“Tiyani Timbilu! Misava Ndzi Yi Hlurile”

SIKU ra ku fa ka Yesu ku nga siku ra vu-14 ra n’hweti ya Xiyuda ya Nisan—ri sungule loko dyambu ri pela hi Ravumune, hi March 31, 33 C.E. Madyambu wolawo, Yesu ni vaapostola vakwe a va hlengeletane ekamareni ra le henhla ra yindlu yin’wana eYerusalema leswaku va ta tlangela Paseka. Loko a ri karhi a lunghiselela ku “suka emisaveni leyi a ya eka Tatana,” Yesu u kombise vaapostola vakwe leswaku wa va rhandza ku fika emakumu. (Yohane 13:1) Njhani? Hi ku va dyondzisa tidyondzo letinene, hi ndlela yoleyo a va endla va lunghekela leswi nga ta humelela.

Hi vusiku byebyo, Yesu u byele vadyondzisiwa vakwe a ku: “Tiyani timbilu! Misava ndzi yi hlurile.” (Yohane 16:33) Xana a a vula yini? Hi marito man’wana a a vula leswi: ‘Vuhomboloki lebyi nga emisaveni a byi ndzi endlanga ndzi va ni xikhomela kumbe ku lava ku rihisela. A ndzi pfumelanga ku lawuriwa hi misava leyi ndzi hanyaka eka yona. Na wena u nga endla tano.’ Leswi Yesu a swi dyondziseke vaapostola vakwe vo tshembeka enkarhini wa yena wo hetelela a ri laha misaveni, a swi ta va pfuna leswaku na vona va hlula misava.

I mani loyi a nga kanetaka leswaku namuntlha vubihi byi tele emisaveni? Xana hi titwa njhani hi vuhomboloki ni madzolonga? Xana leswi swi hi endla leswaku hi va ni rivengo kumbe swi hi ringa leswaku hi tlherisela swo biha hi swo biha? Xana hi khumbiwa njhani hi ku hohloka ka mahanyelo ya laha hi tshamaka kona? Handle ko lwa ni ku nga hetiseki ka hina ni mimboyamelo ya hina ya xidyoho, ku ni swilo swin’wana swimbirhi leswi hi lwaka na swona: ku nga misava leyo homboloka ni mimboyamelo ya hina leyo biha. Xana hi nga tshemba leswaku hi ta hlula loko hi nga pfuniwi hi Xikwembu? Xana hi nga wu kuma njhani mpfuno wa xona? Hi tihi timfanelo leti hi faneleke hi ti hlakulela leswaku ti hi pfuna ku lwisana ni mimboyamelo ya hina ya nyama? Leswaku hi kuma tinhlamulo, a hi kambisiseni leswi Yesu a swi dyondziseke vadyondzisiwa vakwe lava rhandzekaka eka siku ra yena ro hetelela laha misaveni.

Hlula Ku Tinyungubyisa Hi Ku Titsongahata

Hi xikombiso, xiya xiphiqo xa ku tinyungubyisa kumbe ku titlakusa. Loko Bibele yi vulavula hi ku tinyungubyisa, yi ri: “Ku tinyungubyisa ku le kusuhi ni ku wa, ni moya lowu titlakusaka wu le kusuhi ni ku khunguvanyeka.” (Swivuriso 16:18) Matsalwa ma tlhela ma hi nyika ndzayo: “Loko munhu a ehleketa leswaku yena i nchumu kasi a hi nchumu, u xisa mianakanyo yakwe.” (Vagalatiya 6:3) Ina, ku tinyungubyisa a ku pfuni nchumu naswona ka kanganyisa. Hi ta va hi tlharihile loko hi venga “ku titlakusa [ni] ku tinyungubyisa.”—Swivuriso 8:13.

Xana vaapostola va Yesu a va ri ni xiphiqo xa ku titlakusa ni ku tinyungubyisa? Minkarhi yin’wana a va phikizana hi leswaku i mani lonkulu exikarhi ka vona. (Marka 9:33-37) Siku rin’wana Yakobo na Yohane va kombele swikhundlha swa le henhla eMfun’weni. (Marka 10:35-45) Yesu a a navela ku pfuna vadyondzisiwa vakwe leswaku va tshika  mboyamelo lowu. Kutani, loko va ri karhi va dya swakudya swa Paseka, u suke a yima a tiboha thawula, kutani a hlambisa vadyondzisiwa vakwe milenge. Leswi a a lava ku va dyondzisa swona a swi ri erivaleni. Yesu u te: “Loko mina, hambileswi ndzi nga Hosi ni Mudyondzisi, ndzi mi hlambise milenge, na n’wina mi fanele ku hlambisana milenge.” (Yohane 13:14) Ku tinyungubyisa ku fanele ku siviwa hi ku titsongahata.

Kambe a swi olovi ku tshika ku tinyungubyisa. Wona madyambu wolawo loko Yesu a hlongole Yudasi Iskariyota, loyi a a ri kusuhi ni ku n’wi xenga, vaapostola va 11 va sungule ku kanetana. Xana a va kanetana hi yini? Hi leswaku i mani lonkulu exikarhi ka vona! Ematshan’weni yo va holovela, Yesu u lehise mbilu a tlhela a kandziyisa nkoka wa ku tirhela van’wana. U te: “Tihosi ta matiko ta ma tikisela, naswona lava nga ni vulawuri ehenhla ka wona va vuriwa Vapfuni va tiko. Kambe, n’wina a mi fanelanga mi va tano. Kambe lonkulu exikarhi ka n’wina a a ve lontsongo eka hinkwenu, kasi loyi a nga nkulukumba a a ve yena la tirhelaka.” Loko a va tsundzuxa hi xikombiso xakwe, u tlhele a ku: “Mina ndzi loyi a tirhelaka exikarhi ka n’wina.”—Luka 22:24-27.

Xana vaapostola va swi twisisile leswi a a va dyondzisa swona? Swi tikomba tano. Endzhakunyana ka malembe muapostola Petro u tsarile: “Hinkwenu ka n’wina vanani ni mianakanyo leyi fanaka, mi kombisa ntlhaveko wa xinakulobye, mi va ni xinakulobye xa vumakwerhu, mi va ni ntsetselelo lowukulu, mi titsongahata emianakanyweni.” (1 Petro 3:8) Hakunene i swa nkoka leswaku na hina hi hlula ku tinyungubyisa hi ku titsongahata! Hi ta va hi tlharihile loko hi nga hlongorisi ndhuma, vulawuri kumbe xikhundlha. Bibele yi ri: “Xikwembu xi kaneta lava titlakusaka, kambe xi nyika lava titsongahataka musa lowu nga faneriwiki.” (Yakobo 4:6) Hilaha ku fanaka, xivuriso xa khale xa vutlhari xi ri: “Ku titsongahata ni ku chava Yehovha swi tisa rifuwo, ku vangama ni vutomi.”—Swivuriso 22:4.

U Nga Ri Hlula Njhani Rivengo?

Xiya nchumu wun’wana lowu andzeke emisaveni ku nga rivengo. Hambiloko ri vangiwa hi ku chava, ku honisa, xihlawuhlawu, ku tshikileriwa, vuhomboloki, vutiko, xivongo kumbe rixaka, rivengo ri vonaka ri ri kun’wana ni kun’wana. (2 Timotiya 3:1-4) Vanhu a va vengana ni le nkarhini wa Yesu. Vayuda a va venga valuvisi va va teka va ri vaxandzuki. Vayuda a va nga nwisani mati ni Vasamariya. (Yohane 4:9) Vamatiko na vona a va nyenyiwa hi Vayuda. Hambiswiritano, eku heteleleni vanhu va matiko hinkwawo a va ta amukeleka evugandzerini lebyi Yesu a byi simekeke. (Mintirho 10:34, 35; Vagalatiya 3:28) Kutani u nyike vadyondzisiwa vakwe nchumu wun’wana lowuntshwa.

Yesu u te: “Ndzi mi nyika xileriso lexintshwa, leswaku mi rhandzana; tanihi leswi ndzi mi rhandzeke, rhandzanani na n’wina.” A va fanele va dyondza ku kombisa rirhandzu leri, kutani u hambete a ku: “Hinkwavo va ta tiva leswaku mi vadyondzisiwa va mina, loko mi rhandzana.” (Yohane 13:34, 35) Xileriso lexi a xi ri xintshwa hikuva a xi lerisanga leswaku u fanele u rhandza “munhu-kuloni kukota loko u tirhandza” ntsena. (Levhitika 19:18) Hi ndlela yihi? Yesu u yi hlamusele kahle mhaka leyi a ku: “Xileriso xa mina hi lexi, hileswaku mi rhandzana hilaha ndzi mi rhandzeke hakona. A nga kona la nga ni rirhandzu ro tlula leri, ra leswaku munhu a nyiketa moya-xiviri wakwe hikwalaho ka vanakulobye.” (Yohane 15:12, 13) A va fanele va tiyimisela ku fela munhu-kulobye.

Xana vanhu lava nga hetisekangiki a va ta ri tshika njhani rivengo evuton’wini bya vona? Hikuva va ri siva hi rirhandzu leri nga riki na  vutianakanyi. Vanhu va timiliyoni lava tshembekaka lava humaka eka tinxaka hinkwato, mindhavuko, vukhongeri ni tipolitiki va swi endla sweswo. Sweswi va vumba nhlengeletano leyi nga ni vun’we naswona yi nga riki na rivengo—ku nga Timbhoni ta Yehovha emisaveni hinkwayo. Va yingisa marito lama huhuteriweke ya muapostola Yohane lama nge: “Mani na mani la vengaka makwavo i mudlayi, naswona ma swi tiva leswaku a ku na mudlayi loyi vutomi lebyi nga heriki byi tshamaka eka yena.” (1 Yohane 3:15) Vakreste va ntiyiso a vo ala ntsena ku lwa nyimpi kambe va tlhela va tirha hi matimba leswaku va rhandzana.

Kambe, xana hi fanele hi va teka njhani lava nga riki vapfumeri-kulorhi ni lava va hi vengaka? Loko Yesu a hayekiwe emhandzini, u khongelele vadlayi va yena a ku: “Tatana, va rivalele, hikuva a va swi tivi leswi va swi endlaka.” (Luka 23:34) Loko vavanuna lava nga ni rivengo va khandla mudyondzisiwa Stefano hi maribye a kondza a fa, marito ya yena yo hetelela a ma ku: “Yehovha, u nga va voni nandzu hi xidyoho lexi.” (Mintirho 7:60) Yesu na Stefano a va va navelela leswinene hambi ku ri vanhu lava va va vengaka. A va nga ri na rivengo etimbilwini ta vona. Bibele ya hi khutaza: “A hi endleleni hinkwavo leswi nga swinene.”—Vagalatiya 6:10.

‘Mupfuni Hi Masiku’

Loko nhlangano wa yena ni vaapostola vo tshembeka va 11 wu ya emahlweni, Yesu u va byele leswaku ku nga ri khale a ta va siya. (Yohane 14:28; 16:28) Kambe u va tiyisekisile: “Ndzi ta kombela Tatana kutani u ta mi nyika mupfuni un’wana leswaku a va na n’wina hi masiku.” (Yohane 14:16) Mupfuni loyi a va tshembiseke yena i moya lowo kwetsima wa Xikwembu. A wu ta va dyondzisa swilo swo tika swa Matsalwa ni ku va tsundzuxa leswi Yesu a va dyondziseke swona enkarhini wa vutirheli byakwe emisaveni.—Yohane 14:26.

Xana moya lowo kwetsima wu nga hi pfuna njhani namuntlha? Kahle-kahle, Bibele i Rito ra Xikwembu leri huhuteriweke. Vanhu lava va profeteke ni ku tsala Bibele a “va susumetiwa hi moya lowo kwetsima.” (2 Petro 1:20, 21; 2 Timotiya 3:16) Loko hi dyondza Matsalwa hi tlhela hi tirhisa leswi hi swi dyondzaka hi ta va ni vutivi, vutlhari, ku twisisa, vuswikoti byo endla swiboho ni byo anakanya. Se hi swi lunghekerile ku langutana ni mintshikilelo ya misava leyi yo homboloka.

Moya lowo kwetsima wu tlhela wu hi pfuna hi ndlela yin’wana. Lava nga ni moya lowo kwetsima wa Xikwembu va susumeteleka ku endla leswinene ni ku kombisa timfanelo ta Xikwembu. Bibele yi ri: “Mihandzu ya moya i rirhandzu, ntsako, ku rhula, ku va ni mbilu yo leha, musa, vunene, ripfumelo, ku olova, ku tikhoma.” Xana leti a hi timfanelo leti hi faneleke hi ti hlakulela leswaku hi kota ku hlula mimboyamelo ya ku tikhoma loko biha, madzolonga, mavondzo, ximbilwambilwana ni swin’wana leswi fanaka na swona?—Vagalatiya 5:19-23.

Loko hi titshega hi moya wa Xikwembu, hi nga ha tlhela hi kuma “matimba lama tlulaka lama tolovelekeke” leswaku hi kota ku langutana ni swiphiqo kumbe nhlomulo wihi na wihi. (2 Vakorinto 4:7) Hambiloko moya lowo kwetsima wu nga yi susi miringo, kambe wu nga ha hi pfuna ku yi tiyisela. (1 Vakorinto 10:13) Muapostola Pawulo u tsarile: “Eka swilo hinkwaswo ndzi ni ntamu hikwalaho ka loyi a ndzi nyikaka matimba.” (Vafilipiya 4:13) Xikwembu xi hi nyika matimba wolawo hi ku tirhisa moya wa xona lowo kwetsima. Hakunene ha wu tlangela moya lowo kwetsima! Wu kumiwa hi lava ‘rhandzaka Yesu ni ku hlayisa swileriso swa yena.’—Yohane 14:15.

“Tshamani eRirhandzwini Ra Mina”

Eka vusiku bya yena byo hetelela a ha ri munhu wa nyama, Yesu u tlhele a byela vaapostola vakwe a ku: “Loyi a nga ni swileriso swa mina a tlhela a swi hlayisa, hi yena loyi a ndzi rhandzaka. Hi ku fanana loyi a ndzi rhandzaka u ta rhandziwa hi Tatana.” (Yohane 14:21) U va tsundzuxile: “Tshamani erirhandzwini ra mina.” (Yohane 15:9) Xana ku tshama erirhandzwini ra Tatana ni ra N’wana swi hi pfuna njhani loko hi lwa ni mimboyamelo ya hina ya xidyoho ni misava leyi hi nga eka yona?

Xana hi nga yi lawula njhani mimboyamelo yo biha loko hi nga ri na xivangelo lexi tiyeke xo yi lawula? A ku na xivangelo xin’wana lexi tiyeke handle ka ku navela ku va ni vuxaka lebyinene na Yehovha Xikwembu ni N’wana wakwe. Ernesto, * jaha leri lweke hi matimba leswaku ri tshika mahanyelo  ya rona yo biha lawa ri veke na wona ku sukela loko ra ha ri emalembeni ya kondlo-a-ndzi-dyi, ri ri: “A ndzi lava ku tsakisa Xikwembu kutani ndzi hlaye eBibeleni leswaku a xi yi tsakeli ndlela leyi a ndzi hanya ha yona. Kutani ndzi endle xiboho xo cinca mahanyelo ya mina leswaku ya pfumelelana ni minkongomiso ya Xikwembu. Siku na siku a ndzi fanele ndzi lwisana ni mianakanyo ya thyaka leyi a yi tama yi ta emiehleketweni ya mina. Kambe a ndzi tiyimisele ku hlula nyimpi leyi kutani nkarhi hinkwawo a ndzi khongela leswaku Xikwembu xi ndzi pfuna. Endzhaku ka malembe mambirhi se a swi antswa swinene, kambe ni sweswi ndza ha lwa hi matimba.”

Malunghana ni ku lwisana ni misava, xiya xikhongelo xo hetelela xa Yesu loko a nga si huma ekamareni ra le henhla eYerusalema. U khongelele vadyondzisiwa vakwe, a kombela Tata wakwe a ku: “Ndza ku kombela leswaku u nga va susi emisaveni, kambe u va rindza hikwalaho ka lowo homboloka. Vona a hi xiphemu xa misava, tanihi leswi mina ndzi nga riki xiphemu xa misava.” (Yohane 17:15, 16) Wa nga vona ndlela leyi swi tiyisaka nhlana ha yona! Yehovha u rindza lava a va rhandzaka a tlhela a va tiyisa loko va tshama va tihambanisile ni misava.

“Kombisani Ripfumelo”

Loko hi yingisa swileriso swa Yesu, kunene swi ta hi pfuna ku hlula enyimpini ya hina yo lwa ni misava yo homboloka ni mimboyamelo ya hina ya xidyoho. Hambiloko ho hlula mimboyamelo yin’wana, kambe sweswo a swi nge yi herisi misava kumbe ndzhaka ya xidyoho. Kambe a hi fanelanga hi helela hi ntshembo.

Bibele yi ri: “Misava ya hundza ni ku navela ka yona, kambe loyi a endlaka ku rhandza ka Xikwembu u tshama hi masiku.” (1 Yohane 2:17) Yesu u nyikele vutomi bya yena leswaku “un’wana ni un’wana loyi a kombisaka ripfumelo” a kutsuriwa eka xidyoho ni rifu. (Yohane 3:16) Kutani loko hi ya hi va ni vutivi bya ku rhandza ka Xikwembu ni swikongomelo swa xona, hi fanele hi yingisa xitsundzuxo xa Yesu lexi nge: “Kombisani ripfumelo eka Xikwembu, mi kombisa ripfumelo ni le ka mina.”—Yohane 14:1.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 6, 7]

Yesu u khutaze vaapostola vakwe a ku: “Tshamani erirhandzwini ra mina”

[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]

Ku nga ri khale xidyoho ni vuyelo bya xona swi ta herisiwa