Yehovha, Xikwembu Xa Ntiyiso
Yehovha, Xikwembu Xa Ntiyiso
“U ndzi kutsurile, Wena Yehovha Xikwembu xa ntiyiso.”—PISALEMA 31:5.
1. Xiyimo a xi ri njhani etilweni ni le misaveni loko ku nga si va ni mavunwa?
KU TSHAME ku va ni nkarhi lowu a ku nga ri na mavunwa. Ematilweni lama nga vonakiki a ku ri ni swivumbiwa swa moya leswi hetisekeke, leswi a swi tirhela Mutumbuluxi wa swona, ku nga “Xikwembu xa ntiyiso.” (Pisalema 31:5) Mavunwa ni vukanganyisi a swi nga ri kona. Yehovha a a va byela ntiyiso ntsena vana va yena va moya. Sweswo a a swi endla hileswi a a va rhandza ni hileswi a a va navelela leswinene. Xiyimo a xi ri tano ni le misaveni. Yehovha u vumbe wanuna ni wansati vo sungula, naswona hi ku tirhisa murhumiwa wa yena, minkarhi hinkwayo a a va byela mhaka leyi nga ntiyiso, leyi twalaka kahle. A swi kanakanisi leswaku sweswo swi va tsakisile swinene!
2. I mani loyi a sunguleke mavunwa, naswona ha yini?
2 Kambe hi ku famba ka nkarhi n’wana wa Xikwembu wa moya u kanye mbilu a tiendla mukaneti wa Yehovha. Xivumbiwa lexi xa moya, lexi veke Sathana Diyavulosi, a xi lava ku gandzeriwa. Leswaku xi fikelela pakani ya xona, xi luke mavunwa lawa a ma ta endla leswaku xi tikumela vanhu lava nga ta endla ku rhandza ka xona. Sweswo swi endle leswaku xi va “muhembi ni tata wa mavunwa.”—Yohane 8:44.
3. Adamu na Evha va angurise ku yini eka mavunwa ya Sathana, naswona byi ve byihi vuyelo bya kona?
3 Sathana u tirhise nyoka a byela wansati wo sungula Evha leswaku a a nga ta fa loko a tlula nawu wa Xikwembu hi ku dya mbhandzu lowu yirisiweke. Sweswo a ku ri mavunwa. U tlhele a vula leswaku loko wansati loyi a dya mbhandzu wa kona a a ta fana ni Xikwembu, a tiva leswinene ni leswo biha. Ni sweswo a ku ri mavunwa. Hambileswi Evha a a nga si tshama a hemberiwa, u fanele a swi lemukile leswaku leswi a byeriweke swona hi nyoka a swi nga yelani ni leswi Xikwembu xi swi byeleke nuna wa yena Adamu. Kambe yena u kholwe marito ya Sathana, ku nga ri ya Yehovha. Leswi a kanganyisiweke hi mano, u teke mbhandzu a wu dya. Endzhaku Adamu na yena u dye mbhandzu wa kona. (Genesa 3:1-6) Ku fana na Evha, Adamu a a nga si tshama a twa mavunwa, kambe a ku kanganyisiwanga yena. (1 Timotiya 2:14) Leswi a swi endleke swi kombise leswaku u fularhele Muvumbi wakwe. Vuyelo bya kona byi tise khombo evanhwini. Leswi Adamu a nga yingisangiki, vana vakwe hinkwavo va tluleriwe hi xidyoho ni rifu kun’we ni vuhomboloki ni mahlomulo yo tala.—Varhoma 5:12.
4. (a) Hi wahi mavunwa lama vuriweke le Edeni? (b) Hi fanele hi endla yini leswaku hi nga kanganyisiwi hi Sathana?
4 Mavunwa na wona ma pele milambu ni magova. Hi fanele hi lemuka leswaku mavunwa lama vuriweke entangeni wa Edeni a ma lwisana ni ntiyiso wa Yehovha. Sathana u phikelerile a vula leswaku Xikwembu xi endle mano ya ku tsona mpatswa wo sungula nchumu wo karhi wa nkoka. Kambe byebyo a ku ri vunwa bya rihlaza. Adamu na Evha a va vuyeriwanga hi nchumu loko va nga yingisanga. Va file, hilaha Yehovha a vuleke hakona. Kambe Sathana u ye emahlweni ni tsima ra yena ra ku hembela Yehovha, lerova endzhaku ka madzana ya malembe moya wu susumetela muapostola Yohane ku tsala leswaku Sathana u “[xisa] misava hinkwayo leyi akiweke.” (Nhlavutelo 12:9) Loko hi lava ku papalata ku kanganyisiwa hi Sathana Diyavulosi, hi fanele hi tshemba hi timbilu ta hina hinkwato leswaku Yehovha u na ntiyiso naswona Rito ra yena ri tiyisile. Xana u nga swi kotisa ku yini ku antswisa ndlela leyi u n’wi tshembaka ha yona Yehovha kutani u tiyimisela swinene ku lwisana ni vukanganyisi ni mavunwa lama pfurheteriwaka hi Nala wa yena?
Yehovha U Tiva Ntiyiso
5, 6. (a) Hi byihi vutivi lebyi Yehovha a nga na byona? (b) Xana vutivi bya vanhu byi tanihi kwihi loko byi ringanisiwa ni bya Yehovha?
5 Hi ku phindha-phindha Bibele yi vula leswaku Yehovha hi yena la “tumbuluxeke swilo hinkwaswo.” (Vaefesa 3:9) Hi “[Yena] la endleke tilo ni misava ni lwandle ni swilo hinkwaswo leswi nga eka swona.” (Mintirho 4:24) Tanihi leswi Yehovha a nga Mutumbuluxi, u tiva ntiyiso malunghana ni swilo hinkwaswo. Hi xikombiso: Anakanya hi munhu la tiendlelaka pulani ya yindlu ya yena a tlhela a tiakela yona, a belela lwangu hinkwaro hi yexe. Yindlu yoleyo u ta yi tiva kahle ku tlula muhlaleri wihi ni wihi. Vanhu va swi tiva kahle swilo leswi va swi kunguhateke ni ku swi endla. Hilaha ku fanaka, Mutumbuluxi u swi tiva kahle swilo leswi a swi tumbuluxeke.
6 Muprofeta Esaya u wu hlamusele kahle mpimo wa vutivi bya Yehovha. Ha hlaya: “I mani loyi a pimeke mati hi voko ra yena, a pima ni matilo hi xandla a katsa ni ntshuri wa misava exipin’weni, kumbe a kala tintshava hi xipimo ni switsunga hi swikalo? I mani loyi a pimeke moya wa Yehovha, naswona i mani loyi a nga n’wi endlaka a tiva xo karhi ku fana ni loyi a n’wi tsundzuxaka? Xana u kanele na mani leswaku a n’wi endla a twisisa, kumbe i mani loyi a n’wi dyondzisaka ndlela ya vululami, kumbe a n’wi dyondzisa vutivi, kumbe a n’wi tivisa ndlela ya ku twisisa ka xiviri?” (Esaya 40:12-14) Kunene, Yehovha i “Xikwembu xa vutivi” naswona u ni “vutivi lebyi hetisekeke.” (1 Samuwele 2:3; Yobo 36:4; 37:16) Vutivi bya hina i byitsongo swinene loko byi ringanisiwa ni bya yena! Hambileswi vanhu va hlengeleteke vutivi byo tala, matwisiselo ya hina ya swilo leswi tumbuluxiweke leswi hi kotaka ku swi vona hi mahlo a ma fiki ni le ka “swiphemunyana swa tindlela ta [Xikwembu].” Ma fana ni ‘ku hlevetela’ kunene loko ma ringanisiwa ni ‘ku dzindza ka matimba.’—Yobo 26:14.
7. Davhida u lemuke yini malunghana ni vutivi bya Yehovha, kutani hina hi fanele hi lemuka yini?
7 Tanihi leswi Yehovha a hi vumbeke, swi le rivaleni leswaku u hi tiva kahle. Hosi Davhida u swi lemukile sweswo. U tsarile a ku: “Oho Yehovha, u ndzi lavisisile, naswona wa ndzi tiva. Wena u tiva ku tshama ka mina ni ku yima ka mina. U ehleketisise hi miehleketo ya mina u ri ekule. U pime riendzo ra mina ni ku dzumba ka mina, u tiva ni tindlela ta mina hinkwato. Hikuva a ri kona rito eririmini ra mina, kambe waswivo, Wena Yehovha, ana se u swi tiva hinkwaswo.” (Pisalema 139:1-4) Ina, Davhida a a swi tiva leswaku vanhu va nyikiwe ntshunxeko wa ku tiendlela xiboho—Xikwembu xi hi nyike ntshunxeko wa ku hlawula ku xi yingisa kumbe ku nga xi yingisi. (Deteronoma 30:19, 20; Yoxuwa 24:15) Kambe Yehovha u hi tiva kahle ku tlula ndlela leyi hina hi titivaka ha yona. U hi navelela leswinene, naswona wa swi kota ku kongomisa tindlela ta hina. (Yeremiya 10:23) Ina, a ku na mudyondzisi, mutivi kumbe mutsundzuxi loyi a nga ni vuswikoti byo antswa byo hi dyondzisa ntiyiso ni ku endla leswaku hi va lava tlhariheke ni lava tsakeke.
Yehovha U Ni Ntiyiso
8. Hi swi tivisa ku yini leswaku Yehovha u ni ntiyiso?
8 Ku tiva ntiyiso ni ku hanya hi ntiyiso i swilo swimbirhi leswi nga faniki. Hi xikombiso, Diyavulosi “a nga yimanga a tiyile entiyisweni.” (Yohane 8:44) Kambe Yehovha yena u ‘tele ntiyiso.’ (Eksoda 34:6) Matsalwa ma vula hi ku phindha-phindha leswaku Yehovha u ni ntiyiso. Muapostola Pawulo u vule leswaku “[a swi koteki] leswaku Xikwembu xi hemba,” ni leswaku Xikwembu ‘a xi hembi.’ (Vaheveru 6:18; Tito 1:2) Ku va ni ntiyiso i mfanelo ya nkoka ya vumunhu bya Xikwembu. Hi nga titshega hi Yehovha ni ku n’wi tshemba hikuva u ni ntiyiso; a nga va kanganyisi nikatsongo vanhu va yena lava tshembekaka.
9. Vito ra Yehovha ri yelana njhani ni ntiyiso?
9 Vito ra Yehovha hi roxe i xitiyisekiso xa leswaku u ni ntiyiso. Vito ra Xikwembu ri vula leswaku “U Endla Leswaku Swi Va Kona.” Sweswo swi vula leswaku Yehovha u va Muhetisisi wa swilo hinkwaswo leswi a swi tshembisaka. A ku na un’wana loyi a nga ni matimba wolawo. Leswi Yehovha a nga Munhu la Tlakukeke, a ku na nchumu lexi nga sivelaka ku hetiseka ka swikongomelo swa yena. Yehovha a ngo va na ntiyiso ntsena kambe hi yena ntsena loyi a nga ni matimba ni vutlhari byo hetisisa hinkwaswo leswi a swi vuleke.
10. (a) Yoxuwa u tivonele njhani leswaku Yehovha u ni ntiyiso? (b) Hi swihi switshembiso swa Yehovha leswi u swi voneke swi hetiseka?
10 Yoxuwa i wun’wana wa vanhu vo tala lava voneke swiendlakalo swo hlamarisa leswi tiyisekisaka leswaku Yehovha u ni ntiyiso. Yoxuwa a a ri aEgipta loko Yehovha a ba tiko rero hi makhombo ya khume, a rhanga a tivisa khombo rin’wana ni rin’wana ri nga si fika. Swin’wana leswi Yoxuwa a swi voneke i ku hetiseka ka switshembiso swa Yehovha swa ku kutsula Vaisrayele aEgipta a va yisa eTikweni leri Tshembisiweke, a hlula mavuthu ya matimba ya le Kanana lama lwisaneke na vona. Loko a ri kusuhi ni ku fa, Yoxuwa u byele vakulukumba va tiko ra Israyele a ku: “Mi swi tiva kahle hi timbilu ta n’wina hinkwato ni mimoya-xiviri ya n’wina hinkwayo leswaku a ri wanga ni rito rin’we eka marito hinkwawo lamanene lawa Yehovha Xikwembu xa n’wina a ma vuleke. Hinkwawo ma hetisekile eka n’wina. A ku wanga ni rito rin’we eka wona.” (Yoxuwa 23:14) Hambileswi u nga ma vonangiki masingita lawa Yoxuwa a ma voneke, xana ku ni switshembiso swa Xikwembu leswi u swi voneke swi hetiseka evuton’wini bya wena?
Yehovha U Paluxa Ntiyiso
11. I yini lexi kombisaka leswaku Yehovha u rhandza ku byela vanhu ntiyiso?
11 Anakanya hi mutswari loyi a nga ni vutivi lebyikulu kambe a nga byi tsongoleli vana vakwe. Xana a swi ku tsakisi leswi Yehovha a nga riki tano? Yehovha u vulavula ni vanhu hi rirhandzu a nga fihli nchumu. Matsalwa ma n’wi vula ‘Muleteri Lonkulu.’ (Esaya 30:20) Hikwalaho ka tintswalo ta yena letikulu, u tlhela a vulavula ni lava va nga swi rhandziki ku n’wi yingisa. Hi xikombiso, Ezekiyele u rhumiwe ku ya chumayela vanhu lava Yehovha a a swi tiva leswaku a va nga ta n’wi yingisa. Yehovha u te: “N’wana wa munhu, famba u ya nghena exikarhi ka yindlu ya Israyele, u fanele u va byela marito ya mina.” Kutani u n’wi lemukisile a ku: “A va nge swi lavi ku ku yingisa, hikuva a va swi lavi ku ndzi yingisa; hikuva hinkwavo va yindlu ya Israyele va ome nhloko naswona va ni mbilu yo nonon’hwa.” Xexo a xi ri xiavelo xo tika, kambe Ezekiyele u xi hetisise hi ku tshembeka, naswona hi ku endla tano, u kombise ndlela leyi Yehovha a nga na ntwela-vusiwana ha yona. Loko swi tika ku chumayela laha u averiweke kona kambe u titshega hi Xikwembu, tiyiseka leswaku xi ta ku tiyisa hilaha xi n’wi tiyiseke hakona muprofeta wa xona Ezekiyele.—Ezekiyele 3:4, 7-9.
12, 13. Xikwembu xi vulavule ni vanhu hi tindlela tihi?
12 Yehovha u rhandza leswaku “vanhu va mixaka hinkwayo va ponisiwa naswona va fikelela vutivi lebyi kongomeke bya ntiyiso.” (1 Timotiya 2:4) U vulavule hi ku tirhisa vaprofeta, tintsumi hambi ku ri N’wana wa yena la rhandzekaka, Yesu Kreste. (Vaheveru 1:1, 2; 2:2) Yesu u byele Pilato a ku: “Leswi ndzi velekeriweke swona, ni leswi ndzi teleke swona emisaveni i ku ta nyikela vumbhoni malunghana ni ntiyiso. Un’wana ni un’wana loyi a nga etlhelweni ra ntiyiso u yingisa rito ra mina.” Pilato a a pfulekeriwe hi nkarhi lowunene ngopfu wa ku dyondza ntiyiso eka N’wana wa Xikwembu hi yexe, malunghana ni lunghiselelo ra Yehovha ra ku ponisa vanhu. Kambe Pilato a a nga fambisani ni ntiyiso, kutani a nga swi lavanga ku wu dyondza eka Yesu. Ematshan’weni ya sweswo, Pilato u hlamule hi ku hlekula a ku: “Ntiyiso i yini?” (Yohane 18:37, 38) Ya vavisa hakunene ndlela leyi a anguleke ha yona! Kambe vo tala va wu yingiserile ntiyiso lowu Yesu a wu vuleke. U byele vadyondzisiwa va yena a ku: “Mahlo ya n’wina ma tsaka hikuva ma vona, ni tindleve ta n’wina hikuva ta twa.”—Matewu 13:16.
13 Yehovha u hlayise ntiyiso eBibeleni, a endla leswaku vanhu va le tindhawini hinkwato va wu kuma loko va wu lava. Bibele yi hlamusela swilo hilaha swi nga hakona. Yi hlamusela timfanelo ta Xikwembu, swikongomelo ni swileriso swa xona kun’we ni ndlela leyi timhaka ta vanhu ti yimeke ha yona hakunene. Yesu u khongele eka Yehovha a ku: “Rito ra wena i ntiyiso.” (Yohane 17:17) Hikwalaho, Bibele i buku yo hlawuleka. Hi yona ntsena leyi tsariweke hi vukongomisi bya Xikwembu lexi tivaka swilo hinkwaswo. (2 Timotiya 3:16) I nyiko ya risima leyi Xikwembu xi yi nyikeke vanhu, naswona malandza ya xona ma yi xixima swinene. Hi ta va hi endla kahle loko hi yi hlaya siku na siku.
Wu Namarhele Swinene Ntiyiso
14. Hi swihi swilo swin’wana leswi Yehovha a vulaka leswaku u ta swi endla, naswona ha yini hi fanele hi n’wi kholwa?
14 Hi fanele hi swi tekela enhlokweni leswi Yehovha a hi byelaka swona eRitweni rakwe. Leswi a swi vulaka hi yena n’wini swi tano, naswona marito yakwe ma ta hetiseka. Hi ni xivangelo lexi twalaka xa ku tshemba Xikwembu. Hi fanele hi kholwa loko Yehovha a vula leswaku u ta tisa “ndzihiselo eka lava va nga xi tiviki Xikwembu ni lava va nga ma yingisiki mahungu lamanene malunghana ni Hosi ya hina Yesu.” (2 Vatesalonika 1:8) Nakambe hi nga tiyiseka hi marito ya Yehovha ya leswaku u rhandza lava namarhelaka leswo lulama, ni loko a vula leswaku lava va kombisaka ripfumelo u ta va nyika vutomi lebyi nga heriki, ni loko a vula leswaku u ta herisa maxangu, ku kolola hambi ku ri rifu. Yehovha u kandziyise ku tshembeka ka xitshembiso lexi xo hetelela hi ku lerisa muapostola Yohane a ku: “Tsala, hikuva marito lawa ma tshembekile, i ya ntiyiso.”—Nhlavutelo 21:4, 5; Swivuriso 15:9; Yohane 3:36.
15. Hi wahi mavunwa man’wana lawa Sathana a ma tirhisaka?
15 Sathana u hambane hi ku helela na Yehovha. U kanganyisa vanhu ematshan’weni ya ku va voningela. Leswaku a fikelela xikongomelo xakwe xa ku hambukisa vanhu evugandzerini lebyi tengeke, Sathana u tirhisa mavunwa yo tala. Hi xikombiso, Sathana u lava hi kholwa leswaku Xikwembu a xi khathali nikatsongo hi maxangu lama nga kona emisaveni. Kambe Bibele yi kombisa leswaku Yehovha wa khathala swinene hi swivumbiwa swa yena naswona wa karhateka loko a vona vuhomboloki ni maxangu emisaveni. (Mintirho 17:24-30) Nakambe Sathana u lava leswaku vanhu va kholwa leswaku ku hisekela timhaka ta moya ko va ku tlanga hi nkarhi. Ku hambana ni sweswo, Matsalwa ma hi tiyisekisa leswaku “Xikwembu a xi pfumali ku lulama lerova xi nga rivala ntirho wa n’wina ni rirhandzu leri mi ri kombiseke hikwalaho ka vito ra xona.” Ku tlula kwalaho, ma swi veka erivaleni leswaku “hi xona muhakeri wa lava va xi lavaka hi mbilu hinkwayo.”—Vaheveru 6:10; 11:6.
16. Ha yini Vakreste va fanele va tshama va xalamukile ni ku namarhela ntiyiso?
16 Loko a vulavula hi Sathana, muapostola Pawulo u tsale a ku: “Lava nga riki vapfumeri, xikwembu xa mafambiselo lawa ya swilo xi va [dlaye] mianakanyo, leswaku ku voninga ka mahungu lamanene lama vangamaka malunghana na Kreste, loyi a nga xifaniso xa Xikwembu, ku nga va voningeli.” (2 Vakorinto 4:4) Ku fana na Evha, van’wana va kanganyisiwa hi mano lamakulu ya Sathana Diyavulosi. Van’wana va landzela xikombiso xa Adamu, loyi a nga tshika ku yingisa hi vomu, tanihi leswi a ku nga ri yena la kanganyisiweke. (Yudha 5, 11) Kutani i swa nkoka leswaku Vakreste va tshama va xalamukile, va namarhela ntiyiso.
Yehovha U Lava ‘Ripfumelo Leri Nga Riki Na Vukanganyisi’
17. Hi fanele hi endla yini leswaku Yehovha a hi amukela?
17 Tanihi leswi Yehovha a nga ni ntiyiso etindleleni ta yena hinkwato, u lava leswaku ni vagandzeri vakwe va va ni ntiyiso. Mupisalema u tsarile a ku: “Oho Yehovha, i mani la nga ta va muendzi entsongeni wa wena? I mani la nga ta tshama entshaveni ya wena yo kwetsima? Hi loyi a fambaka a nga ri na xihoxo naswona a hanyaka hi ku lulama la vulavulaka ntiyiso embilwini ya yena.” (Pisalema 15:1, 2) Loko ku vulavuriwa hi ntshava ya Yehovha yo kwetsima, Vayuda lava a va yimbelela marito lawa va fanele va tsundzuke Ntshava ya Siyoni, laha Hosi Davhida a yiseke areka ya ntwanano kona, a yi nghenisa entsongeni lowu a wu dzimeke kwalaho. (2 Samuwele 6:12, 17) Ntshava ni ntsonga swi va tsundzuxe ndhawu leyi a yi fanekisela vutshamo bya Yehovha. Vanhu a va tshinelela Xikwembu kwalaho, va kombela leswaku xi va amukela.
18. (a) Hi fanele hi endla yini loko hi lava ku va vanghana va Xikwembu? (b) Ku ta vulavuriwa hi yini eka xihloko lexi landzelaka?
18 Mani na mani loyi a lavaka ku va munghana wa Yehovha u fanele a vulavula ntiyiso “embilwini ya yena,” ku nga ri hi nomu wa yena ntsena. Vanghana va ntiyiso va Xikwembu va fanele va va ni timbilu to tshembeka, va kombisa leswaku va ni ‘ripfumelo leri nga riki na vukanganyisi,’ hikuva ntiyiso wu huma embilwini. (1 Timotiya 1:5; Matewu 12:34, 35) Munghana wa Xikwembu a nga xisi van’wana kumbe ku va kanganyisa, hikuva “Yehovha wa n’wi nyenya munhu . . . wa vuxisi.” (Pisalema 5:6) Timbhoni ta Yehovha emisaveni hinkwayo ti lwa hi matimba leswaku ti vulavula ntiyiso ku fana ni Xikwembu xa tona. Xihloko lexi landzelaka xi ta vulavula hi mhaka leyi.
A Wu Ta Hlamurisa Ku Yini?
• Ha yini Yehovha a tiva ntiyiso malunghana ni nchumu wun’wana ni wun’wana?
• I yini lexi kombisaka leswaku Yehovha u na ntiyiso?
• Yehovha u wu paluxe njhani ntiyiso?
• I yini leswi languteriweke eka hina malunghana ni ntiyiso?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Swifaniso leswi nga eka tluka 10]
Xikwembu xa ntiyiso xi tiva hinkwaswo malunghana ni swilo leswi xi swi tumbuluxeke
[Swifaniso leswi nga eka tluka 12, 13]
Switshembiso swa Yehovha swi ta hetiseka