Anakanya Kahle Kutani U Teka Goza Ra Vutlhari

ANAKANYA hi mhaka leyi: Yesu Kreste u hlamusela leswaku valala va vukhongeri va le Yerusalema va ta n’wi twisa ku vava swinene va tlhela va n’wi dlaya. Muapostola Petro munghana wa yena lonkulu a nga swi tshembi sweswo. Hikwalaho, u vitanela Yesu etlhelo a n’wi tshinya. Ku tshembeka ka Petro ni ku karhateka ka yena a swi kanakaniwi. Kambe, xana Yesu u yi tekisa ku yini ndlela leyi Petro a anakanyaka ha yona? Yesu u ri: “Yana endzhaku ka mina, Sathana! U xikhunguvanyiso eka mina, hikuva a wu ehleketi miehleketo ya Xikwembu, kambe u ehleketa miehleketo ya vanhu.”—Matewu 16:21-23.

Marito lawa ma fanele ma n’wi dyise mbitsi Petro! Ematshan’weni ya ku va mpfuno ni museketeri, a a ri “xikhunguvanyiso” eka N’wini wakwe la rhandzekaka. Xana swi endlekise ku yini? Swi nga ha endleka leswaku Petro a a phasiwe hi xihoxo lexi vanhu va xi endlaka—a a pfumela leswi a a lava ku pfumela swona.

U Nga Titshembi Ku Tlula Mpimo

Khombo leri nga hi endlaka leswaku hi nga anakanyi kahle i ku va hi titshemba ku tlula mpimo. Muapostola Pawulo u tsundzuxe Vakreste-kulobye va le Korinto wa khale a ku: “Loyi a ehleketaka leswaku u yimile a a tivonele leswaku a nga wi.” (1 Vakorinto 10:12) Ha yini Pawulo a vule leswi? Swi tikomba onge a yi tiva ndlela leyi swi olovaka ha yona leswaku mianakanyo ya munhu yi soholoteka—hambi ku ri mianakanyo ya Vakreste yi nga “onhiwa eka ku tshembeka ni ku tenga loku faneleke Kreste.”—2 Vakorinto 11:3.

Leswi swi ve tano eka xitukulwana hinkwaxo xa vakokwa wa Pawulo. Enkarhini wolowo, Yehovha u va byele leswi: “Miehleketo ya n’wina a hi miehleketo ya mina, ni tindlela ta mina a hi tindlela ta n’wina.” (Esaya 55:8) A va ‘tlharihile ematihlweni ya vona,’ kutani va weriwa hi khombo. (Esaya 5:21) Kutani, swa fanela ku kambisisa ndlela leyi hi nga hambetaka ha yona hi anakanya kahle, ivi hi papalata khombo.

Tivonele Eka Maanakanyelo Ya Misava

Van’wana le Korinto a va ngheniwe hi maanakanyelo ya misava. (1 Vakorinto 3:1-3) A va ti tekela ehenhla tifilosofi ta vanhu ku tlula Rito ra Xikwembu. A swi kanakanisi leswaku tintlhari ta Magriki ta nkarhi wolowo a ku ri vavanuna va vutlhari. Kambe, emahlweni ka Xikwembu a va ri swiphukuphuku. Pawulo u te: “Ku tsariwile: ‘Ndzi ta herisa vutlhari bya tintlhari, naswona ndzi ta bakanya ku twisisa ka vanhu lava nga ni ku twisisa.’ U kwihi munhu wo tlhariha? U  kwihi mutsari? U kwihi mukaneti eka mafambiselo lawa ya swilo? Xana Xikwembu a xi endlanga vutlhari bya misava byi va vuphukuphuku?” (1 Vakorinto 1:19, 20) Tintlhari teto a ti lawuriwa hi “moya wa misava” ku ri ni ku lawuriwa hi moya wa Xikwembu. (1 Vakorinto 2:12) Tifilosofi ni tidyondzo ta tona a ti nga pfumelelani ni mianakanyo ya Yehovha.

Musunguri wa maanakanyelo wolawo ya misava i Sathana Diyavulosi, loyi a kanganyiseke Evha hi ku tirhisa nyoka. (Genesa 3:1-6; 2 Vakorinto 11:3) Xana ni sweswi ha ha ri ekhombyeni ro hlaseriwa hi yena? Ina! Rito ra Xikwembu ri vula leswaku, Sathana ‘u dlaye mianakanyo’ ya vanhu lerova sweswi u ‘xisa misava hinkwayo leyi akiweke.’ (2 Vakorinto 4:4; Nhlavutelo 12:9) I swa nkoka hakunene ku xalamukela marhengu ya yena!—2 Vakorinto 2:11.

Tivonele Eka “Mano Ya Vanhu”

Muapostola Pawulo u tlhele a tsundzuxa hi ta “mano ya vanhu.” (Vaefesa 4:14) U langutane ni “vatirhi lava xisaka” lava a va tiendla onge va vulavula ntiyiso kambe entiyisweni va ri ku wu soholoteni. (2 Vakorinto 11:12-15) Leswaku va fikelela xikongomelo xa vona, vanhu vo tano va nga ha humesa vumbhoni lebyi seketelaka vonelo ra vona ntsena, va vulavula hi ndlela leyi terisaka vusiwana, va kanganyisa hi ku ka va nga boxi ntiyiso hinkwawo, naswona va vula mavunwa ya rihlaza.

Hakanyingi vakanganyisi va tirhisa rito ro tanihi “mpambukwa” leswaku va onha vanhu van’wana vito. Eka xibumabumelo lexi yaka eka Nhlengeletano ya Huvo ya Palamendhe ya le Yuropa, ku ringanyetiwe leswaku valawuri lava kambisisaka mintlawa leyintshwa ya vukhongeri “va fanele va byeriwa leswaku va tshika ku tirhisa rito leri ra mpambukwa.” Ha yini? A ku anakanyiwa leswaku rito leri nge “mpambukwa” ri hlamusela xilo lexi nga rhandzekiki nikatsongo. Hi ndlela leyi fanaka, tintlhari ta Magriki ti hoxisile ti vula leswaku muapostola Pawulo, a a ri “jakatsa,” kumbe munhu la “hlawulelaka mbewu.” Sweswo a swi vula leswaku a a ri jakatsa leri lolohaka, munhu la phindha-phindhaka vutivinyana lebyi a nga na byona ntsena. Ku vula ntiyiso, Pawulo a a “vula mahungu lamanene ya Yesu ni ku pfuka ka lava feke.”—Mintirho 17:18.

Xana marhengu ya vakanganyisi ya tirha? Ina. Hi wona ma hlohloteleke vanhu swinene leswaku va vengana hi ku ya hi rixaka ni hi vukhongeri bya vona. Vo tala va ma tirhise ku nyefula tinxaka kumbe mintlawa leyi nga rhandziwiki. Adolf Hitler u tirhise marhengu wolawo hi ndlela leyi humelelaka loko a vule leswaku Vayuda ni mintlawa yin’wana va “borisa” Tiko, va “hombolokile,” naswona i “nxungeto.” U nga tshuki u pfumelela mano wolawo ma nghena emianakanyweni ya wena.—Mintirho 28:19-22.

U Nga Tikanganyisi

Nakambe swa olova leswaku hi tikanganyisa. Entiyisweni, swi nga ha tika swinene ku tshika kumbe ku kambisisa malangutelo ya hina lama hi ma rhandzaka ngopfu. Ha yini? Hikuva malangutelo ya hina hi ma rhandza hi mbilu hinkwayo. Hikwalaho hi nga ha tikanganyisa hi mianakanyo ya mavunwa—hi ku tisungulela tidyondzo leti entiyisweni ti hoxeke naswona ti kanganyisaka.

Leswi swi humelele eka Vakreste van’wana va le ka lembe-xidzana ro sungula. A a va swi tiva leswi Rito ra Xikwembu ri swi vulaka, kambe a va ri pfumelelanga leswaku ri kongomisa mianakanyo ya vona. Va kale va ‘tixisa hi mianakanyo ya mavunwa.’ (Yakobo 1:22, 26) Xin’wana lexi nga kombaka leswaku hi nga ha va hi wele ekhombyeni ra ku tikanganyisa, hiloko hi tikuma hi hlundzuka loko tidyondzo ta hina ti soriwa. Ematshan’weni yo hlundzuka, swa antswa ku amukela mavonelo ya van’wana ni ku yingiserisisa leswi van’wana va swi vulaka—hambiloko hi vona onge langutelo ra hina i rinene.—Swivuriso 18:17.

Cela “Vutivi Bya Xikwembu”

Xana hi nga endla yini leswaku hi tshama hi ri karhi hi anakanya kahle? Swi tele leswi nga hi pfunaka, kambe hi fanele hi tiyimisela ku swi endla. Hosi Solomoni wo tlhariha u te: “N’wananga, loko wo amukela marito ya mina naswona u teka swileriso swa mina swi ri ni ntikelo,  leswaku u yingisa vutlhari hi ndleve ya wena, leswaku u voyamisela mbilu ya wena eku twisiseni; ku tlula kwalaho, loko u vitana ku twisisa naswona u nyikela rito ra wena eku twisiseni, loko u hambeta u ku lava kukota silivhere, naswona u ku lavisisa kukota xuma lexi fihliweke, hi ndlela yoleyo u ta twisisa ku chava Yehovha, u ta kuma vutivi bya Xikwembu.” (Swivuriso 2:1-5) Ina, loko hina hi hexe hi tikarhatela ku tata mianakanyo ni mbilu ya hina hi ntiyiso wa Rito ra Xikwembu, hi ta kuma vutlhari, vutivi ni ku twisisa ka xiviri. Entiyisweni, hi ta va hi cela swilo swa nkoka ngopfu ku tlula silivhere kumbe xuma xihi na xihi.—Swivuriso 3:13-15.

Hakunene, vutlhari ni vutivi i swilo swa nkoka leswi pfunaka munhu leswaku a anakanya kahle. Rito ra Xikwembu ri ri: “Loko vutlhari byi nghena embilwini ya wena ni vutivi byi tsakisa moya-xiviri wa wena, vuswikoti byo ehleketa byi ta ku rindza, ku twisisa ku ta ku hlayisa, ku ku kutsula endleleni yo biha, eka munhu la vulavulaka swilo leswi humeke endleleni, eka lava va tshikaka tindlela ta vululami leswaku va famba etindleleni ta munyama.”—Swivuriso 2:10-13.

I swa nkoka ngopfu leswaku hi pfumelela mianakanyo ya Xikwembu yi kongomisa ndlela leyi hi anakanyaka ha yona eminkarhini ya ntshikilelo kumbe ya khombo. Ku hlundzuka kumbe ku chava swi nga hi endla hi nga koti ku anakanya kahle. Solomoni u te: “Ku tshikileriwa ku nga hlanganisa nhloko ya lowo tlhariha.” (Eklesiasta 7:7) Hi nga ha tikuma hi “karihela Yehovha.” (Swivuriso 19:3) Njhani? Hi ku sola Xikwembu hikwalaho ka swiphiqo swa hina, naswona hi sola swona loko hi endla swilo leswi nga pfumelelaniki ni milawu ya xona. Ematshan’weni yo ehleketa leswaku hi tiva hinkwaswo, a hi va yingiseni hi ku titsongahata vatsundzuxi va vutlhari lava lavaka ku hi pfuna hi Matsalwa. Naswona, loko swi fanerile, a hi tiyimiseleni ku tshika malangutelo ya hina lama dzikeke emianakanyweni ya hina, loko swi ri erivaleni leswaku ma hoxile.—Swivuriso 1:1-5; 15:22.

‘Hambetani Mi Kombela Eka Xikwembu’

Hi hanya eminkarhini ya khombo leyi pfilunganyaka. Ku khongelela nkongomiso wa Yehovha nkarhi hinkwawo i swa nkoka leswaku hi ta kota ku vona timhaka hi tihlo lerinene naswona hi teka goza ra vutlhari. Pawulo u tsarile: “Mi nga vileli ha nchumu, kambe eka hinkwaswo tivisani Xikwembu swikombelo swa n’wina hi xikhongelo ni xikombelo swin’we ni ku nkhensa swikombelo swa n’wina; kutani ku rhula ka Xikwembu loku tlulaka miehleketo hinkwayo ku ta rindza timbilu ta n’wina ni matimba ya n’wina ya mianakanyo ha Kreste Yesu.” (Vafilipiya 4:6, 7) Loko hi nga ri na vutlhari byo langutana ni swiphiqo kumbe miringo leyi pfilunganyaka, hi fanele hi ‘hambeta hi kombela eka Xikwembu, hikuva xi nyika hinkwavo hi mbilu yo basa, handle ka ku sandza.’—Yakobo 1:5-8.

Leswi muapostola Petro a a swi xiya leswaku Vakreste-kulobye a va fanele va va ni vutlhari, u vone swi fanerile ku ‘pfuxa matimba ya vona ya ku ehleketisisa.’ A a lava leswaku va “tsundzuka marito lama vuriweke khale hi vaprofeta vo kwetsima ni xileriso xa Hosi tlhelo Muponisi,” Yesu Kreste. (2 Petro 3:1, 2) Loko hi ma tsundzuka naswona hi endla leswaku mianakanyo ya hina yi fambisana ni Rito ra Yehovha, hi ta anakanya kahle ivi hi teka goza ra vutlhari.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 21]

Vakreste vo sungula va pfumelele vutlhari bya Xikwembu leswaku byi lawula ndlela leyi va ehleketaka ha yona, kambe ku nga ri tifilosofi ta vanhu

[Swihlovo Swa Kona]

Philosophers left to right: Epicurus: Photograph taken by courtesy of the British Museum; Cicero: Reproduced from The Lives of the Twelve Caesars; Plato: Roma, Musei Capitolini

[Swifaniso leswi nga eka tluka 23]

I swa nkoka ku khongela ni ku dyondza Rito ra Xikwembu