U Nga Swi Kota Ku Tsakisa Xikwembu

XANA hakunene hi nga swi kota ku khumba ndlela leyi Xikwembu xi titwaka ha yona? Xana Xikwembu xa swi kota ku tsaka? Van’wana va anakanya leswaku Xikwembu xo va matimba yo karhi. Xana hi nga langutela leswaku matimba yo karhi lama nga riki munhu ma tsaka? Nikatsongo. Kambe, xiya leswi Bibele yi swi vulaka hi Xikwembu.

Yesu Kreste u te: “Xikwembu i Moya.” (Yohane 4:24) Vutomi bya vanhu va moya byi hambanile ni bya vanhu va nyama. Hambileswi a nga voniwiki hi mahlo ya vanhu va nyama, munhu wa moya u na wona miri—‘miri wa moya.’ (1 Vakorinto 15:44; Yohane 1:18) Loko yi tirhisa swiga-ririmi, Bibele yi vula leswaku Xikwembu xi ni mahlo, tindleve, mavoko, sweswo-sweswo. * Xikwembu nakambe xi ni vito—i Yehovha. (Pisalema 83:18) Kutani ke, Xikwembu xa le Bibeleni i munhu wa moya. (Vaheveru 9:24) “I Xikwembu lexi hanyaka ni Hosi hilaha ku nga riki na makumu.”—Yeremiya 10:10.

Leswi Yehovha a nga munhu wa xiviri, wa swi kota ku anakanya ni ku teka goza. U ni timfanelo to karhi a tlhela a va ni mintlhaveko naswona u ni swilo leswi a swi rhandzaka ni leswi a nga swi rhandziki. Kahle-kahle, Bibele yi ni marito yo tala lama paluxaka swilo leswi swi n’wi tsakisaka ni leswi nga n’wi tsakisiki. Ku hambana ni swikwembu ni swifaniso leswi endliweke hi mavoko ya vanhu, leswi swi ngo kombisa timfanelo ta vanhu lava va swi endleke, Yehovha, Xikwembu xa matimba hinkwawo, hi yena Xihlovo xa mintlhaveko leyi a yi ngheniseke eka vanhu.—Genesa 1:27; Esaya 44:7-11.

A swi kanakanisi leswaku Yehovha i “Xikwembu lexi tsakeke.” (1 Timotiya 1:11) A nga tsakisiwi ntsena hi swilo leswi a swi tumbuluxeke kambe u tlhela a tsakela ku hetisisa swikongomelo swa yena. Hi ku tirhisa muprofeta Esaya, Yehovha u ri: “Hinkwaswo leswi ndzi swi tsakelaka ndzi ta swi endla . . . Ndzi swi vurile; ndzi ta tlhela ndzi swi tisa. Ndzi swi vumbile, ndzi ta tlhela ndzi swi endla.” (Esaya 46:9-11) Mupisalema u yimbelerile a ku: “Yehovha u ta tsakela mintirho yakwe.” (Pisalema 104:31) Kambe ka ha ri ni nchumu wun’wana lowu tsakisaka Xikwembu. Xi ri: “N’wananga, tlhariha u tsakisa mbilu yanga.” (Swivuriso 27:11) Mawaku lunghelo ronghasi—ro tsakisa Xikwembu!

Ndlela Yo Tsakisa Mbilu Ya Xikwembu

Anakanya hi ndlela leyi Nowa, loyi a a ri nhloko ya ndyangu, a tsakiseke mbilu ya Yehovha ha yona. Nowa u “kum[e] tintswalo ematihlweni ya Yehovha” hikuva “u tikombise a pfumala xihoxo exikarhi ka lava a a hanya swin’we na vona.” Ku hambana ni vanhu vo biha va nkarhi wolowo, ripfumelo ni ku yingisa ka Nowa a swi tsakisa Xikwembu swinene lerova ku kala ku vuriwa leswaku “Nowa  a a famba ni Xikwembu xa ntiyiso.” (Genesa 6:6, 8, 9, 22) “Hi ripfumelo Nowa . . . u kombise nchavo lowu nga ni vukwembu ivi a aka ngalava leswaku ku ponisiwa ndyangu wakwe.” (Vaheveru 11:7) Yehovha u tsakisiwe hi Nowa lerova a n’wi katekisa yena ni ndyangu wakwe leswaku va pona hi nkarhi wolowo wo tika ematin’wini ya vanhu.

Kokwa wa hina Abrahama na yena a a swi tiva leswaku Yehovha u ni mintlhaveko. Leswaku a a swi tiva leswaku Xikwembu i munhu wa njhani, swi vonake kahle loko Yehovha a n’wi byele leswaku miti ya Sodoma na Gomora yi ta lovisiwa hikwalaho ka vubihi bya yona. Leswi Abrahama a a tiva Yehovha kahle, u swi vonile leswaku Xikwembu a xi nge herisi munhu wo lulama loko xi lovisa lowo biha. (Genesa 18:17-33) Endzhaku ka malembe yo hlayanyana, hi ku yingisa xileriso xa Xikwembu, Abrahama “u lave ku nyikela Isaka,” hikuva “a a anakanya leswaku Xikwembu a xi ta swi kota ku n’wi pfuxa hambi ku ri eka lava feke.” (Vaheveru 11:17-19; Genesa 22:1-18) Abrahama a a yi tiva swinene ndlela leyi Xikwembu xi titwaka ha yona kutani a kombisa ripfumelo ra matimba swinene a tlhela a yingisa lerova a kala “a vuriwa ‘nakulobye wa Yehovha.’”—Yakobo 2:23.

Munhu un’wana la ringeteke ku tsakisa mbilu ya Xikwembu i Hosi Davhida wa le Israyele wa khale. Loko a vulavula ha yena Yehovha u te: “Ndzi kume Davhida n’wana wa Yese, wanuna la amukelekaka embilwini ya mina, loyi a nga ta endla swilo hinkwaswo leswi ndzi swi navelaka.” (Mintirho 13:22) Loko a ha tilunghiselela ku langutana ni xihontlovila lexi vitaniwaka Goliyadi, Davhida u veke ntshembo wa yena eka Xikwembu hi laha ku heleleke kutani a byela Hosi Sawulo wa le Israyele a ku: “Yehovha loyi a ndzi kutsuleke eka rhuva ra nghala ni le ka rhuva ra bere, hi yena la nga ta ndzi kutsula evokweni ra Mufilisita loyi.” Yehovha u katekise Davhida hikwalaho ka leswi a a N’wi tshemba, u endle Davhida a swi kota ku dlaya Goliyadi. (1 Samuwele 17:37, 45-54) Davhida a a nga lavi leswaku ku va swiendlo swa yena ntsena kambe a a lava leswaku ni ‘marito ya nomu wa yena swin’we ni ku anakanyisisa ka mbilu ya yena, ku tsakisa eka Yehovha.’—Pisalema 19:14.

Ku vuriwa yini hi hina? Hi nga n’wi tsakisa njhani Yehovha? Loko hi tshama hi ri karhi hi tsundzuka ndlela leyi Xikwembu xi titwaka ha yona, hi ta ya hi swi tsundzuka leswi hi nga swi endlaka leswaku hi endla mbilu ya Xikwembu yi tsaka. Kutani ke, loko hi hlaya Bibele, i swa nkoka leswaku hi endla matshalatshala yo tiva ndlela leyi Xikwembu xi titwaka ha yona leswaku hi “tala vutivi lebyi kongomeke bya ku rhandza ka xona hi vutlhari hinkwabyo ni ku twisisa ka moya, leswaku [hi] famba hi mukhuva lowu fanelaka eka Yehovha leswaku [hi] n’wi tsakisa hi ku helela.” (Vakolosa 1:9, 10) Nakambe, vutivi byi hi pfuna leswaku hi aka ripfumelo. Leswi i swa nkoka swinene hikuva “handle ka ripfumelo a swi koteki ku xi tsakisa kahle” Xikwembu. (Vaheveru 11:6) Ina, loko hi endla matshalatshala yo aka ripfumelo ra hina ri tiya ni ku endla vutomi bya hina byi pfumelelana ni ku rhandza ka Yehovha, hi nga swi kota ku endla mbilu ya yena yi tsaka. Hi nkarhi lowu fanaka, hi fanele hi tivonela leswaku hi nga vavisi mbilu ya Yehovha.

U Nga Vavisi Mbilu Ya Xikwembu

Xikombiso xa leswaku mbilu ya Yehovha yi nga vavisiwa xi kumeka emhakeni leyi vulavulaka hi masiku ya Nowa. Hi nkarhi wolowo “misava [a yi tale] hi madzolonga. Hikwalaho Xikwembu xi languta misava, kutani waswivo, a yi onhakile.” Xana Xikwembu xi titwe njhani loko xi ri karhi xi languta vuhomboloki ni madzolonga lawa? Bibele yi ri: “Yehovha a tisola leswi a endleke vanhu emisaveni, kutani a vaviseka embilwini yakwe.” (Genesa 6:5, 6, 11, 12) Xikwembu xi tisorile hi leswi mahanyelo ya vanhu ma veke yo biha lerova xi kala xi cinca ndlela leyi a xi va languta ha yona vanhu va le mahlweni ka Ndhambi. Hikwalaho ka leswi a xi nga byi  tsakeli vubihi bya vona, Xikwembu xi cincile xi va muherisi wa vanhu ematshan’weni yo va Muvumbi wa vona.

Nakambe Yehovha u karhatekile swinene loko vanhu vakwe, Israyele wa khale, hi ku phindha-phindha va vavisa mbilu yakwe, va honisa nkongomiso wakwe. Mupisalema u tsarile a ku: “A va xandzuka ko tala swinene eka xona emananga, a va xi twisa ku vava ekwandzasini! A va ringa Xikwembu hi ku phindha-phindha, a va twisa ni Mukwetsimi wa Israyele ku vava.” Hambiswiritano, “a xi ri ni tintswalo; a xi funengeta xidyoho, xi nga va lovisi. A xi tlherisa ku hlundzuka ka xona minkarhi yo tala, a xi nga byi pfuxi hinkwabyo vukarhi bya xona.” (Pisalema 78:38-41) Hambileswi Vaisrayele lava xandzukeke va tshoveleke leswi va swi byaleke, Bibele yi hi byela leswaku “enkarhini wa maxangu ya vona hinkwawo, [Xikwembu na xona] a a [xi] ri emaxangwini.”— Esaya 63:9.

Hambileswi a swi ri erivaleni leswaku Xikwembu xa va rhandza, vanhu va Israyele “a va ya emahlweni va monya varhumiwa va Xikwembu xa ntiyiso ni ku ma langutela ehansi marito yakwe ni ku vungunya vaprofeta vakwe, kukondza vukarhi bya Yehovha byi wela vanhu vakwe, ku nga ha vi na ku tshunguriwa.” (2 Tikronika 36:16) Hikwalaho ka ku sihalala ka vona, va xandzuka, va hetelele “va wu twis[e] ku vava moya wakwe lowo kwetsima” kutani va lahlekeriwa hi tintswalo ta Yehovha. (Esaya 63:10) Vuyelo byi ve byihi? Xikwembu xi tshike ku va sirhelela kutani va weriwa hi khombo loko Vababilona va hlula tiko ra Yuda va tlhela va lovisa muti wa Yerusalema. (2 Tikronika 36:17-21) Swa vava loko vanhu va hlawula ku hanya vutomi lebyi nga tsakisiki, lebyi vavisaka Muvumbi wa vona!

Bibele a yi hi fihleli leswaku Xikwembu xa vaviseka swinene loko xi vona vanhu va tikhoma hi ndlela yo biha. (Pisalema 78:41) Swin’wana swa swilo leswi nga tsakisiki—leswi nyenyetsaka—eka Xikwembu i ku tikukumuxa, ku hemba, ku dlaya hi vomu, ku endla masalamusi, ku vhumbha, ku gandzela swikwembu swa hava, vudlakuta, vusodoma, ku nga tshembeki eka munghana wa vukati, vuxaka bya rimbewu exikarhi ka maxaka ni ku tshikileriwa ka swisiwana.—Levhitika 18:9-29; 19:29; Deteronoma 18:9-12; Swivuriso 6:16-19; Yeremiya 7:5-7; Malakiya 2:14-16.

Xana Yehovha u titwisa ku yini hi ku gandzela swifaniso? Eksoda 20:4, 5 yi ri: “U nga tshuki u tiendlela xifaniso lexi vatliweke kumbe xivumbeko lexi fanaka ni xilo xihi ni xihi lexi nga ehenhla ematilweni kumbe lexi nga ehansi emisaveni kumbe ematini ehansi ka misava. U nga tshuki u swi nkhinsamela kumbe u yengiwa ku swi tirhela.” Ha yini? Hikuva xifaniso “i nchumu lowu nyenyetsaka eka Yehovha.” (Deteronoma 7:25, 26) Muapostola Yohane u tsundzuxile: “Vana lavatsongo, tivoneleni swifaniso.” (1 Yohane 5:21) Muapostola Pawulo u tsarile a ku: “Varhandziwa, balekelani ku gandzela swifaniso swa hava.”—1 Vakorinto 10:14.

Hisekela Ku Amukeriwa Hi Xikwembu

Xikwembu xi “rhandza lavo lulama.” Lava “pfumalaka xisandzu endleleni ya vona va n’wi tsakisa.” (Swivuriso 3:32; 11:20) Hi hala tlhelo, lava va yaka emahlweni va hlundzukisa Xikwembu, va nga vi na mhaka ni ndlela leyi xi titwaka ha yona, va ta dya naxo ku nga ri khale. (2 Vatesalonika 1:6-10) Ina, ku nga ri khale xi ta byi herisa vuhomboloki lebyi nga kona namuntlha.—Pisalema 37:9-11; Sofaniya 2:2, 3.

Kambe, Bibele yi swi veka erivaleni leswaku Yehovha “a nga naveli leswaku ku lova ni un’we kambe u navela leswaku hinkwe[rhu hi] hundzuka.” (2 Petro 3:9) Eka yena, swa antswa ku kombisa rirhandzu rakwe eka vanhu lava n’wi rhandzaka ku ri ni ku xupula lava va tiomisaka nhloko. Yehovha a nga tsakisiwi hi “ku fa ka lowo homboloka . . . kambe [u] tsakela leswaku lowo homboloka a tlhela endleleni yakwe, a ya emahlweni a hanya.”—Ezekiyele 33:11.

 Xisweswo, a nga kona loyi a bohekaka ku vona vukarhi bya Yehovha. “Yehovha u ni xinakulobye lexikulu swinene ni tintswalo.” (Yakobo 5:11) Leswi se u yi tivaka kahle ndlela leyi Xikwembu xi titwaka ha yona, u nga ntshunxeka u “lahlela ku vilela hinkwako ka [wena] eka xona, hikuva xa [ku] khathalela.” (1 Petro 5:7) Tiyiseka leswaku lava va tsakisaka mbilu ya Xikwembu va ni ntshembo wo va lava amukelekaka eka xona ni ku va vanghana va xona. Hikwalaho, i mhaka ya xihatla sweswi ku tlula rini na rini leswaku hi hambeta hi “tiyiseka hi leswi amukelekaka eHosini.”—Vaefesa 5:10.

I mhaka leyi tsakisaka ku xiya leswaku hi musa wa xona lowu nga faneriwiki, Xikwembu xi paluxe timfanelo ta xona leti vangamaka swin’we ni ndlela leyi xi titwaka ha yona! Naswona u nga swi kota ku endla mbilu ya xona yi tsaka. Loko u swi navela ku xi tsakisa, hi kombela leswaku u vonana ni Timbhoni ta Yehovha ta le ndhawini ya ka n’wina. Ti ta swi tsakela ku ku komba leswi ti swi kumeke swi tirha eka matshalatshala ya tona yo tsakisa Xikwembu.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Bokisi leri nga eka tluka 7]

Ha Yini Bibele Yi Vulavula Hi Xikwembu Onge Hi Loko Xi Ri Munhu?

Leswi “Xikwembu [xi nga] Moya,” a hi nge swi koti ku xi vona hi mahlo ya nyama. (Yohane 4:24) Hi yona mhaka leyi Bibele yi tirhisaka swiga-ririmi, swo tanihi swifananisi, swigego ni swimunhuhato leswaku yi hi pfuna hi vona matimba, vukulu ni mintirho ya Xikwembu. Ximunhuhato (Xigriki, “xivumbeko xa munhu”) i ku teka timfanelo ta munhu u ti nyika nchumu lowu nga riki munhu. Kutani ke, hambileswi hi nga swi tiviki leswaku miri wa moya wa Xikwembu wu languteka njhani, Bibele yi vula leswaku Xikwembu xi ni mahlo, tindleve, mavoko, tintiho, milenge ni mbilu.—Genesa 8:21; Eksoda 3:20; 31:18; Yobo 40:9; Pisalema 18:9; 34:15.

Tinhlamuselo ta muxaka lowu a ti vuli swona leswaku miri wa moya wa Xikwembu wu ni swirho leswi miri wa munhu wa nyama wu nga na swona. Swimunhuhato leswi a swi fanelanga swi tekiwa hi ndlela ya xiviri. I swa ku pfuna munhu ntsena leswaku a xi tiva ku antswa Xikwembu. Loko swiga-ririmi sweswo a swi nga ri kona, a swi ta tika kumbe swi nga koteki leswaku vanhu va twisisa nhlamuselo yihi na yihi ya Xikwembu. Kambe, leswi a swi vuli swona leswaku vumunhu bya Yehovha Xikwembu byi sunguriwe hi vanhu. Bibele yi swi veka erivaleni leswaku munhu u endliwe hi xifaniso xa Xikwembu—ku nga ri swona leswaku Xikwembu xi endliwe hi xivumbeko xa munhu. (Genesa 1:27) Leswi vatsari va Bibele va “huhuteriwe[ke] hi Xikwembu,” ndlela leyi va xi hlamuselaka ha yona Xikwembu kahle-kahle i ndlela leyi xona n’wini xi tihlamuselaka ha yona timfanelo ta xona—ku nga timfanelo leti xi ti ngheniseke eka vanhu hi mpimo wo hambana-hambana. (2 Timotiya 3:16, 17) Kutani a hi timfanelo ta munhu leti ti nga eka Xikwembu kambe munhu hi yena a nga ni timfanelo leti a ti kumeke eka Xikwembu.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 4]

Nowa u kume tintswalo ta Xikwembu

[Xifaniso lexi nga eka tluka 5]

Abrahama a a yi tiva kahle ndlela leyi Xikwembu xi titwaka ha yona

[Xifaniso lexi nga eka tluka 6]

Davhida u tshembe Yehovha hi mbilu hinkwayo

[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]

Loko u hlaya Bibele, u dyondza ndlela yo tsakisa Xikwembu

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 4]

Courtesy of Anglo-Australian Observatory, photograph by David Malin