Abrahama Na Sara U Nga Swi Kota Ku Tekelela Ripfumelo Ra Vona!

U VURIWA “tata wa hinkwavo lava va nga ni ripfumelo.” (Varhoma 4:11) Nsati wakwe la rhandzekaka na yena a a ri na yona mfanelo yoleyo. (Vaheveru 11:11) Vanhu lava ku vulavuriwaka ha vona i Abrahama mupatriyaka la chavaka Xikwembu swin’we na Sara nsati wakwe loyi na yena a a xi chava Xikwembu. Ha yini a va ri swikombiso leswinene swonghasi swa ripfumelo? Hi yihi miringo yin’wana leyi va yi tiyiseleke? Naswona matimu ya vona ma nga hi pfuna ha yini?

Abrahama u kombise ripfumelo loko Xikwembu xi n’wi lerise leswaku a siya kaya rakwe. Yehovha u te: “Huma etikweni ra rikwenu ni le maxakeni ya wena ni le ndlwini ya tata wa wena, u ya etikweni leri ndzi nga ta ku komba rona.” (Genesa 12:1) Mupatriyaka loyi wo tshembeka u yingisile, hikuva hi byeriwa leswi: “Hi ripfumelo Abrahama, loko a vitaniwa, u yingisile a huma a ya endhawini leyi a vekeriweke yona ku yi amukela yi va ndzhaka; kutani a huma, hambileswi a a nga ku tivi lomu a a ya kona.” (Vaheveru 11:8) Xiya leswaku i yini leswi a swi katseka eku rhurheni koloko.

Abrahama a a tshama eUra, laha sweswi ku nga edzongeni wa Iraq. Ura a ku ri doroba leri nyukaka ra le Mesopotamiya leri a ri xaviselana swilo ni matiko ya le Persian Gulf kumbexana ni ya le Nkoveni wa Indus. Nkulukumba Leonard Woolley, loyi a a kongomisa ntirho wa vuyimburi lebyi a byi endliwa hi vukheta eUra, u kombisa leswaku enkarhini wa Abrahama tiyindlu to tala ta kwalaho a ti akiwe hi switina, ti ri ni makhumbi lama pulasiteriweke ma tlhela ma chuchutiwa. Hi xikombiso, yindlu ya muaka-tiko un’wana la fuweke a yi ri ni swithezi swimbirhi ni xivava lexi andlaleriweke hi switina. Exithezini xa le hansi a ku tshama vandyangu ni vaendzi. Exithezini xo sungula, a ku ri ni rikupakupa leri rhendzeleke khumbi, leri a ri endla leswaku u kota ku nghena emakamareni lama tirhisiwaka hi vandyangu. Woolley u ri, leswi tiyindlu toleto a ti ri ni makamara ya 10 ku ya ka 20, a ti ri “tikulu naswona a ti endla leswaku munhu a kota ku hanya vutomi lebyi faneleke, lebyi tsakisaka ni lebyi hi ku ya hi xiyimo xa vanhu va le Vuxeni, byi nga bya vulovolovo.” A ma ri “makaya lama nga ringanisiwiki na nchumu ya vanhu lava dyondzekeke naswona a ma fikelela swilaveko swa vutomi bya le henhla swinene bya le madorobeni.” Loko ku ri leswaku Abrahama na Sara va siye kaya ra muxaka wolowo leswaku va ya tshama ematendeni, swi vula leswaku va titsone swilo swo tala swinene leswaku va yingisa Yehovha.

Abrahama ni ndyangu wakwe va rhange va rhurhela eHarani, ku nga muti lowu nga en’walungwini wa Mesopotamiya, kutani endzhaku va ya eKanana. Wolowo a ku ri mpfhuka wa  kwalomu ka tikhilomitara ta 1 600—ku nga mpfhuka wo leha ngopfu eka mpatswa lowu dyuhaleke! Loko va suka eHarani, Abrahama a a ri ni malembe ya 75 hi vukhale kasi Sara yena a a ri na 65 wa malembe.—Genesa 12:4.

Xana Sara a nga ha va a titwe njhani loko Abrahama a n’wi byela leswaku a a va ta suka eUra? Swi nga ha endleka swi n’wi karhatile ku siya kaya leri sirhelelekeke ri tlhela ri tsakisa, kutani a rhurhela etikweni leri a nga ri tiviki leri kumbexana a ri ri ni madzolonga, a tlhela a pfumela ku ya hanya vutomi bya xiyimo xa le hansi. Nilokoswiritano, Sara u titsongahatile, a teka Abrahama tanihi “hosi” ya yena. (1 Petro 3:5, 6) Vativi van’wana va teka leswi ku ri ndlela leyi Sara “hi ntolovelo a a n’wi xixima ha yona nuna wakwe,” ku nga xikombiso “xa leswaku a a titolovete swona a tlhela a swi rhandza ku n’wi komba xichavo.” Kambe xa nkoka swinene, Sara a a tshemba Yehovha. Ku titsongahata ni ripfumelo rakwe i xikombiso lexinene eka vavasati lava nga Vakreste.

Hambiswiritano, hina a hi komberiwi ku siya makaya ya hina leswaku hi yingisa Xikwembu, hambileswi vavuri van’wana va evhangeli va nkarhi hinkwawo va sukeke ematikweni ya ka vona leswaku va ya chumayela mahungu lamanene ematikweni man’wana. Ku nga khathariseki leswaku hi tirhela Xikwembu hi ri kwihi, loko hi rhangisa timhaka ta moya evuton’wini bya hina xi ta hi nyika leswi hi swi pfumalaka.—Matewu 6:25-33.

Sara na Abrahama a va tisolanga hi xiboho lexi va xi endleke. Muapostola Pawulo u ri: “Loko hakunene a va tshamela ku tsundzuka ndhawu leyi va humeke eka yona, a va ta va va kume nkarhi wo vuyela eka yona.” Kambe a va tlhelelanga eka yona. Leswi a va tiyiseka leswaku Yehovha i “muhakeri wa lava va [n’wi] lavaka hi mbilu hinkwayo,” va ve ni ripfumelo eswitshembisweni swa yena. Na hina hi fanele hi va ni ripfumelo ro tano, loko hi lava ku hambeta hi tirhela Yehovha hi mbilu hinkwayo.—Vaheveru 11:6, 15, 16.

Rifuwo Ra Moya Ni Ra Nyama

Loko Abrahama a fike eKanana, Xikwembu xi vulavule na yena xi ku: “Tiko leri ndzi ta ri nyika mbewu ya wena.” Abrahama u kombise ku  nkhensa ka yena hi ku akela Yehovha alitari ni hi ku vitana “vito ra Yehovha.” (Genesa 12:7, 8) Yehovha u fuwise Abrahama, naswona lava a va tshama na yena emintsongeni a va tele swinene. Phela u tshame a va ni vavanuna lava leteriweke va 318, mahlonga lama velekiweke endyangwini wakwe, naswona ku vuriwa leswaku “ntlawa wa yena loko wu helerile a wu tlula gidi.” A swi hlamarisi leswi vanhu a va n’wi teka tanihi “ndhuna ya Xikwembu.”—Genesa 13:2; 14:14; 23:6.

Abrahama a a rhangela etimhakeni to gandzela, a dyondzisa vandyangu wakwe ku “hlayisa tindlela ta Yehovha, va endla leswi lulameke ni vuavanyisi.” (Genesa 18:19) Tinhloko ta mindyangu leti nga Vakreste namuntlha ti nga kuma xikhutazo eka xikombiso xa Abrahama, loyi a swi koteke ku dyondzisa swirho swa ndyangu wakwe leswaku swi titshega hi Yehovha, swi tlhela swi endla swilo hi ndlela leyinene. Hikwalaho a swi hlamarisi leswi Agara loyi wa Muegipta, nandza wa xisati wa Sara, nandza lonkulu wa mupatriyaka, na Isaka n’wana wa Abrahama, va titshege hi Yehovha Xikwembu.—Genesa 16:5, 13; 24:10-14; 25:21.

Abrahama A A Ri Mukondleteri Wa Ku Rhula

Swiendlakalo leswi veke kona evuton’wini bya Abrahama swi kombisa leswaku Abrahama a a ri ni vumunhu lebyi fanaka ni bya Xikwembu. Ematshan’weni yo pfumelela mholovo leswaku yi ya emahlweni exikarhi ka varisi vakwe ni va ntukulu wakwe Lota, Abrahama u ringanyete leswaku va hambanisa mintsonga ya vona kutani a rhanga a hlawurisa jaha leritsongo Lota ndhawu leyi a ri yi rhandza. Abrahama a a ri mukondleteri wa ku rhula.—Genesa 13:5-13.

Loko ho tshuka hi hlawurisiwa exikarhi ka ku sindzisa ndlela ya hina kumbe ya ku pfumela nandzu leswaku hi hlayisa ku rhula, hi nga swi xiya leswaku Yehovha a nga pfumelanga leswaku Abrahama a xaniseka hikwalaho ka leswi a anakanyeleke Lota. Ku ri na sweswo, endzhaku ka sweswo Xikwembu xi tshembise Abrahama ni mbewu yakwe tiko hinkwaro leri Abrahama a a kota ku ri vona ematlhelweni hinkwawo. (Genesa 13:14-17) Yesu u te: “Va tsaka lava kondletelaka ku rhula, hikuva va ta vuriwa ‘vana va Xikwembu.’”—Matewu 5:9.

I Mani Loyi A A Ta Va Mudyandzhaka Wa Abrahama?

Sara u hambete a ri mhika hambileswi a a tshembisiwe mbewu. Abrahama u vulavule ni Xikwembu hi mhaka leyi. Xana nandza wakwe Eliyezere a a ta dya ndzhaka ya hinkwaswo leswi a a ri na swona? Doo, hikuva Yehovha u te: “Munhu loyi a nge ku tlhandlami a va mudyandzhaka, kambe loyi a nga ta huma eka swirho swa wena swa le ndzeni u ta ku tlhandlama a va mudyandzhaka.”—Genesa 15:1-4.

Nilokoswiritano n’wana a va n’wi kumanga, naswona Sara wa malembe ya 75 hi vukhale u helele hi ntshembo wa leswaku wa ha ta tika. Hikwalaho u byele Abrahama a ku: “Yehovha u ndzi sivile leswaku ndzi nga tswali vana. Ndzi kombela u tivana ni nandza wa mina wa xisati. Kumbexana ndzi nga kuma vana eka yena.” Abrahama u teke Agara a va nhlantswa yakwe, a etlela na yena kutani a tika. Ku te loko Agara a lemuka leswaku u tikile, hiloko a sungula ku langutela n’wini wakwe wa xisati ehansi. Sara u vilele swinene eka Abrahama hiloko a kokisa Agara exilogweni a kala a baleka.—Genesa 16:1-6.

Abrahama na Sara va endle mhaka yoleyo hi xikongomelo lexinene, va tekelela mikhuva leyi a yi pfumeleriwa enkarhini wa vona. Kambe, yoleyo a yi nga ri yona ndlela ya Yehovha yo humesa mbewu ya Abrahama. Ndhavuko wa hina wu nga ha amukela swiendlo swo karhi ehansi ka swiyimo swo karhi, kambe leswi a swi vuli swona leswaku Yehovha u pfumelelana na swona. Ndlela leyi a langutaka xiyimo xa hina yi nga ha va yi hambane hi ku helela ni ndlela leyi hina hi xi langutaka ha yona. Hikwalaho hi fanele hi lava nkongomiso wa Xikwembu, hi khongelela leswaku xi hi komba ndlela leyi xi lavaka hi famba hi yona.—Pisalema 25:4, 5; 143:8, 10.

A Xi Kona “Lexi Nga Hlulaka Yehovha”

Hi ku famba ka nkarhi, Agara u velekele Abrahama n’wana la vuriwaka Iximayele. Kambe, a a nga ri Mbewu leyi tshembisiweke. I Sara loyi a a fanele a tswala mudyandzhaka yoloye, hambileswi a a dyuharile.—Genesa 17:15, 16.

 Endzhaku ka loko Xikwembu xi vule hi ku kongoma leswaku Sara a a ta tswalela nuna wakwe n’wana wa mufana, “Abrahama a wela ehansi hi mombo kutani a hleka a vula embilwini yakwe a ku: ‘Xana wanuna la nga ni malembe ya 100 hi vukhale a nga endla leswaku n’wana a velekiwa, naswona Sara, ina, wansati la nga ni malembe ya 90 hi vukhale a nga veleka?’” (Genesa 17:17) Loko ntsumi yi phindhe rungula leri fanaka Sara a ri karhi a yingisile, swi endle leswaku na yena a “hlekela endzeni.” Kambe a xi kona “lexi nga hlulaka Yehovha.” Hi nga va ni ripfumelo ra leswaku a nga endla nchumu wihi na wihi lowu a wu lavaka.—Genesa 18:12-14.

A ku ri “ripfumelo [leri endleke] Sara [a amukela] matimba yo tika mbewu, hambileswi a a hundzile emalembeni ya kona, hileswi a a n’wi teka a tshembeka loyi a tshembiseke.” (Vaheveru 11:11) Hi ku famba ka nkarhi, Sara u tswale Isaka, loyi vito rakwe ri vulaka “Ku Hleka.”

Ku Tshemba Switshembiso Swa Xikwembu Hi Ku Helela

Yehovha u vule leswaku Isaka i mudyandzhaka loyi a ku ri khale a languteriwile. (Genesa 21:12) Handle ko kanakana, Abrahama u fanele a hlamarile loko Xikwembu xi n’wi kombela leswaku a endla gandzelo hi n’wana wakwe. Kambe Abrahama a a ri ni swivangelo leswi twalaka swo tshemba Xikwembu hi ku helela. Xana Yehovha a a ta tsandzeka ku pfuxa Isaka eka lava feke? (Vaheveru 11:17-19) Xana Xikwembu a xi kombisanga leswaku xi ni matimba hi ku vuyetela matimba yo veleka ya Abrahama na Sara hi singita, leswaku ku ta tswariwa Isaka? Leswi Abrahama a a khorwiseka hi vuswikoti bya Xikwembu bya ku hetisisa switshembiso swa xona, a a tiyimiserile ku yingisa. Kambe u siveriwile leswaku a dlaya n’wana wakwe. (Genesa 22:1-14) Nilokoswiritano, xiphemu lexi Abrahama a xi hetisiseke emhakeni leyi xi hi pfuna ku vona ndlela leyi swi faneleke swi n’wi tikele ha yona Yehovha Xikwembu ku ‘nyikela hi N’wana wa yena la tswariweke a ri swakwe, leswaku un’wana ni un’wana loyi a kombisaka ripfumelo eka yena a nga lovisiwi kambe a va ni vutomi lebyi nga heriki.’—Yohane 3:16; Matewu 20:28.

Leswi Abrahama a a ri ni ripfumelo eka Xikwembu, a a swi tiva leswaku mudyandzhaka wa switshembiso swa Yehovha a a nga ta teka mugandzeri wa mavunwa wa le tikweni ra Kanana. Xana mutswari la chavaka Xikwembu a nga n’wi pfumelela njhani n’wana wakwe leswaku a tekana ni munhu la nga tirheliki Yehovha? Hikwalaho Abrahama u lavele Isaka nsati la fanelekaka exikarhi ka maxaka yakwe eMesopotamiya, endhawini leyi nga ekule hi tikhilomitara ta 800. Xikwembu xi katekise matshalatshala wolawo hi ku kombisa leswaku Raveka a a ri wansati loyi xi n’wi hlawuleke leswaku a va nsati wa Isaka tlhelo kokwa wa xisati wa Mesiya. Ina, Yehovha u “katekise Abrahama hi swilo hinkwaswo.”—Genesa 24:1-67; Matewu 1:1, 2.

Mikateko Ya Matiko Hinkwawo

Abrahama na Sara va veke xikombiso lexinene hi ku tiyisela miringo na hi ku kombisa ripfumelo eswitshembisweni swa Xikwembu. Ku hetiseka ka switshembiso sweswo ka fambisana ni  ntshembo wa vanhu wo kuma vutomi lebyi nga heriki, hikuva Yehovha u tiyisekise Abrahama a ku: “Tinxaka hinkwato ta misava ti ta tikatekisa hi mbewu ya wena hikwalaho ka leswi u yingiseke rito ra mina.”—Genesa 22:18.

Ina, Abrahama na Sara a va nga hetisekanga ku fana na hina. Hambiswiritano, endzhaku ko twisisa ku rhandza ka Xikwembu, va ku endlile—ku nga khathariseki leswaku a swi tika ku fikela kwihi. Hikwalaho Abrahama u tsundzukiwa tanihi “nakulobye wa Yehovha” kasi Sara u tsundzukiwa tanihi ‘wansati wo kwetsima loyi a a tshemba Xikwembu.’ (Yakobo 2:23; 1 Petro 3:5) Loko hi tikarhatela ku tekelela ripfumelo ra Abrahama na Sara, na hina hi nga va ni vuxaka bya risima na Xikwembu. Hi nga tlhela hi vuyeriwa eka switshembiso swa risima leswi Yehovha a swi tshembiseke Abrahama.—Genesa 17:7.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]

Yehovha u katekise Abrahama na Sara hi n’wana loko se va dyuharile, hikwalaho ka ripfumelo ra vona

[Xifaniso lexi nga eka tluka 28]

Xikombiso xa Abrahama xi hi pfuna ku vona ndlela leyi Yehovha a khumbekeke ha yona loko a pfumelele N’wana wakwe la tswariweke a ri swakwe leswaku a fa