Mhaka Ya Vutomi

Ku Eneriseka Hi Malunghiselelo Ya Xikwembu Swi Ndzi Tiyisile

HI KU VULA KA BENJAMIN IKECHUKWU OSUEKE

Endzhakunyana ka loko ndzi sungule ku hlanganyela hi xitalo evutirhelini bya Vukreste, ndzi endzele ekaya ka hina. Tatana u te loko a ndzi vona, o namba o ndzi gii, hi hembe kutani a sungula ku huwelela a ku, “Khamba leri!” U teke banga ra yena kutani a ndzi ba hi tlhelo lero pyatlalala. Hi ku hlamarisiwa hi pongo leri, vaaki van’wana va tile ekaya ka hina. Xana a ndzi yive yini? Mi nge ndzi mi hlamusela.

NDZI velekiwe hi 1930, eximutanini xa Umuariam edzonga-vuxa bya Nigeria, naswona hi mina mativula eka vana va nkombo. Ndzisana ya mina ya nhwanyana yi fe loko yi ri ni malembe ya 13 hi vukhale. Vatswari va mina a va nghena kereke ya Anglican. Tatana a a ri murimi kasi Manana a a ri ni xibindzwana xo xavisa. A a suka eximutanini xa ka hina a famba tikhilomitara ta kwalomu ka 30 a ya etimakete a ya xava thini ra mafurha ya ncindzu kutani a tlhela a vuya hi rona siku rero loko se ri perile. Kutani, hi siku leri tlhandlamaka nimixo, a a famba tikhilomitara ta kwalomu ka 40 a ya ekomponi ya ka rhalaweyi a ya xavisa mafurha wolawo. Loko o kuma mpindzulo, lowu hakanyingi a wu nga tluli rhandi yin’we, a a xava swakudya swa ndyangu kutani a tlhelela ekaya hi rona siku rero. U endle xibindzwana xexo malembe ya kwalomu ka 15 kukondza a fa hi 1950.

Ndzi sungule xikolo eximutanini xa ka hina exikolweni lexi a xi fambisiwa hi Kereke ya Anglican, kambe leswaku ndzi heta xikolo xa le hansi, ndzi boheke ku ya tshama endlwini yo hirha eka yona kwalomu ka tikhilomitara ta 35 ku suka ekaya. Leswi vatswari va mina a va nga ri na mali yo yisa dyondzo ya mina emahlweni, ndzi sungule ku lava ntirho. Eku sunguleni a ndzi tirha endlwini ya phorisa ra ka rhalaweyi le Lagos, evupela-dyambu bya Nigeria, endzhaku ka sweswo ndzi thoriwa hi mutirhela-mfumo un’wana wa le Kaduna en’walungwini wa Nigeria. Ndzi kume ntirho wa  ku va matsalana wa gqweta, le Dorobeni ra Benin, evupela-dyambu-xikarhi bya Nigeria, kutani endzhakunyana ndzi ya tirha laha ku sahiwaka kona timhandzi. Ku suka kwalaho ndzi ye eCameroon hi 1953 ndzi ya tshama ni muzala wa mina la ndzi pfuneke ku kuma ntirho endhawini leyi a ku byariwa mirhi yo humesa mafi yo endla rhaba. Hi n’hweti a ndzi hola kwalomu ka R62. Mintirho leyi a ndzi yi kuma a yi nga nyawuli kambe a ndzi enerisekile ntsendze loko ndzi kuma swakudya.

Xisiwana Xi Ava Rifuwo Ra Moya

Silvanus Okemiri, loyi a ndzi tirha na yena a a ri Mbhoni ya Yehovha. A a tirhisa nkarhi wun’wana ni wun’wana lowu pfulekaka leswaku a ndzi dyondzisa Bibele loko hi ri karhi hi tsema byanyi hi byi andlala ehenhla ka misava leswaku byi khoma ndzhongo wa mirhi ya rhaba. Hambileswi a ndzi n’wi yingisela, a ndzi endlanga nchumu hi leswi a ndzi swi twa enkarhini wolowo. Nilokoswiritano, loko muzala wa mina a twa leswaku ndzi tihlanganise ni Timbhoni, u ringete hilaha a nga kotaka hakona leswaku a ndzi tshikisa. U ndzi lemukisile a ku: “Benji, u nga n’wi endzeli Nkul. Okemiri. U pfumela eka Yehovha naswona u hanya hi rikoko ra xilondza. Un’wana ni un’wana la endlaka xinghana na yena u ta fana na yena.”

Eku sunguleni ka 1954, leswi a ndzi nga ha swi koti ku tiyisela swiyimo swo nonon’hwa swa laha a ndzi tirha kona, ndzi tlhelele ekaya. Emasikwini wolawo Kereke ya Anglican a yi tiyisanyana voko loko swi ta etimhakeni ta mahanyelo. Ndzi kule ndzi ma nyenya mahanyelo yo biha. Hambiswiritano, ku nga ri kungani ndzi nyangatsiwe hi vukanganyisi lebyi a byi ri kona exikarhi ka lava a ndzi nghena na vona kereke. Hambileswi a va vula leswaku vona va yi landzela swinene misinya ya milawu ya le Bibeleni, ndlela leyi a va hanya ha yona a yi nga fambisani ni leswi a va swi vula. (Matewu 15:8) A hi tshamela ku holova na Tatana, kutani swi hetelela swi onhe vuxaka bya hina. Hi vusiku byin’wana ndzi nambe ndzi famba ekaya ndzi nga lelanga.

Ndzi rhurhele le Omoba, ku nga komponi leyitsongo ya ka rhalaweyi. Loko ndzi fika kwalaho ndzi tlhele ndzi hlangana ni Timbhoni ta Yehovha. Priscilla Isiocha, loyi a hi huma ndhawu yin’we, u ndzi nyike xibukwana lexi nge “Mahungu Lamanene Ya Mfumo” ni lexi nge After Armageddon—God’s New World. * Ndzi swi hlaye hi mahika, ndzi khorwiseka leswaku ndzi kume ntiyiso. Ekerekeni ya ka hina a hi nga dyondzi Bibele; a hi dzika emindhavukweni ya vanhu. Hambiswiritano, tibuku ta Timbhoni a ti tshamela ku tshaha eBibeleni.

Endzhaku ka nkarhi lowu lavaka ku va n’hweti, ndzi vutise va ka Isiocha leswaku va ya rini ekerekeni ya vona. Loko ndzi ye enhlanganweni wa Timbhoni ta Yehovha ro sungula, a ndzi twisisanga nchumu. Nhloko-mhaka ya Xihondzo xo Rindza leyi a ku dyondziwa yona a yi vulavula hi nhlaselo wa ‘Gogo wa Magogo,’ lowu boxiweke ebukwini ya vuprofeta ya Ezekiyele. (Ezekiyele 38:1, 2) Marito yo tala a ndzi nga ma twisisi, kambe ndzi tsakisiwe swinene hi malwandla lawa ndzi amukeriweke ha wona lerova ndzi tibyele leswaku ndzi ta tlhelela hi Sonto leyi tlhandlamaka. Loko ndzi ya ra vumbirhi ndzi twe va vulavula hi ku chumayela. Kutani ndzi vutise Priscilla leswaku va ta ya rini eku chumayeleni. Hi Sonto ya vunharhu, ndzi fambe na vona ndzi khome Bibele leyitsongo. A ndzi nga ri na nkwama wo hoxa tibuku eka wona kumbe tibuku leti sekeriweke eBibeleni. Nilokoswiritano, ndzi ve muhuweleri wa Mfumo kutani ndzi vika loko n’hweti yi hela!

A ndzi dyondzeriwanga hi munhu Bibele, kambe nkarhi wun’wana ni wun’wana loko ndzi endzele va ka Isiocha, a ndzi kuma marito lama tiyisaka ripfumelo ni xikhutazo lexi humaka eMatsalweni ndzi tlhela ndzi kuma tibuku leti sekeriweke eBibeleni. Hi December 11, 1954, ndzi kombise ku tinyiketela ka mina eka Yehovha hi ku khuvuriwa ematini entsombanweni wa muganga le Aba. Xaka ra mina rin’wana leri a ndzi tshama na rona ndzi tlhela ndzi dyondzela ntirho eka rona, ri tshike ku ndzi phamela swakudya ni ku  ndzi letela naswona a ri ndzi hakelanga hambi ku ri sente ya mintirho leyi ndzi ri endleleke yona. Kambe a ndzi ri hlundzukelanga; a ndzi lo tsakela ntsena leswaku ndzi ni vuxaka byo hlawuleka na Xikwembu. Leswi swi ndzi chavelerile swi tlhela swi ndzi nyika ku rhula ka mianakanyo. Timbhoni ta kwalaho ti ndzi pfunile. Va ka Isiocha va ndzi nyike swakudya, kasi van’wana va ndzi lombe mali yo sungula swibindzwana. Exikarhi ka 1955, ndzi xave xikanyakanya xa khale, kutani hi March 1956, ndzi nghenela ntirho wa vuphayona bya nkarhi hinkwawo. Endzhakunyana ka kwalaho, ndzi hakele swikweleti swa mina. A ndzi nga bindzuli ngopfu eka swilo leswi a ndzi swi xavisa, kambe a ndzi swi kota ku tikhathalela. Leswi Yehovha a a ndzi nyika swona a swi ndzi enerisa.

Ku “Yiva” Tindzisana Ta Mina

Ndzi te loko ndzi tikumela ndhawu ya mina, ndzi namba ndzi anakanya hi ku pfuna tindzisana ta mina hi tlhelo ra moya. Leswi Tatana a a venga vukhongeri bya mina a tlhela a byi ehleketelela swo biha, u lwisane swinene ni xiboho xa mina xa ku va Mbhoni. Kutani, a ndzi ta ti pfuna njhani tindzisana ta mina leswaku ti dyondza ntiyiso wa Bibele? Ndzi kombele ku khathalela ndzisana ya mina Ernest, hiloko Tatana a pfumela leswaku a ta tshama na mina. Ernest u hatle a amukela ntiyiso kutani a khuvuriwa hi 1956. Ku hundzuka ka yena ku nyanyise nkaneto wa Tatana. Nilokoswiritano, ndzisana ya mina leyi se a yi tekiwile na yona yi amukele ntiyiso swin’we ni nuna wa yona. Loko ndzi lava leswaku ndzisana ya mina ya vumbirhi ya nhwanyana, ku nga Felicia, yi ta ndzi endzela loko swikolo swi pfarile, Tatana u pfumele a ri karhi a kanakana. Hi ku hatlisa Felicia na yena u khuvuriwile a va Mbhoni ya Yehovha.

Hi 1959, ndzi ye ekaya ndzi ya teka Bernice, ndzisana ya mina ya nhwanyana ya vunharhu leswaku yi ya tshama na Ernest. Hi wona nkarhi lowu Tatana a nga ndzi hlasela, a ndzi hehla hileswaku ndzi yiva vana vakwe. A nga swi twisisanga leswaku va lo tiendlela xiboho xa ku tirhela Yehovha. Tatana u hlambanyile leswaku a nge pfuki a pfumelele Bernice leswaku a famba na mina. Kambe voko ra Yehovha ri ve ni matimba, hikuva hi lembe leri tlhandlamaka, Bernice u endzele Ernest loko swikolo swi pfarile. Na yena u amukele ntiyiso kutani a khuvuriwa ku fana ni vasesi wa yena.

‘Ku Dyondza Xihundla’

Hi September 1957, ndzi sungule ku va phayona ro hlawuleka, ndzi heta kwalomu ka tiawara ta 150 entirhweni wo chumayela n’hweti yin’wana ni yin’wana. Mina na phayona-kulorhi, Sunday Irogbelachi a hi tirha nsimu leyikulu ya le Akpu-na-abuo, le Etche. Eka nhlengeletano ya hina yo sungula ya xifundzha leyi hi yi khomeke loko ha ha ri kwalaho, ku khuvuriwe vanhu va 13 lava humaka eka ntlawa wa hina. Hi tsaka swinene sweswi ku vona mavandlha ya 20 endhawini yoleyo!

Hi 1958, ndzi hlangane na Christiana Azuike, phayona ra nkarhi hinkwawo leri a ri hlanganyela eVandlheni ra Aba East. A ndzi tsakela ndlela leyi a a hiseka ha yona, kutani hi December wa lembe rolero hi tekanile. Eku sunguleni ka 1959, ndzi hlawuriwe ku va mulanguteri la famba-fambaka, ndzi endzela mavandlha ya vamakwerhu va moya ndzi ya ma tiyisa. Ku sukela hi nkarhi wolowo ku fikela hi 1972, mina ni nsati wa mina hi endzele kwalomu ka mavandlha hinkwawo ya vanhu va Yehovha evuxeni ni le vupela-dyambu-xikarhi bya Nigeria.

Mavandlha a ma ri ekule ni le kule, naswona nchumu lowu a hi tala ku famba hi wona a ku ri xikanyakanya. Loko hi endzele mavandlha ya le madorobeni lamakulu, vamakwerhu a va hirha thekisi leswaku yi hi yisa evandlheni leri landzelaka. Minkarhi yin’wana makamara lawa a hi tshama eka wona a mo sindziwa kunene naswona a ma nga ri na silingi. A hi etlela emibedweni leyi endliweke hi misinya ya mincindzu. Mibedo yin’wana a yi ri ni matirasi lowu endliweke hi byanyi kutani wu funengetiwa hi sangu; yin’wana a yi nga ri na wona matirasi. A hi nga ri na mhaka ni mpimo wa swakudya ni maswekelo ya swona. Leswi enkarhini lowu hundzeke a hi dyondzile ku eneriseka hi swakudya switsongo, a hi tsakela swakudya swihi ni swihi leswi a hi nyikiwa swona naswona vanhu lava hi amukeleke a va swi tlangela sweswo. Madoroba man’wana a ma nga ri na rona gezi enkarhini wolowo, kutani a hi tshama hi ri ni rivoni ra hina ra pharafini. Hambiloko ku ri ni swiyimo swo tika, hi tsakele ku va emavandlheni wolawo.

Emalembeni wolawo, hi tlangele nkoka wa xitsundzuxo xa muapostola Pawulo lexi nge: “Loko hi ri ni swakudya ni swifunengeto, hi ta eneriseka hi swilo leswi.” (1 Timotiya 6:8) Hikwalaho ko vona maxangu, Pawulo u dyondze xihundla lexi n’wi pfuneke ku tshama a enerisekile. A ku ri yini xihundla xa  kona? U hlamuserile: “Kunene ndza swi tiva ku kayivela swilo, kunene ndza swi tiva ku va ni swo tala. Eka hinkwaswo ni le ka swiyimo hinkwaswo ndzi dyondze xihundla xa ku xurha ni ku va ni ndlala, ku va ni swo tala ni ku pfumala.” Na hina hi xi dyondzile xihundla xexo. Pawulo u tlhele a ku: “Eka swilo hinkwaswo ndzi ni ntamu hikwalaho ka [Xikwembu lexi] ndzi nyikaka matimba.” (Vafilipiya 4:12, 13) Sweswo hi swi vonile swi endleka eka hina hakunene! Hi katekisiwe hi ku eneriseka, mintirho leyi akaka swinene ya Vukreste ni ku rhula ka mianakanyo.

Ku Endzela Mavandlha Tanihi Ndyangu

Eku heleni ka 1959 ku velekiwe jaha ra hina ro sungula ku nga Joel, kutani hi 1962 ku landzela jaha ra vumbirhi ku nga Samuel. Mina na Christiana hi ye emahlweni ni ntirho wo endzela mavandlha swin’we ni vana va hina. Hi 1967 ku tlhekeke nyimpi ya xin’wana-manana ya le Nigeria. Swikolo swi pfariwile hikwalaho ka nhlaselo lowu a wu nga yimi wa swihaha-mpfhuka. Nsati wa mina a a ri mudyondzisi loko a nga si ndzi joyina entirhweni wo endzela mavandlha, kutani hi nkarhi wa nyimpi a a dyondzisa vana va ri ekaya. Loko Samuel a ri ni malembe ya tsevu se a a kota ku hlaya ni ku tsala. Loko a ya nghena xikolo endzhaku ka nyimpi, a a ri emahlweni ka tintangha ta yena hi mintlawa mimbirhi.

Hi nkarhi wolowo, a hi nga swi voni swi hi tikela ku kurisa vana hi ri karhi hi endzela mavandlha. Hambiswiritano, swi hi vuyerisile ku averiwa ku va maphayona yo hlawuleka hi 1972. Leswi swi endle leswaku hi kota ku tshama endhawini yin’we leswaku hi ta nyikela nyingiso lowu faneleke eka vumoya bya ndyangu wa hina. Ku sukela evutsongwaneni, hi dyondzise vana va hina nkoka wa ku eneriseka hi malunghiselelo ya Xikwembu. Hi 1973, Samuel u khuvuriwile kutani Joel a teka vuphayona bya nkarhi hinkwawo hi rona lembe rero. Vana va hina havambirhi va teke vavasati lavanene lava nga Vakreste naswona va hlanganyela ni mindyangu ya vona evugandzerini bya ntiyiso.

Maxangu Ya Nyimpi Ya Xin’wana-manana

Loko nyimpi ya xin’wana-manana yi sungula, a ndzi endzele vandlha rin’wana ra le Onitsha tanihi mulanguteri wa xifundzha, ndzi famba ni ndyangu wa mina. Nyimpi yoleyo yi swi dzikise swinene eka hina leswaku ku hlengeleta swilo leswi vonakaka kumbe ku tshembela eka swona i vuhava. Ndzi vone vanhu va baleka leswaku va ponisa vutomi bya vona—va tshika nhundzu ya vona ya nkoka eswitarateni.

Loko nyimpi yi tinyika matimba, vavanuna hinkwavo lava hanyeke kahle va tsariseriwe ku ya enyimpini. Vamakwerhu vo tala lava aleke ku tsarisa va xanisiwile. A hi nga swi koti ku famba hi ku ntshunxeka. Ku kayivela ka swakudya ku vange mpfilumpfilu lowukulu etikweni. Nxavo wa hafu ya khilogiramu ya ntsumbula wu tlakukile wu suka eka 48 wa tisente wu ya va 96 wa tirhandi, kasi wa munyu lowu ringanaka khapu wu suke eka 55 wa tirhandi wu ya va 290 wa tirhandi. Ntswamba, botere na chukela a swi nga ha ri kona. Leswaku hi kota ku hanya a hi sila popo ra rihlaza hi ri hlanganisa ni mapa ya ntsumbula. A hi dya ni tinjiya, makamba ya ntsumbula, matluka ya ntsembyana, furu—ni matluka wahi ni wahi lawa a hi ma kuma. A swi tika ku kuma nyama, kutani vana va mina a ndzi va khomela minkolombyana leswaku va dya yona. Nilokoswiritano, hambileswi xiyimo a xi nga tsakisi, minkarhi hinkwayo Yehovha a a hi khathalela.

Kambe, nchumu lowu a wu ri ni khombo swinene a ku ri ndlala ya moya leyi a yi vangiwa hi nyimpi. Vamakwerhu vo tala va baleke endhawini leyi a ku lwiwa eka yona va ya ekhwatini kumbe eswimitanini swin’wana, naswona loko va ri endleleni va lahlekeriwe hi tibuku ta vona to tala  leti sekeriweke eBibeleni, van’wana ti va lahlekela hinkwato. Ku engetela kwalaho, masocha ya mfumo lawa a ma pfale ndlela ma endle leswaku swi nga koteki ku yisa tibuku leti sekeriweke eBibeleni le Biafra. Hambileswi mavandlha yo tala a ma ringeta ku khoma minhlangano, vumoya bya vamakwerhu byi khumbekile hikuva a va nga wu kumi nkongomiso lowu humaka ehofisini ya rhavi.

Ku Hlula Ndlala Ya Moya

Valanguteri lava famba-fambaka va ringete hilaha va nga kotaka hakona leswaku va ya emahlweni ni lunghiselelo ra ku endzela vandlha ha rin’we. Leswi vamakwerhu vo tala a va balekile emadorobeni, ndzi va lave hinkwako laha a ndzi anakanya leswaku va nga va va ri kona. Nkarhi wun’wana, ndzi siye nsati wa mina ni vana endhawini leyi hlayisekeke kutani ndzi famba ndzi ri ndzexe ku ringana mavhiki ya tsevu, ndzi endzela swimitana swo hambana-hambana ni le makhwatini ndzi lava vamakwerhu.

Loko ndza ha endzele vandlha ra le Ogbunka, ndzi twe leswaku ku ni ntlawa lowukulu wa Timbhoni le Isuochi emugangeni wa Okigwe. Kutani ndzi hundzise rito leswaku ri yisiwa eka vamakwerhu va le ndhawini yoleyo leswaku va hlengeletana ensin’wini ya tikanju eximutanini xa Umuaku. Mina ni makwerhu un’wana la dyuhaleke hi fambe hi swikanyakanya swa hina kwalomu ka tikhilomitara ta 15 hi ya ensin’wini yoleyo, laha a ku hlengeletane Timbhoni ta kwalomu ka 200 ku katsa ni vavasati ni vana. Makwerhu un’wana wa xisati la nga phayona u ndzi pfunile leswaku ndzi kuma ntlawa wun’wana wa Timbhoni ta kwalomu ka dzana, leti a ti tumbele ekhwatini ra le Lomara.

Lawrence Ugwuegbu a a ri un’wana wa ntlawa wa vamakwerhu lava nga ni xivindzi lava tshamaka edorobeni leri hlakatiweke hi nyimpi ra Owerri. U ndzi byele leswaku ku ni Timbhoni to hlaya le Ohaji. A ti nga swi koti ku famba hi ku ntshunxeka hikuva masocha a ma tshama kwalaho. Hi fambe hi swikanyakanya swa hina hi ri vambirhi nivusiku kutani hi ya kuma Timbhoni ta kwalomu ka 120 ekomponi ya makwerhu. Hi tlhele hi tirhisa nkarhi wolowo leswaku hi endzela Timbhoni tin’wana laha a ti tumbele kona.

Makwerhu Isaac Nwagwu u hoxe vutomi bya yena ekhombyeni leswaku a ndzi pfuna ku kuma vamakwerhu lavan’wana lava a va balekile. U ndzi tsemakanyise hi xikwekwetsu eNambyeni wa Otamiri leswaku hi ya hlangana ni Timbhoni to tlula 150 leti a ti hlengeletane le Egbu-Etche. Makwerhu un’wana loyi a ri kwalaho u te: “A ku na siku leri tlulaka leri evuton’wini bya mina! A ndzi nga tshembi leswaku ndzi nga ha tlhela ndzi vona mulanguteri wa xifundzha. Hambi ndzo dlayiwa enyimpini leyi yi hisaka, a ndza ha ri na mhaka.”

A ndzi ri ekhombyeni ro joyinisiwa vusocha hi nkani, kambe nkarhi na nkarhi a ndzi swi twa leswaku Yehovha wa ndzi sirhelela. Hi ndzhenga wun’wana loko ndzi tlhelela laha ndzi tshamaka kona, endzhaku ka loko ndzi hlangane ni vamakwerhu va kwalomu ka 250, ndzi yimisiwe hi ntlawa wa masocha lawa a ma pfale ndlela. Ma vutisile: “Ha yini u nga joyinanga vusocha?” Ndzi hlamusele leswaku ndzi murhumiwa la chumayelaka hi Mfumo wa Xikwembu. Ndzi swi xiyile leswaku a va tiyimisele ku ndzi khoma. Endzhaku ko endla xikhongelo xo koma hi mbilu, ndzi byele murhangeri wa wona ndzi ku, “Ndzi kombela mi ndzi ntshunxa.” Lexi hlamarisaka u te, “Xana u vula leswaku hi fanele hi ku tshika u famba?” Ndzi te, “Ina, ndzi tshikeni.” U te, “Famba.” Masocha laman’wana a ma ha vulanga nchumu.—Pisalema 65:1, 2.

Ku Eneriseka Ku Tisa Mikateko Yin’wana

Endzhaku ka loko nyimpi yi herile hi 1970, ndzi hambete ni ntirho wo endzela mavandlha. A ku ri lunghelo ku pfuneta eku hleleni ka mavandlha  nakambe. Kutani mina na Christiana hi ve maphayona yo hlawuleka ku fikela hi 1976, loko ndzi ta tlhela ndzi vekiwa ku va mulanguteri wa xifundzha. Loko lembe rero ri ya exikarhi, ndzi averiwe ku va mulanguteri wa muganga. Endzhaku ka malembe ya nkombo, mina ni nsati wa mina hi rhambiwe leswaku hi ya tirha ehofisini ya rhavi ya Timbhoni ta Yehovha eNigeria, laha ha ha riki kona ni sweswi. Minkarhi hinkwayo hi tsaka swinene laha erhavini ku tlhela hi vona vamakwerhu lava hi hlanganeke na vona hi nkarhi wa nyimpi ya xin’wana-manana na hi minkarhi yin’wana, lava va ha tirhelaka Yehovha hi ku tshembeka.

Christiana u ndzi seketele hi ndlela yo hlamarisa a tlhela a va munghana la tshembekaka malembe hinkwawo. Langutelo ra yena lerinene swin’we ni ku tiyimisela kakwe ku nga khathariseki swiphiqo swa rihanyo leswi n’wi karhateke ku sukela hi 1978, swi ndzi pfunile leswaku ndzi hetisisa vutihlamuleri bya mina. Hi vone ku hetiseka ka marito ya mupisalema lama nge: “Yehovha u ta n’wi seketela ehenhla ka mubedo wa vuvabyi.”—Pisalema 41:3.

Loko ndzi anakanya hi malembe lawa ndzi ma heteke entirhweni wa Xikwembu, ndza n’wi nkhensa swinene Yehovha hikwalaho ka mikateko yakwe leyi hlamarisaka. Leswi ndzi enerisekeke hi leswi a ndzi nyikeke swona, ndzi nga vula hi ku tiyiseka leswaku ndzi kume ntsako lowukulu. Nkateko lowu nga ringanisiwiki na nchumu i ku tsakela ku vona tindzisana ta mina, vana va mina ni mindyangu ya vona va tirhela Yehovha swin’we na mina ni nsati wa mina. Yehovha u ndzi enerise hi vutomi lebyi fuweke lebyi nga ni xikongomelo. Ku navela ka mina hinkwako ku hetisisiwile.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Bokisi leri nga eka tluka 27]

Lunghiselelo Leri Fikeke Hi Nkarhi Ri Pfuna Ku Tiyisa Vamakwerhu

Exikarhi ka va-1960, rivengo leri a ri ri kona exikarhi ka rixaka ra le n’walungwini ni ra le vuxeni bya Nigeria ri vange mpfilumpfilu, ku xandzukelana, swiendlo swo homboloka ni ku lwa ka vanhu va muganga wun’we. Swilo leswi swi tshikilele Timbhoni ta Yehovha leti a ti tiyimisele ku ka ti nga hlanganyeli enyimpini. Kwalomu ka 20 wa tona ti dlayiwile. To tala ti lahlekeriwe hi swilo swa tona hinkwaswo.

Hi May 30, 1967, swifundzha swa le vuxeni bya Nigeria swi xandzukele mfumo, swi vumba Riphabliki ra Biafra. Ku hlengeletiwe masocha ya mfumo ma ya pfala ndlela leyi yaka hala Vuxeni, lerova ku nga ha hundzi munhu. Ku suke nyimpi ya xin’wana-manana leyi halateke ngati yo tala swinene ni leyi a yi ri ya tihanyi letikulu.

Vukala-tlhelo bya Timbhoni ta Yehovha endhawini ya Biafra byi endle leswaku ti kombiwa maxangu. Maphepha-hungu ma kandziyise swiviko swo biha, ma hlohlotela vanhu leswaku va lwisana na tona. Hambiswiritano, Yehovha u endle leswaku malandza yakwe ma kuma swakudya swa moya. Njhani?

Eku sunguleni ka 1968, mutirhela-mfumo un’wana u averiwe ku ya tirha eYuropa ivi un’wana a averiwa ku ya tirha erivaleni ra swihaha-mpfhuka le Biafra. Ha vumbirhi bya vona a va ri Timbhoni. Swiavelo swa vona swi endle leswaku va va eswikhundlheni swo hlanganisa Biafra ni matiko ya le handle. Timbhoni letimbirhi ti tinyiketele ku endla ntirho lowu a wu ta ti hoxa ekhombyeni wo nghenisa swakudya swa moya le Biafra. Ti tlhele ti pfuna eku yiseni ka swilo swa mphalalo eka vamakwerhu lava nga enhlomulweni. Vamakwerhu lavambirhi va swi kotile ku tirhisa lunghiselelo leri ra nkoka eka malembe hinkwawo ya nyimpi, leyi heleke hi 1970. Un’wana wa vona u vule leswi endzhakunyana, “Lunghiselelo leri a a ri nga hleriwanga hi vanhu.”

[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

Hi 1956

[Xifaniso lexi nga eka tluka 25]

Hi 1965, hi ri ni vana va hina Joel na Samuel

[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]

I nkateko hakunene ku tirhela Yehovha tanihi ndyangu!

[Xifaniso lexi nga eka tluka 27]

Namuntlha, mina na Christiana hi tirha erhavini ra le Nigeria