wana wa lava humaka eRiphabliki ra Dominika, lava veke kona entsombanweni wa matiko hinkwawo wa Timbhoni ta Yehovha eYankee Stadium le New York. Ndyangu wa ka hina hinkwawo a wu ri kona, ku katsa na tatana. Endzhaku ka loko ku vikiwe ndlela leyi ntirho wo chumayela wu fambaka ha yona eRiphabliki ra Dominika, mina na Mary Aniol, murhumiwa-kulorhi, hi komberiwe ku kombisa ndlela leyi hi chumayeleke ha yona hambileswi ntirho a wu yirisiwile.

Ku Va Ni Ntsako Lowukulu eNtirhweni Wa Ku Famba-famba

Hi ximumu xexo, ndzi hlangane na Rudolph Sunal, loyi hi tekaneke haxawa ka kona. Ndyangu waka vona wu ve Timbhoni loko Nyimpi yo Sungula ya Misava ya ha ku hela eAllegheny le Pennsylvania. Endzhaku ko pfaleriwa nkarhinyana ekhotsweni hi nkarhi wa Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava hikwalaho ka ku nga hlanganyeli eka swa tipolitiki hileswi a a ri Mukreste, u sungule ku tirha eBethele ya le Brooklyn, eNew York. Endzhakunyana ka loko hi tekanile, u komberiwe ku endzela mavandlha a ri mulanguteri wa xifundzha. Emalembeni ya 18 lama landzeleke, a ndzi famba na yena loko a endzela mavandlha.

Tindhawu tin’wana leti a hi fika eka tona hi le Pennsylvania, West Virginia, New Hampshire ni le Massachusetts. Hi ntolovelo a hi tshama emakaya ya vamakwerhu lava nga Vakreste. A swi tsakisa ngopfu ku va tiva kahle ni ku tlhela hi tirhela Yehovha swin’we na vona. Minkarhi hinkwayo rirhandzu ni malwandla leswi a va hi komba swona a swi huma embilwini naswona swi ri swa xiviri. Endzhaku ka loko Joel a tekane na Mary Aniol, loyi a nga tshama a va murhumiwa-kulorhi, va hete malembe manharhu entirhweni wo famba-famba, va endzela mavandlha ePennsylvania ni le Michigan. Endzhakunyana hi 1958, Joel u tlhele a rhambiwa ku va xirho xa ndyangu wa Bethele, kambe se a ri na Mary.

 Karl se a a hete malembe ya nkombo a ri eBethele loko a averiwa ku ya heta tin’hweti ti nga ri tingani entirhweni wo endzela mavandlha leswaku a ta kuma ntokoto lowu engetelekeke. Endzhaku ka sweswo u ve muleteri eXikolweni xa Gilead. Hi 1963 u tekane na Bobbie, loyi a tirheke hi ku tshembeka eBethele ku fikela loko a fa hi October 2002.

Emalembeni yo tala lawa Don a ma heteke a ri eBethele, minkarhi yin’wana a a pfa a endzela ematikweni man’wana leswaku a ya pfuna lava tirhaka emarhavini man’wana ni lava va nga varhumiwa. U averiwe ku ya eVuxeni, eAfrika, eYuropa ni le swiphen’wini swo hambana-hambana swa Amerika. Hakanyingi Dolores nkata Don la tshembekaka u famba na yena.

Ku Cinca Ka Swiyimo Swa Hina

Tatana u lovile endzhaku ko vabya nkarhi wo leha, kambe a nga si fa u ndzi byele leswaku u tsake ngopfu hileswi hi hlawuleke ku tirhela Yehovha Xikwembu. U vule leswaku hi kume mikateko yo tala ku tlula leyi a hi ta va hi yi kumile loko a hi lo ya ekholichini tanihi laha a a lava hakona. Endzhaku ko pfuna Manana ku paka nhundzu ya yena leswaku a ta rhurhela ekusuhi na Joy ndzisana ya mina, mina ni nuna wanga hi amukele xiavelo xa ku ya phayona eNew England leswaku hi va ekusuhi ni mana wa yena loyi hi nkarhi wolowo a a lava mpfuno wa hina. Endzhaku ka loko mana wa yena a lovile, mana wa mina u hete malembe ya 13 a tshama na hina. Hiloko hi January 18, 1987, a heta xiavelo xa yena xa laha misaveni a ri ni malembe ya 93 hi vukhale.

Ko tala loko vanghana va yena va n’wi bumabumela hileswi a koteke ku kurisa vana va yena hinkwavo leswaku va rhandza Yehovha ni ku n’wi tirhela, Manana a a vula hi ku titsongahata a ku: “Ndzi ve ni nkateko wo kuma ‘misava’ leyinene yo rima eka yona.” (Matewu 13:23) Mawaku nkateko wonghasi wo va ni vatswari lava chavaka Xikwembu, lava va hi vekeleke xikombiso lexinene xa ku hiseka ni ku titsongahata!

Ha Ha Lava Mfumo Ku Sungula

Ha ha ya emahlweni hi lava Mfumo wa Xikwembu ku sungula evuton’wini bya hina naswona hi ringeta ku hanya hi ndzayo ya Yesu ya ku va lava hananaka. (Luka 6:38; 14:12-14) Hilaha ku fanaka Yehovha u khathalele swilaveko swa hina. Vutomi bya hina byi ve lebyi sirhelelekeke ni lebyi tsakisaka.

Mina na Rudy ha ha byi rhandza vuyimbeleri. Swa tsakisa loko van’wana lava rhandzaka vuyimbeleri va hi endzela ekaya ra hina nimadyambu kutani hi hungasa hi ku tlanga swichayachayana swin’we. Kambe vuyimbeleri a hi ntirho lowu ndzi tihanyisaka ha wona. Ko va nchumu lowu ndzi tihungasaka ha wona. Sweswi mina ni nuna wa mina hi tiphina hi ku vona mihandzu ya ntirho wa hina wa vuphayona, ku nga vanhu lava hi va pfuneke emalembeni lama hundzeke.

Hambileswi hi pfaka hi karhatiwa hi rihanyo, ndzi nga vula leswaku vutomi bya hina byi ve lebyi tsakisaka ngopfu ni lebyi sirhelelekeke eka malembe lama tlulaka 60 hi ri evutirhelini bya nkarhi hinkwawo. Mixo wun’wana ni wun’wana loko ndzi pfuka, ndzi nkhensa Yehovha leswi a hlamuleke xikhongelo xa mina loko ndzi sungula vutirheli bya nkarhi hinkwawo emalembeni yo tala swonghasi lama hundzuke, kutani ndza tivutisa ndzi ku, ‘Xana ndzi nga wu lava njhani Mfumo ku sungula namuntlha?’

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 24]

Ndyangu wa ka hina hi 1948 (ku suka eximatsini ku ya exineneni): Joy, Don, Manana, Joel, Karl, mina na Tatana

[Xifaniso lexi nga eka tluka 25]

Manana u veke xikombiso lexinene xa ku hiseka evutirhelini

[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]

Karl, Don, Joel, Joy na mina namuntlha, endzhaku ka malembe yo tlula 50

[Xifaniso lexi nga eka tluka 27]

Ku suka eximatsini ku ya exineneni: Mina, Mary Aniol, Sophia Soviak na Edith Morgan hi ri varhumiwa eRiphabliki ra Dominika

[Xifaniso lexi nga eka tluka 28]

Ndzi ri na Mary (eximatsini) eYankee Stadium, hi 1953

[Xifaniso lexi nga eka tluka 29]

Ndzi ri ni nuna wa mina loko a ri mulanguteri wa xifundzha