Ku Lwela Ku Kombisa Musa eMisaveni Leyi Nga Ni Rivengo
Ku Lwela Ku Kombisa Musa eMisaveni Leyi Nga Ni Rivengo
“Xilo lexi navelekaka eka munhu wa la misaveni i musa wakwe wa rirhandzu.”—SWIVURISO 19:22.
1. Ha yini swi nga tikaka ku va ni musa?
XANA u anakanya leswaku u ni musa? Loko swi ri tano, swi nga ha ku tikela ku hanya emisaveni ya namuntlha. I ntiyiso, eBibeleni musa wu hlamuseriwa tanihi xiphemu xa “mihandzu ya moya,” kambe ha yini swi tika swinene ku va ni musa hambi ku ri ematikweni lawa ku vuriwaka leswaku i ya Vukreste? (Vagalatiya 5:22) Hilaha hi swi xiyeke hakona exihlokweni lexi hundzeke, xiphemu xa nhlamulo ya kona xi nga kumeka eka leswi tsariweke hi muapostola Yohane—misava hinkwayo yi lawuriwa hi munhu wa moya la nga ni tihanyi, Sathana Diyavulosi. (1 Yohane 5:19) Yesu Kreste u vule leswaku Sathana i “mufumi wa misava.” (Yohane 14:30) Hikwalaho, misava leyi yi fana ni mufumi wa yona la xandzukeke, loyi a nga ni nsele.—Vaefesa 2:2.
2. Hi yihi mintlhontlho leyi nga khumbaka ku va ni musa ka hina?
2 Vutomi bya hina bya khumbeka swinene loko van’wana va hi khoma hi tihanyi. Tihanyi ta kona ti nga ha kombisiwa hi vaakelani lava nga ni mona, vanhu vambe lava nga ni nsele, hambi ku ri vanghana ni swirho swa ndyangu leswi minkarhi yin’wana swi nga ha endlaka swilo hi ndlela ya vuphukuphuku. Ntshikilelo lowu vaka kona loko u tirhisana ni vanhu lava nga ni nsele ni lava holovelanaka va tlhela va rhuketelana, hakanyingi wu heta matimba swinene. Leswi van’wana va nga riki na musa na hina hi nga tikuma hi ri ni moya wa rivengo, naswona hi nga ha anakanya ni ku tlherisela vubihi hi vubihi. Langutelo rolero ri nga hi vangela ni swiphiqo emoyeni kumbe emirini.—Varhoma 12:17.
3. I swiphiqo swihi leswikulu leswi vanhu va langutanaka na swona, leswi ringaka ku tiyimisela ka vona ku va ni musa?
3 Swiyimo swa misava leswi tshikilelaka na swona swi nga ha endla leswaku swi hi tikela ku va ni musa. Hi xikombiso, vanhu hi ntolovelo va va ni ntshikilelo hikwalaho ka nxungeto wa vutherorisi ni vutherorisi hi byoxe, swin’we ni nxungeto wa ku tirhisiwa ka matlhari lama nga ni chefu kumbe ya nyutliya hi vanhu va matiko yo hambana-hambana. Ku engetela kwalaho, vanhu va timiliyoni va le vuswetini, va hanya hi rikoko ra xilondza, va pfumala vutshamo lebyinene, swiambalo ni vutshunguri. Ku tikarhatela ku va ni musa swi va ntlhontlho loko xiyimo xi tikomba xi nga ta hundzuka.—Eklesiasta 7:7.
4. Van’wana va nga ha fikelela makumu wahi lama hoxeke loko va anakanya hi ku kombisa van’wana musa?
4 Munhu a nga hatla a gimeta hileswaku ku va ni musa a hi swa nkoka ngopfu naswona i mboyamelo lowu kombisaka ku tsana. A nga ha vona onge a nga khomiwi hi ndlela leyi faneleke, ngopfu-ngopfu loko van’wana va nga ri na mhaka ni mintlhaveko yakwe. (Pisalema 73:2-9) Hambiswiritano, Bibele yi hi nyika nkongomiso lowu faneleke loko yi ku: “Loko nhlamulo yi olova, yi tlherisa vukarhi, kambe rito leri tlhavaka ri pfuxa ku hlundzuka.” (Swivuriso 15:1) Ku olova ni musa i mihandzu ya moya leyi fambisanaka swinene, naswona ya pfuna loko u langutane ni swiyimo swo tika swinene.
5. Hi tihi tindhawu tin’wana ta vutomi bya hina leti hi faneleke hi kombisa musa eka tona?
5 Leswi ku kombisa mihandzu ya moya wa Xikwembu swi nga swa nkoka swinene eka hina Vakreste, hi fanele hi xiya ndlela leyi hi nga ha yi kombisaka ha yona yin’wana ya timfanelo leti—ku nga musa. Xana swa koteka ku tikarhatela ku va ni musa emisaveni leyi nga ni rivengo? Loko swi ri tano, hi tihi tindlela tin’wana leti hi nga kombisaka ha tona leswaku a hi pfumeleli nkucetelo wa Sathana leswaku wu tsekatsekisa musa wa hina, ngopfu-ngopfu loko hi ri eswiyin’weni leswi tshikilelaka? A hi kambisiseni tindlela leti hi nga tikarhatelaka ha tona ku kombisa musa endyangwini, entirhweni, exikolweni, eka vaakelani va hina, evutirhelini bya hina ni le ka vapfumeri-kulorhi.
Ku Kombisa Musa eNdyangwini
6. Ha yini ku va ni musa endyangwini swi ri swa nkoka swinene, naswona wu nga kombisiwa njhani?
6 Mihandzu ya moya i ya nkoka naswona yi fanele yi hlakuleriwa hi xitalo leswaku hi ta kuma mikateko ya Yehovha ni nkongomiso wakwe. (Vaefesa 4:32) A hi buleni hi xilaveko xa ku va swirho swa ndyangu swi kombisana musa. Siku ni siku, nuna ni nsati va fanele va kombisana musa ni moya wo khathalelana va tlhela va swi endla ni le ka vana va vona. (Vaefesa 5:28-33; 6:1, 2) Musa wo tano wu fanele wu tikomba eka ndlela leyi swirho swa ndyangu swi vulavurisanaka ha yona, vana va fundzha va tlhela va xixima vatswari va vona ni vatswari va khoma vana va vona hi ndlela leyi faneleke. Mi fanele mi hatla mi bumabumela kambe mi hlwela ku sola.
7, 8. (a) I mahanyelo ya muxaka muni lawa hi faneleke hi ma papalata loko hi ta kombisa musa wa xiviri endyangwini? (b) Xana ku vulavurisana lokunene ku xi hoxa njhani xandla eka vuxaka lebyi tiyeke bya ndyangu? (c) U nga wu kombisa njhani musa endyangwini wa ka n’wina?
7 Ku va ni musa eka swirho swa ndyangu swi katsa ku landzela xitsundzuxo xa muapostola Pawulo lexi nge: “Hakunene . . . cukumetani hinkwaswo ekule na n’wina, vukarhi, ku hlundzuka, vubihi, mavulavulelo ya nhlambha, ni mavulavulelo lama thyakeke ma suseni emilon’wini ya n’wina.” Siku ni siku, mindyangu ya Vakreste yi fanele yi vulavurisana hi ndlela leyi xiximekaka. Ha yini? Hikuva ku vulavurisana hi ndlela leyinene i nchumu wa nkoka eku vumbeni ka mindyangu leyi tiyeke ni leyi tsakeke. Loko ku va ni timholovo, leswaku u hunguta mholovo, ringeta ku tlhantlha xiphiqo ematshan’weni yo lava ku tihlantswa vito. Swirho swa ndyangu leswi tsakeke swi ringeta hilaha swi nga kotaka hakona leswaku swi kondletela musa swin’we ni ku anakanyelana.—Vakolosa 3:8, 12-14.
8 Musa wa pfuna naswona wu hi susumetela ku lava ku endlela van’wana leswinene. Hikwalaho, hi fanele hi lava ku anakanyela swirho leswin’wana swa ndyangu, hi pfunana na swona leswaku ku va ni ntirhisano. Swi lava leswaku munhu a endla matshalatshala lamakulu a kombisa musa hi ndlela leyi nga ta endla leswaku ndyangu wa ka vona wu langutiwa kahle. Hikwalaho, ndyangu wo tano wu ta kuma mikateko ya Xikwembu wu tlhela wu dzunisa Yehovha Xikwembu xa musa, evandlheni ni le ndhawini leyi wu tshamaka eka yona.—1 Petro 2:12.
Ku Kombisa Musa eNtirhweni
9, 10. Hlamusela swiphiqo swin’wana leswi nga ha vaka kona entirhweni, ni ndlela leyi swi nga tameriwaka ha yona hi musa.
9 Eka Mukreste, ku tirha siku ni siku swi nga ha n’wi tisela ntlhontlho wa ku va ni musa eka vatirhi-kulobye. Ku kwetlembetana ka vatirhi ku nga ha vanga leswaku mutirhi-kulobye la nga ni vuxisi kumbe vukanganyisi a hoxa ntirho wa munhu un’wana ekhombyeni, xisweswo swi susa xindzhuti xa yena eka muthori. (Eklesiasta 4:4) A swi olovi ku va ni musa eminkarhini yo tano. Nilokoswiritano, loko a tsundzuka leswaku ku va ni musa swi lulamile minkarhi hinkwayo, nandza wa Yehovha u fanele a tikarhata hilaha a nga kotaka hakona leswaku a koka lava swi tikaka ku hanya na vona. Swi nga ha pfuna ku kombisa leswaku wa khathala hi vona. Kumbexana u nga ha kombisa leswaku wa khathala loko mutirhi-kuloni a vabya kumbe loko ku ri ni swirho swa ndyangu wa ka vona leswi vabyaka. Ni ku vutisa ntsena hi vuhlayiseki bya vanhu volavo swi nga va ni vuyelo lebyinene eka mutirhi-kuloni. Ina, Vakreste va fanele va lava ku kondletela ku twanana ni ku rhula hilaha va nga kotaka hakona. Minkarhi yin’wana rito ra musa leri kombisaka leswaku wa khathala hi mutirhi-kuloni ri nga antswisa xiyimo.
10 Minkarhi yin’wana, muthori a nga ha sindzisa vonelo ra yena eka vatirhi naswona a nga ha lava leswaku un’wana ni un’wana a hlanganyela eka swiendlakalo swo karhi swa tiko kumbe eku tlangeleni ka nchumu lowu nga fambisaniki ni Matsalwa. Loko ripfalo ra Mukreste ri nga n’wi pfumeleli leswaku a hlanganyela, leswi swi nga pfuxa vuntswaka. Hi nkarhi wolowo swi nga ha va swi nga ri vutlhari ku yi hlamusela hi vuenti ndlela leyi swi nga ta va swi hoxe ha yona ku pfumelelana ni ku navela ka muthori. Phela, eka lava va nga riki Vakreste, ku hlanganyela eka xiendlakalo xolexo swi nga ha tikomba ku ri nchumu lowu faneleke. (1 Petro 2:21-23) Kumbexana u nga ha hlamusela hi musa leswaku ha yini u nga ta hlanganyela eka xiendlakalo xa kona. Loko va ku sapaterile u nga va sapateli na wena. I swinene leswaku Mukreste a landzela ndzayo leyinene ya Varhoma 12:18: “Loko swi koteka, swi titshege hi n’wina, vanani ni ku rhula ni vanhu hinkwavo.”
Ku Kombisa Musa eXikolweni
11. I mintlhontlho yihi leyi vantshwa va langutanaka na yona loko va kombisa musa eka vadyondzi-kulobye?
11 Swi nga va ntlhontlho lowukulu leswaku vana va va ni musa eka swichudeni-kulobye. Hakanyingi vantshwa va navela ku tsakeriwa hi vadyondzi-kulobye. Vafana van’wana va tiendla tinhenha leswaku va ta xiximiwa hi swichudeni leswin’wana, naswona va karhata vana van’wana exikolweni. (Matewu 20:25) Vantshwa van’wana va rhandza ku tibuma hi vuswikoti bya vona exikolweni, emintlangweni kumbe eka swin’wana. Leswaku va kombisa vutshila bya vona, hakanyingi va khoma vadyondzi-kulobye ni swichudeni swin’wana hi tihanyi, va anakanya leswaku sweswo swi ta va endla va chaviwa. Muntshwa la nga Mukreste u fanele a tivonela leswaku a nga va tekeleli vanhu vo tano. (Matewu 20:26, 27) Muapostola Pawulo u vule leswaku “rirhandzu ri ni mbilu yo leha ni musa” nileswaku rirhandzu “a ri tikurisi, a ri tikukumuxi.” Hikwalaho, Mukreste u boheka ku hanyisana ni vadyondzi-kulobye hi ku ya hi xitsundzuxo lexi nga eMatsalweni, ematshan’weni yo landzela xikombiso xo biha xa lava nga ni tihanyi.—1 Vakorinto 13:4.
12. (a) Ha yini vantshwa va nga ha vaka na ntlhontlho wa ku va ni musa eka vadyondzisi va vona? (b) Xana vantshwa va nga lava mpfuno eka mani loko va tshikileriwa leswaku va nga kombisi musa?
12 Vantshwa va fanele va tlhela va khoma vadyondzisi va vona hi musa. Swichudeni swo tala swi tsakela ku dyisa vadyondzisi va swona mbitsi. Swi endla swilo leswi lwisanaka ni milawu ya xikolo, xisweswo swi anakanya leswaku swi tlharihile loko swi nga xiximi vadyondzisi va swona. Swi nga ha chavisa van’wana leswaku na vona va ta swi joyina. Loko muntshwa la nga Mukreste a ala ku hlanganyela, a nga ha hlekuriwa kumbe a khomiwa hi ndlela yo biha. Ku langutana ni swiyimo swo tano lembe hinkwaro swi ringa mboyamelo wa Mukreste wa ku kombisa musa. Kambe, u nga rivali leswaku i swa nkoka swinene ku va nandza la tshembekaka wa Yehovha. Tiyiseka leswaku u ta ku seketela hi ku tirhisa moya wakwe eminkarhini leyo nonon’hwa ya vutomi.—Pisalema 37:28.
Ku Kombisa Musa Eka Vaakelani
13-15. I yini lexi nga sivelaka munhu ku va ni musa eka vaakelani va yena, naswona mintlhontlho leyi yi nga hluriwa njhani?
13 Ku nga khathariseki leswaku u tshama endlwini, efuleteni kumbe kun’wana, u nga anakanya hi tindlela to kombisa musa ni ku khathala hi vuhlayiseki bya vaakelani va wena. A hi minkarhi hinkwayo swi olovaka leswi.
14 Ku vuriwa yini loko vaakelani va wena va nga lavi no ku vona hikwalaho ka rixaka ra wena, tiko leri u humaka eka rona, kumbe vukhongeri bya wena? Ku vuriwa yini loko va pfa va ku khoma hi tihanyi kumbe va ku honisa hi ku helela? Tanihi nandza wa Yehovha, ku va ni musa hilaha u nga kotaka hakona swi nga pfuna. U ta va la hambaneke ni van’wana hi musa wa wena, leswi nga ta yisa ku dzuneka hakunene eka Yehovha—loyi a nga xikombiso lexikulu xa ku kombisa musa. A wu swi tivi leswaku langutelo ra muakelani wa wena ri nga cinca rini hikwalaho ka musa wa wena. A nga va mudzunisi wa Yehovha.—1 Petro 2:12.
15 Hi nga va kombisa njhani vaakelani va hina musa? Xo sungula, hi ku tikhoma kahle endyangwini, swirho hinkwaswo swa ndyangu swi kombisa mihandzu ya moya. Vaakelani va nga ha swi xiya leswi. Minkarhi yin’wana u nga ha kota ku endlela muakelani wa wena nchumu lowunene. Tsundzuka leswaku ku va ni musa swi vula ku khathala swinene hi vuhlayiseki bya van’wana.—1 Petro 3:8-12.
Ku Va Ni Musa eVutirhelini Bya Hina
16, 17. (a) Ha yini musa wu ri wa nkoka evutirhelini bya hina bya le rivaleni? (b) Musa wu nga kombisiwa njhani loko hi hlanganyela evutirhelini bya nsimu hi tindlela to hambana-hambana?
16 Evutirhelini bya hina bya Vukreste hi fanele hi va ni musa loko hi ri karhi hi endla matshalatshala lamakulu yo fikelela vanhu emakaya ya vona, emabindzwini ya vona ni le tindhawini ta mani na mani. Hi fanele hi tsundzuka leswaku hi yimela Yehovha, loyi a nga ni musa minkarhi hinkwayo.—Eksoda 34:6.
17 I yini leswi katsekaka eka matshalatshala ya wena yo va ni musa evutirhelini bya wena? Hi xikombiso, loko u nyikela vumbhoni exitarateni, u nga kombisa musa hi ku komisa rungula ra wena ni hi ku anakanyela vanhu lava u vulavulaka na vona. Hakanyingi ematlhelo ka switarata ku tshama ku tele vanhu, kutani tivonele leswaku u nga pfaleli van’wana ndlela. Nakambe, loko u chumayela endhawini ya mabindzu, vana ni musa hi ku komisa rungula ra wena, u tsundzuka leswaku vatirhi va le switolo va fanele va pfuna vaxavi.
18. Vuxiyaxiya byi hi pfuna njhani leswaku hi va ni musa evutirhelini bya hina?
18 Evutirhelini bya yindlu ni yindlu, u fanele u tirhisa vuxiyaxiya. U nga tshami nkarhi wo leha emutini, ngopfu-ngopfu loko maxelo ma nga ri manene. Xana wa swi kota ku vona loko munhu a sungula ku hela mbilu kumbe hambi ku ri ku nyangatsiwa hi vukona bya wena? Kumbexana endhawini ya ka n’wina Timbhoni ta Yehovha ti tirha nsimu ya tona nkarhi na nkarhi. Loko swi ri tano, anakanyela vanhu hi ndlela yo hlawuleka, minkarhi hinkwayo u va ni musa u tlhela u tisa ntsako. (Swivuriso 17:14) Ringeta ku twisisa xivangelo xa n’wini wa muti xa ku nga lavi ku yingisela rungula ra wena hi siku rero. Tsundzuka, un’wana wa vamakwenu va Vakreste a nga ha tlhela a endzela muti wolowo siku rin’wana. Loko u hlangana ni munhu la nga ni mona, endla matshalatshala yo hlawuleka yo va ni musa. U nga tlatlarhuki kumbe u visingana, kambe vulavula hi ndlela yo rhula. Mukreste la nga ni musa a nge pfuki n’wini wa muti leswaku va ta holova. (Matewu 10:11-14) Kumbexana siku rin’wana munhu yoloye u ta ma yingisela mahungu lamanene.
Ku Va Ni Musa eMinhlanganweni Ya Vandlha
19, 20. Ha yini mi fanele mi kombisana musa evandlheni, naswona wu nga kombisiwa njhani?
19 Nakambe i swa nkoka ku va ni musa eka vapfumeri-kulorhi. (Vaheveru 13:1) Leswi hi nga xiphemu xa nhlengeletano ya vamakwerhu va misava hinkwayo, i swa nkoka leswaku hi va ni musa eka van’wana.
20 Loko mavandlha yo hlaya ma tirhisa Holo yin’we ya Mfumo, i swa nkoka ku va ni musa eka swirho swa mavandlha laman’wana, mi va xixima. Ku kwetlembetana ku endla leswaku swi tika ku tirhisana loko swi ta emhakeni yo hlela minkarhi ya minhlangano ni swilo swa nkoka swo tanihi ku basisa kumbe ku lunghisa swo karhi. Vanani ni musa mi tlhela mi anakanyela van’wana hambiloko ku va ni mavonelo lama nga faniki. Loko mi endla tano mi ta fumiwa hi musa, naswona Yehovha u ta wu katekisa hakunene nkhathalelo lowu mi wu kombisaka eka van’wana.
Hambetani Mi Kombisa Musa
21, 22. Hi ku pfumelelana na Vakolosa 3:12, hi fanele hi tiyimisela yini?
21 Musa i mfanelo leyikulukumba swinene lerova yi khumba nchumu wun’wana ni wun’wana evuton’wini bya hina. Hikwalaho hi fanele hi yi endla xiphemu xa nkoka xa vumunhu bya hina bya Vukreste. Hi fanele hi swi endla mukhuva ku va ni musa eka van’wana.
22 Onge hinkwerhu ka hina hi nga va ni musa eka van’wana siku ni siku xisweswo hi tirhisa marito ya muapostola Pawulo lama nge: “Leswi mi nga vahlawuriwa va Xikwembu, vo kwetsima ni lava rhandziwaka, tiambexeni xinakulobye lexikulu xa tintswalo, musa, mianakanyo yo titsongahata, ku rhula, ni ku va ni mbilu yo leha.”—Vakolosa 3:12.
Wa Tsundzuka Xana?
• I yini leswi nga tikiselaka Mukreste ku va ni musa?
• Ha yini swi ri swa nkoka ku kombisa musa endyangwini?
• I yini swin’wana leswi nga endlaka swi tika ku va ni musa exikolweni, entirhweni ni le ka vaakelani?
• Hlamusela ndlela leyi Vakreste va nga kombisaka musa ha yona evutirhelini bya vona bya le rivaleni.
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Xifaniso lexi nga eka tluka 18]
Musa lowu kombisiwaka hi swirho hinkwaswo swa ndyangu wu kondletela vun’we ni ntirhisano
[Xifaniso lexi nga eka tluka 19]
U nga kombisa musa loko mutirhi-kuloni kumbe ndyangu wa ka vona wu hlaseriwa hi vuvabyi
[Xifaniso lexi nga eka tluka 20]
Yehovha u seketela lava kombisaka musa hi ku tshembeka hambiloko va hlekuriwa
[Xifaniso lexi nga eka tluka 21]
Ku pfuna muakelani la lavaka mpfuno i ku kombisa musa