Leswi Endlaka Hi Nga Swi Koti Ku Tihanyela Hexe

“Vambirhi va antswa ku tlula un’we . . . Loko un’we wa vona o wa, loyi un’wana a nga pfuxa munghana wakwe.”—Hosi Solomoni

HOSI SOLOMONI wa le Israyele wa khale u te: “Vambirhi va antswa ku tlula un’we, hikuva va ni hakelo leyinene ya ku tikarhata ka vona. Hikuva loko un’we wa vona o wa, loyi un’wana a nga pfuxa munghana wakwe. Kambe ku ta endleka yini hi loyi a nga un’we loko o wa ku nga ri na loyi a nga ta n’wi pfuxa?” (Eklesiasta 4:9, 10) Hi yona ndlela leyi mukambisisi loyi la tlhariheke wa mahanyelo ya vanhu a xi kandziyisaka ha yona xilaveko lexi hi nga na xona xo va ni vuxaka ni vanhu van’wana ni leswaku i swa nkoka ku va hi nga tihanyeli hexe. Hambiswiritano, leri a ku ngo va langutelo ra munhu. Loko Solomoni a vula marito lawa a a susumetiwa hi vutlhari bya Xikwembu naswona a a huhuteriwe hi xona.

A hi vutlhari ku tihambanisa ni van’wana. Vanhu a va nge swi koti ku tihanyela voxe. Hinkwerhu ha wu lava nseketelo ni mpfuno wa vanhu van’wana. Xivuriso xa Bibele xi ri: “Loyi a tihambanisaka ni van’wana u tilavela swa yena ntsena; u ta hambana ni vutlhari hinkwabyo lebyi pfunaka.” (Swivuriso 18:1) Kutani a swi hlamarisi leswi lava va nga ni vutivi hi mahanyelo ya vanhu va khutazaka leswaku vanhu va tolovelana ni van’wana naswona va va tsakela.

Eka swin’wana leswi Profesa Robert Putnam a swi bumabumelaka, leswi nga pfuxetaka mahanyelo ya vanhu, i mhaka ya “ku tiyisa ripfumelo eka Xikwembu.” Timbhoni ta Yehovha i xikombiso lexinene emhakeni leyi hikuva ti tiphina hi vuhlayiseki lebyi nga kona emavandlheni lama fanaka ni ndyangu emisaveni hinkwayo. Hi ku pfumelelana ni marito ya muapostola Petro, ti ‘rhandza nhlengeletano hinkwayo ya vamakwavo,’ lava va nga ni ‘xichavo lexikulu eka Xikwembu.’ (1 Petro 2:17) Nakambe Timbhoni ti papalata ku tihambanisa ni van’wana swin’we ni vuyelo bya kona byo biha, hikuva mintirho yo tala leyi fambisanaka ni vukhongeri bya ntiyiso yi endla leswaku ti tshama ti khomekile hi ku pfuna vaakelani va tona leswaku va dyondza ntiyiso lowu kumekaka eRitweni ra Xikwembu, ku nga Bibele.—2 Timotiya 2:15.

Rirhandzu Ni Vunakulobye Swi Cince Mahanyelo Ya Tona

Timbhoni ta Yehovha ti vumba ntlawa wa vanhu lava nga ni vun’we, laha xirho xin’wana ni xin’wana xi nga xa nkoka. Hi xikombiso, xiya leswi humeleleke vanhu vanharhu va ndyangu wun’we wa le Latin-America, ku nga Miguel, Froylán na Alma Ruth. Va velekiwe va lamarile emarhambyini kutani va va vamanghimana. Hi vunharhu bya vona va famba hi switulu swa valamari. Xana ku tolovelana ka vona ni Timbhoni ku byi khumbise ku yini vutomi bya vona?

Miguel u ri: “Ndzi langutane ni maxangu kambe loko ndzi sungula ku tolovelana ni vanhu  va Yehovha, vutomi bya mina byi cincile. Ku tihambanisa ni vanhu van’wana swi ni khombo ngopfu. Ku hlangana ni vapfumeri-kulorhi eminhlanganweni ya Vukreste ni ku va na vona vhiki rin’wana ni rin’wana swi ndzi pfune swinene leswaku ndzi va la enerisekaka.”

Alma Ruth wa engetela: “Minkarhi yin’wana a ndzi titwa ndzi tshikilelekile swinene; a ndzi va ni gome lerikulu. Kambe loko ndzi dyondza ha Yehovha, ndzi xiye leswaku ndzi nga va ni vuxaka lebyikulu na yena. Wolowo wu ve nchumu wa nkoka swinene evuton’wini bya mina. Ndyangu wa ka hina wu hi seketerile swinene, naswona sweswo swi endle leswaku hi ya hi va ni vun’we.”

Hi musa, tata wa Miguel u n’wi dyondzise ku hlaya ni ku tsala. Kutani Miguel a pfuna Froylán na Alma Ruth leswaku na vona va dyondza ku hlaya ni ku tsala. Leswi a swi ri swa nkoka swinene leswaku va kota ku kula hi tlhelo ra moya. Alma Ruth u ri: “Ku dyondza ku hlaya ku hi pfunile swinene hikuva loko hi hlaya Bibele ni minkandziyiso leyi sekeriweke eBibeleni, a hi ta wundleka emoyeni.”

Sweswi, Miguel i nkulu la nga Mukreste. Froylán se u hlaye Bibele hinkwayo ka kaye. Ku sukela hi 1996, Alma Ruth u endlele Yehovha ntirho lowu engetelekeke hi ku va mutirheli la nga phayona, kumbe muchumayeri wa Mfumo wa nkarhi hinkwawo. U ri: “Yehovha hi yena a ndzi pfuneke leswaku ndzi fikelela pakani leyi, hikuva ndzi seketeriwa hi vamakwerhu va xisati lava rhandzekaka, lava nga ndzi pfuniki ku chumayela ntsena, kambe va tlhelaka va ndzi pfuna leswaku ndzi dyondza Bibele ni vanhu va 11, lava pfumeleke leswaku ndzi dyondza na vona.”

Un’wana la vekeke xikombiso lexinene i Emelia, loyi endzhaku ka loko a humelele hi mhangu leyi n’wi vaviseke milenge ni longo, a bohekeke ku famba hi xitulu xa valamari. Timbhoni ta Yehovha ta le Dorobeni ra Mexico ti dyondze Bibele na yena kutani a khuvuriwa hi 1996. Emelia u ri: “Loko ndzi nga si tiva ntiyiso, a ndzi lava ku tidlaya; a ndzi nga ha ri na mhaka ni vutomi. A ndzi titwa ndzi ri mpheheleni, ndzi rila vusiku ni nhlikanhi. Kambe loko ndzi tihlanganisa ni vanhu va Yehovha, ndzi vone rirhandzu ra vamakwerhu. Ndlela leyi va ndzi tsakeleke ha yona yi ndzi tiyise nhlana. Un’wana wa vakulu a a fana ni makwerhu kumbe tatana eka mina. Yena ni malandza man’wana ya vutirheli va famba na mina ndzi ri exitulwini xa mina xa valamari, eminhlanganweni ni le nsin’wini.”

José, loyi a veke Mbhoni ya Yehovha leyi khuvuriweke hi 1992, u tshama yexe. U ni malembe ya 70 hi vukhale naswona u tshike ntirho hi 1990. José a a tshamela ku karhatiwa hi ntshikilelo, kambe endzhaku ka loko Mbhoni yin’wana yi n’wi chumayerile, a nga ha yimayimanga, u nambe a sungula ku ya eminhlanganweni ya Vukreste. U  tsakisiwe hi leswi a swi tweke ni leswi a swi voneke eka yona. Hi xikombiso, u xiye vunakulobye lebyi vamakwerhu a va tiphina ha byona ni ndlela leyi a va n’wi khathalela ha yona. Sweswi u hlayisiwa hi vakulu ni malandza ya vutirheli va vandlha leri a hlanganyelaka eka rona. (Vafilipiya 1:1; 1 Petro 5:2) Vapfumeri-kulobye volavo i “mpfuno lowu tiyisaka” eka yena. (Vakolosa 4:11) Va n’wi yisa eka dokodela, va n’wi endzela ekaya rakwe naswona ka mune loko a endliwa vuhandzuri a va ri na yena va ri karhi va n’wi seketela. U ri: “A va ndzi khathalela. I ndyangu wa mina hakunene. Ndza tiphina hi vunghana bya vona.”

Loko U Nyika U Kuma Ntsako Wa Xiviri

Loko Hosi Solomoni a vula leswaku “vambirhi va antswa ku tlula un’we,” a a ha ku hlamusela vuhava bya ku va munhu a heta matimba ya yena hinkwawo a ri karhi a hlengeleta rifuwo. (Eklesiasta 4:7-9) Phela, hi swona leswi vanhu vo tala va tikarhatelaka swona namuntlha hambiloko sweswo swi dlaya vuxaka bya vona ni mindyangu ya vona swin’we ni vanhu van’wana.

Moya wolowo wa makwanga ni wa vutianakanyi wu endle leswaku vo tala va tihambanisa ni van’wana. Sweswo a swi va tiselanga ntsako kumbe ku eneriseka evuton’wini hikuva lava nga ni moya wolowo va hlaseriwa hi gome ni ku heleriwa hi ntshembo. Kambe, rungula leri ha ha ku runguleriwaka rona, ri kombisa vuyelo lebyinene lebyi tisiwaka hi ku tolovelana ni vanhu lava tirhelaka Yehovha ni lava va susumetiwaka hi ku rhandza yena ni vaakelani va vona. Swilo swa nkoka leswi pfuneke vanhu lava leswaku va hlula ku titwa va nga ri nchumu, loku vangiwaka hi ku tihambanisa ni vanhu van’wana, i ku va kona eminhlanganweni ya Vukreste minkarhi hinkwayo, ku seketeriwa ni ku khathaleriwa hi Vakreste-kulobye ni ku hiseka evutirhelini.—Swivuriso 17:17; Vaheveru 10:24, 25.

Leswi hi hanyaka hi ku pfunana, swi le rivaleni leswaku hi ta kuma ku eneriseka loko hi endlela van’wana swilo. Albert Einstein, loyi ntirho wa yena wu pfuneke van’wana u te: “Ntikelo wa munhu . . . wu fanele wu pimiwa hi leswi a kotaka ku swi nyika van’wana ku nga ri leswi a nyikiwaka swona.” Leswi swi pfumelelana ni marito ya Hosi ya hina Yesu Kreste, lama nge: “Ku nyika swi tisa ntsako lowukulu ku tlula ku amukela.” (Mintirho 20:35) Hikwalaho, hambileswi swi tsakisaka ku rhandziwa, i swinene ngopfu leswaku na wena u rhandza van’wana.

Mulanguteri la famba-fambaka loyi a heteke malembe yo tala a ri karhi a endzela mavandlha leswaku a ma tiyisa emoyeni, naswona a pfuneke loko ku akiwa tindhawu to hlanganyela eka tona ta Vakreste lava nga swisiwana, u tiphofurise xileswi: “Ntsako lowu ndzi wu kumaka loko ndzi vona vamakwerhu va kombisa ku tlangela ka vona, wu ndzi susumetela ku ya emahlweni ndzi lava tindlela leti ndzi nga pfunaka ha tona. Ndzi xiye leswaku munhu u kuma ntsako wa xiviri loko a kombisa van’wana leswaku wa va rhandza. Naswona ndza swi tiva leswaku tanihi vakulu, hi fanele hi fana ni ‘ndhawu ya ku tifihla emhehweni . . . ni swinambyana swa mati etikweni leri nga riki na mati . . . ni ndzhuti wa ribye lerikulu etikweni leri omeke.’”—Esaya 32:2.

A Hi Ku Tsakisa Ka Swona Ku Tshama Swin’we Hi Vun’we!

Kunene swa vuyerisa swinene naswona swi tisa ntsako wa xiviri ku pfuna van’wana ni ku tolovelana ni vanhu lava tirhelaka Yehovha. Mupisalema u te: “Waswivo! Mawaku ndlela leyi swi nga swinene ha yona ni ku tsakisa ha yona loko vamakwavo va tshama swin’we hi vun’we!” (Pisalema 133:1) Vun’we bya ndyangu i nchumu wa nkoka  loko swi ta emhakeni ya ku seketelana, hilaha rungula ra Miguel, Froylán na Alma Ruth ri swi kombiseke hakona. Naswona i nkateko lowukulu ku va swin’we evugandzerini bya ntiyiso! Endzhaku ka loko muapostola Petro a laye vavanuna ni vavasati lava nga Vakreste, u tsale a ku: “Xo hetelela, hinkwenu ka n’wina vanani ni mianakanyo leyi fanaka, mi kombisa ntlhaveko wa xinakulobye, mi va ni xinakulobye xa vumakwerhu, mi va ni ntsetselelo lowukulu, mi titsongahata emianakanyweni.”—1 Petro 3:8.

Vunghana bya xiviri bya vuyerisa swinene eka ndlela leyi munhu a titwaka ha yona ni le moyeni. Loko muapostola Pawulo a khutaza vapfumeri-kulobye, u te: “Vulavulani hi ku chavelela eka mimoya-xiviri leyi karhatekeke, seketelani lava tsaneke, vanani ni mbilu yo leha eka hinkwavo. . . . Minkarhi hinkwayo mi lavisisa leswi nga swinene exikarhi ka n’wina ni le ka vanhu van’wana hinkwavo.”—1 Vatesalonika 5:14, 15.

Hikwalaho, lava tindlela letinene leti u nga endlelaka van’wana leswinene ha tona. ‘Endlela hinkwavo leswi nga swinene, kambe ngopfu-ngopfu vapfumeri-kuloni,’ hikuva sweswo swi ta engetela ntsako evuton’wini bya wena naswona swi ta endla leswaku u va la enerisekeke. (Vagalatiya 6:9, 10) Yakobo, mudyondzisiwa wa Yesu u tsale a ku: “Loko makwenu a swerile naswona a pfumala swakudya leswi ringaneke swa siku, kambe un’wana wa n’wina a ku eka yena: ‘Famba hi ku rhula, u kufumela, u xurha,’ kambe a nga n’wi nyiki swilaveko swa miri wa yena, swi pfuna yini ke?” (Yakobo 2:15, 16) Nhlamulo ya xivutiso xexo a yi kali yi lava leswaku hi tipfinyinga. Hi fanele hi ‘veka tihlo ku nga ri etimhakeni ta hina ntsena, kambe ni le timhakeni ta van’wana.’—Vafilipiya 2:4.

Ku engetela eku pfuneni van’wana hi swilo leswi vonakaka loko ku ri ni xilaveko kumbe loko ku humelele timhangu, Timbhoni ta Yehovha ti karhi ti khomeke hi ntirho wun’wana lowu pfunaka vanhu hi ndlela ya nkoka swinene—ku nga ku va chumayela mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu. (Matewu 24:14) Leswaku Timbhoni ti rhandza vanhu van’wana hi mbilu hinkwayo, swi tikomba hi leswi ku nga ni to tlula 6 000 000, leti chumayelaka rungula leri ra ntshembo ni leri chavelelaka. Kambe ku nyika ntshembo lowu humaka eMatsalweni yo Kwetsima ku tlhela ku pfuna vanhu hi ndlela yin’wana. Hi yihi ndlela ya kona?

Ku Hetisisa Xilaveko Xa Nkoka

Leswaku hi kuma ntsako wa xiviri, hi fanele hi va ni vuxaka lebyinene ni Xikwembu. Ku tshama ku vuriwa leswi: “Mhaka ya leswaku ku sukela loko munhu a vumbiwile ku ta fikela sweswi, kun’wana ni kun’wana laha a nga kona, u titwa minkarhi hinkwayo a susumeteleka ku khongela nchumu wo karhi lowu a anakanyaka leswaku wu tlakukile naswona wu ni matimba ku n’wi tlula, yi kombisa leswaku u ni ku navela ka ntumbuluko ko gandzela kutani ku navela koloko a ku fanelanga ku tekeriwa ehansi. . . . Leswi vanhu emisaveni hinkwayo va lavisiseke xivumbiwa lexi tlakukeke eka vona va tlhela va pfumela eka xona, sweswo swi fanele swi hi susumetela ku va ni xichavo, ku hlamala ni ku xixima.”—Man Does Not Stand Alone, hi A. Cressy Morrison.

Yesu Kreste u te: “Va tsaka lava khathalaka hi xilaveko xa vona xa moya.” (Matewu 5:3) Loko vanhu va heta nkarhi wo leha va tihambanise ni van’wana, swilo a swi va fambeli kahle. Hambiswiritano, ku ni khombo lerikulu loko hi tihambanisa ni Muvumbi wa hina. (Nhlavutelo 4:11) Nchumu wa nkoka evuton’wini bya hina ku fanele ku va ku kuma “vutivi bya Xikwembu” ni ku byi tirhisa. (Swivuriso 2:1-5) Hakunene, hi fanele hi tiyimisela ku tshama hi ri karhi hi tiwundla emoyeni hikuva a hi nge swi koti ku tihanyela hexe naswona hi ri ekule ni Xikwembu. Ntsako evuton’wini ni ku eneriseka ka xiviri swi titshege hi ku va ni vuxaka na Yehovha, “La nge Henhla-henhla emisaveni hinkwayo.”—Pisalema 83:18.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 5]

Miguel: “Ndzi langutane ni maxangu kambe loko ndzi sungula ku tolovelana ni vanhu va Yehovha, vutomi bya mina byi cincile”

[Xifaniso lexi nga eka tluka 5]

Alma Ruth: “Loko ndzi dyondza ha Yehovha, ndzi swi xiyile leswaku ndzi nga va ni vuxaka lebyikulu na yena”

[Xifaniso lexi nga eka tluka 6]

Emelia: “Loko ndzi nga si tiva ntiyiso . . . A ndzi titwa ndzi ri mpheheleni”

[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]

Ku hlangana ni vagandzeri-kulorhi swi enerisa xilaveko xa hina xa moya