Matshalatshala Ya Munhu Yo Tsakisa Xikwembu

“A KU si tshama ku va ni vanhu lava eka vona Xikwembu xi nga gandzeriwiki, xi nga tekiwiki xi ri xona xi lawulaka vuako ni lexi tumbuluxeke swilo hinkwaswo. Leswi swi tano hambi eka matiko lama hlawulaka ku vekela Xikwembu etlhelo.” Marito lawa ma vuriwe hi John Bowker eka buku ya yena leyi nge God—A Brief History. Hi ndlela yo karhi, vanhu i khale va ri karhi va endla matshalatshala yo kuma Xikwembu ni ku lava ku rhandziwa hi xona. Emisaveni hinkwayo, vanhu vo tala va swi navela swinene ku tsakisa Xikwembu. Kambe, tindlela leti va ringetaka ku xi tsakisa ha tona ta hambana hi ku ya hi vukhongeri bya vona.

Van’wana va vula leswaku lexi lavekaka leswaku munhu a amukeriwa hi Xikwembu i ku hanya vutomi lebyi tengeke. Van’wana va vula leswaku ku nyika swisiwana tinyiko hi swona swi va endlaka va amukeleka eka Xikwembu. Ku engetela kwalaho, mikhuva ni mihivahivana ya vukhongeri i ya nkoka swinene eka vanhu va timiliyoni.

Hi hala tlhelo, ku ni lava va vulaka leswaku a va nge swi koti ku va vanghana va Xikwembu—xi le kule swinene naswona xi khomeke swinene hi timhaka tin’wana lerova a xi na nkarhi wo khathalela vanhu. Epicurus, mutivi wa filosofi wa le Grikiya wa khale, ku vuriwa leswaku a a pfumela leswaku ‘swikwembu swi le kule swinene lerova a swi na mhaka ni timhaka ta vanhu ta siku ni siku.’ Hambiswiritano, vanhu vo tala lava anakanyaka tano, i vanhu lava nga ni vukhongeri byo karhi. Van’wana va nga ha va va endla magandzelo kumbe va endla mihivahivana yo karhi yo endla leswaku swikwembu swi etlela.

Wena u anakanya yini hi mhaka leyi? Xana hakunene Xikwembu xa ma xiya matshalatshala ya hina ya ku xi tsakisa? Xana swi nga koteka leswaku hi khumba mbilu ya Xikwembu, hi xi tsakisa?

 [Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 2]

COVER: Courtesy of ROE/Anglo-Australian Observatory, photograph by David Malin