Swivutiso Swa Vahlayi

• Xana hi nga wu hlunamisa njhani moya lowo kwetsima wa Xikwembu tanihi leswi wu nga riki munhu?

Muapostola Pawulo u tsarile a ku: “Mi nga hlunamisi moya lowo kwetsima wa Xikwembu.” (Vaefesa 4:30) Van’wana va teka marito lawa ma ri lama vulaka leswaku moya lowo kwetsima i munhu. Hambiswiritano, minkandziyiso ya “mulanguteri wo tshembeka” yi hambete yi nyika vumbhoni bya Matsalwa ni bya matimu bya leswaku Vakreste vo sungula a va nga teki moya lowo kwetsima wu ri munhu, kumbe wu ri xikwembu lexi ringanaka ni La nge Henhla-henhla tanihi xiphemu xa nchumu lowu vuriwaka Vunharhu un’we. * (Luka 12:42) Kutani Pawulo a a nga vuli swona leswaku moya lowo kwetsima wa Xikwembu i munhu.

Moya lowo kwetsima wa Xikwembu i matimba ya xona lama nga vonakiki. (Genesa 1:2) Yesu a a ta khuvula “hi moya lowo kwetsima,” tanihi leswi Yohane a a khuvula hi mati. (Luka 3:16) Hi Pentekosta ya 33 C.E., vadyondzisiwa va kwalomu ka 120 va “tal[e] moya lowo kwetsima”—swi le rivaleni leswaku a va nga talanga hi munhu. (Mintirho 1:5, 8; 2:4, 33) Vanhu vo tano lava totiweke va kume ntshembo wa ku ya hanya etilweni, naswona moya wa Xikwembu wu va kongomisile leswaku va hanya hi ndlela yo tshembeka. (Varhoma 8:14-17; 2 Vakorinto 1:22) Moya lowo kwetsima wu humese mihandzu leyinene naswona wu va pfune ku papalata “mintirho ya nyama” leyi nga ni vudyoho ni leyi a yi ta endla leswaku va nga ha amukeleki emahlweni ka Xikwembu.—Vagalatiya 5:19-25.

Loko hi ri malandza ya Xikwembu lama nga na ntshembo wo hanya emisaveni a hi totiwanga hi moya lowo kwetsima. Nilokoswiritano, hi nga nyikiwa moya wa Xikwembu lowu ringanaka ni wa lava va nga ni ntshembo wa ku ya hanya etilweni. Kutani na hina hi nga hlunamisa moya lowo kwetsima. Xana hi nga wu hlunamisa hi ndlela yihi?

Loko hi honisa xitsundzuxo xa le Matsalweni lexi tsariweke hi nkongomiso wa moya lowo kwetsima, hi nga va ni mikhuva leyi nga vangaka leswaku hi dyohela moya wolowo hi vomu, hi nga ha tsakeriwi hi Yehovha kutani hi hetelela hi lovisiwile. (Matewu 12:31, 32) Hi nga ha endla xidyoho lexi nga yisiki eku feni, kambe hi nga ha va hi sungule ku famba hi ndlela leyi hoxeke, leyi nga hetelelaka yi hi nghenise egondzweni leri nga kongomisiwiki hi moya lowo kwetsima. Ehansi ka swiyimo swo tano, hi ta va hi hlunamisa moya lowo kwetsima.

Kutani, xana hi nga swi papalata njhani ku hlunamisa moya wa Xikwembu? Hi fanele hi lawula mianakanyo ni swiendlo swa hina. Eka ndzima 4 ya papila ra yena leri yaka eka Vaefesa,  muapostola Pawulo u vulavule malunghana ni ku papalata mavunwa, ku tshama u karihile, vulolo ni marito yo bola. Loko se hi ambale “vumunhu lebyintshwa” kambe hi tlhelela endzhaku hi ku endla swilo swo biha swo fana ni leswi, xana hi ta va hi endla yini? Hi ta va hi lwisana ni ndzayo leyi huhuteriweke ya Rito ra Xikwembu, ku nga Bibele. Hi ku endla sweswo, hi ta va hi hlunamisa moya lowo kwetsima.

Eka Vaefesa ndzima 5, Pawulo u vulavula hi ku papalata ku dzikisa mianakanyo ya hina etimhakeni ta vumbhisa. Muapostola loyi u tlhela a khutaza vapfumeri-kulobye ku papalata mahanyelo lama khomisaka tingana ni mafenya lama thyakeke. Loko hi nga lavi ku hlunamisa moya lowo kwetsima wa Xikwembu, hi fanele hi hlawula vuhungasi bya hina hi ri karhi hi tsundzuka ndzayo yoleyo. Hi fanele hi kombisa ku venga ka hina swilo swo tano hi ku papalata ku vulavula ha swona, ku swi hlaya etibukwini ni ku swi hlalela eka thelevhixini kumbe kun’wana.

Ina, hi nga hlunamisa moya ni hi tindlela tin’wana. Moya wa Yehovha wu kondletela vun’we evandlheni, kambe a hi nge hi khutaza rihlevo ro biha kumbe ku byala moya wa ku vumba mintlawa-ntlawa evandlheni. Xana mintirho ya hina yi ta va yi nga lwisani ni nkongomiso wa moya lowu kondletelaka vun’we? Kahle-kahle hi ta va hi hlunamisa moya lowo kwetsima, ku fana ni lava va vangeke ku avana evandlheni ra le Korinto. (1 Vakorinto 1:10; 3:1-4, 16, 17) Nakambe loko hi delela vavanuna lava vekiweke hi moya evandlheni hi ta va hi hlunamisa moya.—Mintirho 20:28; Yudha 8.

Hikokwalaho, kahle-kahle i vutlhari ku kambisisa langutelo ni swiendlo swa hina malunghana ni vukongomisi bya moya lowo kwetsima, hilaha swi kombisiweke hakona eBibeleni ni le vandlheni ra Vukreste. Nakambe hi khutaziwa ku “khongela hi moya wo kwetsima,” hi amukela matimba ya wona naswona minkarhi hinkwayo hi endla leswaku swiendlo swa hina swi fambisana ni leswi Rito ra Xikwembu leri huhuteriweke ri vulaka swona. (Yudha 20) Onge hi nga tiyimisela ku ka hi nga hlunamisi moya kambe minkarhi hinkwayo hi kongomisiwa hi wona, leswaku ku dzunisiwa vito ra Yehovha ro kwetsima.

• Yesu Kreste u kombise leswaku ku nonon’hweriwa loku munhu la fuweke a vaka na kona loko a ringeta ku nghena eMfun’weni ku fana ni kamela leyi ringetaka ku nghena exuveni xa neleta. Xana Yesu a a vulavula hi kamela ni neleta ya xiviri?

Matsalwa mambirhi eka manharhu lama tshahiweke emhakeni leyi ma boxa mhaka leyi fanaka. Hi ku ya hi rungula ra Matewu, Yesu u te: “Swa olova swinene leswaku kamela yi hundza exuveni xa neleta ku ri ni ku va munhu la fuweke a nghena emfun’weni wa Xikwembu.” (Matewu 19:24) Hi ku fanana, Marka 10:25 yi ri: “Swa olova swinene leswaku kamela yi hundza exuveni xa neleta ku ri ni ku va munhu la fuweke a nghena emfun’weni wa Xikwembu.”

Tibuku tin’wana ti ringanyeta leswaku ‘xuva xa neleta’ a ku ri nyangwa leyitsongo eka yin’wana ya tinyangwa letikulu ta le Yerusalema. Loko nyangwa leyikulu yi pfariwile nivusiku, a swi koteka ku pfula leyitsongo. Ku anakanyiwa leswaku kamela a yi swi kota ku nghena. Xana Yesu a a vula sweswo?

Swi le rivaleni leswaku a a nga vuli swona. Handle ko kanakana Yesu a a vulavula hi neleta yo rhunga. Tanihi leswi tineleta ta khale leti a ti endliwe hi marhambu ni nsimbi ti kumiweke endhawini yoleyo, ti fanele ti ve xitirhisiwa xa le kaya lexi tolovelekeke. Luka 18:25 yi susa ku kanakana kwihi na kwihi malunghana ni marito ya Yesu, hikuva yi n’wi tshaha a ku: “Swa olova swinene leswaku kamela yi hundza exuveni xa neleta yo rhunga ku ri ni ku va munhu la fuweke a nghena emfun’weni wa Xikwembu.”

 Vatsari vo hambana-hambana va swihlamusela-marito va pfumelelana ni nhlamuselo ya ‘xuva xa neleta’ hilaha yi nga hakona eka Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa. Rito ra Xigriki leri vulaka ‘neleta’ eka Matewu 19:24 na Marka 10:25 (rha·phisʹ) ri huma eka riendli leri vulaka ku “rhunga.” Naswona rito ra Xigriki leri kumekaka eka Luka 18:25 (be·loʹne) ri tirhisiwa ku vula neleta ya xiviri leyi tirhisiwaka eka vuhandzuri. Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words yi ri: “Mhaka ya leswaku ‘xuva xa neleta’ i nyangwa leyitsongo yi vonaka yi ri ya masiku lawa; a ku na vuthala bya yona bya le nkarhini lowu hundzeke. Xikongomelo xa Hosi xo tirhisa marito lawa i ku kombisa ku tsandzeka ka munhu ku endla nchumu wo karhi naswona a swi fanelanga ku olovisa xiphiqo xexo hi ku teka neleta yi vula nchumu wun’wana lowu tolovelekeke.”—1981, Vholumo 3, tluka 106.

Van’wana va ringanyeta leswaku eka tindzimana leti rito “kamela” ri fanele ri hundzuluxeriwa ri va “pindza.” Rito ra Xigriki leri vulaka pindza (kaʹmi·los) ni kamela (kaʹme·los) ma yelana. Hambiswiritano, rito ra Xigriki leri vulaka “kamela” ematshan’weni ya lerin’wana leri vulaka “pindza” ri kumeka eka Matewu 19:24 ematsalweni ya voko ya Xigriki xa khale lama ha riki kona ya Evhangeli ya Matewu (Sinaitic, Vatican No. 1209 na Alexandrine). Xiviko xi kombisa leswaku Matewu u sungule a tsala Evhangeli ya yena hi Xiheveru naswona a nga ha va a yi hundzuluxele hi yexe yi ya eka Xigriki. A a swi tiva kahle leswi Yesu a swi vuleke, kutani u tirhise rito leri faneleke.

Hikokwalaho, Yesu a a vulavula hi neleta yo rhunga ni kamela ya xiviri. U tirhise swilo leswi leswaku a kandziyisa ku nga koteki ka swilo swo karhi. Kambe, xana Yesu a a vula leswaku a ku na munhu la fuweke la nga nghenaka eMfun’weni? A swi tano, hikuva marito ya Yesu a ma fanelanga ma tekiwa hi ku kongoma. A a tirhisa xithathelo a kombisa leswaku tanihi leswi kamela ya xiviri yi nga ta ka yi nga ngheni exuveni xa neleta ya xiviri, a swi nge koteki leswaku munhu la fuweke a nghena eMfun’weni loko a hambeta a namarhela rifuwo ra yena naswona a nga rhangisi Yehovha evuton’wini byakwe.—Luka 13:24; 1 Timotiya 6:17-19.

Yesu u vule marito lawa endzhaku ka loko jaha leri fuweke ri bakanye lunghelo lerikulu ro va mulandzeri wa Yesu. (Luka 18:18-24) Munhu la fuweke loyi a rhandzaka swilo swa yena ku tlula swilo swa moya a nge languteli ku kuma vutomi lebyi nga heriki elunghiselelweni ra Mfumo. Kambe, vanhu van’wana lava fuweke va ve vadyondzisiwa va Yesu. (Matewu 27:57; Luka 19:2, 9) Hikokwalaho munhu la fuweke loyi a xalamukelaka swilaveko swa yena swa moya a tlhela a lava nkongomiso wa Xikwembu a nga ponisiwa.—Matewu 5:3; 19:16-26.

[Nhlamuselo ya le hansi]