Kombisa “Ku Rhula Hinkwako Eka Vanhu Hinkwavo”
Kombisa “Ku Rhula Hinkwako Eka Vanhu Hinkwavo”
“Hambeta u va tsundzuxa leswaku . . . va anakanyela, va kombisa ku rhula hinkwako eka vanhu hinkwavo.”—TITO 3:1, 2.
1. Hikwalaho ka yini minkarhi yin’wana swi tika ku kombisa moya wo rhula?
MUAPOSTOLA PAWULO u tsarile a ku: “Mi va vatekeleri va mina, tanihi leswi mina ndzi nga mutekeleri wa Kreste.” (1 Vakorinto 11:1) Namuntlha malandza hinkwawo ya Xikwembu ma endla leswi nga ematimbeni ya wona leswaku ma landzelela ndzayo leyi. Entiyisweni, a swi olovi hikuva vatswari va hina vo sungula va hi tlulete moya wa vutianakanyi ni vumunhu lebyi nga fambisaniki ni xikombiso xa Kreste. (Varhoma 3:23; 7:21-25) Hambiswiritano, hinkwerhu ka hina hi nga swi kota ku kombisa moya wo rhula loko hi endla matshalatshala. Kambe ku tshemba matimba ya hina a swi ringananga. Hi swihi swin’wana leswi lavekaka?
2. Xana hi nga ku kombisa njhani “ku rhula hinkwako eka vanhu hinkwavo”?
2 Moya wo rhula lowu fanaka ni wa Xikwembu, i wun’wana wa mihandzu ya moya wo kwetsima. Loko hi hambeta hi landzela nkongomiso wa matimba lama tirhaka ya Xikwembu, mihandzu ya wona yi ta ya yi vonaka swinene eka hina. Kutani hi kona ntsena hi nga ta kota ku kombisa “ku rhula hinkwako” eka vanhu hinkwavo. (Tito 3:2) A hi kambisiseni ndlela leyi hi nga xi tekelelaka ha yona xikombiso xa Yesu leswaku lava hi hanyaka na vona va ta ‘titwa va phyuphyile.’—Matewu 11:29; Vagalatiya 5:22, 23.
Endyangwini
3. Hi wihi nchumu lowu endlekaka emindyangwini lowu kombisaka moya wa misava?
3 Ndhawu yin’wana laha ku rhula ku nga ka nkoka eka yona hi le ndyangwini. Vandla ra Rihanyo ra Misava Hinkwayo ri ringanyeta leswaku madzolonga ya le ndyangwini ma veka vutomi bya vavasati ekhombyeni ku tlula timhangu ta mimovha ni dari swi hlanganile. Hi xikombiso, le London, eNghilandhi, eka madzolonga hinkwawo lama vikiweke, kotara ya wona ma endleke ekaya. Hakanyingi, maphorisa ma hlangana ni vanhu lava phofulaka mintlhaveko ya vona “hi ku huwelela ni ku rhuketela.” Ku tlula kwalaho, vatekani van’wana va pfumelele ku “leva” ku onha vuxaka bya vona. Leswi swi vangiwa hi “moya wa misava” naswona a swi fanelanga swi va kona emindyangwini ya Vakreste.—Vaefesa 4:31; 1 Vakorinto 2:12.
4. Xana ku rhula ku nga va ni vuyelo byihi endyangwini?
4 Moya wa Xikwembu hi wona wu nga hi pfunaka leswaku hi lwisana ni mikhuva ya misava. “Laha moya wa Yehovha wu nga kona, ku ni ntshunxeko.” (2 Vakorinto 3:17) Rirhandzu, musa, ku tikhoma ni ku va ni mbilu yo leha swi tiyisa vun’we bya vatekani lava nga hetisekangiki. (Vaefesa 5:33) Moya wo rhula wu endla leswaku kaya ri tsakisa naswona ri rhandzeka, ku hambana ni timholovo leti nga kona emindyangwini yo tala. Leswi munhu a swi vulaka i swa nkoka kambe ndlela leyi a swi vulaka ha yona hi yona yi kombisaka ndlela leyi a ti twaka ha yona. Loko munhu a phofula leswi n’wi karhataka, hi ndlela yo rhula, sweswo swi endla leswaku ku nga vi ni timholovo. Hosi Solomoni wo tlhariha u tsarile a ku: “Loko nhlamulo yi olova, yi tlherisa vukarhi, kambe rito leri tlhavaka ri pfuxa ku hlundzuka.”—Swivuriso 15:1.
5. Xana moya wo rhula wu nga pfuna njhani endyangwini lowu avaneke hi vukhongeri?
5 Ku rhula i ka nkoka ngopfu-ngopfu eka ndyangu lowu avaneke hi vukhongeri. Loko ku fambisana ni swiendlo leswinene, ku nga koka vanhu lava nga ni mboyamelo lowu nga riki wunene leswaku va ta eka Yehovha. Petro u tsundzuxe vavasati va Vakreste a ku: “N’wina vavasati lava tekiweke, tivekeni ehansi ka vanuna va n’wina, leswaku, loko ku ri ni lava nga yingisiki rito, va ta kokiwa handle ka rito hi ku tikhoma ka vasati va vona, hikwalaho ka leswi va veke timbhoni leti ti ku voneke hi mahlo ku tikhoma ka n’wina loku tengeke swin’we ni xichavo lexi enteke. Naswona mi nga endli ku tisasekisa ka n’wina ku va ka le handle, ka ku horha misisi ni ku vehela swin’wetsin’wetsi swa nsuku kumbe ku ambala tinguvu ta le handle, kambe a ku ve ka munhu la nge xihundleni wa mbilu, la ambaleke swiambalo leswi nga onhakiki swa moya wo rhula ni wo olova, lowu nga ni risima lerikulu emahlweni ka Xikwembu.”—1 Petro 3:1-4.
6. Xana ku va ni moya wo rhula ku nga byi tiyisa njhani vuxaka exikarhi ka vatswari ni vana?
6 Vuxaka exikarhi ka vatswari ni vana byi nga va ni mitwa ni mahlwehlwe, ngopfu-ngopfu loko Yehovha a nga rhangisiwi emahlweni. Kambe eka mindyangu hinkwayo ya Vakreste, ku fanele ku va ni ku rhula. Pawulo u tsundzuxe vatatana a ku: “Mi nga karhati vana va n’wina, kambe hambetani mi va kurisa hi ku tshinya ni nkongomiso wa mianakanyo wa Yehovha.” (Vaefesa 6:4) Loko ku rhula ku ri kona endyangwini, vuxaka bya vatswari ni vana bya tiya. Dean, un’wana wa vana va ntlhanu endyangwini loko a anakanya hi tata wakwe u ri: “Tatana a a ri ni moya wo rhula. A hi si tshama hi holovisana—hambiloko ndza ha ri emalembeni ya kondlo-a-ndzi-dyi. Minkarhi hinkwayo a tshama a rhurhile hambiloko a hlundzukile. Minkarhi yin’wana a a ndzi xupula hi ku ndzi byela leswaku ndzi ya tshama ekamareni ra mina ku ringana nkarhi wo karhi kumbe a ndzi tsona malunghelo yo karhi, kambe a hi si tshama hi holova. A a ri tatana wa hina a tlhela a va munghana wa hina naswona a hi nga swi lavi ku n’wi khomisa tingana.” Ku rhula hakunene ka byi tiyisa vuxaka exikarhi ka vatswari ni vana.
Ensin’wini
7, 8. Ha yini swi ri swa nkoka ku kombisa moya wo rhula evutirhelini bya nsimu?
7 Ndhawu yin’wana laha moya wo rhula wu nga wa nkoka kona, hi le vutirhelini bya nsimu. Loko hi ri karhi hi chumayela mahungu lamanene ya Mfumo, hi hlangana ni vanhu lava nga ni malangutelo yo hambana-hambana. Van’wana va ma amukela hi ntsako mahungu ya ntshembo lawa hi ma tisaka. Van’wana, hikwalaho ka swivangelo swo hambana-hambana va nga ha angula hi ndlela leyi nga tsakisiki. Loko hi hlangana ni vanhu va muxaka lowu, ku va ni moya wo rhula ku nga hi pfuna swinene leswaku hi hetisisa vutirheli bya hina bya ku va timbhoni ku ya fikela etindhawini ta le kule ta misava.—Mintirho 1:8; 2 Timotiya 4:5.
8 Muapostola Petro u tsarile a ku: “Kwetsimisani Kreste tanihi Hosi etimbilwini ta n’wina, nkarhi hinkwawo mi lunghekela ku tihlamulela emahlweni ka mani na mani la lavaka ku tiva hi ta ntshembo lowu mi nga na wona, kambe mi swi endla hi moya wo rhula ni xichavo lexi enteke.” (1 Petro 3:15) Leswi hi tekaka Kreste a ri Xikombiso xa hina, hi lwela ku kombisa moya wo rhula swin’we ni xichavo loko hi chumayela vanhu lava nga hi hlamuliki kahle. Leswi, hakanyingi swi tisa vuyelo lebyinene.
9, 10. Hlamusela ntokoto lowu kombisaka nkoka wa moya wo rhula evutirhelini bya nsimu.
9 Loko nsati wa yena a pfulela loyi a a gongondza endlwini leyi va tshamaka eka yona, Keith a a yingisile. Loko a vona leswaku muendzi wa vona i Mbhoni ya Yehovha, nsati wa Keith u vulavule a nyangatsekile a lumbeta Timbhoni a vula leswaku ti khoma vana hi tihanyi. Makwerhu loyi a nga kalanga a hlundzuka. Hi moya wo rhula u te: “Ndza yi twisisa ndlela leyi u titwaka ha yona. Ndzi kombela ku ku komba leswi Timbhoni ta Yehovha ti pfumelaka swona.” Keith a a yingiserile loko ku ri karhi ku vulavuriwa, hiloko a namba a ta enyangweni kutani a herisa bulo ra makwerhu loyi.
10 Endzhakunyana, mpatswa lowu wu sungule ku tivona nandzu hi leswi wu nga vulavulangiki kahle ni muendzi wa wona. Moya wa yena wo rhula wu va khumbile swinene. Leswi va hlamariseke, hi leswaku, endzhaku ka vhiki makwerhu loyi u tlhele a vuya naswona Keith ni nsati wakwe va n’wi pfumelerile leswaku a va hlamusela leswi a swi pfumelaka hi ku tirhisa Matsalwa. Endzhaku va hlamuserile va ku: “Eka malembe mambirhi lama landzeleke hi yingisele swinene leswi Timbhoni ti swi vulaka.” Va amukele dyondzo ya Bibele naswona havambirhi va hetelele va khuvuriwile leswaku va kombisa ku tinyiketela ka vona eka Yehovha. Wa nga vona vuyelo lebyinene lebyi Mboni leyi vulavuleke na Keith ni nsati wakwe ro sungula yi veke na byona! Makwerhu loyi u tlhele a hlangana ni mpatswa lowu endzhaku ka malembe naswona u kume leswaku se i vamakwavo va yena va moya. Ku rhula ka hlula.
11. Xana moya wo rhula wu nga yi pfula njhani ndlela ya leswaku munhu a amukela ntiyiso wa Vukreste?
11 Ntokoto wa Harold tanihi socha wu n’wi endle leswaku a tshama a karihile ni ku nga tshembi loko Xikwembu xi ri kona. Lexi nyanyiseke swiphiqo swa yena i mhangu ya movha leyi vangiweke hi muchayeri la pyopyiweke, leyi siyeke Harold a lamarile vutomi bya yena hinkwabyo. Loko Timbhoni ta Yehovha ti n’wi endzerile, Harold u ti byele leswaku a nga ha lavi ku endzeriwa hi tona. Kambe siku rin’wana, Mbhoni yin’wana leyi vuriwaka Bill, a yi tiyimisele ku endzela munhu la tsakelaka loyi a tshamaka ekusuhi swinene ni muti wa Harold. Bill, u gongondze enyangweni wa Harold hi xihoxo. Loko Harold, la fambaka hi tinhonga timbirhi, a pfula nyangwa, hi ku hatlisa Bill u kombele ku rivaleriwa, a hlamusela leswaku a a ya eka muti wun’wana lowu wu nga ekusuhi ni kwalaho. Xana Harold u angurise ku yini? Bill, a a nga swi tivi leswaku Harold u vone mahungu ya thelevhixini lama kombiseke ndlela leyi Timbhoni ti tirheke swin’we ha yona, ti aka Holo ya Mfumo hi xinkarhana. U tsakisiwe hi ku vona vanhu vo tala va tirha hi vun’we lerova a cinca ndlela leyi a a ti languta ha yona Timbhoni. Hi ku khumbiwa hi ku kombela ka Bill ndzivalelo hi ndlela leyinene ni hi ndlela yo rhula leyi a hlamuleke ha yona, Harold u endle xiboho xo hamba a amukela Timbhoni loko ti endza. U dyondze Bibele, a endla nhluvuko kutani a va nandza wa Yehovha la khuvuriweke.
Evandlheni
12. Hi yihi mikhuva ya misava leyi swirho swa vandlha ra Vukreste swi faneleke swi yi papalata?
12 Ndhawu ya vunharhu laha moya wo rhula wu lavekaka kona hi le vandlheni ra Vukreste. Timholovo ti tele eka vanhu va namuntlha. Minjhekanjhekisano, ku kanetana ni ku dodombisana i swilo swa siku na siku eka vanhu lava langutaka vutomi hi tlhelo ra nyama. Minkarhi yin’wana mboyamelo lowu wa misava wa nghena evandlheni ra Vukreste naswona wu vanga timholovo. Vakulu swa va vavisa loko va fanele va ololoxa vamakwerhu. Hambiswiritano, ku rhandza Yehovha ni vamakwavo swi va endla va tikarhatela ku pfuna lava dyohaka leswaku va hundzuka.—Vagalatiya 5:25, 26.
13, 14. Xana ku “letela hi ku rhula lava nga ni mboyamelo lowu nga riki wunene” ku nga va ni vuyelo byihi?
13 Eka lembe-xidzana ro sungula, Pawulo ni munghana wakwe Timotiya, va langutane ni swiphiqo leswi vangiwaka hi van’wana evandlheni. Pawulo u lemukise Timotiya hi vamakwerhu lava fanaka ni swibya “swa xikongomelo lexi nga xiximekiki.” Pawulo u te: “Hlonga ra Hosi a ri fanelanga ri lwa, kambe ri fanele ri olova eka hinkwavo, ri fanelekela ku dyondzisa, ri tikhoma eka leswo biha, ri va letela hi ku rhula lava nga ni mboyamelo lowu nga riki wunene.” Loko hi tikhoma, loko vanhu va hi hlundzukisa, vanhu va kona va ta sungula ku tikambisisa. Hi ku famba ka nkarhi, hilaha Pawulo a yeke emahlweni a vula hakona, Yehovha a nga ha va “nyika ku hundzuka loku yisaka evutivini lebyi kongomeke bya ntiyiso.” (2 Timotiya 2:20, 21, 24, 25) Xiya leswaku Pawulo u vula leswaku ku va ni moya wo rhula swi fambisana ni ku olova swin’we ni ku tikhoma.
14 Pawulo a a swi endla leswi a swi vulaka. Loko a langutane ni ‘vaapostola lavanene ngopfu’ evandlheni ra le Korinto, u khutaze vamakwerhu a ku: “Kutani mina, Pawulo, ndzi mi kombela hi ku rhula ni musa wa Kreste, hambileswi ndzi langutekaka ndzi solekile exikarhi ka n’wina, kasi loko ndzi nga ri kona ndzi ni vurhena eka n’wina.” (2 Vakorinto 10:1; 11:5) Ina, Pawulo a a tekelela Kreste hakunene. Xiya leswaku u kombele vamakwerhu lava “hi ku rhula” ka Kreste. Xisweswo u papalate ku tiendla makhonya. Handle ko kanakana, xikhutazo xa yena xi fanele xi va pfunile vanhu lava nga ni timbilu letinene evandlheni. U herise timholovo a tlhela a tisa ku rhula ni vun’we evandlheni. Xana lowu a hi nchumu lowu hinkwerhu hi faneleke hi navela ku wu tekelela? Ngopfu-ngopfu vakulu, va fanele va lwela ku endla swilo ku fana na Kreste na Pawulo.
15. Ha yini moya wo rhula wu laveka loko ku nyikeriwa ndzayo?
15 Vutihlamuleri byo pfuna van’wana a byi fanelanga byi tirhisiwa ntsena loko ku rhula ni vun’we bya vandlha swi kavanyetekile. Vamakwerhu va fanele va pfuniwa niloko timholovo ti nga si va kona. Pawulo u khutazile a ku: “Vamakwerhu, hambiloko munhu a teka goza leri hoxeke a nga si swi lemuka, n’wina lava nga ni timfanelo ta moya ringetani ku ololoxa munhu wo tano.” Njhani? “Hi moya wo rhula, mi ri karhi mi tiveka tihlo hinkwenu, hi ku chava leswaku na n’wina mi nga ringiwa.” (Vagalatiya 6:1) Ku va ni “moya wo rhula” a swi olovi, ngopfu-ngopfu hikwalaho ka leswi Vakreste hinkwavo, ku katsa ni vavanuna lava vekiweke va nga ni mboyamelo wa vudyoho. Kambe, moya wo rhula hi wona wu nga pfunaka mudyohi leswaku a amukela mpfuno.
16, 17. I yini lexi nga endlaka lava nyikiwaka ndzayo va yi amukela hi ku olova?
16 Eka Xigriki xo sungula, rito leri hundzuluxeriweke va ku “ololoxa” ri nga ha vula ku lulamisa marhambu lama tshovekeke leswaku ma tlhela ma yima kahle, ku nga ntirho lowu nga oloviki. Dokodela la nga ni musa la ololoxaka rhambu leri tshovekeke u byi hlamusela kahle vuyelo lebyinene lebyi nga ta va kona loko se ri ololoxiwile. Moya wa yena wo rhula wa chavelela. Marito ma nga ri mangani yo sungula ma endla leswaku munhu a tiyisela hambi a twa ku vava. Hilaha ku fanaka, ku ololoxa hi tlhelo ra moya ku nga ha vava swinene. Kambe moya wo rhula wu nga ku endla ku amukeleka, xisweswo wu kondletela vuxaka lebyinene ni ku endla leswaku mudyohi a tiyimisela ku cinca ndlela yakwe. Hambiloko munhu o rhanga a ala ndzayo, loko munyiki wa ndzayo a ri ni moya wo rhula, wu nga ha endla leswaku la ololoxiwaka a tiyimisela ku landzela xitsundzuxo xa Matsalwa.—Swivuriso 25:15.
17 Loko vanhu va pfuniwa leswaku va ololoxa tindlela ta vona, swi nga ha olova ku anakanya leswaku va le ku sandziweni. Mutsari un’wana u swi veka hi ndlela leyi: “Loko hi ololoxa van’wana, hi tala ku endla munhu a titwa a nga ri nchumu, kasi musa hi wona wu nga wa nkoka loko hi pfuna van’wana.” Ku hlakulela moya wo rhula lowu kumekaka eka lava titsongahataka, swi nga pfuna Mukreste la nyikelaka ndzayo leswaku a papalata khombo leri.
“Eka Vanhu Hinkwavo”
18, 19. (a) Ha yini nkarhi wun’wana Vakreste swi nga ha va tikelaka ku kombisa moya wo rhula loko va langutane ni valawuri va tiko? (b) I yini lexi nga pfunaka Vakreste leswaku va kombisa moya wo rhula eka valawuri naswona sweswo swi nga ha tisa vuyelo byihi?
18 Ndhawu yin’wana leyi eka yona vo tala swi va tikelaka ku kombisa moya wo rhula hi loko va langutane ni valawuri va tiko. Ina, valawuri van’wana va ni tihanyi naswona a va na wona ntwela-vusiwana. (Eklesiasta 4:1; 8:9) Hambiswiritano, ku rhandza ka hina Yehovha ku ta hi pfuna leswaku hi xixima vulawuri byakwe lebyi tlakukeke ni leswaku hi titsongahata eka valawuri va hulumendhe. (Varhoma 13:1, 4; 1 Timotiya 2:1, 2) Hambiloko lava va nga ni swikhundlha leswi tlakukeke va ringeta ku hi sivela ku chumayela ha Yehovha, hi ya emahlweni hi lava tindlela tin’wana to humesa xitlhavelo xa ku dzunisa.—Vaheveru 13:15.
19 Hina a hi holovisani na munhu. Hi ringeta ku hanyisana kahle ni vanhu hi ri karhi hi namarhela misinya ya milawu leyinene. Hi ku endla leswi, vamakwerhu va humelela entirhweni wo chumayela ematikweni ya 234 emisaveni hinkwayo. Hi yingisa xikhutazo xa Pawulo xa leswaku hi “tiveka ehansi ka tihulumendhe ni valawuri naswona [hi] va yingisa hileswi va nga vafumi, [hi] lunghekela ntirho wun’wana ni wun’wana lowunene, [hi] nga vulavuli ku biha hambi ku ri hi mani, [hi] nga vi lava lwaka, kambe [hi] anakanyela, [hi] kombisa ku rhula hinkwako eka vanhu hinkwavo.”—Tito 3:1, 2.
20. Hi byihi vuyelo lebyi nga ta kumiwa hi lava va kombisaka moya wo rhula?
20 Hinkwavo lava nga na moya wo rhula va ta kuma mikateko yo tala. Yesu u te: “Va tsaka lava nga ni moya wo rhula, hikuva va ta dya ndzhaka ya misava.” (Matewu 5:5) Eka vamakwavo va Kreste lava totiweke hi moya, ku va ni moya wo rhula, ku endla va va ni ntshembo wo kuma ntsako ni lunghelo ro hlanganyela eMfun’weni lowu nga ta fuma misava. Loko ku ri “ntshungu lowukulu” wa “tinyimpfu tin’wana” wu hambeta wu kombisa moya wo rhula wu ri karhi wu langutele ku hanya eParadeyisini laha misaveni. (Nhlavutelo 7:9; Yohane 10:16; Pisalema 37:11) Mawaku swilo leswinene leswi vumundzuku byi hi khomeleke swona! Kutani ke, hi nga tshuki hi honisa xitsundzuxo lexi Pawulo a xi nyikeke Vakreste va le Efesa lexi nge: “Hikokwalaho, mina mukhotsiwa eHosini, ndzi mi kombela leswaku mi famba hi mukhuva lowu fanelaka ku vitaniwa loku mi vitaniweke hakona, hi mianakanyo yo titsongahata hi ku helela ni hi ku rhula.”—Vaefesa 4:1, 2.
Mpfuxeto
• Hi yihi mikateko leyi tisiwaka hi moya wo rhula
• endyangwini?
• evutirhelini bya nsimu?
• evandlheni?
• Hi tihi tihakelo leti tshembisiwaka lava va kombisaka moya wo rhula?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Xifaniso lexi nga eka tluka 21]
Moya wo rhula i wa nkoka swinene endyangwini lowu avaneke hi vukhongeri
[Xifaniso lexi nga eka tluka 21]
Moya wo rhula wu tiyisa vuxaka bya ndyangu
[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]
Tihlamulele hi moya wo rhula ni hi xichavo lexikulu
[Xifaniso lexi nga eka tluka 24]
Ku rhula ka loyi a nyikelaka ndzayo ku nga pfuna la dyoheke