Matshalatshala Yo Kuma Ntsako

EKA malembe yo hlayanyana lama hundzeke, vanhu va le Furwa, Great Britain, Jarimani na United States va vutisiwe xivutiso lexi nge, “I yini lexi lavekaka leswaku u tsaka?” Eka lava ku vulavurisaniweke na vona, 89 wa tiphesente va vule leswaku ku laveka rihanyo lerinene; 79 wa tiphesente va vule leswaku i vukati lebyi enerisaka kumbe munghana wa vukati lonene; 62 wa tiphesente va vule leswaku ntsako wu tisiwa hi ku va mutswari; kasi 51 wa tiphesente va ehleketa leswaku ntsako wu tisiwa hi ku va ni ntirho lowunene wo tihanyisa. Hambileswi vanhu vo tala va dyondzisiweke hi ku ya hi ndhavuko wa vona leswaku mali a yi wu tisi ntsako, 47 wa tiphesente ta lava va vutisiweke va vule leswaku ya wu tisa. Xana leswi swi kombisa yini?

Xo sungula, languta ku hlangana loku ku vuriwaka leswaku ku kona exikarhi ka mali ni ntsako. Nkambisiso lowu endliweke ni vanhu va dzana lava fumeke ngopfu eUnited States wu kombise leswaku a va nga va tluli vanhu lavan’wana hi ntsako. Ku tlula kwalaho, hi ku ya hi vatshila va rihanyo ra miehleketo, vo tala eUnited States va andzise rifuwo ra vona hilaha ku phindhiweke kambirhi emalembeni ya 30 lama hundzeke kambe a va tsakanga ku tlula eku sunguleni. Entiyisweni, xiviko xin’wana xi ri: “Nhlayo ya lava nga ni ntshikilelo wa mianakanyo yi tlakukile emalembeni wolawo. Ku tisunga ka vantshwa ku andze kanharhu. Nhlayo ya ku dlaya vukati yi andze kambirhi.” Eka matiko ya kwalomu ka 50 lama hambaneke, vakambisisi va fikelele makumu ya leswaku mali a yi nge wu xavi ntsako, endzhaku ko kambisisa vuxaka exikarhi ka mali ni ntsako.

Tlhandlakambirhi, xana swilo swo fana ni ku va ni rihanyo lerinene, vukati lebyi humelelaka ni ntirho wa kahle i swa nkoka hi ndlela yihi emhakeni ya ku tsaka? Entiyisweni, loko ku ri leswaku swilo swo fana ni leswi swa laveka hakunene leswaku munhu a tsaka, ku vuriwa yini hi vanhu va timiliyoni lava nga riki ni rihanyo lerinene ni lava va nga riki ni vukati lebyi humelelaka? Ku vuriwa yini hi mimpatswa leyi nga riki na vana ku katsa ni vavanuna ni vavasati hinkwavo lava nga riki ni mintirho ya kahle? Xana vanhu vo tano hinkwavo va kunguhateriwe ku hanya vutomi lebyi nga tsakisiki? Naswona, xana lava sweswi va vonakaka onge va tsakile hikwalaho ka leswi va nga ni rihanyo lerinene ni vukati lebyi enerisaka va ta lahlekeriwa hi ntsako loko xiyimo xa vona xi cinca?

Xana Hi Lava Ntsako eNdhawini Leyi Faneleke?

Un’wana ni un’wana u lava ku tsaka. Leswi a swi hlamarisi hikuva Muvumbi wa vanhu u hlamuseriwa tanihi “Xikwembu lexi tsakeke,” naswona munhu u endliwe hi xifaniso xa Xikwembu. (1 Timotiya 1:11; Genesa 1:26, 27) Hikwalaho i swa ntumbuluko leswaku vanhu va lava ku tsaka.  Hambiswiritano, vo tala va kuma leswaku ku ringeta ku hlayisa ntsako swi fana ni ku khoma mberha hi mavoko, ku nga ri kungani yi ta va yi hahile.

Kambe, xana van’wana va nga ha va va hundzeleta emhakeni yo kuma ntsako? Mutivi wa filosofi ya ntshamisano Eric Hoffer u anakanya tano. U te: “Ku hlongorisa ntsako hi swona ngopfu-ngopfu swi endlaka leswaku munhu a nga vi na ntsako.” Sweswo i ntiyiso loko hi lava ntsako endhawini leyi nga fanelangiki. Eswiyin’weni swo tano, hi nga ha langutana ni ku hela matimba ni ku tshoveka mbilu. Ku lava ku fuma; ku lwela ku kuma ndhuma; ku hlongorisa timhaka ta politiki, ta tiko kumbe ta ikhonomi; kumbe ku hanya hi vutianakanyi ni ku lava ku tienerisa swa xinkarhana, a swi nge wu tisi ntsako. A swi hlamarisi leswi van’wana va tekeleleke langutelo leri hoxeke leri hlamuseriweke hi mutsari un’wana, loyi a nga te: “Loko ntsena ho tshika ku hlongorisa ntsako hi nga va ni ntsako hakunene”!

Lexi hlamarisaka, nkambisiso lowu boxiweke eku sunguleni ka xihloko lexi wu tlhele wu kombisa leswaku vanhu va mune eka va khume va anakanya leswaku ntsako wu kumiwa hi ku endla leswinene ni ku pfuna van’wana. Kasi munhu un’we eka va mune u kandziyise leswaku ripfumelo i ra nkoka leswaku munhu a tsaka. Swi le rivaleni leswaku hi fanele hi kambisisa leswaku i yini leswi lavekaka leswaku hi tsaka hakunene. Xihloko lexi landzelaka xi ta hi pfuna leswaku hi endla tano.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 3]

Vo tala va anakanya leswaku mali, vutomi bya ndyangu lebyinene kumbe ntirho wa kahle hi swona swi nga endlaka leswaku u tsaka. Xana wa pfumela?