Mhaka Ya Vutomi

Hi Vuyeriwe Swinene Hi Ku Hlakulela Moya Wa Vurhumiwa

HI KU VULA KA TOM COOKE

Mpfumawulo wa swibamu wu xaxise ku rhula loku a ku ri kona hi ndzhenga wolowo. Makulu a mo na kunene loko ma hundza exikarhi ka mirhi ya le ntangeni wa hina. Xana a ku endleka yini? Endzhakunyana hi kume leswaku mfumo a wu minuriwile naswona tiko ra Uganda se a ri fumiwa hi Jenerala Idi Amin. Lembe ra kona a ku ri 1971.

XANA swi tise ku yini leswaku mina na nkatanga Ann hi rhurha endhawini yo rhula ya le Nghilandhi hi ya endhawini leyi fundzeke madzolonga ya le Afrika? Hi ntumbuluko ndzi munhu wo rhandza ku endla swilo ndzi nga susumetiwi kunene, kambe ngopfu-ngopfu xikombiso xa vatswari va mina xa ku hisekela ntirho wo chumayela timhaka ta Mfumo hi xona xi byaleke moya wa vurhumiwa eka mina.

Ndzi tsundzuka siku rin’wana leri a ri hisa ni vusokoti hi August 1946 loko vatswari va mina va endzeriwa ro sungula hi Timbhoni ta Yehovha. Va yime enyangweni va vulavurisana ni vaendzi lava vambirhi nkarhi wo leha swinene. Vaendzi lava, ku nga Fraser Bradbury na Mamie Shreve va hambe va gidela ekaya, naswona eka tin’hweti leti landzelaka, vutomi bya ndyangu wa ka hina byi cince hi ndlela yo hlamarisa.

Xikombiso Xa Vurhena Xa Vatswari Va Mina

Vatswari va mina a va hlanganyela etimhakeni to tala ta ku pfuna vanhu va ndhawu. Hi xikombiso, emahlweninyana ko va va sungula ku dyondza Bibele, yindlu ya ka hina a yi tele swifaniso swa Winston Churchill. Hi nkarhi wa nhlawulo wa tiko wa le ndzhaku ka nyimpi, kaya ra hina a ri tirhisiwa tanihi ndhawu yo khomela minhlangano ya Komiti ya Vandla ro Lwela Xikhale. Nakambe ndyangu wa ka  hina a wu tivana ni vanhu lava dumeke eka swa vukhongeri ni le tikweni. Hambileswi a ndzi ri ni malembe ya kaye ntsena enkarhini wolowo, ndzi lemuke ndlela leyi maxaka ya ka hina a ma nyangatseke ha yona loko ma xiya leswaku a hi kongome endleleni ya ku va Timbhoni ta Yehovha.

Xikombiso xa Timbhoni leti a hi hlanganyela na tona xa ku tinyiketela hi mbilu hinkwayo ti nga chavi nchumu, xi khutaze vatswari va mina leswaku va hiseka swinene entirhweni wo chumayela. Endzhakunyana Tatana u sungule ku nyikela tinkulumo hi ku tirhisa xikurisa-rito ehandle ka switolo swa le Spondon, emutini lowu a hi ake eka wona, loko hina vana hi yime erivaleni hi tlakuse timagazini ta Xihondzo xo Rindza na Xalamuka! Kambe entiyisweni loko ku ta vana lava a ndzi dyondza na vona xikolo, a ndzi navela onge misava yi ngo pfuleka yi ndzi mita.

Xikombiso xa vatswari va mina xi khutaze sesi wa mina Daphne leswaku a sungula ku phayona. Hi 1955 u ye eXikolweni xa Bibele xa Giliyadi xa Watchtower kutani a averiwa ku ya va murhumiwa eJapani. * Kambe Zoe, ku nga ndzisana ya mina ya xisati, u tshike ku tirhela Yehovha.

Hi nkarhi lowu fanaka, ndzi hetise xikolo hi ku dyondzela vutshila bya swifaniso. Enkarhini wolowo, mphikamakaneta leyikulu exikarhi ka swichudeni-kulorhi a ku ri ku sindzisiwa ku ya evusocheni. Loko ndzi va byela leswaku ripfalo ra mina a ri ndzi pfumeleli ku hlanganyela enyimpini, vona a va anakanya leswaku ndza va vungunya. Mhaka leyi yi ndzi pfulele tindlela to tala to vulavurisana ni swichudeni swin’wana hi Bibele. Endzhakunyana ndzi kume xigwevo xa ku tshama tin’hweti ta 12 ekhotsweni hileswi ndzi aleke ku ya evusocheni. Xin’wana xa swichudeni swa le kholichi ya swa vutshila lexi tsakeleke rungula ra Bibele xi ve nsati wa mina endzhaku ka nkarhi. Kambe mi nge Ann a hlamusela leswaku yena u wu dyondze njhani ntiyiso.

Ndlela Leyi Ann A Kumeke Ntiyiso Ha Yona

“Eka hina a ku nga ngheniwi kereke, kutani a ndzi khuvuriwanga ekerekeni. Kambe a ndzi swi tsakela ngopfu ku vulavula hi vukhongeri, kutani a ndzi ya ekerekeni yin’wana ni yin’wana leyi vanghana va mina a va nghena yona. Lexi endleke leswaku ndzi lava ku tiva swo tala hi Bibele i mabulo yo hisa lawa ndzi ma tweke loko Tom ni Mbhoni yin’wana va vulavula ni swichudeni swin’wana ekholichi. Loko Tom ni Mbhoni leyin’wana va yisiwe ekhotsweni hileswi va aleke ku ya evusocheni, ndzi sale ndzi yime tindleve.

“Ndzi hambete ndzi tsalelana na Tom loko a ri ekhotsweni, naswona ku tsakela ka mina Bibele ku kurile. Loko ndzi rhurhele eLondon leswaku ndzi yisa tidyondzo ta mina emahlweni, ndzi pfumele ku dyondza Bibele na Muriel Albrecht. Muriel u tshame a va murhumiwa le Estonia, naswona yena ni mana wakwe a va ri xikhutazo lexikulu eka mina. Endzhaku ka mavhiki ma nga ri mangani, ndzi sungule ku ya eminhlanganweni ndzi tlhela ndzi ya yima ehandle ka Xitichi xa Victoria ndzi fambisa timagazini ta Xihondzo xo Rindza na Xalamuka!

“A ndzi hlanganyela eVandlheni ra Southwark edzongeni wa London. A ri ri vandlha ra vamakwerhu va moya lava davukeke ematikweni yo hambana-hambana, lava vunyingi bya vona a byi swerile. Hambileswi a va nga ndzi tivi, va ndzi amukele onge hiloko ndzi ri un’wana wa vona. Rirhandzu ra vandlha rero hi rona ri ndzi tiyisekiseke hakunene leswaku a ndzi kume ntiyiso, kutani ndzi khuvuriwile hi 1960.”

Tipakani Leti Fanaka eHansi Ka Swiyimo Swo Hambana

Mina na Ann hi tekanile endzhaku hi 1960, naswona a hi ri ni pakani ya ku nghenela ntirho wa  vurhumiwa. Kambe swiyimo swa hina swi cincile loko hi kuma leswaku a hi ta va ni n’wana. Endzhaku ka ku velekiwa ka n’wana wa hina Sara, mina na Ann a ha ha swi navela ku ya tirha etikweni leri nga ni xilaveko lexikulu xa vahuweleri va Mfumo. Ndzi kombele ntirho ematikweni yo hlayanyana, kutani eku heteleleni, hi May 1966, ndzi kume papila ro huma eka Ndzawulo ya Dyondzo ya le Uganda, leri a ri tiyisekisa leswaku ndzi thoriwile. Kambe hi nkarhi wolowo Ann a a ta kuma n’wana wa vumbirhi. Van’wana a va nga yi twisisi kahle mianakanyo ya hina ya ku rhurha. Hi vulavurisane ni dokodela wa hina, kutani a ku: “Loko mi famba hakunene, mi fanele mi suka nsati wa wena a nga si hlanganisa tin’hweti ta nkombo a tikile.” Kutani hi hatlise hi khandziya xihaha-mpfhuka hi kongoma eUganda. Hikwalaho, vatswari va hina va vone n’wana wa hina wa vumbirhi Rachel loko se a ri ni malembe mambirhi. Leswi se hi nga ni vatukulu, hi kona hi swi vonaka kahle leswaku vatswari va hina lava rhandzekaka a va ri ni moya wa ku pfumela ku kayela swilo leswinene.

Loko hi fika eUganda hi 1966 hi kume xiyimo xi tsakisa tlhelo xi nga tsakisi. Loko hi xika eka xihaha-mpfhuka, hi hatle hi tsakisiwa hi mihlovo ya swilo leswi hi rhendzeleke. Mihlovo ya kona a yi tlhava swinene. Kaya ra hina ro sungula a ri ri ekusuhi ni xidorobana xa Iganga, lexi nga empfhukeni lowu endlaka tikhilomitara ta 50 ku suka eka xona u ya eJinja, ku nga doroba leri nga laha Nambu wa Nayili wu sungulaka kona. Timbhoni leti a ti ri kusuhi ni le ka hina a ku ri ntlawa lowutsongo lowu a wu ri eJinja. Ntlawa wolowo a wu khathaleriwa hi Gilbert na Joan va ka Walters kun’we na Stephen na Barbara va ka Hardy, lava hinkwavo a va ri varhumiwa. Ndzi endle xikombelo xa ku ya tirhela eJinja leswaku hi ta kota ku pfuna ntlawa lowu hi ndlela yo antswa. Endzhakunyana ka ku velekiwa ka Rachel, hi rhurhele eJinja. Swi hi tsakisile ku fika hi tirha ni ntlawa lowutsongo wa Timbhoni leti tshembekaka lowu kuleke wu va vandlha ra vumbirhi eUganda.

Ku Tirha Tanihi Ndyangu eNsin’wini Ya Le Tikweni Rimbe

Mina na Ann hi vona hi hlawule ndhawu leyinene yo kurisela ndyangu wa hina eka yona. Hi tsakele ku tirha ni varhumiwa vo huma ematikweni yo hambana-hambana ni ku pfuna vandlha lera ha ku simekiwaka leswaku ri kula. A hi swi tsakela swinene ku hungasa ni vamakwerhu va le Uganda, lava a va tala ku hi endzela ekaya. Stanley na Esinala Makumba a va ri xikhutazo lexikulu eka hina.

Laha a hi tshama kona a ku ri na swiharhi swo tala swa mixaka-xaka. Timpfuvu a ti huma eNambyeni wa Nayili nivusiku ti ta ekusuhi swinene ni yindlu ya hina. A ndzi yi rivali nhlarhu yo leha timitara ta tsevu leyi a yi tshama entangeni wa hina. Minkarhi yin’wana a hi teka riendzo hi ya vona swiharhi emintangeni, laha tinghala ni swivandzana swin’wana a swi famba-famba hi ku ntshunxeka.

Ensin’wini a hi hlamarisa vanhu, tanihi leswi a va nga si tshama va vona preme ya n’wana. Loko hi ri karhi hi famba hi yindlu ni yindlu, hakanyingi a  hi tshama hi pomeriwe hi vana lavatsongo. Vanhu a va hi languta hi ndlela yo kombisa xichavo kutani va khoma-khoma n’wana wa mulungu. Ku chumayela a swi tsakisa hikuva vanhu va kona a va ri ni musa swinene. A hi anakanya leswaku hinkwavo ka vona va ta amukela ntiyiso, tanihi leswi a swi olova ngopfu ku sungula tidyondzo ta Bibele. Hambiswiritano, vo tala a swi va tikela ku tshika mikhuva leyi lwisanaka ni Matsalwa. Kambe vunyingi byi amukele milawu leyi tlakukeke ya Bibele malunghana ni mahanyelo, kutani vandlha ri ya ri kula. Hi 1968 ku boxiwe ndzima leyikulu loko hi va ni nhlengeletano yo sungula ya xifundzha eJinja. Hi tsake ngopfu loko hi vona van’wana lava a hi dyondza na vona Bibele va khuvuriwa eNambyeni wa Nayili. Kambe ku rhula loku a hi ri na kona a ku ri kusuhi ni ku xaxa.

Ku Yirisiwa Ku Ringe Ripfumelo Ni Matimba Ya Hina

Hi 1971, Jenerala Idi Amin u vutle mfumo. Ku ve ni hasahasa leyikulu eJinja, naswona swilo leswi hlamuseriweke eku sunguleni ka xihloko lexi swi endleke loko hi ri karhi hi nwa tiya entangeni wa hina. Eka malembe mambirhi lama landzeleke, ku hlongoriwe vanhu vo tala lava davukeke le Asia. Vanhu vo tala va le matikweni ya le handle va fambe hi ku tirhandzela, kutani xiyimo xi sale xi tika swinene eswikolweni ni le tindhawini ta vutshunguri. Xikan’we-kan’we ku ve ni xitiviso lexi tsemaka-nhlana xa leswaku Timbhoni ta Yehovha ti yirisiwile. Hi ku anakanyela vuhlayiseki bya hina, Ndzawulo ya Dyondzo yi hi rhurhisele entsindza wa tiko, ku nga Kampala. Sweswo swi hi pfune hi matlhelo mambirhi. Le Kampala a hi nga tiviwi ngopfu, kutani a hi famba-famba hi ku ntshunxeka. Nakambe a ku ri ni ntirho lowukulu evandlheni ni le nsin’wini lowu a hi fanele hi wu endla.

Brian na Marion Wallace kun’we ni vana va vona vambirhi a va ri exiyin’weni xo fana ni xa hina, kutani na vona va endle xiboho xa ku tshama eUganda. Hi swi tsakele ngopfu ku va na vona hi tlhela hi tirha swin’we eVandlheni ra Kampala hi nkarhi wolowo wo tika. Timhaka leti hi tshameke hi ti hlaya malunghana ni vamakwerhu lava ntirho wa vona wu yirisiweke ematikweni man’wana ti hi khutaze swinene enkarhini wolowo. A hi hlangana hi ri mintlawanyana, naswona kan’we hi n’hweti a hi khoma minhlangano leyikulunyana eNtangeni wa Swimilana wa le Entebbe, hi endla onge hi le xinkhubyanini. Vana va hina a va swi tsakela ngopfu sweswo.

Ntirho wo chumayela a hi wu endla hi vuxiyaxiya lebyikulu. Valungu a va ta hatla va vonaka loko va endzela makaya ya le Uganda. Kutani a hi chumayela eswitolo, etifleteni ni le tindhawini tin’wana leti a ti ri vutshamo bya swichudeni. Ndlela yin’wana leyi a ndzi yi tirhisa loko ndzi chumayela eswitolo a ku ri ku lava ku xava nchumu lowu a  ndzi swi tiva leswaku a wu kona, wo tanihi chukele kumbe rhayisi. Loko muxavisi a kombisa ku karhateka hi leswi endlekaka etikweni, a ndzi namba ndzi n’wi byela rungula ra Mfumo. Ndlela leyi a yi tirha kahle. Hakanyingi loko ndzi huma exitolo a ndzi va ndzi veke xisekelo xa riendzo ro vuyela ndzi tlhela ndzi longeriwa timbuva ta swakudya leswi a swi kala etikweni.

Hi nkarhi lowu fanaka, hinkwako-nkwako a hi rhendzeriwa hi ritshwa ra madzolonga. Hikwalaho ka leswi tiko ra Uganda ni ra Britain a ma sungula ku tshwukiselana mahlo, valawuri va ale ku pfuxeta ntwanano wa ku thoriwa ka mina. Kutani hi 1974, endzhaku ko heta malembe ya nhungu eUganda, ku fike nkarhi wa ku lela vamakwerhu hi mabibi ya mbilu kutani hi va siya. Kambe moya wa hina wa vurhumiwa a wu helanga.

Hi Ya eNew Guinea

Hi January 1975, hi tirhise lunghelo leri pfulekeke ra ku ya tirha ePapua New Guinea. Xisweswo ku sungule malembe ya nhungu lawa hi ma heteke hi ri karhi hi tsakela ku tirha endhawini leyi ya le Pacific. A hi tiphina hi ku va swin’we ni vamakwerhu ni ku hlanganyela entirhweni wa nsimu.

Loko ndyangu wa hina wu ehleketa hi Papua New Guinea emianakanyweni ku fika nkarhi wa tidrama—ina, tidrama ta Bibele. Lembe na lembe a hi hlanganyela eku lunghiseleleni ka tidrama ta ntsombano wa muganga, naswona a hi swi tsakela swinene! A hi tolovelane ni mindyangu yo tala leyi rhangisaka timhaka ta moya, naswona sweswo swi ve mpfuno lowukulu eka vana va hina. Mativula ya hina Sara, u tekiwe hi phayona ro hlawuleka, Ray Smith, naswona havambirhi va ve maphayona yo hlawuleka ekusuhi ni ndzilakana wa Irian Jaya (laha sweswi ku nga Papua, exifundzheni xa Indonesia). Emutini wa le ndhawini yoleyo a va ri ni yindlu ya mabyanyi, naswona Sara u vula leswaku u kume vuleteri lebyinene ngopfu enkarhini lowu a wu heteke a ri exiavelweni xexo.

Ku Fambisana Ni Swiyimo Leswi Cincaka

Enkarhini wolowo vatswari va mina se a va lava nkhathalelo lowu engetelekeke. Ematshan’weni yo lava leswaku hi tlhelela eNghilandhi, vatswari va mina va tsakele ku ta tshama na hina, kutani hinkwerhu hi rhurhele eAustralia hi 1983. Nakambe va tshame nkarhinyana na sesi wa mina Daphne loyi a a ha ri eJapani. Loko vatswari va mina va file, mina na Ann hi nghenele ntirho wa vuphayona bya nkarhi hinkwawo, naswona sweswo swi endle leswaku hi kuma lunghelo leri ndzi kumeke ri tlhontlha swinene.

A hi nga si heta nkarhi wo leha entirhweni wa vuphayona loko hi averiwa ntirho wo endzela mavandlha. Ku sukela loko ndza ha ri ntsongo, ku endzeriwa hi mulanguteri wa xifundzha a ku ri xiendlakalo xo hlawuleka eka mina. Kutani na mina se a ndzi ri mulanguteri wa xifundzha. Ntirho wo endzela mavandlha a wu ri ntirho lowu tlhontlhaka eka swiavelo hinkwaswo leswi hi veke na swona evuton’wini bya hina ku fikela enkarhini wolowo, kambe nkarhi na nkarhi Yehovha u hi pfune hi tindlela leti hi nga si tshamaka hi ti vona.

Loko Makwerhu Theodore Jaracz a ta eAustralia hi 1990, hi n’wi vutisile malunghana ni loko malembe ya hina ma ta hi pfumelela ku nghenela ntirho wa nkarhi hinkwawo entsungeni. U hlamule a ku: “Swi nga va njhani loko mi ya eSwihlaleni swa Solomon?” Kutani eku heteleleni, loko mina na Ann hi ri ni malembe ya va-50 hi vukhale, hi ye laha hi veke ni xiavelo xo sungula xa ximfumo xa ntirho wa vurhumiwa.

Ku Tirha “eSwihlengeni Swa Ntsako”

Swihlala swa Solomon swi vuriwa Swihlenge swa Ntsako, naswona hi tiphinile hakunene hi ku  tirha kona ku tlula khume ra malembe lama hundzeke. Mina na Ann hi vone musa lowukulu wa vamakwerhu va le Swihlaleni swa Solomon loko ndzi ri mulanguteri wa muganga. Malwandla lawa va hi kombiseke wona ma khumbe timbilu ta hina, naswona un’wana ni un’wana a a nga ndzi heleli mbilu loko ndzi ringeta ku hlamusela swilo hi ku tirhisa ririmi leri a ndzi anakanya leswaku i Xiphijini xa le Swihlaleni swa Solomon—ku nga ririmi leri nga ni marito matsongo ku tlula tindzimi hinkwato ta misava.

Loko ha ha ku fika eSwihlaleni swa Solomon, vakaneti va sungule ku ta ni vuntswaka malunghana ni Holo ya Tinhlengeletano leyi a hi yi tirhisa. Kereke ya Anglican yi mangalele Timbhoni ta Yehovha, yi vula leswaku Holo ya hina leyintshwa ya Tinhlengeletano leyi a yi ri eHoniara a yi dye xitandi xa yona. Hulumendhe yi yime na vona, kutani hi lwisane ni xiboho xa yona hi ku hundzisela xirilo xa hina eHubyeni Leyikulu. Vuyelo bya kona hi byona a byi ta kombisa loko hi fanele hi hahlula Holo ya hina leyintshwa ya Tinhlengeletano leyi rhurhelaka vanhu va 1 200.

Ku kale ku hela vhiki ka ha vulavuriwa hi mhaka leyi ehubyeni. Gqweta leri a ri lwisana na hina ri pfange no mila makatla loko ri ri karhi ri hlamusela swihehlo leswi a hi hehliwa ha swona. Kutani Makwerhu Warren Cathcart wa le New Zealand, loyi a a ri gqweta ra hina, u jikijele hi tinhlamulo leti kanetaka swihehlo hinkwaswo leswi a hi hehliwa ha swona. Hi Ravuntlhanu, mhaka leyi ya le hubyeni se a yi twale ni le kule, kutani kamara ra huvo a ri tele vanhu va mavito evukhongerini, vatirhela-mfumo ni Vakreste-kulorhi. Ndzi tsundzuka xihoxo lexi a xi tsariwe eka nongonoko wa milandzu ya le hubyeni. A xi ku: “Hulumendhe ya Swihlala swa Solomon na Kereke ya Melanesia swi langutana na Yehovha.” Hi hina hi hluleke.

Kambe ku rhula ka Swihlenge swa Ntsako a ku nga ta tlhaveriwa hi dyambu. Mina na Ann hi tlhele hi tikuma hi ri exikarhi ka hasahasa leyikulu loko masocha ma ringeta ku minula mfumo. Ku vengana ka tinxaka ku pfuxe nyimpi ya xin’wana-manana. Hi June 5, 2000, mfumo wu minuriwile ivi ntsindza wa tiko wu lawuriwa hi masocha lama hlomeke. Ku hele mavhiki yo hlaya Holo ya hina ya Tinhlengeletano yi ri ndhawu yo rhurhela vanhu lava balekeke emakaya ya vona. Valawuri va hlamale ngopfu loko va vona leswaku Vakreste-kulorhi va tinxaka leti lwaka a va tshama tanihi ndyangu lowu nga ni ku rhula eHolweni ya Tinhlengeletano. Sweswo swi nyikele vumbhoni lebyinene eka van’wana!

Hambi ku ri masocha a ma xixima xiyimo xa Timbhoni ta Yehovha xa ku nga yimi na munhu eka mintlawa leyi lwaka. Sweswo swi hi pfulele ndlela ya ku kota ku kombela ndhuna yin’wana ya masocha leswaku yi pfumelela lori leyi rhwaleke minkandziyiso ni swilo swin’wana yi ya eka ntlawa lowutsongo wa vamakwerhu lava a va ri endhawini leyi a yi lawuriwa hi masocha ya valala. Loko hi kuma mindyangu leyi a ku hundze tin’hweti hi hambane na yona, hinkwerhu ka hina hi sungule ku khavaxela mihloti.

Hi Ni Swo Tala Swo Swi Nkhensa

Loko hi anakanyisisa hi leswi swi hi humeleleke entirhweni wa Yehovha, ku ni swo tala swinene leswi hi swi nkhensaka. Tanihi vatswari, hi ve ni nkateko wo vona vana va hina havumbirhi bya vona, kun’we ni vanuna va vona, Ray na John, va hambeta va tirhela Yehovha hi ku tshembeka. Va hi seketerile swinene exiavelweni xa hina xa vurhumiwa.

Eka malembe ya 12 lama hundzeke, mina na Ann hi ve ni lunghelo ra ku tirha ehofisini ya rhavi ya le Swihlaleni swa Solomon, naswona hi nkarhi wolowo, hi vone nhlayo ya vahuweleri va Mfumo eSwihlaleni swa Solomon yi kula hi mpimo lowu andzisiweke kambirhi, yi hundza eka 1 800. Ku nga ri khale ndzi kume lunghelo ra ku ya eXikolweni xa Swirho swa Komiti ya Rhavi le Patterson, eNew York. Kunene hi katekisiwe swinene evuton’wini hikwalaho ko hlakulela moya wa vurhumiwa.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

Hi siku ra mucato wa hina, hi 1960

[Xifaniso lexi nga eka tluka 24]

EUganda, Stanley na Esinala Makumba a va ri xikhutazo lexikulu endyangwini wa hina

[Xifaniso lexi nga eka tluka 24]

Sara a ri karhi a nghena endlwini ya mabyanyi ya muakelani

[Xifaniso lexi nga eka tluka 25]

A ndzi mpfampfarhuta swifaniso leswi a swi ndzi pfuna eku dyondziseni ka vanhu va le Swihlaleni swa Solomon

[Xifaniso lexi nga eka tluka 25]

Ku hlangana ni vandlha leri nga ekule ni man’wana le Swihlaleni swa Solomon

[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]

Ndyangu wa hina namuntlha