Ku Xaniseriwa Ku Lulama

“Va tsaka lava xanisiweke hikwalaho ka ku lulama.”—Matewu 5:10.

1. Ha yini Yesu a a ri emahlweni ka Pontiyo Pilato, naswona Yesu u te yini?

“LESWI ndzi velekeriweke swona, ni leswi ndzi teleke swona emisaveni i ku ta nyikela vumbhoni malunghana ni ntiyiso.” (Yohane 18:37) Loko Yesu a vula marito wolawo, a a ri emahlweni ka Pontiyo Pilato, Ndhuna-nkulu ya Murhoma leyi fumaka eYudiya. Yesu a a nga lo tihlawulela ku va kwalaho naswona a a nga rhambiwanga hi Pilato. Ku ri na sweswo a a hehliwa hi mavunwa hi varhangeri va vukhongeri va Vayuda lava a va vula leswaku i mudyohi la faneriwaka hi rifu.—Yohane 18:29-31.

2. I goza rihi leri Yesu a ri tekeke, naswona ri tise vuyelo byihi?

² Yesu a a swi tiva kahle leswaku Pilato a a ri ni matimba yo n’wi ntshunxa kumbe yo n’wi dlaya. (Yohane 19:10) Kambe sweswo a swi n’wi sivelanga ku vulavula hi xivindzi a byela Pilato hi Mfumo. Hambileswi vutomi bya Yesu a byi ri ekhombyeni, u tirhise nkarhi wolowo ku nyikela vumbhoni eka mulawuri la tlakukeke swinene wa mfumo wa kwalaho. Ku nga khathariseki vumbhoni byolebyo, Yesu u voniwe nandzu kutani a dlayiwa, a fa rifu leri vavisaka emhandzini ya nxaniso tanihi mudlawela-ripfumelo.—Matewu 27:24-26; Marka 15:15; Luka 23:24, 25; Yohane 19:13-16.

Xana A A Ri Mbhoni Kumbe Mudlawela-ripfumelo?

3. Rito “mudlawela-ripfumelo” a a ri vula yini eminkarhini ya ku tsariwa ka Bibele, kambe ri vula yini namuntlha?

³ Vanhu vo tala namuntlha va fanisa mudlawela-ripfumelo ni munhu la hisekelaka etlhelo. Lava va tiyimiseleke ku fela leswi va swi pfumelaka, ngopfu-ngopfu tidyondzo ta vukhongeri bya vona, hakanyingi va ehleketeleriwa leswaku i matherorisi kumbe leswaku va ni khombo evanhwini. Hambiswiritano, rito mudlawela-ripfumelo eminkarhini ya ku tsariwa ka Bibele a a ri vula “mbhoni,” munhu la nyikelaka vumbhoni, kumbexana ehubyeni, malunghana ni ntiyiso wa leswi a swi pfumelaka. Hi ku famba ka nkarhi xiga lexi se a xi vula “loyi a nyikelaka vutomi bya yena hikwalaho ko vula vumbhoni,” kumbe ku vula vumbhoni hi ku nyikela hi vutomi bya wena.

4. Ngopfu-ngopfu Yesu a a ri mudlawela-ripfumelo hi mongo wihi?

⁴ Yesu a a ri mudlawela-ripfumelo hi ku pfumelelana ni nhlamuselo yo sungula ya rito leri. Hilaha a byeleke Pilato hakona, a a tele “ku ta nyikela vumbhoni malunghana ni ntiyiso.” Ku nyikela ka  yena vumbhoni ku vange leswaku vanhu va angula hi tindlela to hambana-hambana. Van’wana va vanhu lava tolovelekeke va khumbiwe swinene hi leswi va swi tweke ni ku swi vona kutani va va ni ripfumelo eka Yesu. (Yohane 2:23; 8:30) Mintshungu ya vanhu, ngopfu-ngopfu varhangeri va vukhongeri va teke goza ra tihanyi. Yesu u vulavule ni maxaka ya yena lawa a ma nga ri vapfumeri a ku: “Misava a yi na xivangelo xa ku mi venga, kambe yi venga mina, hikuva ndzi nyikela vumbhoni bya yona leswaku mintirho ya yona yi hombolokile.” (Yohane 7:7) Yesu u tivangele ku vengiwa swinene hi varhangeri va tiko hikwalaho ka leswi a nyikeleke vumbhoni malunghana ni ntiyiso, kutani sweswo swi vange leswaku a dlayiwa. Hakunene, a a ri “mbhoni yo tshembeka ni ya ntiyiso (marʹtys).”—Nhlavutelo 3:14.

“Mi Ta Vengiwa”

5. Yesu u vule yini malunghana ni ku xanisiwa loko a ha ku sungula vutirheli byakwe?

⁵ Yesu a nga xanisiwanga hi ndlela ya tihanyi ntsena, kambe u tlhele a tsundzuxa valandzeri va yena ka ha ri emahlweni leswaku na vona a va ta xanisiwa hi ndlela leyi fanaka. Loko a ha ku sungula vutirheli byakwe, Yesu u byele vayingiseri vakwe eDyondzweni ya yena ya le Ntshaveni a ku: “Va tsaka lava xanisiweke hikwalaho ka ku lulama, hikuva mfumo wa matilo i wa vona. Ma tsaka n’wina loko vanhu va mi rhukana ni ku mi xanisa ni ku mi hembela hi swilo hinkwaswo swo homboloka hikwalaho ka mina. Tsakani mi khana, hikuva hakelo ya n’wina i yikulu ematilweni.”—Matewu 5:10-12.

6. Yesu u nyikele xitsundzuxo xihi loko a rhuma vaapostola va 12?

⁶ Endzhakunyana, loko Yesu a rhuma vaapostola va 12 u va byele leswi: “Tivoneleni vanhu; hikuva va ta mi nyiketa etihubyeni ta rikwavo, naswona va ta mi ba emasinagogeni ya vona. Ina, mi ta huduleriwa emahlweni ka tindhuna-nkulu ni tihosi hikwalaho ka mina, leswaku byi va vumbhoni eka vona ni le ka matiko.” Kambe vadyondzisiwa a va nga ta xanisiwa hi varhangeri va vukhongeri ntsena. Yesu u tlhele a ku: “Makwavo u ta nyiketa makwavo leswaku a dlawa, tatana a nyiketa n’wana wakwe, kasi vana va ta pfukela vatswari va endla leswaku  va dlayiwa. Naswona mi ta vengiwa hi vanhu hinkwavo hikwalaho ka vito ra mina; kambe loyi a tiyiselaka ku ya fika emakumu hi yena loyi a nga ta ponisiwa.” (Matewu 10:17, 18, 21, 22) Matimu ya ku xanisiwa ka Vakreste va lembe-xidzana ro sungula i vumbhoni bya leswaku marito wolawo i ntiyiso.

Rhekhodo Ya Lava Tiyiseleke Hi Ku Tshembeka

7. I yini lexi vangeke leswaku Stefano a dlayeriwa ku pfumela?

⁷ Endzhakunyana ka ku fa ka Yesu, Stefano u ve Mukreste wo sungula ku dlawela ku nyikela vumbhoni malunghana ni ntiyiso. A a “tele nsovo ni matimba, [naswona] a a endla swihlamariso leswikulu ni masingita exikarhi ka vanhu.” Valala va yena va vukhongeri “a va nga swi koti ku tiyela vutlhari ni moya lowu a a vulavula ha wona.” (Mintirho 6:8, 10) Hikwalaho ka mavondzo, va yise Stefano emahlweni ka Sanedri, ku nga huvo leyi tlakukeke ya Vayuda, laha a fikeke a jamelana ni vahehli va yena va mavunwa kutani a nyikela vumbhoni hi matimba. Hambiswiritano, eku heteleleni, valala va Stefano va dlaye mbhoni leyi yo tshembeka.—Mintirho 7:59, 60.

8. Vadyondzisiwa va le Yerusalema va endlise ku yini loko va xanisiwa endzhaku ka ku dlayiwa ka Stefano?

⁸ Endzhaku ka ku dlayiwa ka Stefano, “vandlha leri a ri ri eYerusalema ri [weriwe] hi nxaniso lowukulu; van’wana hinkwavo handle ka vaapostola a va hangalake emigangeni hinkwayo ya Yudiya na Samariya.” (Mintirho 8:1) Xana Vakreste va tshike ku nyikela vumbhoni hileswi a va xanisiwa? Ku hambana ni sweswo, rungula ri hi byela leswaku “lava a va hangalakile va nghena etikweni va vula mahungu lamanene ya rito.” (Mintirho 8:4) Va fanele va titwe ku fana na muapostola Petro loko a vula leswi emahlweninyana: “Hi fanele ku yingisa Xikwembu tanihi mufumi ku tlula vanhu.” (Mintirho 5:29) Ku nga khathariseki ku xanisiwa, vadyondzisiwa volavo lava tshembekaka ni lava nga ni xivindzi va hambete va nyikela vumbhoni malunghana ni ntiyiso, hambileswi a va swi tiva leswaku leswi swi ta va vangela maxangu lamakulu.—Mintirho 11:19-21.

9. Valandzeri va Yesu va hambete va xanisiwa hi ndlela yihi?

⁹ Hakunene, maxangu ma ye ma tinyika matimba. Xo sungula, hi twa leswaku Sawulo—wanuna la seketeleke ku khandliwa ka Stefano hi maribye—“a ha ri ni mahika ya nxungeto ni ku va dlaya hi vomu vadyondzisiwa va Hosi, a ya eka muprista lonkulu a kombela eka yena mapapila lama yaka emasinagogeni eDamaska, leswaku a va tisa va bohiwile eYerusalema lava a a ta va kuma va ri va Ndlela, vavanuna ni vavasati.” (Mintirho 9:1, 2) Kutani, kwalomu ka lembe ra 44 C.E., “Heroda lowa hosi a tirhisa mavoko yakwe leswaku a xanisa van’wana lava nga evandlheni. U dlaye Yakobo makwavo wa Yohane hi banga.”—Mintirho 12:1, 2.

10. I rhekhodo yihi ya ku xanisiwa leyi hi yi kumaka ebukwini ya Mintirho ni ya Nhlavutelo?

¹⁰ Buku hinkwayo ya Mintirho yi ni rhekhodo leyi tiyeke ya miringo, ku khotsiwa ni ku xanisiwa leswi tiyiseriweke hi vanhu lava tshembekaka vo tanihi Pawulo, khale ka muxanisi la veke muapostola, loyi kumbexana na yena a dlayeriweke ripfumelo hi xileriso xa Hosi Nero wa le Rhoma kwalomu ka 65 C.E. (2 Vakorinto 11:23-27; 2 Timotiya 4:6-8) Eku heteleleni, ebukwini ya Nhlavutelo, leyi tsariweke loko lembe-xidzana ro sungula ri ya eku heleni, hi kuma leswaku muapostola Yohane la dyuhaleke a a pfaleriwe ekhotsweni ra le xihlaleni xa Patmosi “hikwalaho ka ku vulavula hi Xikwembu ni ku nyikela vumbhoni mayelana na Yesu.” Buku ya Nhlavutelo yi tlhela yi vulavula hi “Antipasi, mbhoni ya mina, lowo tshembeka, loyi a dlayiweke” ePergamo.—Nhlavutelo 1:9; 2:13.

11. Ndlela leyi Vakreste vo sungula va khomiweke ha yona yi swi kombise njhani leswaku marito ya Yesu malunghana ni ku xanisiwa a ma ri ntiyiso?

¹¹ Leswi hinkwaswo swi tiyisekise marito lawa Yesu a ma byeleke vadyondzisiwa va yena a ku: “Loko va ndzi xanisile, na n’wina va ta mi xanisa.”  (Yohane 15:20) Vakreste vo sungula vo tshembeka a va tiyimiserile ku langutana ni ndzingo lowukulu, ku nga rifu—ku nga ha va ku fa hi ku xanisiwa, hi ku lahleriwa eswivandzaneni, kumbe hi ndlela yin’wana ni yin’wana—leswaku va hetisisa xileriso lexi humaka eka Hosi Yesu Kreste: “Mi ta va timbhoni ta mina eYerusalema swin’we ni le tikweni hinkwaro ra Yudiya ni le Samariya ni ku ya fika endhawini ya le kule swinene ya misava.”—Mintirho 1:8.

12. Ha yini ku xanisiwa ka Vakreste ku nga ri matimu ntsena?

¹² Loko munhu o anakanya leswaku valandzeri va Yesu va xanisiwe hi tihanyi enkarhini lowu hundzeke ntsena, u ta va a endla xihoxo lexikulu ngopfu. Pawulo, loyi se hi swi voneke leswaku u tiyisele maxangu lamakulu, u tsarile: “Hinkwavo lava navelaka ku hanya hi ku tinyiketela loku nga ni vukwembu hi ku fambisana na Kreste Yesu na vona va ta xanisiwa.” (2 Timotiya 3:12) Petro u vule leswi landzelaka malunghana ni ku xanisiwa: “Entiyisweni, mi vitaneriwe endleleni leyi, hikuva hambi Kreste u xanisekele n’wina, a mi siyela ntila leswaku mi landzelerisisa mikondzo yakwe.” (1 Petro 2:21) Ku sukela hi nkarhi wolowo ku ta fikela “emasikwini yo hetelela” ya mafambiselo lawa ya swilo, vanhu va Yehovha va hambeta va vengiwa va tlhela va kanetiwa. (2 Timotiya 3:1) Timbhoni ta Yehovha ti tshame ti xanisiwa, ha un’we-un’we ni loko ti ri hi ntlawa emisaveni hinkwayo, ehansi ka mimfumo leyi tshikilelaka ni le matikweni ya xidimokrati.

Ha Yini Va Vengiwa Va Tlhela Va Xanisiwa?

13. I yini lexi malandza ya Yehovha ya manguva lawa ma faneleke ma xi tsundzuka malunghana ni ku xanisiwa?

¹³ Hambileswi vo tala va hina namuntlha hi chumayelaka hi ku ntshunxeka hi tlhela hi hlangana swin’we hi ku rhula, hi fanele hi yingisa xitsundzuxo xa Bibele lexi nge “xiyimo xa misava leyi xa hundzuka.” (1 Vakorinto 7:31) Swilo swi nga ha hundzuka hi ku hatlisa lerova loko hi nga swi lunghekelanga emianakanyweni, emintlhavekweni ni le moyeni, hi nga khunguvanyeka hi ku olova. Kutani, xana hi nga endla yini leswaku hi tisirhelela? Ndlela ya matimba swinene yo tisirhelela i ku swi twisisa kahle leswaku ha yini Vakreste lava rhandzaka ku rhula ni lava namarhelaka nawu va vengiwa va tlhela va xanisiwa.

14. Petro u vule leswaku a xi ri xihi xivangelo xa ku xanisiwa ka Vakreste?

¹⁴ Muapostola Petro u vulavule hi mhaka leyi eka papila ra yena ro sungula, leri a ri tsaleke kwalomu ka 62-64 C.E., loko Vakreste lava tshamaka etindhawini leti lawuriwaka hi Mfumo wa Rhoma va ringiwa va tlhela va xanisiwa. U te: “Varhandziwa, mi nga hlamarisiwi hi ku tshwa loku nga exikarhi ka n’wina, loku endlekaka eka n’wina leswaku mi ringiwa, onge hiloko mi humeleriwa hi nchumu lowu nga tolovelekangiki.” Loko a hlamusela leswi a a vulavula hi swona, Petro u ye emahlweni a ku: “A nga tshuki ni un’we wa n’wina a xanisiwa hi ku va mudlayi la dlayaka hi vomu kumbe khamba kumbe muendli wa leswo biha kumbe hi ku nghenelela timhaka ta vanhu van’wana. Kambe loko a xanisiwa hileswi a nga Mukreste, a nga titwi a ri ni tingana, kambe a a tame a dzunisa Xikwembu evitweni leri.” Petro u kombise leswaku a va nga xaniseriwi swidyoho swo karhi leswi va swi endleke, kambe a va xaniseriwa leswi a va ri swona. Kambe loko a va tipete “exidziveni lexi fanaka xa manyala” ku fana ni vanhu lava a va hanya na vona, vanhu lava a va ta va va va tsakerile. Kambe va xanisiwile hikuva a va tikarhatela ku hanya tanihi valandzeri va Kreste. Ninamuntlha Vakreste va ntiyiso va ha endla tano.—1 Petro 4:4, 12, 15, 16.

15. I yini lexi hlamarisaka malunghana ni ndlela leyi Timbhoni ta Yehovha ti khomiwaka ha yona namuntlha?

¹⁵ Eswiphen’wini swo tala swa misava, Timbhoni ta Yehovha ta bumabumeriwa hikwalaho ka vun’we ni ntirhisano lowu ti wu kombisaka emintsombanweni ya tona ni le ka matsima yo aka, hikwalaho ka ku tshembeka ka tona ni ku gingiriteka ka tona, hikwalaho ka mahanyelo ya tona lamanene ni vutomi bya ndyangu lebyinene ni hikwalaho ka ndlela leyinene leyi ti langutekaka ha yona. * Hi hala tlhelo, loko xihloko lexi xi tsariwa ntirho wa tona a wu yirisiwile kumbe ti vekeriwe swipimelo ematikweni lama nga riki ehansi ka 28, naswona Timbhoni to tala ta bukuteriwa ti tlhela  ti lahlekeriwa hi swilo swa tona hikwalaho ka ripfumelo ra tona. Ha yini ti khomiwa hi ndlela yoleyo yo biha ti nga onhanga nchumu? Naswona ha yini Xikwembu xi pfumelela swilo sweswo?

16. I xivangelo xihi xa nkoka xa ku va Xikwembu xi pfumela leswaku vanhu va xona va xanisiwa?

¹⁶ Xa nkoka swinene, hi fanele hi tsundzuka marito ya Swivuriso 27:11: “N’wananga, tlhariha u tsakisa mbilu yanga, leswaku ndzi ta angula loyi a ndzi tlhontlhaka.” Ina, xivangelo xa kona i mphikamakaneta ya khale swinene ya vuhosi bya vuako hinkwabyo. Ku nga khathariseki vumbhoni byo tala swinene lebyi nyikeriweke hi vanhu hinkwavo lava tshembekeke eka Yehovha ematin’wini hinkwawo ya vanhu, Sathana a nga tshikanga ku tlhontlha Yehovha hilaha a endleke hakona enkarhini wa Yobo wanuna wo lulama. (Yobo 1:9-11; 2:4, 5) A swi kanakanisi leswaku Sathana u karihe swinene eka matshalatshala ya yena yo hetelela yo tiyisekisa leswi a swi vuleke, tanihi leswi Mfumo wa Xikwembu se wu simekiweke wu tiya naswona wu lawulaka vanhu lavo tshembeka wu tlhela wu va ni vayimeri emisaveni hinkwayo. Xana vanhu lava va ta tshama va tshembekile eka Xikwembu ku nga khathariseki maxangu lawa ma nga ha va welaka? Lexi i xivutiso lexi nandza un’wana ni un’wana wa Yehovha a faneleke a xi hlamula hi swiendlo swa yena.—Nhlavutelo 12:12, 17.

17. Xana Yesu a a vula yini hi marito lama nge “swi ta endla leswaku mi nyikela vumbhoni”?

¹⁷ Loko a byela vadyondzisiwa va yena malunghana ni swiendlakalo leswi a swi ta humelela ‘emakun’wini ya mafambiselo ya swilo,’ Yesu u kombise xivangelo xin’wana xa ku va Yehovha a pfumela leswaku malandza ya yena ma xanisiwa. U va byele leswi: “Mi ta huduleriwa emahlweni ka tihosi ni le ka tindhuna-nkulu hikwalaho ka vito ra mina. Swi ta endla leswaku mi nyikela vumbhoni.” (Matewu 24:3, 9; Luka 21:12, 13) Yesu hi yexe u nyikele vumbhoni emahlweni ka Heroda na Pontiyo Pilato. Muapostola Pawulo na yena u “[huduleriwe] emahlweni ka tihosi ni le ka tindhuna-nkulu.” Hi ku kongomisiwa hi Hosi Yesu Kreste, Pawulo u nyikele vumbhoni eka mufumi wa matimba swinene wa le sikwini rakwe loko a ku: “Ndzi endla xikombelo eka Khezari!” (Mintirho 23:11; 25:8-12) Hilaha ku fanaka namuntlha, swiyimo leswi ringaka hakanyingi swi vange leswaku ku nyikeriwa vumbhoni lebyinene eka valawuri ni le ka vanhu. *

18, 19. (a) Ku langutana ni miringo ku nga hi vuyerisa njhani? (b) I swivutiso swihi leswi nga ta hlamuriwa exihlokweni lexi landzelaka?

¹⁸ Xo hetelela, ku langutana ni miringo ni mahlomulo swi nga hi vuyerisa. Hi ndlela yihi? Mudyondzisiwa Yakobo u tsundzuxe Vakreste-kulobye a ku: “Swi tekeni hinkwaswo swi ri ntsako, vamakwerhu, loko mi langutana ni miringo yo hambana-hambana, hilaha mi tivaka hakona leswaku mfanelo leyi yi ringiweke ya ripfumelo ra n’wina yi vanga ku tiyisela.” Ina, nxaniso wu nga hluta ripfumelo ra hina wu tlhela wu hi nyika matimba ya ku tiyisela. Hikwalaho, a hi wu chavi naswona a hi lavi tindlela leti nga riki ta Matsalwa to wu papalata kumbe to wu herisa. Ku ri na sweswo, hi yingisa xitsundzuxo xa Yakobo lexi nge: “Ku tiyisela a ku endle ntirho wa kona wu helela, leswaku mi ta helela ni ku va lava hanyeke etimhakeni hinkwato, mi nga kayiveli nchumu.”—Yakobo 1:2-4.

¹⁹ Hambiloko Rito ra Xikwembu ri hi pfuna ku twisisa leswaku ha yini malandza lama tshembekaka ya Xikwembu ma xanisiwa nileswaku ha yini Yehovha a swi pfumelela, sweswo a swi endli leswaku swi olova ku tiyisela. I yini lexi nga hi tiyisaka leswaku hi kota ku langutana ni nxaniso? Xana hi nga endla yini loko hi langutane na wona? Timhaka leti ta nkoka hi ta ti kambisisa exihlokweni lexi landzelaka.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

Xana U Nga Hlamusela?

• Xana Yesu a a ri mudlawela-ripfumelo ngopfu-ngopfu hi mongo wihi?

• Ku xanisiwa ku tise vuyelo byihi eka Vakreste va lembe-xidzana ro sungula?

• Ha yini Vakreste vo sungula va xanisiwile hilaha Petro a hlamuseleke hakona?

• Yehovha u pfumelela leswaku malandza ya yena ma xanisiwa hikwalaho ka swivangelo swihi?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Swifaniso leswi nga eka tluka 10, 11]

Vakreste va lembe-xidzana ro sungula a va nga xaniseriwi xidyoho xo karhi lexi va xi endleke kambe a va xaniseriwa leswi a va ri swona

PAWULO

YOHANE

ANTIPASI

YAKOBO

STEFANO