Ku Humelela Yini Hi Moya Wa Ku Nyika Vapfumari?

ENDZHAKU ka nhlaselo wa September 11, 2001, le Dorobeni ra New York ni le Washington, D.C., ndlela leyi lava va weriweke hi mhangu va seketeriweke ha yona a yi hlamarisa. Minkwama ya minhlangano leyi hlengeletaka mali yo pfuna vapfumari yi gandlanile hi mali yo ringana R23,7 wa tibiliyoni, leyi vanhu va yi nyikeleke leswaku ku pfuniwa mindyangu leyi lahlekeriweke. Vanhu va le tindhawini hinkwato va tsemeke nhlana lerova va lava ku pfuna.

Kambe nkhinkhi wa vanhu van’wana wa ku nyikela wu dzudzekile loko ku va ni mavarivari ya leswaku minhlangano yin’wana leyi hlengeletaka mali yo pfuna vapfumari a yi nga yi tirhisi hi mfanelo mali ya kona. Vo tala va bave va khalakhasa loko ku va ni xiviko xa leswaku nhlangano wun’wana lowukulu a wu kunguhate ku teka kwalomu ka hafu ya mali yo ringana R4,8 wa tibiliyoni leyi nyikeriweke, wu yi tirhisela swin’wana. Hambileswi nhlangano lowu endzhakunyana wu cinceke xiboho xa wona wu tlhela wu kombela ku rivaleriwa, muviki un’wana u te: “Vativi van’wana va ri leswi swi fana ni mati lama halakeke,” hikuva vanhu a va nge he wu tshembi nhlangano lowu. Ku vuriwa yini hi wena? Xana na wena a wa ha yi tshembi minhlangano yo pfuna vapfumari?

Xana I Ku Pfuna Kumbe I Ku Tlanga Hi Mali Ya Wena?

Vo tala va swi teka ku ri vumunhu loko u nyikela eka minhlangano leyi. Kambe van’wana a va anakanyi tano. Emalembeni yo tlula 200 lama hundzeke, Samuel Johnson, mutsari wa switsalwana swa Xinghezi, u tsarile: “Loko u hakela vanhu lava tirheke wa tiyiseka leswaku u endla nchumu lowunene, ematshan’weni yo teka mali u nyika minhlangano yo pfuna vapfumari.” Van’wana namuntlha na vona va titwa hi ndlela yoleyo, naswona swiviko swa leswaku minhlangano yo pfuna vapfumari a yi yi tirhisi hi ndlela leyi faneleke mali leyi nyikeriwaka swi endla leswaku va nga ha yi tshembi. Xiya swikombiso swimbirhi leswa ha ku endlekaka.

Mukongomisi wa nhlangano wa vukhongeri wo pfuna vapfumari wa le San Francisco u hlongoriwile endzhaku ka loko a koxe mali yo endla vuhandzuri bya ku tisasekisa a tlhela a koxa ni ya malembe mambirhi ya swakudya swa le khefini leyi a yi endla R4 400 hi vhiki. Le Britain, vahleri va nkombiso lowukulu wo pfuna vapfumari wa le ka thelevhixini va khomiwe hi tingana loko ku kumeka leswaku eka 6,5 wa timiliyoni ta tiphawundi (kwalomu ka R92 wa timiliyoni) leti nyikeriweke leswaku ku ya akiwa makaya lamantshwa ya vana vo pfumala vatswari le Romania, ku lo akiwa makaya ya 12 ntsena lama nga nyawuriki  naswona timiliyoni ta tirhandi ti nyamalarile. A swi hlamarisi leswi swiviko leswi swi nga tsakisiki swi vangeleke vanhu van’wana leswaku va va ni vuxiyaxiya bya leswaku va nyikela mali muni ni leswaku va nyikela eka mani.

Ku Tivutisa Loko U Fanele U Nyikela

Kambe, swi nga khomisa tingana ku pfumelela swiendlo swa vanhu va nga ri vangani kumbe swa minhlangano yo karhi swi hi endla hi nga ha khumbeki hi vanhu van’wana. Bibele yi ri: “Muxaka wa vugandzeri lebyi baseke ni lebyi nga nyamangiki hi ku ya hi langutelo ra Xikwembu tlhelo Tata wa hina hi lowu: ku khathalela lava nga riki na vatswari ni tinoni enhlomulweni wa tona.” (Yakobo 1:27) Ina, ku pfuna vanhu lava pfumalaka i nchumu wa nkoka eka Vakreste.

Hambiswiritano, u nga ha tivutisa, ‘Xana ndzi fanele ndzi hambeta ndzi nyikela eka minhlangano leyi pfunaka vapfumari, kumbe, xana ndzi fanele ku ringeta ku pfuna vanhu hi ku kongoma?’ Xana Xikwembu xi langutele ku nyika ka muxaka muni? Xihloko lexi landzelaka xi ta hlamula swivutiso leswi.