Ku Dyondza Swo Karhi Eka Ndyangu Wa Ka Va Yesu

U TIVA yini hi ndyangu wa ka va Yesu, lowu a tshameke na wona malembe yo sungula ya 30 ya vutomi byakwe bya laha misaveni loko a nga si khuvuriwa? Xana marungula ya Tievhangeli ma hi byela yini? Hi nga dyondza yini loko hi kambisisa leswi engetelekeke hi ndyangu wa ka vona? Tinhlamulo ta swivutiso leswi ti nga ku vuyerisa.

Xana Yesu u tswaleriwe endyangwini lowu fuweke? Ntirho wa tata wa yena wa vuwundli, ku nga Yosefa a ku ri ku vatla. Sweswo a swi vula leswaku u fanele a tirha hi matimba, laha hakanyingi a a fanele a tsema misinya leswaku a kuma timhandzi. Loko vatswari va Yesu va ya eYerusalema endzhaku ka masiku ya kwalomu ka 40 a tswariwile, va endle gandzelo leri a ri laviwa hi Nawu. Xana va nyikele hi khuna swin’we ni gugurhwana kumbe tuva, hilaha Nawu a wu lava hakona? E-e. Swi tikomba onge a va nga ta swi kota ku nyikela magandzelo wolawo. Kambe, Nawu a wu ri ni malunghiselelo yo pfuna swisiwana. Hi ku pfumelelana ni lunghiselelo rolero, Yosefa na Mariya va nyikele hi “magugurhwana mambirhi kumbe swituvana swimbirhi.” Leswi va nyikeleke hi swinyenyana leswi nga durhiki swi kombisa leswaku a va ri swisiwana.—Luka 2:22-24; Levhitika 12:6, 8.

U nga swi vona leswaku Yesu Kreste, Hosi ya le nkarhini lowu taka ya vanhu hinkwavo, u tswaleriwe endyangwini wa xiyimo xa le hansi, exikarhi ka vanhu lava a va fanele va tirha hi matimba leswaku va kota ku hanya. Na yena loko a kurile u ve muvatli ku fana ni tata wa yena wa vuwundli. (Matewu  13:55; Marka 6:3) “Hambileswi [Yesu] a a fuwile” loko a ha ri xivumbiwa xa moya lexi nga ni matimba swinene etilweni, Bibele yi vula leswaku u “ve xisiwana” hikwalaho ka hina. U tiveke exiyin’weni xa le hansi a kulela endyangwini wa vanhu lava tolovelekeke. (2 Vakorinto 8:9; Vafilipiya 2:5-9; Vaheveru 2:9) Yesu a nga kulelanga endyangwini lowu fuweke, naswona leswi swi nga ha va swi endle leswaku vanhu van’wana va titwa va ntshunxekile loko va ri na yena. Xikhundlha xa yena a xi nga va chavisi. A va n’wi xixima hikwalaho ka tidyondzo takwe, timfanelo takwe leti rhandzekaka ni mintirho yakwe yo hlamarisa. (Matewu 7:28, 29; 9:19-33; 11:28, 29) Hi nga vona vutlhari bya Yehovha Xikwembu hi ku va a endle leswaku Yesu a tswaleriwa endyangwini lowu tolovelekeke.

Sweswi a hi vulavuleni hi swirho swa ndyangu wa ka va Yesu kutani hi vona leswi hi nga swi dyondzaka eka swona.

Yosefa—Wanuna Wo Lulama

Loko Yosefa a twa leswaku nhwanyana loyi a a tshembisane ku tekana na yena u tikile “va nga si hlangana,” u fanele a karhatekile swinene tanihi leswi a a rhandza Mariya kasi hala tlhelo a a n’wi anakanyela leswaku u endle vuoswi. A swi tikomba onge ku ni loyi a n’wi dyaka swirhendze. Enkarhini wa yena, loko wansati a vutiwile a swi fana ni loko a tekiwile. Endzhaku ko anakanyisisa swinene hi mhaka leyi, Yosefa u anakanye ku n’wi thala exihundleni leswaku Mariya a nga khandliwi hi maribye onge i muoswi.—Matewu 1:18; Deteronoma 22:23, 24.

Hiloko ntsumi yi humelela eka Yosefa enorhweni yi ku: “U nga chavi ku teka Mariya nsati wa wena u famba na yena ekaya, hikuva leswi a xurheke swona swi vangiwe hi moya lowo kwetsima. Yena u ta veleka n’wana wa jaha, naswona u fanele u n’wi thya vito ra Yesu, hikuva u ta ponisa vanhu va ka vona eswidyohweni swa vona.” Endzhaku ko kuma nkongomiso wolowo lowu humaka eka Xikwembu, Yosefa u endle hilaha a lerisiweke hakona kutani a titekela Mariya a ya na yena ekaya.—Matewu 1:20-24.

Hi ku endla xiboho xexo, wanuna yoloye wo lulama a tlhela a tshembeka u hoxe xandla eku hetisiseni ka leswi Yehovha a swi vuleke hi ku tirhisa muprofeta Esaya, a ku: “Maswivo! Nhwanyana u ta tika, kutani a veleka n’wana wa jaha, kunene vito ra yena u ta n’wi thya Emanuwele.” (Esaya 7:14) Hakunene Yosefa a a ri wanuna la rhandzaka swilo swa moya, loyi a a tlangela lunghelo ra ku va tata wa vuwundli wa Mesiya, hambileswi mativula ya Mariya a a nga ta va n’wana wa yena n’wini.

Yosefa a nga vanga na byona vuxaka bya rimbewu na Mariya ku fikela loko a ta va a tswale n’wana wa yena. (Matewu 1:25) Eka mpatswa lowu a wa ha ku tekana, ku nga vi na byona vuxaka bya rimbewu swi nga ha endleka swi ve ntlhontlho, kambe swi vonaka onge a va nga lavi leswaku ku va ni ku pfilunganyeka malunghana ni Tata wa n’wana loyi. Mawaku xikombiso lexinene xa ku tikhoma! Yosefa u rhangise timhaka ta moya emahlweni ka ku navela ka yena ka ntumbuluko.

Ntsumi yi tsundzuxe Yosefa ka mune malunghana ni ndlela leyi a faneleke a n’wi kurisa ha yona n’wana wa yena wa vuwundli. Switsundzuxo swinharhu a swi vulavula hi ndhawu leyi jaha leri a ri fanele ri kuriseriwa eka yona. A a fanele a teka goza hi xihatla leswaku n’wana a ta hambeta a hanya. Eka switsundzuxo leswi hinkwaswo, Yosefa u teke goza hi xihatla, a teka ricece a rhanga a ya aEgipta kutani a tlhela a vuya na rona eIsrayele. Leswi swi sirhelele Yesu loyi a a ha ri ntsongo leswaku a nga dlayiwi loko Heroda a yayarhela vana lavan’wana. Nakambe, ku yingisa ka Yosefa ku endle leswaku ku hetiseka vuprofeta lebyi vulavulaka hi Mesiya.—Matewu 2:13-23.

Yosefa u dyondzise Yesu ntirho leswaku a ta kota ku tihanyisa. Hikwalaho, Yesu a a nga tiviwi tanihi “n’wana wa muvatli” ntsena kambe a a tlhela a tiviwa a ri “muvatli.” (Matewu 13:55; Marka 6:3) Muapostola Pawulo u tsale leswaku Yesu u “[ringiwe] hi tindlela hinkwato ku fana na hina.” Leswi swi ta va swi katse ku tirha hi matimba leswaku a pfuneta eku wundleni ka ndyangu wa ka vona.—Vaheveru 4:15.

Xo hetelela, hi vona vumbhoni bya ku tinyiketela ka Yosefa evugandzerini bya ntiyiso eka  xiendlakalo xo hetelela laha ku vulavuriwaka ha yena eMatsalweni ya Vukreste ya Xigriki. Yosefa u fambe ni ndyangu wakwe eYerusalema ePasekeni. Vavanuna hi vona ntsena a swi va boha ku ya, kambe Yosefa a a tolovele ku famba ni ndyangu wakwe eYerusalema “lembe ni lembe.” Sweswo a swi nga ri matlangwana, hikuva a va fanele va famba kwalomu ka 100 wa tikhilomitara va suka eNazareta va ya eYerusalema. Kambe hi ku ya hi xiviko xa le Matsalweni, siku rin’wana Yesu u hambane ni ntlawa lowu a a famba na wona. U kumiwe etempeleni, a yingiserile a tlhela a vutisa vadyondzisi va Nawu. Hambileswi a a ri ni malembe ya 12 ntsena, Yesu u tikombe a ri ni vutlhari lebyikulu ni ku tiva Rito ra Xikwembu swinene. Mhaka leyi yi hi pfuna ku vona leswaku vatswari va Yesu va fanele va n’wi dyondzise kahle, va n’wi kurisa a va jaha leri rhandzaka swilo swa moya. (Luka 2:41-50) Swi tikomba onge Yosefa u fe endzhakunyana ka xiendlakalo lexi, tanihi leswi ku nga ha vulavuriwiki ha yena eMatsalweni endzhaku ka leswi.

Ina, Yosefa a a ri wanuna wo lulama loyi a a khathalela ndyangu wa yena kahle, hi tlhelo ra moya ni ra nyama. Xana na wena u fana na Yosefa hi ku rhangisa swilo swa moya evuton’wini bya wena loko u tiyiseka hileswi ku rhandza ka Xikwembu ku nga swona eka hina namuntlha? (1 Timotiya 2:4, 5) Xana u swi yingisa hi mbilu hinkwayo swileriso swa Xikwembu leswi nga eRitweni ra xona, xisweswo u kombisa leswaku wa titsongahata ku fana na Yosefa? Xana u dyondzisa vana va wena ku bula hi timhaka ta moya leti twalaka ni vanhu van’wana?

Mariya—Nandza Wa Xikwembu La Nga Riki Na Vutianakanyi

Mariya, mana wa Yesu a a ri nandza wa Xikwembu lonene ngopfu. Loko ntsumi Gabriyele yi n’wi tivise leswaku a a ta tswala n’wana, u hlamarile. Leswi a ha ri nhwana, a a nga si tshama a “[tivana ni] wanuna hi tlhelo ra rimbewu.” Loko a twa leswaku n’wana loyi a a ta tswariwa hikwalaho ka moya lowo kwetsima, u swi amukele hi ku titsongahata, a ku: “Waswivo! Hlonga ra xisati ra Yehovha! Onge swi nga endleka eka mina hi ku ya hi leswi u swi tiviseke.” (Luka 1:30-38) A a ri tlangela swinene lunghelo leri ro hlawuleka lerova a a tiyimiserile ku tiyisela maxangu wahi ni wahi lawa a ma ta vangiwa hi xiboho xakwe.

Ina, ku amukela xileriso xexo swi tise ku cinca loku a ku ta khumba vutomi byakwe hinkwabyo. Loko a ye eYerusalema leswaku a ya basisiwa, mukhalabye la nga ni xichavo la vuriwaka Simiyoni u n’wi byele leswi: “Banga ro leha ri ta tlhava moya-xiviri wa wena.” (Luka 2:25-35) Handle ko kanakana a a vulavula hi ndlela leyi Mariya a a ta titwa ha yona loko a vona Yesu a fularheriwa hi vanhu vo tala naswona eku heteleleni a beleriwa emhandzini ya nxaniso.

Loko Yesu a ri karhi a kula, Mariya u swi hlayise  emianakanyweni leswi a swi humelela evuton’wini bya n’wana loyi wakwe, “a anakanyisisa ha [swona] embilwini yakwe.” (Luka 2:19, 51) A a rhandza swilo swa moya ku fana na Yosefa, naswona swiendlakalo ni marito lawa a ma hetisisa vuprofeta a swi ri swa risima eka yena. Leswi ntsumi Gabriyele yi swi vuleke eka yena swi fanele swi tshamile emianakanyweni ya yena: “Yena u ta va lonkulu naswona u ta vuriwa N’wana wa La nge Henhla-henhla; Yehovha Xikwembu u ta n’wi nyika xiluvelo xa Davhida tata wakwe, naswona u ta va hosi ehenhla ka yindlu ya Yakobe hi masiku, mfumo wakwe a wu nge vi na makumu.” (Luka 1:32, 33) Ina, u ri teke ri ri ra nkoka lunghelo ra ku va mana wa Mesiya.

Vumoya bya Mariya byi tlhele byi vonaka loko a hlangana na Elizabeta, xaka ra yena leri na rona ri tikeke hi ndlela ya singita. Loko Mariya a n’wi vona u dzunise Yehovha kutani a kombisa leswaku u rhandza Rito ra Xikwembu. U tshahe marito lawa Hana a ma vuleke exikhongelweni xakwe eka 1 Samuwele ndzima 2 a tlhela a katsa ni marito lama nga eka tibuku tin’wana leti nga eMatsalweni ya Xiheveru. Ndlela leyi a a ma tiva ha yona Matsalwa yi kombisa leswaku a a swi fanelekela ku va manana la tinyiketeleke ni la chavaka Xikwembu. A a ta tirhisana na Yosefa eku leteleni ka n’wana wa yena hi tlhelo ra moya.—Genesa 30:13; 1 Samuwele 2:1-10; Malakiya 3:12; Luka 1:46-55.

Mariya a a ri ni ripfumelo leri tiyeke eka n’wana wakwe tanihi Mesiya, naswona ku fa ka Yesu a ku ri tsanisanga. Endzhakunyana ka ku pfuxiwa ka Yesu, a a ri exikarhi ka vadyondzisiwa vo tshembeka lava a va hlengeletanile leswaku va ta khongela ni vaapostola. (Mintirho 1:13, 14) U tshame a tshembekile hambileswi a a boheka ku tiyisela nhlomulo wa ku vona n’wana wakwe la rhandzekaka a fa emhandzini ya nxaniso.

Xana u nga vuyeriwa njhani eka leswi u swi dyondzeke hi vutomi bya Mariya? Xana wa ri amukela lunghelo ra ku tirhela Xikwembu ku nga khathariseki swilo leswi swi nga ku lahlekelaka loko u ri amukela? Xana wa khathala hi nkoka wa lunghelo leri namuntlha? Xana u anakanya hi leswi Yesu a swi vuleke ka ha ri emahlweni kutani u kambisisa ndlela leyi swi yelanaka ha yona ni leswi humelelaka namuntlha, ‘u anakanyisisa ha swona embilwini ya wena’? (Matewu, tindzima 24 na 25; Marka, ndzima 13; Luka, ndzima 21) Xana u tekelela Mariya hi ku ri tiva kahle Rito ra Xikwembu kutani u ri tirhisa nkarhi na nkarhi emabulwini ya wena? Xana u ta tshama u ri ni ripfumelo eka Yesu ku nga khathariseki ku karhateka loku u nga ha vaka na kona hikwalaho ka leswi u nga mulandzeri wakwe?

Matimu Ya Vamakwavo Va Yesu Ma Komba Leswaku Ku Hundzuka Swa Koteka

Swi tikomba onge vamakwavo va Yesu va kombise ripfumelo eka Yesu endzhaku ka ku fa ka  yena. Swi nga ha endleka ku ri swona swi endleke leswaku va nga vanga kona loko a fa emhandzini ya nxaniso kutani a boheka ku kombela muapostola Yohane leswaku a khathalela mana wakwe. Maxaka ya Yesu ma kombise leswaku a ma n’wi xiximi, ma kala nkarhi wun’wana ma vula leswaku Yesu “wa hlanya.” (Marka 3:21) Tanihi leswi Yesu a a ri ni swirho swa ndyangu leswi a swi nga ri vapfumeri, lava namuntlha va nga ni maxaka lama nga riki vapfumeri va nga tiyiseka leswaku Yesu wa yi twisisa ndlela leyi va titwaka ha yona loko maxaka ma va poyila hikwalaho ka ripfumelo ra vona.

Hambiswiritano, endzhaku ka ku pfuxiwa ka Yesu, swi tikomba onge vamakwavo vakwe va sungule ku kombisa ripfumelo eka yena. A va ri exikarhi ka ntlawa lowu a wu hlengeletanile eYerusalema emahlweni ka Pentekosta ya 33 C.E. naswona va khongele hi mbilu hinkwayo swin’we ni vaapostola. (Mintirho 1:14) Swi le rivaleni leswaku ku pfuxiwa evafini ka makwavo wa vona hi manana ku va susumetele ku hundzuka, va kala va va vadyondzisiwa va yena. A hi fanelanga hi lahla ntshembo malunghana ni maxaka lama nga riki vapfumeri.

Matsalwa ma kombisa leswaku Yakobo makwavo wa Yesu hi manana loyi A humeleleke eka yena hi xiviri, a a ri ni vutihlamuleri lebyikulu evandlheni ra Vukreste. U tsale papila leri huhuteriweke hi Xikwembu a ri tsalela Vakreste-kulobye, a va tsundzuxa leswaku va hlayisa ripfumelo ra vona. (Mintirho 15:6-29; 1 Vakorinto 15:7; Vagalatiya 1:18, 19; 2:9; Yakobo 1:1) Yudha, makwavo un’wana wa yena hi manana, u tsale papila leri huhuteriweke a khutaza vapfumeri-kulobye leswaku va hambeta va lwa hi matimba va lwela ripfumelo. (Yudha 1) I swa nkoka ku xiya leswaku emapapileni ya vona, Yakobo na Yudha a va kandziyisanga vuxaka bya vona na Yesu leswaku va khorwisa Vakreste-kulobye. Mawaku xikombiso lexinene xa ku titsongahata lexi hi nga xi dyondzaka eka vona!

Kutani, hi swihi swilo swin’wana leswi hi swi dyondzaka endyangwini wa ka va Yesu? Entiyisweni hi dyondza tidyondzo ta ku tinyiketela loku nga kombisiwaka hi tindlela to tanihi leti: (1) Endla ku rhandza ka Xikwembu hi ku tshembeka kutani u lwisana ni miringo hinkwayo leyi vangiwaka hi ku endla sweswo. (2) Rhangisa timhaka ta moya emahlweni, hambiloko sweswo swi vula ku titsona swo karhi. (3) Letela vana va wena hi ku pfumelelana ni Matsalwa. (4) U nga swi heleli mbilu swirho swa ndyangu leswi nga riki vapfumeri-kuloni. (5) U nga tibumi hi vuxaka lebyi u nga na byona ni vanhu vo karhi lava dumeke evandlheni ra Vukreste. Ina, ku dyondza hi ndyangu wa ka va Yesu swi hi susumetela ku va ni vuxaka lebyikulu na yena naswona swi endla leswaku hi swi tlangela swinene leswi Yehovha a hlawuleke ndyangu lowu tolovelekeke leswaku wu kurisa Yesu loko a ha ri ntsongo.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 4, 5]

Yosefa u teke Mariya leswaku a va nsati wakwe kutani a hlanganyela eku hetisiseni ka vuprofeta lebyi vulavulaka hi Mesiya

[Swifaniso leswi nga eka tluka 6]

Yosefa na Mariya va dyondzise vana va vona timhaka ta moya ni ku tirha

[Swifaniso leswi nga eka tluka 7]

Hambileswi va kuriseriweke endyangwini lowu rhandzaka swilo swa moya, vamakwavo va Yesu va kombise ripfumelo eka yena endzhaku ka rifu rakwe

[Swifaniso leswi nga eka tluka 8]

Yakobo na Yudha, ku nga vamakwavo va Yesu hi manana va khutaze Vakreste-kulobye