Mhaka Ya Vutomi

Yehovha U Ndzi Kombe Musa Wa Rirhandzu Ni Nkhathalelo Wa Yena

HI KU VULA KA FAY KING

Vatswari va mina a va ri vanhu va musa, kambe ku fana ni vanhu van’wana vo tala, a va nga lavi ku twa nchumu hi vukhongeri. Manana a a tala ku vula a ku: “Ku fanele ku ri ni Xikwembu, hikuva loko xi nga ri kona, i mani la endleke swiluva ni mirhi?” Kambe a a helela kwalaho loko swi ta emhakeni ya vukhongeri.

TATANA u fe hi 1939 loko ndzi ri ni malembe ya 11 hi vukhale, kutani mina na manana hi ye hi ya tshama eStockport, edzongeni wa Manchester le Nghilandhi. Hambileswi a ndzi nga tivi nchumu hi Bibele, a ndzi yi xixima naswona a ndzi swi navela ku tiva swo tala hi Muvumbi wa mina. Kutani ndzi ye eKerekeni ya Nghilandhi hikuva a ndzi lava ku tiva leswi yi swi dyondzisaka.

Minhlangano ya kona a yi nga vuli nchumu eka mina kambe loko ku hlayiwa Tievhangeli, marito lama vuriweke hi Yesu ma ndzi khorwisile hi ndlela yo karhi leswaku Bibele yi fanele yi vula ntiyiso. Loko ndzi anakanyisisa hi swona, ndza tivutisa leswaku ha yini a ndzi nga ri na mhaka ni ku hlaya Bibele. Swi tsandze niloko hi ku famba ka nkarhi munghana un’wana wa hina a ndzi nyike “Testamente Leyintshwa,” leyi a yi hundzuluxeriwe hi ririmi ra manguva lawa, a ndzi kalanga ndzi yi hlaya.

Ku tlhekeka ka Nyimpi ya le Korea hi 1950 ku endle leswaku ndzi sungula ku dya marhambu ya nhloko. Lexi a ndzi tivutisa xona hileswaku xana nyimpi leyi a yi ta va yikulu ku fana ni Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava? Loko yo va yikulu, xana a ndzi ta xi yingisa njhani xileriso xa Yesu xa leswaku ndzi rhandza valala va mina? Nilokoswiritano, xana a ndzi ta khondla mavoko ndzi tshika vanhu va hlasela tiko ra rikwerhu? Phela loko ndzo va tshika, a swi ta va erivaleni leswaku a ndzi na mhaka na rona. Hambileswi a ndzi pfilunganyekile, a ndzi khorwisekile leswaku tinhlamulo ta swivutiso  swa mina hinkwaswo ti kona eBibeleni kambe a ndzi nga tivi leswaku ndzi ta ti kumisa ku yini nileswaku ti le kwihi.

Ku Lavisisa Ntiyiso eAustralia

Hi 1954 mina na manana hi endle xiboho xo rhurhela eAustralia, laha sesi wa mina Jean, a a tshama kona. Endzhakunyana ka malembe ma nga ri mangani, Jean u ndzi byele leswaku u kombele Timbhoni ta Yehovha leswaku ti ndzi endzela hikuva a a tiva leswaku ndzi rhandza Bibele naswona ndzi ya ekerekeni. A a lava ku tiva leswaku ndzi ri yini ha tona. U ndzi chululele xifuva xa yena a ku: “A ndzi tivi loko tinhlamuselo ta tona ti ri ntiyiso kumbe ku nga ri wona kambe ti hambane ni tikereke letin’wana hi leswi ti kotaka ku hlamusela leswi ti swi vulaka.”

Mpatswa lowu wu ndzi endzeleke, ku nga Bill na Linda va ka Schneider a va tsakisa swinene. A va landza malembe ya va-70 hi vukhale naswona a ku ri khale va ri Timbhoni. Va tshame va tirha exitichini xa xiya-ni-moya xa Timbhoni ta Yehovha eAdelaide kutani loko ntirho wu yirisiwa eAustralia hi nkarhi wa Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava, va sungule ku va vavuri va evhangeli va nkarhi hinkwawo. Kambe, hambileswi Bill na Linda a va ringeta ku ndzi pfuna, a ndzi ri karhi ndzi kambisisa tikereke tin’wana.

Mutirhi-kulorhi u fambe na mina enhlanganweni wa mufundhisi wa kereke ya protestente la vuriwaka Billy Graham, kutani loko nhlangano wu herile, mina ni van’wana hi hlangane ni mufundhisi loyi, kutani a vula leswaku hi nga n’wi vutisa swivutiso loko hi ri na swona. Ndzi n’wi vutise lexi a xa ha ndzi tsona vurhongo, lexi nge: “Swi tisa ku yini leswaku munhu a tivula Mukreste ni leswaku u rhandza valala va yena kambe hi hala tlhelo a ri ni xivindzi xo ya va dlaya enyimpini?” Hiloko ntlawa hinkwawo wu yima hi ra mina—swi le rivaleni leswaku na wona a wu ri karhi wu tivutisa xivutiso lexi fanaka! Endzhakunyana ka nkarhi, mufundhisi u te: “Xivutiso xexo a ndzi si kuma nhlamulo ya xona. Ndza ha ta xi dyela marhambu ya nhloko.”

Hi nkarhi wolowo, Bill na Linda a va ri karhi va ya emahlweni va ndzi dyondzela Bibele kutani ndzi khuvuriwe hi September 1958. Ndzi tibyele leswaku ndzi ta landzela xikombiso xa vadyondzisi va mina hiloko hi August haxawa xa kona, ndzi sungula ku va phayona ra nkarhi hinkwawo, ku nga muvuri wa evhangeli wa nkarhi hinkwawo. Endzhaku ka tin’hweti ta nhungu, ndzi hlawuriwe ku va phayona ro hlawuleka. A ndzi tsake ni swikunwana loko ndzi twa leswaku sesi wa mina, Jean, na yena u dyondzeriwile naswona se u khuvuriwile!

Ku Pfulekeriwa Hi Ndlela Yo Kuma Malunghelo

A ndzi ri eka rin’wana ra mavandlha ya le Sydney naswona a ndzi dyondza Bibele ni vanhu vo hlayanyana. Siku rin’wana ndzi hlangane ni khale ka mufundhisi wa Kereke ya Nghilandhi kutani ndzi n’wi vutisa leswaku kereke yi ri yini hi ku hela ka misava. Hambileswi a ndzi byeleke leswaku u hete malembe ya 50 a ri karhi a dyondzisa tidyondzo ta kereke, nhlamulo ya yena yi ndzi siye ndzi hlamarile, u te: “Mhaka yoleyo ndzi fanele ndzi ya yi handzisisa kahle hikuva vutivi bya mina bya Bibele a byi fiki eka bya Timbhoni ta Yehovha.”

Endzhakunyana ka sweswo, ku endliwe xirhambo xa lava nga tsakelaka ku ya pfuna ePakistan. Ndzi tsarisile ndzi nga swi tivi leswaku ku laveka ntsena va xinuna lava nga tekangiki ni mimpatswa leyi tekaneke, ku nga ri va xisati lava nga tekiwangiki. Swi le rivaleni leswaku vito ra mina ri rhumeriwe eyindlu-nkulu ya hina ya le Brooklyn, hikuva ku nga ri khale ndzi kume papila ri ndzi byela leswaku ku laveka mpfuno eBombay (laha sweswi ku nga Mumbai) eIndiya, loko ndzi swi lava ndzi nga ya pfuna kona. A ku ri hi 1962. Kunene ndzi yile kutani ndzi tshama eBombay tin’hweti ta 18 ndzi nga si rhurhela eAllahabad.

Hiloko ndzi nghena hansi ndzi dyondza Xihindi. Hi ntolovelo mapeletelo ni mavitanelo ya ririmi leri ra le Indiya a ma tiki ngopfu loko munhu a ri karhi a dyondza ku vulavula ririmi leri. Kambe, minkarhi yo tala vini  va miti a va ndzi heta matimba hileswi a va nga swi lavi leswaku ndzi tilumaluma hi ririmi ra vona, kambe a va lava leswaku ndzi vulavula Xinghezi! Hambiswiritano, tiko leri lerintshwa a ri ri ni mintlhontlho leyi tsakisaka ni leyi nyanyulaka naswona ndzi tiphinile hi vunakulobye bya Timbhoni leti humaka eAustralia.

Loko ndza ha ri muntshwa a ndzi anakanya hi ku tekiwa kambe loko se ndzi khuvuriwile, a ndzi khomekile entirhweni wa Yehovha lerova a ndzi nga ri na wona nkarhi wo anakanya hi vukati. Hambiswiritano, ndzi tlhele ndzi sungula ku vona xilaveko xa ku va ni munghana evuton’wini. Nilokoswiritano, a ndzi nga swi lavi ku tshika xiavelo xa mina xa le tikweni rimbe, hiloko mhaka leyi ndzi yi tivisa Yehovha ivi ndzi rivala ha yona.

Nkateko Lowu Nga Rindzeriwangiki

Hi nkarhi wolowo ntirho wa rhavi ra le Indiya a wu ri emakatleni ya Edwin Skinner. A a ri xichudeni eka ntlawa wa vunhungu wa Xikolo xa Bibele xa Giliyadi xa Watchtower hi 1946, swin’we ni vamakwerhu van’wana vo tala lava tshembekeke, lava katsaka Harold King na Stanley Jones, lava a va averiwe eChayina. * Hi 1958, Harold na Stanley a va pfaleriwe voxe ekhotsweni hileswi a va chumayela eShanghai. Loko Harold a ntshunxiwa ekhotsweni hi 1963, Edwin u n’wi tsalele papila. Harold u n’wi hlamurile loko a vuyele eHong Kong endzhaku ka loko a endzele eUnited States ni le Britain, kutani a n’wi byela leswaku u lava ku teka. U byele Edwin leswaku u khongele hi mhaka leyi loko a ri ekhotsweni naswona u vutise Edwin loko a tiva Mbhoni leyi nga vaka nsati la fanelekaka.

Le Indiya vatekani vo tala va hlanganisiwa hi munhu wo karhi naswona hakanyingi Edwin a a komberiwa leswaku ku va yena muhlanganisi, kambe minkarhi hinkwayo a a vona swi antswa ku papalata mukhuva wolowo. Hiloko a teka papila ra Harold a ri nyika Ruth McKay, loyi nuna wa yena Homer, a a ri mulanguteri wa xifundzha. Ruth u hetelele a ndzi tsalerile, a ndzi byela leswaku ku ni murhumiwa loyi se ku hundzeke malembe yo tala a ri entiyisweni naswona a a lava ku teka, kutani a ndzi vutisa loko ndzi nga ta swi tsakela ku n’wi tsalela. A nga ndzi byelanga nchumu hi makwerhu loyi hambi ku ri vito rinene!

Mhaka ya mina ya ku lava munhu wo hungasa na yena a yi ri xihundla xa mina na Yehovha ntsena, naswona eku sunguleni ndzi teriwe hi mianakanyo yo bakanya xikombelo xexo. Hambiswiritano, loko ndzi ri karhi ndzi anakanya hi yona, swi ye swi va erivaleni eka mina leswaku minkarhi yo tala Yehovha a nga hlamuli swikhongelo swa hina hi ndlela leyi hi anakanyaka leswaku u ta swi hlamula ha yona. Hiloko ndzi tsalela Ruth ndzi n’wi byela leswaku a byela makwerhu yoloye leswaku a nga ndzi tsalela kambe a nga anakanyi leswaku hi ta tekana. Papila ra vumbirhi leri Harold King a ri tsaleke u ri kongomise eka mina.

Swifaniso ni matimu ya Harold a swi tsariwe eka maphepha-hungu ni timagazini to  hambana-hambana endzhaku ka loko a ntshunxiwile ekhotsweni le Chayina. Hi nkarhi lowu, a a tiveka emisaveni hinkwayo, kambe mina ndzi tsakisiwe ngopfu hi matimu ya yena ya ku tshembeka entirhweni wa Xikwembu. Hiloko hi tsalelana tin’hweti ta ntlhanu kutani ndzi ya eHong Kong. Hi cate hi October 5, 1965.

Ha vumbirhi bya hina a hi lava ku nghenela vukati ivi hi ya emahlweni ni ntirho wa nkarhi hinkwawo naswona loko hi ri karhi hi dyuhala, hi swi vone kahle leswaku i swa nkoka ku va ni munghana. Ndzi ye ndzi n’wi rhandza swinene Harold naswona ndzi ye ndzi n’wi xixima loko ndzi vona musa ni ku anakanyela loku a a ku kombisa loko a tirhisana ni vanhu niloko ku pfa ku tlakuka swiphiqo entirhweni wa hina. Hi hete malembe ya 27 hi ri karhi hi tiphina hi vukati lebyi tsakisaka ni ku amukela mikateko yo tala leyi Yehovha a hi nyikeke yona.

Machayina i vanhu va migingiriko naswona ndza va rhandza swinene. Le Hong Kong ku vulavuriwa Xicanton, ku nga ririmi-mpambukwa ra le Chayina leri nga ni mimpfumawulo yo tala ku tlula Ximandarin, kutani swa tika ku ri dyondza. Mina na Harold hi sungule vukati bya hina ekaya ra varhumiwa erhavini ra Timbhoni ta Yehovha kutani hi tirha eswiavelweni swo hambana-hambana etikweni. Ina, a hi tsakile swinene kambe hi 1976 rihanyo ra mina ri sungule ku ndzi komba maxangu.

 Ku Tiyiselela Swiphiqo Swa Rihanyo

Ndzi hete tin’hweti to hlayanyana ndzi ri karhi ndzi mpfempfa ngati naswona mpimo wa ngati ya mina wu hungutekile swinene. A ndzi fanele ndzi endliwa vuhandzuri kambe madokodela exibedlhele ma vule leswaku a ma nge swi koti ku ndzi endla vuhandzuri loko ndzi nga pfumeli ku pomperiwa ngati hikuva ndzi nga fa hikwalaho ko pfumala ngati leyi eneleke emirini. Siku rin’wana loko madokodela ma ri karhi ma bula hi mhaka ya mina, vaongori va ringete ku ndzi sindzisa leswaku ndzi pfumela ku pomperiwa ngati, va vula leswaku a ndzi na yona mfanelo yo fa ku nga ri na xivangelo. Siku rero a ku ri na vanhu va 12 lava a va fanele va endliwa vuhandzuri, khume ra vona a va humesa makhwiri, kambe ndzi xiye leswaku a nga kona ni un’we loyi a a ri na mhaka hi leswi vavasati lava tikeke va dlayaka vana va vona.

Hiloko eku heteleleni, Harold a tsala papila leri a ri ntshunxa xibedlhele leswaku xi nge vi na nandzu loko ndzo fa, kutani madokodela ma pfumela ku endla vuhandzuri lebyi a byi laveka. Ndzi yisiwe ekamareni leri ku endliwaka vuhandzuri eka rona kutani ndzi lunghiseleriwa ku titivatiwa. Hambiswiritano, loko ndzi fanele ndzi titivatiwa, dokodela la titivataka u arile ku ndzi titivata kutani ndzi boheka ku ntshunxiwa exibedlhele.

Hiloko hi ya eka dokodela wa mavabyi ya vavasati la nga tirhiki ehansi ka xibedlhele. Loko a vona xiyimo lexi a ndzi ri eka xona, u pfumele ku ndzi endla vuhandzuri hi mali ya le hansi—ntsena loko hi nga byeli munhu leswaku u hi hakerise mali muni. Vuhandzuri bya yena byi fambe kahle—a nga tirhisanga ngati nikan’we. Enkarhini lowu, mina na Harold hi wu vone kahle musa wa rirhandzu ni nkhathalelo wa Yehovha.

Hi 1992, Harold u vabyele ku fa. Hi rhurhele erhavini kutani hi kuma nkhathalelo wa rirhandzu kona. Nkatanga la rhandzekaka u hete pfhumba rakwe ra laha misaveni hi 1993 a ri ni malembe ya 81 hi vukhale.

Ndzi Tlhelela eNghilandhi

A ndzi tiphina hi ku va xirho xa ndyangu wa Bethele ya le Hong Kong kambe a swi ya swi ndzi tikela ku tiyiselela ku hisa ni moya wo tsakama. Hiloko ndzi kuma papila leri a ndzi nga ri rindzelanga, ro huma eyindlu-nkulu ya le Brooklyn, ri lava ku tiva leswaku leswi ndzi nga tiphiniki kahle, swi nga va njhani loko ndzo rhurhela erhavini leri nga ni swilo leswi engetelekeke swo khathalela rihanyo. Kutani hi lembe ra 2000, ndzi tlhelele eNghilandhi ndzi ya tshama ni ndyangu wa Bethele ya le London. Leri ri ve lunghiselelo ra rirhandzu hakunene! Ndzi amukeriwe hi mandla mambirhi naswona ndzi swi tsakerile swinene swiavelo swa mina swo hambana-hambana, leswi a swi katsa ku pfuna ku khathalela layiburari ya le Bethele leyi nga ni tivholumo ta 2 000.

Ndzi tlhele ndzi hlanganyela ni vandlha ra Xichayina leri khomaka minhlangano ya rona eLondon, kambe laha swilo swi cincile. Masiku lawa ku tale vanhu lava humaka eChayina hi koxe ku ri ni lava humaka eHong Kong. Va vulavula Ximandarin kutani sweswo swi tisa ntlhontlho lowuntshwa entirhweni wo chumayela. Etikweni ku vikiwa leswaku ku ni vanhu vo tala lava ku dyondziwaka Bibele na vona, lava humaka eChayina, lava teke ku ta yisa dyondzo ya vona emahlweni. Va tirha hi matimba naswona va wu tlangela ntiyiso wa Bibele lowu va wu dyondzaka. Swa tsakisa ku va pfuna.

Loko ndzi titshamele ekaya ra mina lerintshwa leri rhuleke, ndzi pfa ndzi anakanya hi vutomi bya mina lebyi tsakisaka naswona ndzi hambeta ndzi hlamala tintswalo ta rirhandzu ta Yehovha. Ti fambisana ni swilo hinkwaswo leswi yelanaka ni xikongomelo xa yena, naswona a swi kali swi lava leswaku munhu a tipfinyinga leswaku a vona nkhathalelo wa yena lowu a wu kombaka un’wana ni un’wana la nga nandza wa yena. A xi kona xivangelo xa leswaku ndzi nga wu nkhensi nkhathalelo wa yena wa rirhandzu lowu a ndzi kombeke wona.—1 Petro 5:6, 7.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 24]

Loko ndza ha tirha eIndiya

[Swifaniso leswi nga eka tluka 25]

Harold King hi 1963 niloko a ri eChayina hi va-1950

[Swifaniso leswi nga eka tluka 26]

Siku leri hi cateke ha rona eHong Kong, hi October 5, 1965

[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]

Ndzi ri ni swirho swa ndyangu wa Bethele ya le Hong Kong, lava nga exikarhi i va ka Liang, lava nga exineneni i va ka Gannaway