Tshemba Yehovha Hi Mbilu Ya Wena Hinkwayo
Tshemba Yehovha Hi Mbilu Ya Wena Hinkwayo
“Lava tivaka vito ra wena va ta ku tshemba.”—PISALEMA 9:10.
1, 2. Hi swihi swilo swin’wana swa hava leswi vanhu va tshembelaka eka swona?
SWI tolovelekile namuntlha ku lava munhu kumbe nchumu lowu nga ta ku sirhelela hikwalaho ka leswi ku nga ni swilo swo tala leswi xungetaka vuhlayiseki bya hina. Vanhu van’wana va anakanya leswaku loko va ri ni mali yo tala vumundzuku bya vona byi ta sirheleleka, kambe entiyisweni, mali i vutumbelo lebyi nga tshembekiki. Bibele yi ri: “Loyi a tshembaka rifuwo rakwe—u ta wa.” (Swivuriso 11:28) Van’wana va tshembela eka vanhu lava rhangelaka, kambe hambi ku ri varhangeri lavanene ngopfu va swi endla swihoxo. Naswona eku heteleleni, hinkwavo va fa. Hi vutlhari Bibele yi ri: “Mi nga tshembi vanhu va xiyimo xa le henhla, hambi ku ri n’wana wa munhu wa nyama, loyi a tsandzekaka ku ponisa.” (Pisalema 146:3) Marito wolawo lama huhuteriweke ma tlhela ma hi tsundzuxa leswaku hi nga tshembeli eka matshalatshala ya hina. Na hina ho va ‘vana va munhu wa nyama.’
2 Muprofeta Esaya u sole varhangeri va tiko ra Israyele va le nkarhini wa yena hikuva a va tshembele eka “vutumbelo bya mavunwa.” (Esaya 28:15-17) Leswi a va lava nsirhelelo, va endle ntwanano wa politiki ni matiko lawa va vandzamaneke na wona. Mintwanano yo tano a yi nga tshembekanga—a yi ri mavunwa. Hilaha ku fanaka, varhangeri vo tala va vukhongeri namuntlha va endla xinghana ni varhangeri va tipolitiki. Mintwanano yoleyo na yona yi ta tikomba yi ri “mavunwa.” (Nhlavutelo 17:16, 17) A yi nge va sirheleli hilaha ku nga heriki.
Xikombiso Lexinene Xa Yoxuwa Na Kalebe
3, 4. Xiviko xa Yoxuwa na Kalebe a xi hambane njhani ni xa tinhlori letin’wana ta khume?
3 Kutani, hi fanele hi wu lava kwihi nsirhelelo? Hi fanele hi wu lava laha Yoxuwa na Kalebe va wu laveke kona enkarhini wa Muxe. Endzhakunyana ka ku ntshunxiwa ka Vaisrayele aEgipta, tiko leri a ri lunghekele ku nghena eKanana, ku nga Tiko leri Tshembisiweke. Ku rhumeriwe vavanuna va 12 leswaku va ya kambela tiko, naswona endzhaku ka masiku ya 40 va vuye ni xiviko. I vavanuna vambirhi ntsena, ku nga Yoxuwa na Kalebe lava vulavuleke kahle hi swilo leswi Vaisrayele a va ta swi kuma eKanana. Vavanuna lavan’wana va pfumerile leswaku tiko rero ri sasekile kambe va te: “Mhaka hileswaku vanhu lava tshamaka etikweni va ni matimba naswona miti leyi tiyisiweke i yikulu ngopfu . . . A hi nge swi koti ku tlhandluka hi ya lwa ni vanhu lavaya, hikuva va ni matimba ku hi tlula.”—Tinhlayo 13:27, 28, 31.
4 Vaisrayele va tshembe tinhlori leta khume kutani va sungula ku chava, lerova va gungula hi Muxe. Eku heteleleni, Yoxuwa na Kalebe va vulavule hi ku hiseka lokukulu va ku: “Tiko leri hi tsemakanyeke eka rona leswaku hi ya ri kambela i tiko lerinene ngopfu. Loko Yehovha a hi tsakela, kunene u ta hi nghenisa etikweni leri, a hi nyika rona, tiko leri khulukaka ntswamba ni vulombe. Ntsena mi nga xandzukeli Yehovha; naswona mi nga va chavi vanhu va tiko leriya.” (Tinhlayo 14:6-9) Hambiswiritano, Vaisrayele a va yingiselanga, hikwalaho a va pfumeleriwanga ku nghena eTikweni leri Tshembisiweke hi nkarhi wolowo.
5. Ha yini Yoxuwa na Kalebe va tise xiviko lexinene?
5 Ha yini Yoxuwa na Kalebe va tise xiviko lexinene, loko hi hala tlhelo, tinhlori leta khume ti tise xiviko lexi nga riki xinene? Tinhlori hinkwato ta 12 ti vone miti ni matiko lama fanaka lama nga ni matimba. Phela, tinhlori ta khume a ti tiyisile loko ti vula leswaku Israyele a ri nga ri na matimba lama eneleke yo hlula tiko. Yoxuwa na Kalebe na vona a va swi tiva sweswo. Hambiswiritano, tinhlori ta khume ti langute swilo hi langutelo ra munhu wa nyama. Hi hala tlhelo, Yoxuwa na Kalebe a a va tshemba Yehovha. Va vone matimba ya yena aEgipta, eLwandle ro Tshwuka ni le hansi ka Ntshava ya Sinayi. Hi ku pfumelelana ni sweswo, endzhakunyana ka malembe, loko Rahava loyi a tshamaka eYeriko a ta va a twe hi ta swiendlo sweswo, swi n’wi susumetele ku veka vutomi bya yena ekhombyeni hikwalaho ka vanhu va Yehovha! (Yoxuwa 2:1-24; 6:22-25) Yoxuwa na Kalebe, ku nga timbhoni leti voneke leswi Yehovha a swi endleke, a va ri ni ntshembo lowu heleleke wa leswaku Xikwembu xi ta ya emahlweni xi lwela vanhu va xona. Endzhakunyana ka malembe ya makume-mune, ntshembo wa vona wu hetisekile loko xitukulwana lexintshwa xa Vaisrayele, lexi a xi rhangeriwa hi Yoxuwa xi ya eKanana kutani xi hlula tiko.
Xivangelo Xo Va Hi Tshemba Yehovha Hi Ku Helela
6. Ha yini namuntlha Vakreste va tshikileriwile, naswona xana va fanele va tshembela eka mani?
6 ‘Eminkarhini leyi ya mangava leyi swi nonon’hwaka ku langutana na yona,’ hina ku fana ni Vaisrayele hi langutana ni valala lava va hi hlulaka hi matimba. (2 Timotiya 3:1) Hi langutana ni ntshikilelo hi tlhelo ra mahanyelo, ra moya ni ra nyama. A hi nge swi koti ku hlula mintshikilelo leyi hi matimba ya hina ntsena, tanihi leswi yi humaka eka munhu la nga ni matimba yo tlula ya hina, ku nga Sathana, Diyavulosi. (Vaefesa 6:12; 1 Yohane 5:19) Kutani, hi nga wu kuma kwihi mpfuno? Wanuna wo tshembeka wa le minkarhini ya khale u khongele eka Yehovha a ku: “Lava tivaka vito ra wena va ta ku tshemba.” (Pisalema 9:10) Loko hi tiva Yehovha hakunene naswona hi twisisa leswi vito ra yena ri vulaka swona, hi ta tshembela eka yena hilaha Yoxuwa na Kalebe va endleke hakona.—Yohane 17:3.
7, 8. (a) Xana ntumbuluko wu hi nyika swivangelo swihi leswaku hi tshemba Yehovha? (b) Hi swihi swivangelo leswi Bibele yi hi nyikaka swona leswaku hi tshemba Yehovha?
7 Ha yini hi fanele hi tshemba Yehovha? Yoxuwa na Kalebe va tshembele eka yena hikuva va vone swikombiso swa matimba ya yena. Na hina hi swi vonile swikombiso swa matimba ya yena. Hi xikombiso, anakanya hi swilo leswi Yehovha a swi tumbuluxeke, ku katsa ni vuako lebyi nga ni swirimele swa magidi ya timiliyoni. Matimba lamakulu ya ntumbuluko lawa Yehovha a ma lawulaka ma kombisa leswaku hakunene i wa Matimba Hinkwawo. Loko hi ri karhi hi anakanyisisa hi swilo swo hlamarisa leswi tumbuluxiweke, hi fanele hi pfumelelana na Yobo, loyi a vuleke leswi hi Yehovha: “I mani la nga [n’wi] sivelaka? I mani la nga vulaka eka [yena] a ku, ‘U endla yini?’” (Yobo 9:12) Loko Yehovha a hi sirhelela hakunene a hi fanelanga hi chava munhu emisaveni hinkwayo.—Varhoma 8:31.
8 Nakambe anakanya hi Rito ra Yehovha, ku nga Bibele. Xihlovo lexi xa vutlhari lebyikulu swinene bya Xikwembu xi hi pfuna ku tshika swiendlo swo biha kutani hi hanya hi ku pfumelelana ni ku rhandza ka Yehovha. (Vaheveru 4:12) Bibele yi hi byela vito ra Yehovha yi tlhela yi hi byela leswi vito ra yena ri vulaka swona. (Eksoda 3:14) Hi dyondza leswaku Yehovha u tiendla nchumu lowu a lavaka ku va wona—Tatana wa rirhandzu, Muavanyisi lonene, Nhenha leyi hlulaka—leswaku a hetisisa swikongomelo swa yena. Kutani hi vona ndlela leyi rito ra yena ri hetisekaka ha yona nkarhi hinkwawo. Loko hi ri karhi hi dyondza Rito ra Xikwembu, hi susumeteleka ku vula leswi mupisalema a swi vuleke: “Ndzi tshembele eritweni ra wena.”—Pisalema 119:42; Esaya 40:8.
9. Xana nkutsulo ni ku pfuxiwa ka Yesu swi hi tiyisa njhani leswaku hi tshemba Yehovha?
9 Lunghiselelo ra nkutsulo i xivangelo xin’wana lexi nga hi endlaka hi tshemba Yehovha. (Matewu 20:28) Wa nga vona ndlela leyi swi tsakisaka ha yona leswi Xikwembu xi rhumeleke N’wana wa xona leswaku a ta hi fela a hi kutsula! Kutani nkutsulo i wa nkoka hakunene. Wu sula swidyoho swa vanhu hinkwavo lava tisolaka ivi va hundzukela eka Yehovha hi mbilu yo tshembeka. (Yohane 3:16; Vaheveru 6:10; 1 Yohane 4:16, 19) A swi fanerile leswaku Yesu a pfuxiwa leswaku ku ta hakeriwa nkutsulo. Singita ra ku pfuxiwa ka yena, leri voniweke hi madzana ya vanhu i xivangelo xin’wana xa ku va hi tshemba Yehovha. I xitiyisekiso xa leswaku ntshembo wa hina wu ta hetiseka.—Mintirho 17:31; Varhoma 5:5; 1 Vakorinto 15:3-8.
10. I yini leswi wena swi ku endlaka u tshemba Yehovha?
10 Leswi i swivangelo swin’wana leswi endlaka hi fanela ku tshemba Yehovha hi ku helela. Ka ha ri na swin’wana swo tala, swin’wana swa swona i swa swilo leswi se hi swi voneke. Hi xikombiso, hakanyingi hinkwerhu hi langutana ni swiyimo swo tika evuton’wini. Loko hi ri karhi hi lava nkongomiso wa Yehovha wa ndlela leyi hi nga langutanaka na swona ha yona, ha swi xiya leswaku nkongomiso wolowo wa tirha. (Yakobo 1:5-8) Loko hi ya hi titshega hi Yehovha siku na siku hi tlhela hi vona vuyelo lebyinene bya leswi, hi ta ya hi n’wi tshemba swinene.
Davhida A A Tshemba Yehovha
11. Xana Davhida u tshembe Yehovha hambiloko a ri ehansi ka swiyimo swihi?
11 Davhida wa le Israyele wa khale na yena a a tshemba Yehovha. Davhida u xungetiwe hi Hosi Sawulo, loyi a a lava ku n’wi dlaya a tlhela a xungetiwa hi vuthu ra matimba ra Vafilista leri a ri ringeta ku hlula Israyele. Hambiswiritano, u ponile a tlhela a hlula. Ha yini? Davhida wa hlamusela: “Yehovha i ku vonakala ka mina ni ku ponisiwa ka mina. Xana ndzi ta chava mani? Yehovha i khokholo ra vutomi bya mina. Xana ndzi ta chava mani?” (Pisalema 27:1) Na hina hi nga hlula loko hi tshemba Yehovha hi ndlela yoleyo.
12, 13. Davhida u swi kombise njhani leswaku hi fanele hi tshemba Yehovha hambiloko vakaneti va tirhisa ririmi ra vona tanihi tlhari ro lwa na hina?
12 Siku rin’wana Davhida u khongerile: “Oho Xikwembu, yingisa rito ra mina eku karhatekeni ka mina. Onge u nga hlayisa vutomi bya mina eku chaviseni ka nala. Onge u nga ndzi tumbeta eku vulavuleni ka xihundla ka lava endlaka swo biha, eka nkitsikitsi wa lava va hanyaka hi swo biha, lava loteke ririmi ra vona ku fana ni banga, lava kongomiseke nseve wa vona, ku nga marito yo bava, leswaku va copa la pfumalaka xisandzu va ri etindhawini leti tumbeleke.” (Pisalema 64:1-4) A hi xi tivi lexi nga susumeta Davhida leswaku a tsala marito lawa. Kambe ha swi tiva leswaku namuntlha vakaneti va ‘lota ririmi ra vona,’ hi ku ri tirhisa tanihi tlhari. “Va copa” Vakreste lava pfumalaka xisandzu hi ku tirhisa marito lama vuriweke kumbe lama tsariweke ku fana ni ‘miseve’ yo va onha vito. Loko hi tshemba Yehovha hi nga tsekatseki, xana ku ta humelela yini?
13 Davhida u ya emahlweni a ku: “Xikwembu xi ta va copa hi nseve hi xitshuketa. Va va ni timbanga, naswona va endla leswaku munhu a khunguvanyeka. Kambe ririmi ra vona ri lwa na vona. . . . Lowo lulama u ta tsaka eka Yehovha naswona u ta tumbela eka yena hakunene.” (Pisalema 64:7-10) Ina, hambileswi valala va hina va lotaka ririmi ra vona leswaku va lwa na hina, eku heteleleni “ririmi ra vona ri [ta] lwa na vona.” Eku heteleleni Yehovha u paluxa ntiyiso wa mhaka leswaku lava va n’wi tshembaka va tsaka.
Ntshembo Wa Hezekiya Wu N’wi Vuyerisile
14. (a) Hezekiya u tshembe Yehovha hambiloko a ri exiyin’weni xihi lexi nga ni khombo? (b) Hezekiya u swi kombise njhani leswaku a a nga ma tshembi mavunwa ya Vaasiriya?
14 Leswi Hosi Hezekiya a tshembeke Yehovha swi n’wi vuyerisile. Hi nkarhi wa ku fuma ka Hezekiya, vuthu ra matimba ra Asiriya ri xungete Yerusalema. Vuthu rero ri hlule matiko yo tala. Se a ri hlule ni miti ya Yuda a ku lo sala Yerusalema ntsena, naswona Senakeribi a a tibuma hileswaku u ta wu hlula muti wolowo. Hi ku tirhisa Rabuxake a a tiyisile loko a vula leswaku ku tshembela ka wona eka Egipta a swi nga ta pfuna nchumu. Hambiswiritano, u tlhele a ku: “U nga pfumeli ku xisiwa hi Xikwembu xa wena lexi u xi tshembaka, xi ku: ‘Yerusalema a wu nge nyiketiwi evokweni ra hosi ya Asiriya.’” (Esaya 37:10) Hambiswiritano, Hezekiya a a swi tiva leswaku Yehovha a nge n’wi xisi. Hikwalaho u khongerile: “Oho Yehovha Xikwembu xa hina, hi ponise evokweni ra [Vaasiriya], leswaku mimfumo hinkwayo ya misava yi ta tiva leswaku wena, Wena Yehovha, u Xikwembu u ri wexe.” (Esaya 37:20) Yehovha u xi yingisile xikhongelo xa Hezekiya. Ntsumi yi dlaye masocha ya 185 000 ya Vaasiriya hi vusiku byin’we. Yerusalema wu ponisiwile, naswona Senakeribi a nga ha tlhelanga a vuya ni kan’we eYuda. Hinkwavo lava tweke hi ta xiendlakalo lexi va tive vukulu bya Yehovha.
15. Hi wihi nchumu wun’we lowu nga hi pfunaka ku tshama hi lunghekele xiyimo xihi na xihi xo tika lexi hi nga ha tikumaka hi ri eka xona emisaveni leyi tshamelaka ku cinca-cinca?
15 Namuntlha hi le nyimpini, ku fana na Hezekiya. Hina hi lwa nyimpi ya moya. Hambiswiritano, leswi hi nga tinhenha ta moya hi fanele hi hlakulela tindlela to tshama hi hanyile hi tlhelo ra moya. Ha swi tiva leswaku hi ta hlaseriwa, kutani hi fanele hi tshama hi lunghekele ku lwa. (Vaefesa 6:11, 12, 17) Emisaveni leyi tshamelaka ku cinca-cinca, swiyimo swi nga ha cinca hi xitshuketa. Ku nga ha tlhekeka minkitsikitsi etikweni swi nga languteriwanga. Matiko lama nga ni ntshunxeko wa vukhongeri ma nga swi pfuketana ma herisa ntshunxeko wolowo. Ku fana na Hezekiya, loko hina ho hlakulela ntshembo lowu tiyeke eka Yehovha hi ta lunghekela ku langutana ni nchumu wihi na wihi lowu nga ha humelelaka.
Swi Vula Yini Ku Tshemba Yehovha?
16, 17. Xana hi swi kombisa njhani leswaku hi tshemba Yehovha?
16 Loko hi tshemba Yehovha a ho vula hi nomu ntsena. Hi n’wi tshemba hi timbilu ta hina kutani hi swi kombisa hi swiendlo. Loko hi tshemba Yehovha, hi ta ri tshemba hi ku helela Rito ra yena, ku nga Bibele. Hi ta ri hlaya siku na siku, hi anakanyisisa ha rona hi tlhela hi ri pfumelela ri hi kongomisa evuton’wini bya hina. (Pisalema 119:105) Nakambe ku tshemba Yehovha swi katsa ku tshembela ematimbeni ya moya lowo kwetsima. Hi ku pfuniwa hi moya lowo kwetsima, hi nga hlakulela mihandzu leyi tsakisaka Yehovha, naswona hi nga tshika mikhuva yo biha leyi dzimeke timitsu. (1 Vakorinto 6:11; Vagalatiya 5:22-24) Hikwalaho, vo tala va swi kotile ku tshika ku dzaha kumbe swidzidzirisi hi ku pfuniwa hi moya lowo kwetsima. Van’wana va tshike mahanyelo yo biha. Ina, loko hi tshemba Yehovha, hi endla swilo hi matimba ya yena ku nga ri ya hina.—Vaefesa 3:14-18.
17 Ku tlula kwalaho, ku tshemba Yehovha swi vula ku tshemba lava a va tshembaka. Hi xikombiso, Yehovha u hlawule “hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha,” leswaku ri langutela timhaka ta Mfumo emisaveni. (Matewu 24:45-47) A hi ringeti ku tilawula, naswona a hi ri honisi hlonga rero, hikuva hi tshemba lunghiselelo ra Yehovha. Nakambe, vakulu lava nga Vakreste va tirhela vandlha ra ka n’wina, naswona hi ku ya hi muapostola Pawulo va hlawuriwe hi moya lowo kwetsima. (Mintirho 20:28) Loko hi tirhisana ni vakulu va le vandlheni, hi kombisa leswaku hi tshemba Yehovha.—Vaheveru 13:17.
Landzela Xikombiso Xa Pawulo
18. Vakreste namuntlha va xi landzela njhani xikombiso xa Pawulo, kambe i yini lexi va nga tshembeliki eka xona?
18 Muapostola Pawulo u langutane ni mintshikilelo yo tala evutirhelini bya yena, ku fana na hina. Esikwini ra yena Vukreste a byi onhiwe vito eka valawuri, naswona minkarhi yin’wana a a tiyimisela ku lulamisa timhaka toleto ta mavunwa kumbe a wu simeka ximfumo ntirho wo chumayela. (Mintirho 28:19-22; Vafilipiya 1:7) Namuntlha, Vakreste va landzela xikombiso xakwe. Laha swi kotekaka, hi pfuna van’wana leswaku va twisisa ntirho wa hina, hi tirhisa ndlela yin’wana ni yin’wana leyi nga kona. Naswona hi tirha hi matimba leswaku hi lwela mahungu lamanene hi tlhela hi ma simeka ximfumo. Hambiswiritano, a hi tshembeli hi ku helela eka matshalatshala yo tano, hikuva a hi pfumeli leswaku ku humelela kumbe ku nga humeleli ka hina swi titshege hi ku hlula ka hina etihubyeni kumbe hi ku rhandziwa hi vanhu. Ematshan’weni ya sweswo, hi tshemba Yehovha. Hi anakanya hi ndlela leyi a khutazeke Vaisrayele va khale ha yona: “Matimba ya n’wina ma ta va ya ku pfumala ku kavanyetiwa ni ya ku tshembeka.”—Esaya 30:15.
19. Loko vamakwerhu va xanisiwa, xana ku tshembela ka vona eka Yehovha ku va vuyerise njhani?
19 Minkarhi yin’wana ntirho wa hina wu tshame wu yirisiwa eVuxeni ni le Vupela-dyambu bya Yuropa, ematikweni ya le Asia ni ya le Afrika, ni le matikweni ya le Dzongeni ni le N’walungwini wa Amerika. Xana leswi swi nga va swi vula leswaku ku tshembela ka hina eka Yehovha a swi nga pfuni nchumu? Doo! Hambiloko minkarhi yin’wana Yehovha a pfumelele leswaku vanhu va yena va xanisiwa hikwalaho ka xikongomelo lexinene, kambe lava xanisiwaka u va tiyisile hi rirhandzu ra yena. Vakreste vo tala loko va ri karhi va xanisiwa va tiendlele vito lerinene ra ku va ni ripfumelo ni ku tshemba Xikwembu.
20. Hambiloko swi hi pfuna loko hi tsarisiwe ximfumo, kambe i yini lexi hi nga taka hi nga xi landzuli?
20 Hi hala tlhelo, ematikweni yo tala hi tsarisiwe ximfumo, naswona minkarhi yin’wana vanhu va vulavula kahle hi hina eka swihaxa-mahungu. Leswi ha swi tlangela swinene naswona ha swi tiva leswaku na swona swi hetisisa xikongomelo xa Yehovha. Hi tirhisa ntshunxeko lowu hi nga na wona, hikwalaho ka nkateko wa Yehovha leswaku hi n’wi tirhela hi xitalo erivaleni, ku nga ri ku enerisa swilaveko swa hina swa vutomi. Hambiswiritano, a hi nge landzuli vukala-tlhelo bya hina, hi nga ha chumayeli hi ku hiseka, kumbe hi nga ha n’wi tirheli Yehovha hikwalaho ko lava ku rhandziwa hi valawuri. Hi le hansi ka Mfumo wa Mesiya naswona hi seketela vuhosi bya Yehovha hi ku helela. Ntshembo wa hina, a wu le ka mafambiselo lawa ya swilo, kambe wu le misaveni leyintshwa, laha ku nga ta va ku fuma Mfumo wa Mesiya ntsena. Ku hava tibomo, kumbe nhlaselo wa nyutliya lowu nga ta tsekatsekisa hulumendhe yoleyo kumbe ku yi wisa etilweni. A wu nge hluriwi naswona wu ta hetisisa xikongomelo xa Yehovha.—Daniyele 2:44; Vaheveru 12:28; Nhlavutelo 6:2.
21. Hi yihi ndlela leyi hi tiyimiseleke ku yi landzela?
21 Pawulo u te: “Hina a hi muxaka wa vanhu lava tlhelelaka endzhaku eku lovisiweni, kambe hi muxaka lowu nga ni ripfumelo eku londzovotiweni ka moya-xiviri wu hanya.” (Vaheveru 10:39) Onge hinkwerhu ka hina hi nga tirhela Yehovha hi ku tshembeka ku fikela emakumu. Hi ni xivangelo lexi tiyeke xo tshembela eka Yehovha sweswi ni hilaha ku nga heriki.—Pisalema 37:3; 125:1.
Xana U Dyondze Yini?
• Ha yini Yoxuwa na Kalebe va vuye ni xiviko lexi tsakisaka?
• Hi fanele hi tshemba Yehovha hilaha ku heleleke hikwalaho ka swivangelo swihi?
• Xana ku tshemba Yehovha swi vula yini?
• Leswi hi tshembaka Yehovha hi tiyimisele ku endla yini?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Xifaniso lexi nga eka tluka 15]
Ha yini Yoxuwa na Kalebe va tise xiviko lexi tsakisaka?
[Swifaniso leswi nga eka tluka 16]
Ntumbuluko wu hi endla hi nga kanakani ku tshemba Yehovha
[Xihlovo Xa Kona]
All three images: Courtesy of Anglo-Australian Observatory, photograph by David Malin
[Xifaniso lexi nga eka tluka 18]
Ku tshemba Yehovha swi vula ku tshemba lava a va tshembaka