I Switshembiso Swa Mani Leswi U Nga Swi Kholwaka?

“SWITSHEMBISO swa yena a swi ri swa matimba ku fana na yena hi nkarhi wolowo; kambe swiendlo swakwe a swi ri swa hava ku fana na yena sweswi.”—King Henry the Eighth, hi William Shakespeare.

Switshembiso swa matimba leswi Shakespeare a vulavulaka ha swona a swi ri swa mufundhisi-nkulu wa le Nghilandhi, Thomas Wolsey, loyi a a ri ni nhlohlotelo lowukulu etimhakeni ta politiki eNghilandhi hi lembe-xidzana ra vu-16. Van’wana va nga pfumela leswaku marito ya Shakespeare ma tirha ni le ka switshembiso swo tala leswi va swi twaka namuntlha. Nkarhi ni nkarhi vanhu va tshembisiwa swilo swo tala kambe va hetelela va nga vonanga ku hetiseka ka swona. Kutani a swi hlamarisi leswi va kanakanaka switshembiso hinkwaswo.

Ku Hetiwa Matimba Ka Kula

Hi xikombiso, enkarhini wa nyimpi yo tsuvula ni misisi le matikweni ya Balkan hi va-1990, Huvo ya Vusirheleri ya Nhlangano wa Matiko yi vule leswaku doroba ra le Bosnia leri vuriwaka Srebrenica a ri ri “ndhawu leyi hlayisekeke.” Xexo xi twale xi ri xitiyisekiso lexi nga kanakanisiki xa matiko lama nga swirho swa nhlangano lowu. Mamoslem ya magidi lama balekeleke eSrebrenica a ma anakanya tano. Kambe eku heteleleni switshembiso swa ndhawu leyi hlayisekeke swi hundzuke swa hava. (Pisalema 146:3) Hi July 1995, mavuthu lama hlaselaka ma bakanyele masocha ya Nhlangano wa Matiko etlhelo, kutani ma dumela doroba leri. Ku nyamalale Mamoslem yo tlula 6 000 naswona ku dlayiwe vaaki va Mamoslem va kwalomu ka 1 200.

Switshembiso swi tshoviwa hi tindlela to tala evuton’wini. Vanhu va titwa va kanganyisiwa hi “swinavetisi swo tala swa mavunwa” leswi va hlanganaka na swona hi xitalo namuntlha. Va hetiwe matimba hi “switshembiso leswi tshoviweke hi van’watipolitiki vo tala swinene lava a va lava ku vhoteriwa.” (The New Encyclopædia Britannica, Vholumo 15, tluka 37) Varhangeri lava tshembiwaka va vukhongeri lava tshembisaka ku khathalela mintlhambi ya vona va tlanga hi yona hi ndlela yo biha swinene. Hambi ku ri emintirhweni ya dyondzo ni ya vutshunguri—leyi ku languteriweke leswaku yi endliwa hi moya wa ku twela van’wana ni wa ku khathala ha vona—van’wana va tionhele vito hi ku dyelela kumbe hambi ku ri ku dlaya lava va va khathalelaka. A swi hlamarisi leswi Bibele yi hi tsundzuxaka leswaku hi nga pfumeli rito rin’wana ni rin’wana.—Swivuriso 14:15.

 Switshembiso Leswi Hetisisiwaka

Ina, vanhu vo tala va xi hetisisa xitshembiso xa vona, hambiloko minkarhi yin’wana va sala va lahlekeriwile swinene. (Pisalema 15:4) Leswi va swi vuleke va swi hetisisa. Van’wana va swi lava hi mbilu hinkwayo ku hlayisa switshembiso leswi va swi endleke hi ku tiyimisela lokukulu. Va swi rhandza hi mbilu hinkwayo ku endla leswi va swi tshembiseke, kambe a va swi koti. Swiyimo swi nga xaxisa ni makungu lama endliweke hi vurhon’wana lebyikulu.—Eklesiasta 9:11.

Ku nga khathariseki xivangelo xa kona, ntiyiso hileswaku vanhu vo tala a swi va oloveli ku kholwa switshembiso swa mani na mani. Hikwalaho ku tlakuka xivutiso lexi nge: Xana swi kona switshembiso leswi hi nga swi kholwaka? Ina, swi kona. Hi nga kholwa switshembiso leswi kumekaka eRitweni ra Xikwembu, ku nga Bibele. Ha yini u nga kambisisi leswi xihloko lexi landzelaka xi vulaka swona emhakeni leyi? U nga fikelela xiboho lexi fikeleriweke hi vanhu va timiliyoni xa leswaku hakunene hi nga swi kholwa switshembiso swa Xikwembu.

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 3]

AP Photo/Amel Emric