Vuxongi Bya Ntumbuluko Wa Yehovha

“Mirhi Ya Yehovha Ya Eneriseka”

XANA u tshama u yima exikarhi ka swihlahla loko miseve ya dyambu yi nyokovela exikarhi ka mirhi yo leha? Xana u wu twile mpfumawulo wa yona loko matluka ya yona ma biwa hi rimoyana?—Esaya 7:2.

Etindhawini tin’wana ta misava hi nkarhi wo karhi wa lembe, matluka ya mirhi yin’wana ma hundzuka ma va yo tshwuka, ya xilamula, ya xitshopana ni mihlovo yin’wana. U nga kala u anakanya leswaku ku tshwa nhova! Sweswo swi fambisana kahle ni marito lama nge: “Khanani n’wina tintshava, hi ku huwelela ka ku tsaka, wena khwati na n’wina mirhi leyi nga eka rona!”—Esaya 44:23. *

Xiphemu xa kwalomu ka n’we-xa-nharhu xa Misava xi funengetiwe hi swihlahla. Swihlahla ni vutomi lebyi nga eka swona swi dzunisa Muvumbi wa swona Yehovha Xikwembu hi ndlela yo hlamarisa. Mupisalema la huhuteriweke u yimbelele a ku: “Dzunisani Yehovha . . . n’wina mirhi leyi vekaka mihandzu ni mikedari hinkwayo.”—Pisalema 148:7-9.

Buku leyi nge The Trees Around Us yi ri: “Mirhi yi enerisa swilaveko swa munhu swa nyama kun’we ni ku navela ka yena ku vona swilo swo xonga.” Swihlahla swi sirhelela mati yo tenga lawa vanhu va ma lavaka, naswona swa ma hlayisa swi tlhela swi ma fuwisa. Nakambe mirhi yi tengisa moya. Hikwalaho ka fambiselo leri hlamarisaka ra fotosintesisi, tisele ta matluka ti hundzula khaboni-dayokisayidi, mati, timinerali ni miseve ya dyambu ti swi endla swakudya ni okisijini.

Swihlahla swi xongile swinene naswona swi endliwe hi ndlela yo hlamarisa. Mirhi leyikulu hakanyingi hi yona yi kurisaka vuxongi bya swihlahla. Etlhelo ka yona ku mila mimpfimba-mati, nkuxu, mixotse, swijanani ni mintsembyani yo tala swinene. Swimilana swo tano swi titshege hi mirhi, swi mila endzhutini wa yona ni ku tswonga ndzhongo lowu vangiwaka hi yona.

Eka swihlahla swin’wana leswi dzudzaka matluka, ku nga wa matluka yo fika eka 25 wa timiliyoni eka hekitara yin’wana ni yin’wana exikarhi ka lembe. Xana ku endleka yini hi matluka lawa? Hi ku famba ka nkarhi, switsotswana, furhe, swivungu ni swilo swin’wana swi borisa matluka lawa hinkwawo ma hundzuka quva, ku nga nchumu lowu lavekaka swinene eku noniseni ka misava. Ina, a ku na nchumu lexi lahlekaka loko swilo sweswo swi lunghiselela misava leswaku yi humesa swimilana leswintshwa.

Ehansi ka matluka lama feke ya swihlahla, misava yi va yi tele swilo leswi hanyaka. Hi ku ya hi buku leyi nge The Forest, “ku nga kumiwa swilo leswi hanyaka swo fika ni le ka 1 350 . . . eka 30 wa swikwere sentimitara endhawini leyi enteke 2,5 wa tisentimitara, naswona sweswo a swi katsi tibiliyoni ta swilo leswi voniwaka hi makhiroskopu emisaveni leyi tataka xandla ntsena.” Nakambe swihlahla swi tele swikokovi, tinyenyana, switsotswana ni swihadyana. Xana i mani la lulameriwaka hi ku dzunisiwa hikwalaho ka swilo sweswo swo xonga hi ku hambana-hambana ka swona? Hilaha ku faneleke, Muvumbi wa swona u ri: “Xiharhi xin’wana ni xin’wana xa le khwatini i xa mina, swiharhi leswi nga ehenhla ka tintshava ta 1 000.”—Pisalema 50:10.

Swiharhi swin’wana swi vumbiwe swi ri ni vuswikoti lebyi hlamarisaka bya ku humula hi vuxika, kutani swi pona xirhami lexikulu ni ku heta nkarhi wo leha swi nga dyi nchumu. Kambe swiharhi swin’wana a swi endli tano. Hambi ku ri exikarhi ka vuxika, u nga vona ntlhambi wa timhofu wu ri karhi wu tlula-tlula enhoveni. Timhofu a ti humuli hi vuxika naswona a ti tihlayiseli swakudya, kambe ti dya swirhabyana swo tsakama ni mahluke, hilaha u swi vonaka hakona eka xifaniso lexi xi nga tekiwa eJarimani.

 Matsalwa ma vulavula ngopfu hi swimilana. Hi ku ya hi xiviko xin’wana, Bibele yi vulavula hi swimilana swo hlawuleka leswi lavaka ku va 130, ku katsa ni mixaka ya mirhi ya kwalomu ka 30. Loko a vulavula hi nkoka wa xiviko xexo, Michael Zohary loyi a nga mutivi wa swimilana u te: “Hambi ku ri etibukwini leti tolovelekeke ta vanhu, munhu a nga kumi tinhlamuselo to tala ta swimilana swo hambana-hambana ku fana ni le Bibeleni.”

Mirhi ni swihlahla i tinyiko to hlawuleka leti humaka eka Muvumbi la nga ni rirhandzu. Loko u hete nkarhi wo karhi enhoveni, a swi kanakanisi leswaku u ta pfumelelana ni marito ya mupisalema lama nge: “Mirhi ya Yehovha ya eneriseka, mikedari ya Lebanoni leyi a yi byaleke, laha tinyenyana ti akaka swisaka kona.”—Pisalema 104:16, 17.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Bokisi/Swifaniso leswi nga eka tluka 9]

Wun’wana wa mirhi ya mihandzu leyi hlamarisaka swinene le Vuxa Xikarhi i murhi wa almondi. Loko lembe ri sungula hi wona wu rhangaka wu xalamuka hileswi wu hlukaka exikarhi ka mirhi leyo tala. Vaheveru va khale a va vula leswaku murhi wa almondi i mathwarivona, hileswi wu hatlisaka wu humesa swiluva. Murhi lowu wu vonaka wu xalamuka evurhongweni hakunene hikwalaho ka swiluva swa wona swa pinki kumbe swo basa.—Eklesiasta 12:5.

Eka mixaka ya kwalomu ka 9 000 ya tinyenyana leti tiviwaka, ku vuriwa leswaku mixaka ya kwalomu ka 5 000 ya tinyenyana teto yi kota ku yimbelela. Tinsimu ta tinyenyana teto ti siya ngulumelo wa miloti yo hambana eswihlahleni leswi nga ni ku rhula. (Pisalema 104:12) Hi xikombiso, xindzingiri xi kota ku yimbelela miloti ya ntsako. Tingonhavarimi leti titshandzaka, to tanihi leyi kombisiweke laha, i swinyenyana leswitsongo leswi kotaka ku yimbelela ni leswi nga ni mihlovo yo saseka yo kwalala, ya xitshopana ni ya rihlaza ro vonikela.—Pisalema 148:1, 10.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 9]

Swihlahla swa le Normandy, eFurwa