Vana Ni Xivindzi Ku Fana Na Yeremiya
Vana Ni Xivindzi Ku Fana Na Yeremiya
“Tshemba Yehovha; vana ni xivindzi naswona u endla mbilu ya wena yi va ni matimba. Ina, tshemba Yehovha.”—PISALEMA 27:14.
1. Hi yihi mikateko leyikulu leyi Timbhoni ta Yehovha ti yi tsakelaka?
TIMBHONI TA YEHOVHA ti le paradeyisini ya moya. (Esaya 11:6-9) Emisaveni leyi ya mphesamphesa, ti le xiyin’weni xo hlawuleka xa moya kun’we ni Vakreste-kulobye lava nga ni ku rhula na Yehovha Xikwembu ni vanhu-kulobye. (Pisalema 29:11; Esaya 54:13) Naswona paradeyisi ya tona ya moya ya ndlandlamuka. Hinkwavo lava ‘endlaka ku rhandza ka Xikwembu hi moya-xiviri hinkwawo’ va hoxa xandla eku yi ndlandlamuxeni. (Vaefesa 6:6) Njhani? Hi ku hanya hi ku pfumelelana ni misinya ya milawu ya Bibele ni hi ku dyondzisa van’wana leswaku va endla leswi fanaka, xisweswo va va rhamba leswaku va hlanganyela na vona eku tsakeleni ka mikateko leyikulu ya paradeyisi yoleyo.—Matewu 28:19, 20; Yohane 15:8.
2, 3. I yini leswi Vakreste va ntiyiso va bohekaka ku langutana na swona?
2 Hambiswiritano, ku hanya eparadeyisini ya moya a swi vuli swona leswaku a hi hlangani ni miringo. Ha ha ri vanhu lava nga hetisekangiki naswona hi karhatiwa hi mavabyi, ku dyuhala ivi eku heteleleni hi fa. Ku tlula kwalaho, hi vona ku hetiseka ka vuprofeta lebyi vulavulaka hi ‘masiku yo hetelela.’ (2 Timotiya 3:1) Tinyimpi, vugevenga, vuvabyi, ndlala ni swiphiqo swin’wana leswikulu swi khumba vanhu hinkwavo, ku katsa ni Timbhoni ta Yehovha.—Marka 13:3-10; Luka 21:10, 11.
3 Handle ka sweswo hinkwaswo, hi swi xiya kahle leswaku ehandle ka paradeyisi ya hina ya moya, ku ni swidzedze leswikulu swa nkaneto leswi tshamaka swi hi rindzile. Yesu u lemukise valandzeri vakwe a ku: “Leswi mi nga riki xiphemu xa misava, kambe ndzi mi hlawuleke emisaveni, hikwalaho ka sweswo misava ya mi venga. Tsundzukani rito leri ndzi mi byeleke rona, Hlonga a ri n’wi tluli n’wini wa rona hi vukulu. Loko va ndzi xanisile, na n’wina va ta mi xanisa.” (Yohane 15:18-21) Swi tano ni namuntlha. Ni sweswi vanhu vo tala a va wu twisisi muxaka wa vugandzeri bya hina naswona a va byi teki byi ri bya nkoka. Van’wana va hi sola-sola, va hi hlekula, kumbe va hi venga hilaha Yesu a lemukiseke hakona. (Matewu 10:22) Hakanyingi vanhu va hi onha vito hi ku tirhisa swihaxa-mahungu. (Pisalema 109:1-3) Ina, hinkwerhu hi langutana ni swiyimo swo tika, naswona van’wana va hina va nga sungula ku hela matimba. Hi nga swi kotisa ku yini ku tiyisela?
4. I mani loyi hi titshegaka hi yena leswaku a hi pfuna ku tiyisela?
4 Yehovha u ta hi pfuna. Mupisalema la huhuteriweke u tsarile a ku: “Makhombo ya lowo lulama ma tele, kambe Yehovha wa n’wi kutsula eka wona hinkwawo.” (Pisalema 34:19; 1 Vakorinto 10:13) Vo tala va hina va nga tiyisekisa mhaka ya leswaku loko hi titshega hi Yehovha hi ku helela, yena u hi nyika matimba yo tiyisela miringo hinkwayo. Rirhandzu ra hina eka yena ni ntsako lowu vekiweke emahlweni ka hina swi hi pfuna ku lwisana ni xiyimo xa ku hela matimba ni xa ku chava. (Vaheveru 12:2) Hikwalaho, hambi hi langutane ni swiphiqo, hi hambeta hi tiyisela.
Rito Ra Xikwembu Ri Nyike Yeremiya Matimba
5, 6. (a) Hi swihi swikombiso leswi hi nga na swona swa vagandzeri va ntiyiso lava koteke ku tiyisela? (b) Yeremiya u angurise ku yini loko a rhambiwa leswaku a va muprofeta?
5 Ematin’wini hinkwawo, malandza yo tshembeka ya Yehovha ma kume ntsako hambiloko ma langutane ni swiyimo swo nonon’hwa. Man’wana ma hanye eminkarhini ya vuavanyisi loko Yehovha a chulula vukarhi byakwe ehenhla ka vanhu lava nga tshembekiki. Un’wana wa vagandzeri vo tano lava tshembekaka a ku ri Yeremiya ni van’wana lava nga tatiki ni xandla lava hanyeke hi nkarhi wakwe, kun’we ni Vakreste va lembe-xidzana ro sungula. Swikombiso sweswo swa matimu swi tsariwe eBibeleni leswaku swi hi khutaza, naswona hi nga dyondza swo tala eka swona. (Varhoma 15:4) Hi xikombiso, anakanya hi Yeremiya.
6 Loko a ha ri ntsongo, Yeremiya u rhambiwile leswaku a ya va muprofeta eYuda. Xexo a xi nga ri xiavelo xo olova. Vo tala a va gandzela swikwembu swa mavunwa. Hambileswi Yosiya a a ri hosi leyi tshembekeke loko Yeremiya a sungula ntirho wakwe, tihosi hinkwato leti n’wi tlhandlameke a ti nga tshembekanga, naswona vo tala lava a va ri ni vutihlamuleri bya ku dyondzisa tiko—ku nga vaprofeta ni vaprista—a va nga namarheli ntiyiso. (Yeremiya 1:1, 2; 6:13; 23:11) Kutani, xana Yeremiya u titwise ku yini loko Yehovha a n’wi rhamba leswaku a va muprofeta? U khomiwe hi ku chava! (Yeremiya 1:8, 17) Yeremiya u tsundzuke ndlela leyi a titweke ha yona eku sunguleni: “Ndzi te: ‘Oho, Wena Yehovha, Hosi leyi Lawulaka! Phela entiyisweni a ndzi swi tivi ku vulavula, hikuva ndza ha ri mufana.’”—Yeremiya 1:6.
7. Xana vanhu lava Yeremiya a a profeta exikarhi ka vona va angurise ku yini, naswona yena u titwise ku yini?
7 Vunyingi bya vanhu lava Yeremiya a a profeta exikarhi ka vona a va nga lavi ku twa nchumu, naswona hakanyingi a va lwisana na yena hi matimba. Siku rin’wana Paxahuru loyi a a ri muprista, u n’wi bile kutani a n’wi nghenisa etingholeni. Yeremiya u vike ndlela leyi a titweke ha yona hi nkarhi wolowo: “Hiloko ndzi ku: ‘A ndzi nge vulavuli ha yena [Yehovha], naswona a ndzi nge he tlheli ndzi vulavula hi vito ra yena.’” Kumbexana na wena u tshama u titwa hi ndlela yoleyo—ku anakanya ku tshika ku chumayela. Xiya leswi pfuneke Yeremiya leswaku a tiyisela. U te: “Embilwini ya mina [rito kumbe rungula ra Xikwembu ri] fane ni ndzilo lowu hisaka lowu pfaleriweke emarhambyini ya mina; ndzi kale ndzi karhala ku kanya mbilu, a ndzi swi kotanga ku wu tiyiselela.” (Yeremiya 20:9) Xana marito ya Xikwembu ma ku khumba hi ndlela yoleyo na wena?
Lava A Va Tirha Na Yeremiya
8, 9. (a) I ku tsana kwihi loku muprofeta Yuriya a ku kombiseke, naswona vuyelo byi ve byihi? (b) Ha yini Baruku a hele matimba, naswona u pfunisiwe ku yini?
8 Yeremiya a a nga wu endli a ri yexe ntirho wa vuprofeta. A a tirha ni van’wana, naswona sweswo swi fanele swi n’wi khutazile. Kambe vatirhi-kulobye a va pfa va teka magoza lama nga riki ya vutlhari. Hi xikombiso, nkarhi wun’wana muprofeta-kulobye loyi a a vuriwa Yuriya a a ri karhi a twarisa swilemukiso swo karhi malunghana na Yerusalema na Yuda “hi ku ya hi marito hinkwawo ya Yeremiya.” Hambiswiritano, loko Hosi Yoyakimi a lerisa leswaku Yuriya a dlayiwa, muprofeta loyi u khomiwe hi ku chava ivi a balekela aEgipta. Sweswo a swi n’wi ponisanga. Vavanuna va hosi va n’wi landzile, va fika va n’wi khoma kutani va vuya na yena eYerusalema, laha a nga fika a dlayeriwa kona. Yeremiya u fanele a tsemeke nhlana hi xiendlakalo lexi!—Yeremiya 26:20-23.
9 Un’wana loyi a a tirha na Yeremiya a ku ri matsalana wakwe Baruku. Baruku a a ri mupfuni lonene wa Yeremiya, kambe swi fike laha na yena a lahlekeriweke hi langutelo lerinene ra timhaka ta moya. U sungule ku vilela a ku: “Khombo eka mina, hikuva Yehovha u engetele gome eka xitlhavi xa mina! Ndzi hele matimba hikwalaho ka nhlomulo wa mina, naswona a ndzi yi kumanga ndhawu yo wisela eka yona.” Baruku u hele matimba, ivi a nga ha vi na mhaka ngopfu ni timhaka ta moya. Hambiswiritano, Yehovha u nyike Baruku xitsundzuxo lexinene, hiloko a pfuneka. Kutani u tiyisekisiwile leswaku a a ta pona loko ku lovisiwa Yerusalema. (Yeremiya 45:1-5) Yeremiya u fanele a khutazekile swinene loko Baruku a tlhela a vuyela eforweni hi tlhelo ra moya!
Yehovha A Pfuna Muprofeta Wakwe
10. Hi wihi mpfuno lowu Yehovha a wu tshembiseke Yeremiya?
10 Mhaka ya nkoka swinene hi leswaku Yehovha a nga n’wi fularhelanga Yeremiya. A a twisisa ndlela leyi muprofeta wakwe a titwaka ha yona kutani a n’wi tiyisa a tlhela a n’wi nyika mpfuno lowu lavekaka. Hi xikombiso, eku sunguleni loko Yeremiya a nga tiyiseki loko hakunene a wu fanelekela ntirho wa vuprofeta, Yehovha u n’wi byele a ku: “U nga chavisiwi hi swikandza swa vona, hikuva ‘ndzi na wena leswaku ndzi ku kutsula,’ ku vula Yehovha.” Endzhaku ko nyika muprofeta wakwe vuxokoxoko bya xiavelo xa yena, Yehovha u te: “Kunene va ta lwa na wena, kambe a va nge ku hluli, hikuva ‘mina ndzi na wena,’ ku vula Yehovha, ‘leswaku ndzi ku kutsula.’” (Yeremiya 1:8, 19) Sweswo a swi chavelela hakunene! Naswona Yehovha u hetisise xitshembiso xakwe.
11. Hi swi tivisa ku yini leswaku Yehovha u hetisise xitshembiso xakwe xa ku pfuna Yeremiya?
11 Xisweswo, endzhaku ko nghenisiwa etingholeni ni ku sapateriwa hi vanhu, Yeremiya u vule hi ku tiyiseka a ku: “Yehovha a a ri na mina kukota loyi a nga ni matimba lamakulu. Hi yona mhaka leyi lava va ndzi xanisaka va nga ta khunguvanyeka, va nga ndzi hluli. Kunene va ta khomisiwa tingana swinene.” (Yeremiya 20:11) Endzhaku ka malembe loko ku endliwa marhengu ya ku dlaya Yeremiya, Yehovha u hambete a va na yena, naswona ku fana na Baruku, Yeremiya u ponile loko ku lovisiwa Yerusalema a va munhu la ntshunxekeke, kasi vaxanisi vakwe ni lava va honiseke swilemukiso swakwe va lovisiwile kumbe va huduleriwa eBabilona.
12. Hambileswi ku nga ni swivangelo leswi twalaka swa ku hela matimba, i yini leswi hi faneleke hi swi tsundzuka?
12 Ku fana na Yeremiya, namuntlha vunyingi bya Timbhoni ta Yehovha byi langutana ni maxangu. Hilaha swi vuriweke hakona eku sunguleni, man’wana ya maxangu lawa ma vangiwa hi ku nga hetiseki ka hina, man’wana ma vangiwa hi xiyimo xa misava leyi hi hanyaka eka yona, kasi man’wana ma vangiwa hi lava va lwisanaka ni ntirho wa hina. Maxangu yo tano ma nga hi heta matimba. Ku fana na Yeremiya, hi nga fika laha hi tivutisaka loko hi ta swi kota ku ya emahlweni ni ntirho wa hina. Ina, hi fanele hi swi langutela leswaku minkarhi yin’wana hi ta pfa hi hela matimba. Ku hela matimba i ndzingo lowu kambisisaka mpimo wa rirhandzu ra hina eka Yehovha. Kutani a hi lweni hi matimba leswaku hi nga pfumeleli ku hela matimba swi hi tshikisa ntirho wa Yehovha, hilaha Yuriya a endleke hakona. Ematshan’weni ya sweswo, a hi tekeleleni Yeremiya kutani hi tiyiseka leswaku Yehovha u ta hi pfuna.
Ndlela Ya Ku Lwisana Ni Xiyimo Xa Ku Hela Matimba
13. Hi nga xi landzela njhani xikombiso xa Yeremiya ni xa Davhida?
13 Yeremiya a a tshama a ri karhi a vulavula na Yehovha Xikwembu, a n’wi byela ndlela leyi a titwaka ha yona hakunene a tlhela a n’wi kombela leswaku a n’wi tiyisa. Xexo i xikombiso lexinene lexi hi faneleke hi xi landzela. Davhida wa khale, loyi na yena a a titshege hi Xihlovo xexo xa matimba, u tsarile a ku: “Yingisa marito ya mina, Wena Yehovha; twisisa nhlomulo wa mina. Yingisa mpfumawulo wa mina wa ku kombela mpfuno, Wena Hosi ya mina ni Xikwembu xanga, hikuva ndzi khongela wena.” (Pisalema 5:1, 2) Rungula leri huhuteriweke ra vutomi bya Davhida ri kombisa leswaku minkarhi hinkwayo Yehovha a a hlamula swikhongelo swa Davhida swa ku kombela mpfuno. (Pisalema 18:1, 2; 21:1-5) Hi ndlela leyi fanaka, loko hi langutane ni mintshikilelo leyikulu kumbe loko swiphiqo swa hina swi tikomba swi ringana ni tintshava, hi kuma nchavelelo lowukulu hi ku ya eka Yehovha hi xikhongelo ivi hi chulula timbilu ta hina eka yena. (Vafilipiya 4:6, 7; 1 Vatesalonika 5:16-18) Yehovha a nga tipfali tindleve loko hi vulavula na yena. Ku ri na sweswo, wa hi tiyisekisa leswaku ‘wa hi khathalela.’ (1 Petro 5:6, 7) Hambiswiritano, swi ta va swi nga fanelanga ku khongela eka Yehovha kambe hi nga lavi ku twa leswi yena a swi vulaka, a swi tano ke?
14. Marito ya Yehovha ma n’wi khumbe njhani Yeremiya?
14 Xana Yehovha u vulavula njhani na hina? Tlhela u anakanya hi mhaka ya Yeremiya. Tanihi leswi Yeremiya a a ri muprofeta, Yehovha a a vulavula na yena hi ku kongoma. Yeremiya u hlamusele ndlela leyi rito ra Xikwembu ri khumbeke mbilu yakwe ha yona a ku: “Marito ya wena ma kumekile, hiloko ndzi ma dya; kutani eka mina, rito ra wena ri va ku khana ni ku tsaka ka mbilu ya mina; hikuva vito ra wena ri vitaniwe ehenhla ka mina, Oho Yehovha Xikwembu xa mavuthu.” (Yeremiya 15:16) Ina, Yeremiya u tsakile hileswi vito ra Xikwembu ri vitaniweke ehenhla ka yena, naswona marito ya xona a ma ri ya risima eka muprofeta loyi. Hikwalaho, ku fana na muapostola Pawulo, Yeremiya a a hisekela ku twarisa rungula leri a tamerisiweke rona.—Varhoma 1:15, 16.
15. Hi nga endla yini leswaku marito ya Yehovha ma dzika etimbilwini ta hina, naswona i ku anakanyisisa hi mhaka yihi leswi nga ta hi susumetela ku hambeta hi vulavula?
15 A ku na munhu wa nyama loyi Yehovha a vulavulaka na yena hi ku kongoma namuntlha. Hambiswiritano, hi ni marito ya Xikwembu eBibeleni. Hikwalaho, loko hi tikarhata swinene edyondzweni ya hina ya Bibele, hi tlhela hi gayela swinene hi leswi hi swi dyondzeke, marito ya Xikwembu ma ta va “ku khana ni ku tsaka” ni le timbilwini ta hina. Naswona swa hi tsakisa leswi hi vaka hi byarhe vito ra Yehovha loko hi ya vulavula ni van’wana hi marito wolawo. Hi nga tshuki hi rivala leswaku a ku na vanhu van’wana emisaveni lava twarisaka vito ra Yehovha namuntlha. I Timbhoni ta yena ntsena leti twarisaka mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu lowu simekiweke, ti tlhela ti dyondzisa vanhu lava titsongahataka leswaku va va vadyondzisiwa va Yesu Kreste. (Matewu 28:19, 20) Hi katekile hakunene! Tanihi leswi Yehovha a hi nyikeke vutihlamuleri lebyikulu swonghasi, a hi nge swi koti ku pfala nomu!
A Hi Lemukeni Vanakulobye Va Hina
16, 17. Yeremiya a a byi languta njhani vunakulobye, naswona hi nga n’wi tekelela njhani?
16 Yeremiya u vike mhaka yin’wana leyi n’wi pfuneke leswaku a va ni xivindzi. U te: “A ndzi tshamanga entlaweni wa lava endlaka mafenya, va sungula ku khana. Ndzi tshame ehansi ndzi ri ndzexe hikwalaho ka voko ra wena, hikuva u ndzi tate xigwevo.” (Yeremiya 15:17) Yeremiya a a vona swi antswa leswaku a va yexe ku ri ni ku onhiwa hi vanakulobye vo biha. Swi tano ni le ka hina. A hi xi rivali nikatsongo xilemukiso xa muapostola Pawulo xa leswaku “vunakulobye byo biha byi onha mikhuva leyi pfunaka,” naswona byi nga onha hambi ku ri mikhuva leyi pfunaka leyi hi veke na yona hi malembe yo tala.—1 Vakorinto 15:33.
17 Vanakulobye vo biha va nga endla leswaku moya wa misava wu thyakisa miehleketo ya hina. (1 Vakorinto 2:12; Vaefesa 2:2; Yakobo 4:4) Kutani a hi leteleni matimba ya hina ya mianakanyo leswaku hi kota ku lemuka vanakulobye lava nga ni khombo ivi hi va papalata hi ku helela. (Vaheveru 5:14) Loko Pawulo a a hanya emisaveni namuntlha, xana u anakanya leswaku a a ta ku yini eka Mukreste loyi a hlalelaka tifilimi ta vudlakuta ni ta madzolonga kumbe mintlango ya madzolonga? Xana a a ta n’wi nyika xitsundzuxo xihi makwerhu loyi a endlaka xikwelekwele ni vanhu lava a nga va tiviki nikatsongo eka Internet? Xana a a ta anakanya yini hi Mukreste loyi a hetaka nkarhi wo tala a ri karhi a tlanga mintlangu ya vhidiyo kumbe a hlalela thelevhixini kambe a nga tikarhati ngopfu hi dyondzo ya munhu hi xiyexe?—2 Vakorinto 6:14b; Vaefesa 5:3-5, 15, 16.
Hambeta U Tshama eParadeyisini Ya Moya
18. I yini leswi nga ta hi pfuna leswaku hi tshama hi tiyile emoyeni?
18 Ha yi tlangela swinene paradeyisi ya hina ya moya. A yi kona leyi fanaka na yona emisaveni namuntlha. Hambi ku ri vanhu lava nga riki vapfumeri va vulavula hi rirhandzu, ku anakanyelana ni musa lowu Vakreste va kombisanaka wona. (Vaefesa 4:31, 32) Hambiswiritano, xiyimo lexi hi faneleke hi lwisana swinene na xona sweswi i xa ku hela matimba. Vanakulobye lavanene, xikhongelo ni xiyimiso lexinene xa dyondzo ya munhu hi xiyexe swi nga hi pfuna leswaku hi tshama hi tiyile emoyeni. Swi ta hi pfuna leswaku hi langutana ni ndzingo wihi ni wihi hi titshege hi Yehovha hi ku helela.—2 Vakorinto 4:7, 8.
19, 20. (a) I yini leswi nga ta hi pfuna ku tiyisela? (b) Xihloko lexi landzelaka xi kongomisiwe eka vamani, naswona i vamani van’wana lava xi nga va pfunaka?
19 A hi fanelanga hi pfumela ku chavisiwa hi vanhu lava vengaka rungula ra hina leri humaka eBibeleni ivi va hi tsanisa eripfumelweni. Ku fana ni valala lava xaniseke Yeremiya, lava va lwisanaka na hina va lwisana ni Xikwembu. A va nge hluli. Yehovha, loyi a nga ni matimba swinene ku tlula valala va hina, wa hi byela a ku: “Tshemba Yehovha; vana ni xivindzi naswona u endla mbilu ya wena yi va ni matimba. Ina, tshemba Yehovha.” (Pisalema 27:14) Tanihi leswi ntshembo wa hina eka Yehovha wu dzikeke wu twelela etimbilwini ta hina, a hi lweni hi matimba leswaku hi nga tshiki ku endla leswinene. Onge hi nga tiyiseka leswaku ku fana na Yeremiya na Baruku, hi ta tshovela loko hi nga karhali.—Vagalatiya 6:9.
20 Vakreste vo tala va tshama va ri karhi va kamana ni xiyimo xa ku hela matimba. Kambe vantshwa vona va langutana ni swiphiqo swo hlawuleka. Hambiswiritano, na vona va ni malunghelo lamakulu. Xihloko lexi landzelaka xi kongomisiwe eka vantshwa lava nga exikarhi ka hina. Nakambe i xa nkoka eka vatswari ni vanhu hinkwawo lavakulu lava tinyiketeleke evandlheni, lava lungheleke ku pfuna vantshwa evandlheni hi ku vulavula na vona, hi ku va vekela xikombiso ni hi ku va seketela hi ku kongoma.
A Wu Ta Hlamurisa Ku Yini?
• Ha yini hi fanele hi langutela leswaku ku va ni swiyimo leswi hetaka matimba, naswona hi fanele hi titshega hi mani leswaku a hi pfuna?
• Yeremiya u xi hlule njhani xiyimo xa ku hela matimba hambileswi a a ri ni xiavelo xo tika?
• I yini lexi nga ta endla leswaku timbilu ta hina ‘ti khana ni ku tsaka’ hambiloko hi langutane ni swiyimo swo nonon’hwa?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Xifaniso lexi nga eka tluka 9]
Yeremiya a a anakanya leswaku a a nga ta swi kota ku va muprofeta hileswi a a ha ri ntsongo nileswi a a pfumala ntokoto
[Xifaniso lexi nga eka tluka 10]
Hambiloko a ri karhi a xanisiwa, Yeremiya a a swi tiva leswaku Yehovha a a ri na yena “kukota loyi a nga ni matimba lamakulu”