Vangamisani Xikwembu “Hi Nomu Wun’we”

“Vangamisa[ni] Xikwembu tlhelo Tata wa Hosi ya hina Yesu Kreste, mi endla tano hi nomu wun’we.”—VARHOMA 15:6.

1. Hi yihi dyondzo ya ku tamela mavonelo lama hambanaka leyi Pawulo a yi dyondziseke vapfumeri-kulobye?

A SWI nge koteki leswaku Vakreste hinkwavo va hlawula swilo leswi fanaka kumbe va rhandza swilo leswi fanaka. Kambe Vakreste hinkwavo va fanele va famba hi vun’we egondzweni leri yisaka evuton’wini. Xana sweswo swa koteka? Ina, loko hi nga hundzuli matshuka ma va tintshava. Yoleyo i mhaka leyi muapostola Pawulo a yi dyondziseke vapfumeri-kulobye eka lembe-xidzana ro sungula. Xana u yi hlamusele njhani yinhla leyi ya nkoka? Naswona, xana hina hi nga yi tirhisa njhani namuntlha ndzayo yoleyo leyi huhuteriweke?

Nkoka Wa Vun’we Bya Vakreste

2. Pawulo u xi kandziyise njhani xilaveko xa vun’we?

² Pawulo a a swi tiva leswaku vun’we bya Vakreste i bya nkoka, kutani u nyike Vakreste ndzayo leyinene leyi a yi ta va pfuna ku lehiselana mbilu hi rirhandzu. (Vaefesa 4:1-3; Vakolosa 3:12-14) Hambiswiritano, endzhaku ko simeka mavandlha yo tala ni ku endzela man’wana ya wona hi malembe yo tlula 20, u swi vonile leswaku ku hlanganyeta vun’we a hi matlangwana. (1 Vakorinto 1:11-13; Vagalatiya 2:11-14) Xisweswo, u khutaze vapfumeri-kulobye lava tshamaka eRhoma a ku: “Onge Xikwembu lexi nyikaka ku tiyisela ni nchavelelo xi nga mi pfumelela ku va ni . . . mianakanyo yin’we mi ta vangamisa Xikwembu tlhelo Tata wa Hosi ya hina Yesu Kreste, mi endla tano hi nomu wun’we.” (Varhoma 15:5, 6) Na hina namuntlha hi fanele hi vangamisa Yehovha Xikwembu “hi nomu wun’we” tanihi ntlawa wa vanhu vakwe lava nga ni vun’we. Xana hi endlisa ku yini emhakeni leyi?

3, 4. (a) Hi swihi swiyimo swo hambana leswi Vakreste va le Rhoma a va davuke eka swona? (b) Hambiloko va ri ni mavonelo yo hambana etimhakeni to karhi, xana Vakreste va le Rhoma a va ta swi kotisa ku yini ku tirhela Yehovha “hi nomu wun’we”?

³ Vakreste vo tala eRhoma a va ri vanghana lavakulu va Pawulo. (Varhoma 16:3-16) Hambileswi a va huma emindyangwini ya swiyimo swo hambana, Pawulo u amukele vamakwavo volavo hinkwavo tanihi “varhandziwa va Xikwembu.” U tsarile a ku: “Ndzi nkhensa Xikwembu xa mina ha Yesu Kreste hikwalaho ka n’wina hinkwenu, hikuva ku vulavuriwa hi ripfumelo ra n’wina emisaveni hinkwayo.” Swi le rivaleni leswaku Varhoma a va veka xikombiso lexinene eka swilo swo tala. (Varhoma 1:7, 8; 15:14) Hi nkarhi lowu fanaka, swirho swin’wana swa vandlha a swi ri ni mavonelo lama hambanaka hi timhaka to karhi. Tanihi leswi Vakreste namuntlha va humaka emindyangwini ni le tindhawini ta mikhuva yo hambana-hambana, ku kambisisa ndzayo ya Pawulo leyi huhuteriweke malunghana ni ku tamela timholovo swi nga va pfuna leswaku va vulavula “hi nomu wun’we.”

⁴ Le Rhoma a ku ri ni vapfumeri va Vayuda ni va Matiko. (Varhoma 4:1; 11:13) Swi tikomba onge Vakreste van’wana va Vayuda a va nga tshikanga ku endla mikhuva yin’wana leyi a va yi toloverile loko va ha ri ehansi ka Nawu wa Muxe, hambileswi a va fanele va swi lemukile leswaku mikhuva yo tano a yi nga ta va pfuna leswaku va ponisiwa. Hi hala tlhelo, Vakreste vo tala va Vayuda a va pfumela leswaku gandzelo ra Kreste ri va ntshunxile emilawini leyi a va yi hlayisa loko va nga si va Vakreste. Hikwalaho, va tshike mikhuva ni swiendlo swin’wana leswi a va swi toloverile. (Vagalatiya 4:8-11) Hambiswiritano, hilaha Pawulo a kombiseke hakona, hinkwavo a va ri “varhandziwa va Xikwembu.”  Hinkwavo a va ta kota ku dzunisa Xikwembu “hi nomu wun’we” loko va tshama va ri karhi va kombisana langutelo lerinene. Na hina namuntlha hi nga va ni mavonelo lama nga faniki etimhakeni to karhi, hikwalaho hi fanele hi kambisisa ndlela leyi Pawulo a wu hlamuselaka ha yona nsinya wolowo wa nawu lowu nga wa nkoka swinene.—Varhoma 15:4.

“Amukelanani”

5, 6. Ha yini a ku ri ni ku hambana ka mavonelo evandlheni ra le Rhoma?

⁵ Epapileni leri a ri tsaleleke Varhoma, Pawulo u vulavula hi mhaka leyi vanhu va nga ni mianakanyo yo hambana eka yona. Wa tsala: “Munhu un’wana u va ni ripfumelo ro dya xin’wana ni xin’wana, kambe munhu loyi a tsaneke u dya matsavu.” Ha yini? Phela, ehansi ka Nawu wa Muxe, nguluve a yi nga dyiwi. (Varhoma 14:2; Levhitika 11:7) Kambe Nawu wolowo a wu nga ha bohi endzhaku ka rifu ra Yesu. (Vaefesa 2:15) Kutani, endzhaku ka malembe manharhu ni hafu Yesu a file, ntsumi yi byele muapostola Petro leswaku hi ku ya hi Xikwembu, a swi kona swakudya leswi faneleke swi langutiwa swi ri leswi nyameke. (Mintirho 11:7-12) Hikwalaho, Vakreste van’wana va Vayuda va nga ha va va vone swi nga bihanga ku dya nyama ya nguluve—kumbe swakudya swin’wana leswi a swi yirisiwile ehansi ka Nawu.

⁶ Hambiswiritano, swi tikomba onge mhaka ya ku dya swakudya sweswo leswi eku sunguleni a swi nga basanga a yi nga amukeleki eka Vakreste van’wana va Vayuda. Vanhu vo tano lava khumbekaka hi ku olova va nga ha va va khunguvanyisiwe hi ku vona Vayuda lava nga vamakwavo va vona eka Kreste, va dya swakudya swo tano. Ku tlula kwalaho, Vakreste van’wana va Matiko, lava vukhongeri lebyi va humaka eka byona a byi nga yirisi swakudya swo karhi, va nga ha va va hlamarisiwe hi ku vona van’wana va holova hi mhaka ya swakudya. Ina, a swi nga hoxanga loko munhu a nga dyi swakudya swo karhi, ntsena loko a nga vuli leswaku ku papalata swakudya swo tano swa boha leswaku munhu a ponisiwa. Hambiswiritano, a swi ta olova leswaku mavonelo lama hambanaka ma pfuxa timholovo evandlheni. Vakreste va le Rhoma a va fanele va tivonela leswaku timholovo to tano a ti va kavanyeti eku dzuniseni ka Xikwembu hi “nomu wun’we.”

7. Hi wahi mavonelo lama hambanaka lawa a ma ri kona emhakeni ya ku hlayisa siku ro hlawuleka vhiki rin’wana ni rin’wana?

⁷ Pawulo u nyikela xikombiso xa vumbirhi: “Munhu wo karhi u avanyisa siku rin’wana tanihi leri tlulaka rin’wanyana; munhu un’wanyana  u avanyisa siku rin’wana tanihi laman’wanyana hinkwawo.” (Varhoma 14:5a) Ehansi ka Nawu wa Muxe, a ku nga ri na ntirho lowu a wu endliwa hi Savata. Hambi ku ri ku teka riendzo a swi yirisiwa hi ku helela hi siku rero. (Eksoda 20:8-10; Matewu 24:20; Mintirho 1:12) Hambiswiritano, loko Nawu wu herisiwa, ni swipimelo sweswo swi fike emakumu. Kambe Vakreste van’wana va Vayuda kumbexana a va titwa va nga ntshunxekanga ku endla ntirho wo karhi kumbe ku teka riendzo ro leha hi siku leri eku sunguleni a va ri teka ri kwetsima. Niloko se va ri Vakreste, va nga ha va va tihlawulele siku ra vunkombo leswaku va endla swilo swa moya ntsena ha rona, hambileswi siku ra Savata a ri nga ha ri ra nkoka emahlweni ka Xikwembu. Xana a swi hoxile leswi a va swi endla? Doo, ntsena loko va nga anakanyi leswaku ku hlayisa siku ra Savata a ku ri xilaveko xa Xikwembu. Hikwalaho, hi ku anakanyela ripfalo ra Vakreste-kulobye, Pawulo u tsarile a ku: “Munhu ha un’we a a kholwe hi ku helela emianakanyweni ya yena n’wini.”—Varhoma 14:5b.

8. Hambileswi Vakreste va le Rhoma a va fanele va anakanyela mapfalo ya van’wana, i yini leswi a va fanele va swi papalata?

⁸ Kambe, hambileswi a khutazeke vamakwavo swinene leswaku va lehisa mbilu eka lava va ha kamanaka ni ripfalo, Pawulo u va sole hi matimba lava a va ringeta ku sindzisa vapfumeri-kulobye leswaku va hlayisa Nawu wa Muxe loko va lava ku ponisiwa. Hi xikombiso, kwalomu ka 61 C.E., Pawulo u tsale buku ya Vaheveru, ku nga papila ra matimba leri tsaleriweke Vakreste va Vayuda, a swi veka erivaleni swinene leswaku ku hlayisa Nawu wa Muxe a swi pfuni nchumu, hikuva Vakreste va ni ntshembo lowukulu lowu sekeriweke egandzelweni ra nkutsulo ra Yesu.—Vagalatiya 5:1-12; Tito 1:10, 11; Vaheveru 10:1-17.

9, 10. I yini leswi Vakreste va faneleke va papalata ku swi endla? Hlamusela.

⁹ Hilaha hi voneke hakona, Pawulo u vule leswaku ku hlawula swilo swo hambana a swi fanelanga swi khumba vun’we, ntsendze loko ku nga tluriwi nsinya wo karhi wa nawu wa Vukreste. Hikwalaho, Pawulo u vutise Vakreste lava nga ni ripfalo leri tsaneke a ku: “Ha yini u avanyisa makwenu?” Nakambe u vutise lava tiyeke (kumbexana lava ripfalo ra vona ri va pfumelelaka ku dya swakudya swo karhi leswi a swi yirisiwile ehansi ka Nawu kumbe lava a va endla mintirho ya vona hi siku ra Savata): “Ha yini [na wena] u n’wi langutela ehansi makwenu?” (Varhoma 14:10) Hi ku ya hi Pawulo, Vakreste lava nga ni ripfalo leri tsaneke va fanele va tshika ku sola vamakwavo lava nga ni langutelo leri anameke. Hi nkarhi lowu fanaka, Vakreste lava tiyeke na vona a va fanelanga va tsan’wa lava ripfalo ra vona ra ha tsaneke etimhakeni tin’wana. Hinkwavo va fanele va xixima minsusumeto leyi faneleke ya van’wana, va “nga tiehleketeleli ku tlula mpimo lowu [va] faneleke ku tiehleketelela ha wona.”—Varhoma 12:3, 18.

¹⁰ Pawulo u hlamusele langutelo leri faneleke hi ndlela leyi: “Loyi a dyaka a nga tshuki a n’wi langutela ehansi loyi a nga dyiki, ni loyi a nga dyiki a nga tshuki a avanyisa loyi a dyaka, hikuva Xikwembu xi n’wi amukerile.” U ye emahlweni a ku:  “Kreste na yena [u hi amukerile] hi xikongomelo xo vangamisa Xikwembu.” Tanihi leswi lava tiyeke ni lava tsaneke va amukelekaka eka Xikwembu ni le ka Kreste, na hina hi fanele hi va ni langutelo leri anameke kutani hi ‘amukelana.’ (Varhoma 14:3; 15:7) Xana u kona loyi a nga ni mfanelo yo kanetana ni sweswo?

Rirhandzu Ra Vukreste Ri Tisa Vun’we Namuntlha

11. Hi xihi xiyimo xo hlawuleka lexi a xi ri kona enkarhini wa Pawulo?

¹¹ Epapileni leri a ri tsaleleke Varhoma, Pawulo a a vulavula hi xiyimo xo hlawuleka. Yehovha a a ha ku herisa ntwanano wun’wana ivi a simeka lowuntshwa. Van’wana a swi va tikela ku titwananisa ni xiyimo. Xiyimo a xi tano namuntlha, kambe ku nga va ni timhaka leti fanaka minkarhi yin’wana.

12, 13. Hi swihi swiyimo swin’wana leswi Vakreste namuntlha va nga kombisaka ku anakanyela ripfalo ra van’wana eka swona?

¹² Hi xikombiso, wansati la nga Mukreste a nga ha va a tshame a nghena kereke leyi lavaka leswaku vavasati va kona va ambala swiambalo leswi nga khavisiwangiki va tlhela va papalata ku tisasekisa. Loko a amukela ntiyiso, swi nga ha n’wi tikela ku pfumelelana ni mhaka ya leswaku a hi xidyoho ku va wansati a ambala swiambalo leswi xiximekaka leswi khavisiweke, kumbe a tibombisa hi ndlela leyi faneleke loko a ya kun’wana. Tanihi leswi wansati yoloye la nga Mukreste a nga tluriki nsinya wa nawu wo karhi wa le Bibeleni, swi ta va swi hoxile loko munhu wo karhi a ringeta ku n’wi sindzisa ku endla leswi lwisanaka ni ripfalo rakwe. Hi nkarhi lowu fanaka, wansati wo tano a nga rivali leswaku a nga fanelanga a sola-sola vavasati lava nga Vakreste, lava ripfalo ra vona ri va pfumelelaka ku tirhisa swilo swo tano.

¹³ Xiya xikombiso xin’wana. Wanuna loyi a nga Mukreste a nga ha va a kulele emutini lowu ku nwa byalwa swi nga amukelekiki. Loko se a tiva ntiyiso, u dyondza langutelo ra Bibele ra leswaku vhinyo i nyiko leyi humaka eka Xikwembu naswona yi nga nwiwa hi ku ringanisela. (Pisalema 104:15) U pfumelelana ni langutelo ro tano. Hambiswiritano, hikwalaho ka ndlela leyi a kuleke ha yona, u fambela ekule ni byalwa, kambe a nga va soli lava va byi nwaka hi ku ringanisela. Xisweswo, u tirhisa marito ya Pawulo lama nge: “A hi lavisiseni swilo leswi endlaka ku rhula ni swilo leswi akaka eka van’wana.”—Varhoma 14:19.

14. Hi le timhakeni tihi laha Vakreste va nga wu tirhisaka eka tona moya wa ndzayo leyi Pawulo a yi nyikeke Varhoma?

¹⁴ Ku va ni swiyimo swin’wana leswi lavaka leswaku ku tirhisiwa moya wa ndzayo leyi Pawulo a yi nyikeke Varhoma. Vandlha ra Vukreste ri ni vanhu vo tala, naswona va rhandza swilo swo hambana. Hikwalaho va nga ha hlawula swilo leswi nga faniki—hi xikombiso, emhakeni ya maambalelo ni ku tilunghisa. Ina, Bibele yi ni misinya ya milawu leyi twisisekaka emhakeni leyi, leyi Vakreste hinkwavo va ntiyiso va faneleke va yi yingisa. A hi fanelanga hi ambala kumbe ku lunghisa misisi hi ndlela yo chavisa kumbe leyi nga xiximekiki kumbe leyi nga ta endla leswaku hi hlanganisiwa ni ntlawa wo karhi wa misava. (1 Yohane 2:15-17) Vakreste va tsundzuka leswaku minkarhi hinkwayo, hambiloko va tidzumbela ntsena, i vayimeri va Hosi ya Vuako Hinkwabyo. (Esaya 43:10; Yohane 17:16; 1 Timotiya 2:9, 10) Hambiswiritano, etindhawini to tala ku ni swilo swo tala leswi amukelekaka leswi Vakreste va nga swi hlawulaka. *

Papalata Ku Khunguvanyisa Van’wana

15. Mukreste a nga tshika loko swi te yini ku endla leswi ku nga riki xidyoho ku swi endla, leswaku ku vuyeriwa vamakwavo?

¹⁵ Ku ni nsinya wa nawu wo hetelela wa nkoka lowu Pawulo a hi lemukisaka wona eka ndzayo leyi a yi nyikeke Vakreste va le Rhoma. Minkarhi yin’wana Mukreste la nga ni ripfalo leri leteriweke kahle a nga endla xiboho xa ku papalata ku endla nchumu lowu nga riki xidyoho. Ha yini? Hikuva wa swi xiya leswaku ku phikelela a endla nchumu wo karhi swi nga vavisa van’wana. Xana hi fanele hi endla yini emhakeni yo tano? Pawulo u ri: “I swinene leswaku u nga yi dyi nyama ni leswaku u nga yi nwi vhinyo kumbe ku endla xihi ni xihi lexi makwenu a khunguvanyekaka ha xona.” (Varhoma 14:14, 20, 21) Xisweswo, “hina lava hi tiyeke hi fanele ku tiyiselela ku tsana ka lava va nga tiyangiki, ku nga ri ku  titsakisa hina vini. Un’wana ni un’wana wa hina a a tsakise warikwavo eka leswi nga swinene leswaku swi n’wi aka.” (Varhoma 15:1, 2) Loko ripfalo ra Mukreste-kulorhi ri ta kavanyetiwa hi leswi hi swi endlaka, rirhandzu ra hina ri ta hi susumetela ku n’wi anakanyela kutani hi papalata ku endla swilo swo tano. Xikombiso xa sweswo ku nga ha va ku nwa byalwa. A hi xidyoho ku va Mukreste a nwa byalwa hi ku ringanisela. Kambe loko ku endla sweswo swi ta khunguvanyisa makwavo, a nge phikeleli a nwa ntsena hileswi ku nwa ku nga riki xidyoho.

16. Hi nga va anakanyela njhani vanhu va le nsin’wini ya ka hina?

¹⁶ Nsinya lowu wa nawu hi nga wu tirhisa ni le ka vanhu lava nga riki swirho swa vandlha ra Vukreste. Hi xikombiso, hi nga va hi tshama endhawini leyi vukhongeri lebyikulu byi dyondzisaka valandzeri va byona leswaku va languta siku ro karhi evhikini ri ri siku ra ku wisa. Hikwalaho, leswaku hi nga khunguvanyisi vaakelani va hina ni ku endla leswaku ntirho wo chumayela wu langutiwa hi tihlo ro tshwuka, hi nga endla leswi hi nga swi kotaka leswaku hi siku rero hi papalata ku endla nchumu wo karhi lowu nga ta khunguvanyisa vaakelani va hina. Exiyin’weni xin’wana, Mukreste la fuweke a nga rhurha a ya tirha laha ku nga ni xilaveko lexikulu, endhawini leyi vanhu va kona va hanyaka hi rikoko ra xilondza. A nga anakanyela vaakelani vakwe lavantshwa hi ku ambala swiambalo leswi tolovelekeke kumbe hi ku hanya vutomi byo olova hambiloko xiyimo xakwe xi n’wi pfumelela ku hanya emafurheni.

17. Ha yini swi ri swa nkoka ku anakanyela van’wana eka swiboho leswi hi swi endlaka?

¹⁷ Xana swa twala ku langutela leswaku ‘lava tiyeke’ va endla mindzulamiso yo tano? Anakanya hi xifaniso lexi: A hi nge u chayela movha epatwini lerikulu ivi u vona vana lava fambaka hi milenge va talele epatwini. Xana u hambeta u chayela hi rivilo lerikulu leri pfumeleriwaka epatwini rero, tanihi leswi u nga tluriki nawu? Doo, u hunguta rivilo leswaku u nga tikumi u tlumbe vana volavo. Minkarhi yin’wana, ku tiyimisela ku hunguta rivilo kumbe ku pfulela un’wana ndlela swa laveka eka vuxaka bya hina ni vapfumeri-kulorhi kumbe ni vanhu van’wana. Hi nga ha va hi endla nchumu lowu ku nga riki xidyoho nikatsongo ku wu endla. Ku nga va ku nga ri na nsinya wa nawu wa Bibele lowu hi wu tlulaka. Kambe loko hi ta khunguvanyisa van’wana kumbe hi vavisa lava nga ni ripfalo leri tsaneke, rirhandzu ra Vukreste ri ta hi susumetela ku va ni vuxiyaxiya. (Varhoma 14:13, 15) Ku hlanganyeta vun’we ni ku yisa timhaka ta Mfumo  emahlweni hi swona swi nga swa nkoka swinene ku tlula timfanelo ta hina.

18, 19. (a) Hi nga xi tekelela njhani xikombiso xa Yesu xa ku kombisa moya wa ku anakanyela van’wana? (b) Hi le timhakeni tihi laha hinkwerhu hi faneleke ku va ni vun’we lebyi heleleke eka tona, naswona ku ta vulavuriwa hi yini eka xihloko lexi landzelaka?

¹⁸ Loko hi endla tano hi ta va hi landzela xikombiso lexinene ngopfu. Pawulo u ri: “Hambi a ri Kreste a nga titsakisanga; kambe hilaha ku tsariweke hakona: ‘Mindzhukano ya lava a va ku rhukana yi wele ehenhla ka mina.’” Yesu u rhandze ku nyikela vutomi byakwe hikwalaho ka hina. Na hina hi fanele hi tiyimisela ku titsona tin’wana ta timfanelo ta hina loko sweswo swi ta endla leswaku “lava va nga tiyangiki” va dzunisa Xikwembu hi mbilu yin’we swin’we na hina. Kunene, ku ringeta ku kombisa moya wa ku anakanyela Vakreste lava nga ni ripfalo leri tsaneke—kumbe ku tiyimisela ku titsona swin’wana ematshan’weni ya ku lwela ku tirhisa timfanelo ta hina—swi ta va swi kombisa leswaku hi ni “langutelo ra mianakanyo leri fanaka ni leri Kreste Yesu a a ri na rona.”—Varhoma 15:1-5.

¹⁹ Hambiloko malangutelo ya hina ma hambana hi ndlela yo karhi etimhakeni leti nga katsiki misinya ya milawu ya Matsalwa, loko swi ta etimhakeni ta vugandzeri, hi fanele hi va ni vun’we lebyi heleleke. (1 Vakorinto 1:10) Vun’we byo tano bya vonaka etimhakeni to tanihi n’wangulo wa hina eka lava va lwisanaka ni vugandzeri bya ntiyiso. Rito ra Xikwembu ri vula leswaku vakaneti volavo i vafambi, kutani ri hi lemukisa leswaku hi xalamukela “rito ra vafambi.” (Yohane 10:5) Xana hi nga va lemuka njhani vafambi vo tano? Xana hi fanele hi va angula njhani? Swivutiso sweswo swi ta hlamuriwa exihlokweni lexi landzelaka.

[Nhlamuselo ya le hansi]

A Wu Ta Hlamurisa Ku Yini?

• Ha yini ku va ni mavonelo lama nga faniki etimhakeni ta munhu hi xiyexe ku nga byi kavanyeti vun’we?

• Ha yini hina Vakreste hi fanele hi anakanyelana swinene?

• Hi tihi tindlela tin’wana leti hi nga yi tirhisaka ha tona ndzayo ya Pawulo ya malunghana ni vun’we namuntlha, naswona i yini lexi nga ta hi susumetela ku endla tano?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 9]

Ndzayo ya Pawulo malunghana ni vun’we a yi ri ya nkoka evandlheni

[Xifaniso lexi nga eka tluka 10]

Vakreste va ni vun’we hambiloko va huma emindyangwini ya swiyimo leswi hambanaka

[Xifaniso lexi nga eka tluka 12]

Xana muchayeri loyi u fanele a endla yini loko xiyimo xi ri hi ndlela leyi?